fundus

Latin > English (Lewis & Short)

fundus: i, m. Sanscr. budh-nas, ground; Gr. πυθμήν, πύνδαξ; O. H. Germ. Bodam; Germ. Boden; v. fodio,
I the bottom of any thing (class.).
I Lit.
   A In gen.: armarii fundum exsecuit, the bottom of the chest, Cic. Clu. 64, 179: ollae, Plin. 15, 17, 18, § 60: scyphi, Dig. 41, 1, 26: (Aetna) fundo exaestuat imo, from the lowest bottom, Verg. A. 3, 577; cf.: imo Nereus ciet aequora fundo, id. ib. 2, 419: amnis fundo carens, Plin. 3, 16, 20, § 122: maris, Vulg. Judith, 5, 12: calicis, id. Isa. 51, 17.—Prov.: largitio fundum non habet, there is no end of giving, Cic. Off. 2, 15, 55.—*
   2    Transf. (pars pro toto), a cup: hi duo longaevo censentur Nestore fundi, Mart. 8, 6, 9.—
   B In partic., a piece of land, a farm, estate (syn.: praedium, villa): fundi appellatione omne aedificium et omnis ager continetur; sed in usu urbana aedificia aedes, rustica villae dicuntur; locus vero sine aedificio in urbe area, rure autem ager appellatur: idemque ager cum aedificio fundus dicitur, Dig. 50, 16, 211; Cic. Agr. 3, 2 fin.: cum inprobata sit eorum sententia qui putaverint furtivum fundum fieri posse, Gai. Inst. 2, 51; cf.: non hominum tantum neque rerum moventium ... sed fundi quoque et aedium fieri furtum, Masur. Sab. ap. Gell. 11, 18, 13: cui nostrum non licet fundos nostros obire? Cic. de Or. 1, 58, 249: nunquam tam mane egredior, quin te in fundo conspicer fodere, Ter. Heaut. 1, 1, 16; Crass. ap. Cic. de Or. 2, 55, 224; Cic. Caecin. 36, 104; id. Verr. 2, 3, 50, § 119; id. Fam. 13, 69, 2; Quint. 4, 2, 131: dulcia poma feret cultus tibi fundus, Hor. S. 2, 5, 13 et saep.: euge, fundi et aedes, per tempus subvenistis mihi, Plaut. Truc. 1, 2, 84; cf.: si quidem habes fundum atque aedis, id. ib. 1, 2, 75: nostri fundi calamitas, Ter. Eun. 1, 1, 34: quasi non fundis exornatae multae incedant per vias, i. e. with the price of a farm, Plaut. Ep. 2, 2, 42: unumne fundum pulcherrimum populi Romani, disperire patiemini? Cic. Agr. 2, 29, 80: nunc is nobis fundus est, i. e. ex quo fructus capiamus, Plaut. Truc. 4, 2, 15 Spengel ad loc.— Prov.: fundum alienum arat, incultum familiarem deserit, Plaut. As. 5, 2, 24.—
II Trop.
   A In gen.: fluxas Phrygiae res vertere fundo, i. e. from its foundation, = funditus, Verg. A. 10, 88: cenae, the principal dish, Gell. 17, 8, 2.—
   B In partic., publicists' t. t., qs. one who lays the foundation for the decision of a thing, one that approves a thing or ratifies it, the approver (syn. auctor): fundus dicitur populus esse rei, quam alienat, hoc est auctor, Paul. ex Fest. p. 89 Müll.: non ut hujus sententiae legisque fundus fierem, Gell. 19, 8, 12: negat ex foederato populo quemquam potuisse, nisi is populus fundus factus esset, in hanc civitatem venire, etc., Cic. Balb. 8, 19 (where Cicero gives to this legal principle another meaning); cf.: quid enim potuit dici imperitius quam foederatos populos fieri fundos oportere? id. ib. 8, 20; 11, 27; 18, 42: municipes sunt cives Romani ex municipiis, legibus suis et suo jure utentes ... neque ulla populi Romani lege astricti, nisi populus eorum fundus factus est, Gell. 16, 13, 6.—
   2    Transf. (ante- and post-class., and rare): ut, quae cum ejus filio egi, ei rei fundus pater sit potior, may officially confirm, Plaut. Trin. 5, 1, 7; cf. Gell. 19, 8, 12; and Paul. ex Fest. p. 89 Müll. supra.

Latin > French (Gaffiot 2016)

fundus,⁸ ī, m.,
1 le fond : [d’une marmite] Plin. 15, 60 ; [d’une armoire] Cic. Clu. 179 ; [prov.] largitio fundum non habet Cic. Off. 2, 55, la libéralité est un gouffre sans fond, ne connaît pas de mesure || fonds de terre, bien-fonds, domaine, bien, propriété : Cic. Verr. 2, 3, 119 ; Agr. 3, 8 ; 9 ; de Or. 1, 249
2 [fig.] a) fond d’une coupe, coupe : Mart. 8, 6, 9 ; b) fond, partie essentielle : [d’un repas] Gell. 17, 8, 2 ; c) [poét.] vertere fundo Virg. En. 10, 88, ruiner de fond en comble ; d) [en parl. de pers.] fundum esse ou fieri alicui rei Pl. Trin. 1123 ; alicujus rei Gell. 19, 8, 12, être, se faire le garant d’une chose (la confirmer, la ratifier) ; [en parl. d’un peuple] fundum fieri = accepter une loi, souscrire à une loi : Cic. Balbo 19 ; 20 ; 27 ; 42 ; Gell. 16, 13, 6 ; cf. P. Fest. 89.