iuvo

Latin > English (Lewis & Short)

jŭvo: jūvi, jūtum, 1 (juvaturus, Sall. J. 47, 2; Plin. Ep. 4, 15, 13:
I iuerint, Cat. 66, 18), v. a. and n. perh. root div-, to gleam; cf. dies, to help, aid, assist, support, benefit (cf.: auxilior, subvenio, opitulor).
I In gen.: qui se natos ad homines juvandos, tutandos, conservandos arbitrantur, Cic. Tusc. 1, 14, 32: beatae vitae disciplinam juvare, id. Fin. 1, 21, 71: aliquem omni suo studio in petitione, id. Fam. 11, 17, 2: aliquem auxilio laboris, id. Balb. 9: hostes frumento, Caes. B. G. 1, 26: juvit facundia causam, Ov. M. 7, 505: imbres arva juvantes, id. A. A. 1, 647: (Juppiter) juvat imbribus agros, id. P. 2, 1, 13: aliquem portuque locoque, by receiving into harbor and house, id. H. 2, 55: nudum hospitio tectoque, Juv. 3, 211: pectora alloquio, Ov. P. 1, 6, 18: audentes deus ipse juvat, id. M. 10, 586: audentes Fortuna juvat, Verg. A. 10, 284: aliquem in aliqua re, Cat. 68, 41.—With two acc.: aliquid Rutulos, Verg. A. 10, 84. —Of medical assistance: qui salutari juvat arte fessos, Hor. C. S. 63; Ov. Tr. 2, 270; Plin. 23, 1, 10, § 14: dis juvantibus or deo juvante, with God's help: me, dis juvantibus, ante brumam exspecta, Cic. Fam. 7, 20, 2; id. N. D. 2, 66, 165; cf.: non denique quicquam aliud nisi juvantibus sacris deligunt, Plin. 2, 7, 5, § 21.—In pass.: lex Cornelia proscriptum juvari vetat, Cic. Verr. 2, 1, 47, § 123: viatico a me juvabitur, Liv. 44, 22: precor, quaeras, qua sim tibi parte juvandus, Ov. P. 4, 12 fin.: placuit sollertia, tempore etiam juta, Tac. A. 14, 4 init. (al. adjuta): nec sola (lingua) loquendi munus implere potest, nisi juta, etc., Lact. Opif. D. 10, 13.—Impers., juvat, it is of use; with a subject-clause: juvat Ismara Baccho Conserere, Verg. G. 2, 37: quid docuisse juvabat? Ov. M. 7, 858; cf.: quid juvat esse deum? id. ib. 13, 965.—
II In partic., to delight, gratify, please: juvare in utroque (in sensu et in animo) dicitur: ex eoque jucundum, Cic. Fin. 2, 4, 14. —In this sense rarely as a personal verb: nec umquam quicquam me juvat quod edo domi; Foris ... quod gusto id beat, Plaut. Capt. 1, 2, 34: non omnis arbusta juvant humilesque myricae, Verg. E. 4, 2: nec me vita juvaret, invisa civibus et militibus meis, Liv. 28, 27: si nec fabellae te juvant nec fabulae, Phaedr. 4, 7, 22: multos castra juvant, Hor. C. 1, 23: aurem juvantia verba, Ov. A. A. 2, 159.—In pass.: refer ad aures, probabunt: quaere, cur? ita se dicent juvari, Cic. Or. 48, 159.—More freq. impers., juvat (aliquem), with subject-clause, it delights, pleases, I (thou, he, etc.) am delighted, take pleasure in: juvit me, tibi tuas litteras profuisse, Cic. Fam. 5, 21, 3: juvat me haec praeclara nomina artificum ... concidisse, id. Verr. 2, 4, 6, § 12: forsan et haec olim meminisse juvabit, Verg. A. 1, 203: juvat evasisse tot urbes Argolicas, id. ib. 3, 282: insano juvat indulgere labori, id. ib. 6, 135: si pereo, hominum manibus periisse juvabit, id. ib. 3, 606: quae scire magis juvat quam prodest, Sen. Ep. 106.

Latin > German (Georges)

iuvo, iūvi, iūtum, Partiz. Fut. iuvātūrus, iuvāre, I) unterstützen, fördern, nützen, helfen, zustatten (zu Hilfe) kommen, alqm in alqa re, Cic.: alqm auxilio, Ov.: alqm auxilio laboris, Cic.: hostes frumento, Caes.: alqm frumento, veste, viatico, Liv.: audentes Fortuna iuvat, Verg. – m. lebl. Objj., fomentis suis nostra vulnera, Ov.: ea omnia bene iuvetis, Liv.: iuv. disciplinam beatae vitae, befördern, Cic.: armis ac manu victoriam, zum Siege beitragen, Tac.: onera principis, erleichtern, Vell. – u. lebl. Subjj., quas opes sua virtus et di iuvent, Liv.: imbres arva iuvantes, Ov.: Titianum et Celsum nox iuvit, Tac.: usurum se eo (vino), quod sese magis iuvasset (zusagen würde), Gell. – m. ut u. Konj., is ut quam primum eveniat, di iuvent, M. Caes. b. Fronto ad M. Caes. 5, 49 (64). – unpers., iuvat m. folg. Infin., es nützt, frommt, iuvat Ismara Baccho conserere, Verg. georg. 2, 37. – absol., pertinacia iuvantis (des Helfers, helfenden Arztes), Cels.: i. vitā magis quam morte, Ov.: iuvante deo od. dis iuvantibus, Cic., od. deis bene iuvantibus, Liv., mit Gottes Hilfe: v. lebl. Subjj., cum commoditas iuvaret, Liv.: quid porro multus stilus et assidua lectio iuvat? Quint.: nox iuvit sideribus illustris, Tac.: iuvit hostium aviditas, Tac.: sed nil ista iuvant, Ov. – im Passiv, lex Cornelia proscriptum iuvari vetat, Cic.: temperie caeli corpusque animusque iuvantur, Ov.: viatico a me iuvabitur, Liv.: ipse precor, quaeras, quā sim tibi parte iuvandus, Ov.: at tua supplicibus domus est assueta iuvandis, Ov.: placuit sollertia, tempore etiam iuta, Tac. ann. 14, 4 in.: nec (lingua) sola per se loquendi munus implere potest, nisi iuta vel offensione dentium vel compressione labiorum, Lact. de opif. dei 10, 13. – II) jmd. ergötzen, vergnügen, jmdm. gefallen, Befriedigung gewähren, jmdm. erfreulich (erbaulich) sein, jmdm. wohltun, behagen, zusagen, ut iuvit te cena? wie hast du dich beim Schmause amüsiert? Hor.: nec me vita iuvaret invisa civibus et militibus meis, Liv.: si nec fabellae te iuvant nec fabulae, Phaedr.: quod sunt quos genus hoc minime iuvat, Hor.: nec, iuveni lusus qui placuere, iuvant, Ov.: im Passiv, refer ad aures: probabunt. Quaere, cur? ita se dicent iuvari, Cic. – oft unpers., iuvat me od. bl. iuvat m. folg. Infin. od. Acc. u. Inf., es erfreut, ergötzt, vergnügt (mich), es beliebt, gefällt (mir), me quoque iuvat ad finem belli Punici pervenisse, Liv.: quae scire magis iuvat quam prodest, Sen.: forsan et haec olim meminisse iuvabit, wird man sich mit Befriedigung erinnern, Verg.: iuvit me tibi tuas litteras profuisse, Cic. – iuvat me m. folg. quod (daß), iuvat me, quod vigent studia, Plin. ep. 1, 13, 1; u. so 5, 13 (14), 8; 8, 6, 17. – absol., id demum iuvat, si etc., Ter.: si quod adest gratum iuvat, Hor.: quod iuvat, Sall.: deinde ambulationis causā, quantum iuvat (solange es ihm gefällt), ambulare, Cels. – / Vulg. Perf. iuvaverunt, Th. Prisc. 2. chr. 17: iuvarit (= iuverit), Iul. Val. 3, 38 (22). p. 146, 13 K. Pallad. 13, 6, 1 cod. P (dagegen Perf. iuvavi od. iuvui verworfen von Serv. Verg. Aen. 1, 203). – Partic. Perf. pass. iutus, Tac. ann. 3, 35 u. 14, 4. Pallad. 4, 10, 36; vulg. iuvatus, Th. Prisc. 1, 10 u. 2. chr. 19. – Partic. Fut. act. iuvaturus, Sall. Iug. 47, 2. Plin. ep. 4, 15, 13. Tert. de fug. in pers. 14. Amm. 14, 6, 17 u. 20, 4, 8; iuturus, Colum. poët. 10, 121. Iuvenc. 1, 58. – iuerint = iuverint, Catull. 66, 18. Prop. 2, 23, 22. – Archaist. Imperat. iuve = iuva, Acc. tr. 489 R.²