τανηλεγής
συνερκτικός γάρ ἐστι καὶ περαντικός, καὶ γνωμοτυπικὸς καὶ σαφὴς καὶ κρουστικός, καταληπτικός τ' ἄριστα τοῦ θορυβητικοῦ → he's intimidative, penetrative, aphoristically originative, clear and aggressive, and superlatively terminative of the obstreperative
English (LSJ)
ές, perhaps bringing long woe, epithet of death, μοῖρα τανηλεγέος θανάτοιο Od.2.100, etc.; δύο κῆρε τ. θ. Il.8.70; κὴρ . . τ. θ. Od.11.171, Tyrt.12.35. Adv. τανηλεγέως Supp.Epigr.1.450 (Phrygia). (Apparently a compd. of ἄλγος (ἀλέγω) like δυσηλεγής.)
German (Pape)
[Seite 1067] ές, lang hinlegend, lang ausstreckend; bei Hom. oft als Beiwort des Todes; Μοῖρα τανηλεγέος θανάτοιο, Od. 2, 100 u. öfter; Κὴρ ταν. θαν., 11, 171, wie Il. 8, 70. 22, 210; offenbar von der sinnlichen Erscheinung, daß die Glieder des Sterbenden ausgereckt werden; also nicht = in langen Schlaf bringend.
French (Bailly abrégé)
ής, ές :
qui couche ou abat tout du long.
Étymologie: ταναός, λέγω¹.
Russian (Dvoretsky)
τᾰνηλεγής: укладывающий во весь рост, т. е. убивающий наповал (θάνατος, Κήρ Hom.).
Greek (Liddell-Scott)
τᾰνηλεγής: -ές, (λέγω) ὁ εἰς μῆκος ἐκτείνων τινά, ἐπίθετον τοῦ θανάτου, κατ’ ἄλλους ὁ λίαν ἀλγεινός, μοῖρα τανηλεγέος θανάτοιο Ὀδ. Β. 100. κλπ.· δύο κῆρε ταν. θαν. Ἰλ. Θ. 70, Χ. 210· κήρ... ταν. θ. Ὀδ. Λ. 170, Τυρταῖ. 9. 35.
English (Autenrieth)
gen. έος: doubtful word, epithet of θάνατος, anciently interpreted prostrating, laying stretched out at length (of a corpse); acc. to some moderns, from ἄλγος, long-lamented.
Greek Monolingual
-ές, ΜΑ
μσν.
φρ. «τανηλεγὴς ὕπνος» — ο θάνατος (Νικ. Χων.)
αρχ.
(για τον θάνατο) αυτός που προκαλεί πολλά μοιρολόγια ή, κατ' άλλους, ο πολύ οδυνηρός.
επίρρ...
τανηλεγέως Α
με πολλά μοιρολόγια ή με πολύ ψυχικό πόνο.
[ΕΤΥΜΟΛ. Το επίθ. μαρτυρείται μόνο στη φρ. τανηλεγέος θανάτοιο και είναι συνθ. σε -ηλεγής (< ἀλέγω «φροντίζω ενδιαφέρομαι», ενώ για τη σημ.του συνθ. πρβλ. άλγος «πόνος, οδύνη»), με έκταση λόγω συνθέσεως (πρβλ. δυσηλεγης, ἀνηλεγής). Κατά μία άποψη, το επίθ. τανηλεγής έχει σχηματιστεί από το επίθ. ἀνηλεγής «σκληρός, άσπλαχνος» (χαρακτηρισμός του θανάτου) με ευφωνικό τ- προκειμένου να αντιμετωπιστεί η χασμωδία στο ομηρικό μέτρο. Κατ' άλλη ωστόσο άποψη, το α' συνθετικό της λ. πρέπει να αναζητηθεί στο θ. τανF- του αμάρτυρου επιθ. τανύς (πρβλ. τανύ-σφνρος, βλ. και λ. τάνυμαι, τείνω), οπότε και η σημ. του επιθ. είναι: «αυτός που προκαλεί πολλά μακρόσυρτα μοιρολόγια, μεγάλο πόνο». Η βραχύτητα, τέλος, του -α- του τăνηλεγής (< τανF-ηλεγής), σύμφωνα με την ίδια άποψη, οφείλεται στη διευθέτηση μετρικών αναγκών].
Greek Monotonic
τᾰνηλεγής: -ές (ταναός, λέγω), αυτός που ξαπλώνει κάποιον, επίθ. του θανάτου, σε Όμηρ.
Middle Liddell
τᾰνη-λεγής, ές ταναός, λέγω
laying one out at length, epithet of death, Hom.
Frisk Etymology German
τανηλεγής: {tanēlegḗs}
Forms: daneben -έως (Versinschr., Phrygien).
Meaning: nur in τανηλεγέος θανάτοιο am Versende (Hom., Tyrt.),
Etymology: Ähnlich δυσηλεγής, ebenfalls von θάνατος (χ 325), auch von πόλεμος u.a. (ep.), ἀπηλεγέως (ep. seit Il.), ἀνηλεγής (πόλεμος), -έως (Q. S.), νηλεγής, -έως H., alle zu ἀλέγω sich kümmern (mit Anschluß an die ες-Stamme; Schwyzer 513) und mit negativem Vorderglied unbekümmert, rücksichtslos (unrichtig über δυσηλεγής s. ἀλέγω). Im Hinblick darauf wollen Blass und Bechtel (s. Lex. s. v.) ἀνηλεγής lesen, was semantisch nur allzu gut passen würde; das τ- wäre als Hiatustilger eingedrungen. Die unsichere Möglichkeit, τανηλεγής durch Umgliederung eines elidierten τε zu erklären, erörtert Leumann Hom. Wörter 45. — Über ältere, abzulehnende Deutungen s. Bq s. v.
Page 2,851
