ἰταμός: Difference between revisions
(CSV import) |
|||
| (14 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=itamos | |Transliteration C=itamos | ||
|Beta Code=i)tamo/s | |Beta Code=i)tamo/s | ||
|Definition= | |Definition=ἰταμή, ἰταμόν, ([[εἶμι]] [[ibo]], [[ἴτης]]) [[headlong]], [[hasty]], [[eager]], κύνες A.''Fr.''282, Alex.234; ἰ. πρόσωπον Nicol.Com.1.28; [[bold]], [[reckless]], ἰταμὸν καὶ τολμηρὸν ἡ πονηρία D.25.24; ἀναιδὴς καὶ ἰ. Men.''Epit.''311; ἰ. πρὸς τὸ πράττειν Arist.''Pr.''953b4; πρὸς τὰ δεινά Plu. ''Galb.''25; πρὸς λόγους ἰταμώτερος Id.2.1041a: Sup. ἰταμώτατος Phld.''Rh.'' 1.341 S., Luc.''Icar.''30; <b class="b3">τὸ ἰ.</b>, = [[ἰταμότης]], Plu.''Fab.''19, etc.; [[vigour]] of style, Diog.Oen.12; τὸ ἰ. τῆς ψυχῆς Plu.''Rom.''7; ἰ. τι δεδορκώς Luc. ''Fug.''19; ἰ. ἀντιβλέπειν Ael.''NA''17.12. Adv. [[ἰταμῶς]] Alex.105, Euphro 1.25, Men.''Pk.''306, Plu.2.93b, Gal.11.232; οἱ ἰ. πολιτευόμενοι D.8.68: Comp. ἰταμώτερον [[Plato|Pl.]]''[[Leges|Lg.]]''773b; ἰταμώτερον τῷ βίῳ χρῆσθαι D.19.233. | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1274.png Seite 1274]] ([[εἶμι]], vgl. [[ἴτης]]), der dreist darauf losgeht, keck, verwegen; ἰταμὸν καὶ τολμηρὸν ἡ [[πονηρία]], im | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-1274.png Seite 1274]] ([[εἶμι]], vgl. [[ἴτης]]), der dreist darauf losgeht, keck, verwegen; ἰταμὸν καὶ τολμηρὸν ἡ [[πονηρία]], im <span class="ggns">Gegensatz</span> von βραδὺ καὶ ὀκνηρόν, Dem. 25, 24; [[πρός]] τι, Arist. probl. 29, 1; Sp., wie Plut. Galb. 25, τὸ ἰταμὸν τῆς ψυχῆς Rom. 7, Keckheit, Entschiedenheit. – Unverschämt, κύνες Ar. Ran. 1292. – Adv., ἰταμώτερον ἅμα καὶ θᾶττον τοῦ δέοντος πρὸς πάσας τὰς πράξεις φερόμενον, unbesonnen, Plat. Legg. VI, 773 d; Dem. u. Folgde. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=ή, όν :<br /><b>1</b> [[vif]], [[ardent]];<br /><b>2</b> [[hardi]], [[effronté]], [[impudent]] ; τὸ ἰταμόν, hardiesse, impudence ; <i>adv.</i> • ἰταμὸν ἀντιβλέπειν ÉL regarder en face avec effronterie;<br /><i>Cp.</i> ἰταμώτερος, <i>Sp.</i> ἰταμώτατος.<br />'''Étymologie:''' [[ἴτης]]. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''ἰτᾰμός:''' (ῐ)<br /><b class="num">1</b> [[стремительный]], [[нетерпеливый]] (κύνες Aesch. ap. Arph.);<br /><b class="num">2</b> [[решительный]], [[быстрый]] ([[βοήθεια]] Plut.);<br /><b class="num">3</b> [[дерзновенный]], [[дерзостный]] ([[πονηρία]] Dem.). | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''ἰτᾰμός''': ῐ, ή, όν, ([[εἶμι]], [[ἴτης]]) [[ὁρμητικός]], σπεύδων, κύνες Αἰσχύλ. (Ἀποσπ. 234) παρ’ Ἀριστοφ. ἐν Βατρ. 1292. ἕτοιμος πρὸς πᾶν [[πρᾶγμα]], [[παράτολμος]], [[θρασύς]], [[ἀναίσχυντος]], [[ἀσυλλόγιστος]], ἄσωτος, ὡς τὸ Λατ. audax, ἰταμὸν καὶ τολμηρὸν ἡ [[πονηρία]] Δημ. 777. 3· ἰτ. [[πρός]] τι Ἀριστ. Προβλ. 30. 6, Πλουτ. Γάλβ. 25· ἰταμώτερος [[πρός]] λόγους ὁ αὐτ. 2. 1041Α· τὸ ἴταμὸν [[ἰταμότης]], ὁ αὐτ. ἐν Φαβ. 19, κτλ.· τό ἰτ. τῆς ψυχῆς ὁ αὐτ. ἐν Ρωμ. 7. ἰταμόν τι δεδορκὼς Λουκ., Δραπέτ. 19· ἰτ. ἀντιβλέπειν Αἰλ. π. Ζ. 17. 12. - Ἐπίρρ. -μῶς, Ἄλεξ. ἐν «Κνιδίᾳ» 1, ἐν «Φαίδρῳ» 2˙ Συγκρ. - ώτερον. Πλάτ. Νόμ. 773Β· ἰταμώτερον τῷ βίῳ χρῆσθαι Δημ. 414. 1· Ὑπερθ., -ώτατος Λουκ. Ἰκαρομ. 30. | |lstext='''ἰτᾰμός''': ῐ, ή, όν, ([[εἶμι]], [[ἴτης]]) [[ὁρμητικός]], σπεύδων, κύνες Αἰσχύλ. (Ἀποσπ. 234) παρ’ Ἀριστοφ. ἐν Βατρ. 1292. ἕτοιμος πρὸς πᾶν [[πρᾶγμα]], [[παράτολμος]], [[θρασύς]], [[ἀναίσχυντος]], [[ἀσυλλόγιστος]], ἄσωτος, ὡς τὸ Λατ. audax, ἰταμὸν καὶ τολμηρὸν ἡ [[πονηρία]] Δημ. 777. 3· ἰτ. [[πρός]] τι Ἀριστ. Προβλ. 30. 6, Πλουτ. Γάλβ. 25· ἰταμώτερος [[πρός]] λόγους ὁ αὐτ. 2. 1041Α· τὸ ἴταμὸν [[ἰταμότης]], ὁ αὐτ. ἐν Φαβ. 19, κτλ.· τό ἰτ. τῆς ψυχῆς ὁ αὐτ. ἐν Ρωμ. 7. ἰταμόν τι δεδορκὼς Λουκ., Δραπέτ. 19· ἰτ. ἀντιβλέπειν Αἰλ. π. Ζ. 17. 12. - Ἐπίρρ. -μῶς, Ἄλεξ. ἐν «Κνιδίᾳ» 1, ἐν «Φαίδρῳ» 2˙ Συγκρ. - ώτερον. Πλάτ. Νόμ. 773Β· ἰταμώτερον τῷ βίῳ χρῆσθαι Δημ. 414. 1· Ὑπερθ., -ώτατος Λουκ. Ἰκαρομ. 30. | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=-ή, -ό (Α [[ἰταμός]], -ή, -όν)<br /><b>1.</b> αυτός που έχει προκλητικό ύφος, [[αυθάδης]], [[θρασύς]], αναίσχυντος<br /><b>2.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>το ιταμό</i>(<i>ν</i>)<br />η [[αυθάδεια]], η [[θρασύτητα]], η [[ιταμότητα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ορμητικός]], [[τολμηρός]]<br /><b>2.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ ἰταμόν</i><br />η [[τολμηρότητα]], η [[ορμητικότητα]]. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>ιταμώς</i> (Α ἰταμῶς)<br />με [[αναίδεια]], με [[θρασύτητα]], ασύστολα<br /><b>αρχ.</b><br />ορμητικά, τολμηρά, ριψοκίνδυνα, θαρραλέα.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ἴ</i>-<i>της</i> που ανάγεται στη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] -<i>ι</i>- του [[εἶμι]] ( | |mltxt=-ή, -ό (Α [[ἰταμός]], -ή, -όν)<br /><b>1.</b> αυτός που έχει προκλητικό ύφος, [[αυθάδης]], [[θρασύς]], αναίσχυντος<br /><b>2.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>το ιταμό</i>(<i>ν</i>)<br />η [[αυθάδεια]], η [[θρασύτητα]], η [[ιταμότητα]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> [[ορμητικός]], [[τολμηρός]]<br /><b>2.</b> <b>το ουδ. ως ουσ.</b> <i>τὸ ἰταμόν</i><br />η [[τολμηρότητα]], η [[ορμητικότητα]]. <br /><b>επίρρ.</b><i>..</i><br /><i>ιταμώς</i> (Α ἰταμῶς)<br />με [[αναίδεια]], με [[θρασύτητα]], ασύστολα<br /><b>αρχ.</b><br />ορμητικά, τολμηρά, ριψοκίνδυνα, θαρραλέα.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> <i>ἴ</i>-<i>της</i> που ανάγεται στη μηδενισμένη [[βαθμίδα]] -<i>ι</i>- του [[εἶμι]] ([[πρβλ]]. <i>ἰ</i>-[[έναι]], <i>ἰ</i>-<i>τός</i>). Το [[επίθημα]] της λ. <i>ἰτ</i>-[[αμός]] δημιουργεί [[πρόβλημα]], [[γιατί]] αυτό εμφανίζεται —εξαιρέσει τών <i>μηδ</i>-[[αμός]], <i>ουδ</i>-[[αμός]]— μόνο σε ουσ. ([[πρβλ]]. [[ουλαμός]], [[ποταμός]]). Τόσο η λ. [[ἴτης]] όσο και η [[ἰταμός]] [[πρέπει]] να ήταν τ. της καθομιλουμένης αττικής διαλέκτου.<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[ιταμότητα]](-<i>της</i>)<br /><b>αρχ.</b><br />[[ιταμεύομαι]], [[ιταμία]]<br /><b>μσν.</b><br />[[ιταμώδης]]]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''ἰτᾰμός:''' [ῐ], -ή, -όν ([[εἶμι]], [[ibo]]), [[ορμητικός]], γρήγορος, απρόσεχτος, [[παράτολμος]], [[ασυλλόγιστος]], αναίσχυντος, Λατ. [[audax]], σε Αισχύλ., Δημ. | |lsmtext='''ἰτᾰμός:''' [ῐ], -ή, -όν ([[εἶμι]], [[ibo]]), [[ορμητικός]], γρήγορος, απρόσεχτος, [[παράτολμος]], [[ασυλλόγιστος]], αναίσχυντος, Λατ. [[audax]], σε Αισχύλ., Δημ. | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym | ||
|etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: headlong, hasty, eager, bold, reckless' (Att.)<br />Derivatives: - Also | |etymtx=Grammatical information: adj.<br />Meaning: headlong, hasty, eager, bold, reckless' (Att.)<br />Derivatives: - Also [[ἴτης]], <b class="b3">-ου</b> m. <b class="b2">id.</b> (Ar., Pl.), and [[ἰτητικός]] = [[ἰταμός]] (Arist.; from [[ἰτάω]], s. [[εἶμι]]?). [[ἰταμότης]] (Pl., Plb.), [[ἰταμία]] (LXX) [[vigour]], [[effrontery]], [[ἰταμεύομαι]] <b class="b2">be ἰτ.</b> (Jul. Or. 7, 210c; interpolated).<br />Origin: XX [etym. unknown]<br />Etymology: Mostly <b class="b3">ἴ-της</b> is derived from <b class="b3">ἰ-έναι</b> [[go]] (Chantraine Formation 318) as "Draufgänger" (Curtius 401 with the ancients, e. g. Pl. Prt. 349e, 359c), though the oxytona in <b class="b3">-αμός</b> further are mostly substantives ([[ποταμός]] etc.). From the Attic popular language. (Wrong Fraenkel Nom. ag. 2, 58f.). | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
Latest revision as of 13:35, 23 March 2024
English (LSJ)
ἰταμή, ἰταμόν, (εἶμι ibo, ἴτης) headlong, hasty, eager, κύνες A.Fr.282, Alex.234; ἰ. πρόσωπον Nicol.Com.1.28; bold, reckless, ἰταμὸν καὶ τολμηρὸν ἡ πονηρία D.25.24; ἀναιδὴς καὶ ἰ. Men.Epit.311; ἰ. πρὸς τὸ πράττειν Arist.Pr.953b4; πρὸς τὰ δεινά Plu. Galb.25; πρὸς λόγους ἰταμώτερος Id.2.1041a: Sup. ἰταμώτατος Phld.Rh. 1.341 S., Luc.Icar.30; τὸ ἰ., = ἰταμότης, Plu.Fab.19, etc.; vigour of style, Diog.Oen.12; τὸ ἰ. τῆς ψυχῆς Plu.Rom.7; ἰ. τι δεδορκώς Luc. Fug.19; ἰ. ἀντιβλέπειν Ael.NA17.12. Adv. ἰταμῶς Alex.105, Euphro 1.25, Men.Pk.306, Plu.2.93b, Gal.11.232; οἱ ἰ. πολιτευόμενοι D.8.68: Comp. ἰταμώτερον Pl.Lg.773b; ἰταμώτερον τῷ βίῳ χρῆσθαι D.19.233.
German (Pape)
[Seite 1274] (εἶμι, vgl. ἴτης), der dreist darauf losgeht, keck, verwegen; ἰταμὸν καὶ τολμηρὸν ἡ πονηρία, im Gegensatz von βραδὺ καὶ ὀκνηρόν, Dem. 25, 24; πρός τι, Arist. probl. 29, 1; Sp., wie Plut. Galb. 25, τὸ ἰταμὸν τῆς ψυχῆς Rom. 7, Keckheit, Entschiedenheit. – Unverschämt, κύνες Ar. Ran. 1292. – Adv., ἰταμώτερον ἅμα καὶ θᾶττον τοῦ δέοντος πρὸς πάσας τὰς πράξεις φερόμενον, unbesonnen, Plat. Legg. VI, 773 d; Dem. u. Folgde.
French (Bailly abrégé)
ή, όν :
1 vif, ardent;
2 hardi, effronté, impudent ; τὸ ἰταμόν, hardiesse, impudence ; adv. • ἰταμὸν ἀντιβλέπειν ÉL regarder en face avec effronterie;
Cp. ἰταμώτερος, Sp. ἰταμώτατος.
Étymologie: ἴτης.
Russian (Dvoretsky)
ἰτᾰμός: (ῐ)
1 стремительный, нетерпеливый (κύνες Aesch. ap. Arph.);
2 решительный, быстрый (βοήθεια Plut.);
3 дерзновенный, дерзостный (πονηρία Dem.).
Greek (Liddell-Scott)
ἰτᾰμός: ῐ, ή, όν, (εἶμι, ἴτης) ὁρμητικός, σπεύδων, κύνες Αἰσχύλ. (Ἀποσπ. 234) παρ’ Ἀριστοφ. ἐν Βατρ. 1292. ἕτοιμος πρὸς πᾶν πρᾶγμα, παράτολμος, θρασύς, ἀναίσχυντος, ἀσυλλόγιστος, ἄσωτος, ὡς τὸ Λατ. audax, ἰταμὸν καὶ τολμηρὸν ἡ πονηρία Δημ. 777. 3· ἰτ. πρός τι Ἀριστ. Προβλ. 30. 6, Πλουτ. Γάλβ. 25· ἰταμώτερος πρός λόγους ὁ αὐτ. 2. 1041Α· τὸ ἴταμὸν ἰταμότης, ὁ αὐτ. ἐν Φαβ. 19, κτλ.· τό ἰτ. τῆς ψυχῆς ὁ αὐτ. ἐν Ρωμ. 7. ἰταμόν τι δεδορκὼς Λουκ., Δραπέτ. 19· ἰτ. ἀντιβλέπειν Αἰλ. π. Ζ. 17. 12. - Ἐπίρρ. -μῶς, Ἄλεξ. ἐν «Κνιδίᾳ» 1, ἐν «Φαίδρῳ» 2˙ Συγκρ. - ώτερον. Πλάτ. Νόμ. 773Β· ἰταμώτερον τῷ βίῳ χρῆσθαι Δημ. 414. 1· Ὑπερθ., -ώτατος Λουκ. Ἰκαρομ. 30.
Greek Monolingual
-ή, -ό (Α ἰταμός, -ή, -όν)
1. αυτός που έχει προκλητικό ύφος, αυθάδης, θρασύς, αναίσχυντος
2. το ουδ. ως ουσ. το ιταμό(ν)
η αυθάδεια, η θρασύτητα, η ιταμότητα
αρχ.
1. ορμητικός, τολμηρός
2. το ουδ. ως ουσ. τὸ ἰταμόν
η τολμηρότητα, η ορμητικότητα.
επίρρ...
ιταμώς (Α ἰταμῶς)
με αναίδεια, με θρασύτητα, ασύστολα
αρχ.
ορμητικά, τολμηρά, ριψοκίνδυνα, θαρραλέα.
[ΕΤΥΜΟΛ. < ἴ-της που ανάγεται στη μηδενισμένη βαθμίδα -ι- του εἶμι (πρβλ. ἰ-έναι, ἰ-τός). Το επίθημα της λ. ἰτ-αμός δημιουργεί πρόβλημα, γιατί αυτό εμφανίζεται —εξαιρέσει τών μηδ-αμός, ουδ-αμός— μόνο σε ουσ. (πρβλ. ουλαμός, ποταμός). Τόσο η λ. ἴτης όσο και η ἰταμός πρέπει να ήταν τ. της καθομιλουμένης αττικής διαλέκτου.
ΠΑΡ. ιταμότητα(-της)
αρχ.
ιταμεύομαι, ιταμία
μσν.
ιταμώδης].
Greek Monotonic
ἰτᾰμός: [ῐ], -ή, -όν (εἶμι, ibo), ορμητικός, γρήγορος, απρόσεχτος, παράτολμος, ασυλλόγιστος, αναίσχυντος, Λατ. audax, σε Αισχύλ., Δημ.
Frisk Etymological English
Grammatical information: adj.
Meaning: headlong, hasty, eager, bold, reckless' (Att.)
Derivatives: - Also ἴτης, -ου m. id. (Ar., Pl.), and ἰτητικός = ἰταμός (Arist.; from ἰτάω, s. εἶμι?). ἰταμότης (Pl., Plb.), ἰταμία (LXX) vigour, effrontery, ἰταμεύομαι be ἰτ. (Jul. Or. 7, 210c; interpolated).
Origin: XX [etym. unknown]
Etymology: Mostly ἴ-της is derived from ἰ-έναι go (Chantraine Formation 318) as "Draufgänger" (Curtius 401 with the ancients, e. g. Pl. Prt. 349e, 359c), though the oxytona in -αμός further are mostly substantives (ποταμός etc.). From the Attic popular language. (Wrong Fraenkel Nom. ag. 2, 58f.).
Middle Liddell
ἰ˘τᾰμός, εἶμι ibo]
headlong, hasty, eager, ready for anything, reckless, Lat. audax, Aesch., Dem.
Frisk Etymology German
ἰταμός: {itamós}
Meaning: keck, verwegen, unverschämt (att.)
Derivative: mit ἰταμότης (Pl., Plb. u. a.), ἰταμία (LXX) Keckheit, ἰταμεύομαι keck sein (Jul. Or. 7, 210c; interpoliert). — Daneben ἴτης, -ου m. verwegener Mensch, Brausekopf (Ar., Pl.), auch ἰτητικός = ἰταμός (Arist. u. a.; von ἰτάω, s. εἶμι).
Etymology : Wie πότης Trinker gebildet (Chantraine Formation 318) gehört ἴτης als "Draufgänger" wahrscheinlich zu ἰέναι gehen (Curtius 401 mit den Alten, z. B. Pl. Prt. 349e, 359c); das davon nicht zu trennende ἰταμός steht der Bildung nach ziemlich allein, da die Oxytona auf -αμός (von οὐδ-, μηδαμός abgesehen) sonst Substantiva sind (ποταμός usw.). Beide Wörter dürfen aus der attischen Umgangssprache stammen (verfehlt Fraenkel Nom. ag. 2, 58f.).
Page 1,743
