σμίλη

English (LSJ)

ἡ, knife for cutting or knife for carving, Ar. Th.779, Pl.R. 353a, Babr.98.13; graving tool, sculptor's chisel, AP7.429 (Alc.); surgeon's knife or lancet (cf. φλεβοτόμος), Luc.Ind.29, Poll.4.181; shoemaker's knife, Pl.Alc.1.129c, Herod.7.119; vinedresser's pruning-knife, Gp.5.35.1 (but v. Pl. R.353a); penknife, AP6.67 (Jul.), etc.: cf. σμῖλα.

German (Pape)

[Seite 911] ἡ, Messer, Kneif zum Schneiden, Schnitzmesser, Ar. Th. 779, Plat. Rep. I, 333 a; Federmesser, scalper, scalprum, ein Werkzeug der Bildhauer, Wundärzte, Schuster, Alc. Mess. 21 (VII, 429), Phil. Th. 17 (VI, 62), Iul. Aeg. 10 (VI, 67), Ep. ad. 413 (Plan. 15*). Vgl. σμῖλα.

French (Bailly abrégé)

ης (ἡ) :
instrument pour tailler, particul. bistouri ou lancette de chirurgien.
Étymologie: R. Σμα, frotter, gratter ; cf. σμάω.

Dutch (Woordenboekgrieks.nl)

σμίλη -ης, ἡ mes, zakmes; spec. schoenmakersmes. schrijfstift, stilet (om mee op een wastafeltje te schrijven); beitel (om letters mee uit te hakken). geneesk. scalpel, lancet.

Russian (Dvoretsky)

σμίλη: дор. σμῖλα (ῑ) ἡ
1 нож Plat.;
2 долото, резец Arph., Anth.;
3 хирургический нож, ланцет Luc.;
4 сапожный нож, резак Plat.;
5 перочинный нож Anth.

Greek (Liddell-Scott)

σμίλη: [ῑ], ἡ, μαχαίριον πρὸς γλυφὴν ἢ κλάδευμα, Λατ. scalp…um, Ἀριστοφ. Θεσμ. 779, Πλάτ. Πολ. 353Α, Βαβρ. 98. 13· ἐργαλεῖον χαρακτικόν, ἐργαλεῖον γλύπτου, Ἀνθ. Π. 7. 429· χειρουργοῦ μαχαίριον (πρβλ. φλεβοτόμος), Λουκ. πρ. Ἀπαίδ. 29, Πολυδ. Δ΄, 181· μαχαίριον ὑποδηματοποιοῦ, Πλάτ. Ἀλκ. 1. 129C· μαχαίριον ἀμπελουργοῦ ἐν Γεωπ. 5. 35, 1 (ἀλλ’ ἴδε Πλάτ. Πολ. 353Α)· κονδυλομάχαιρον, Ἀνθ. Π. 6. 67, κτλ.· - πρβλ. σμῖλα.

Greek Monolingual

η, ΝΜΑ, και σμῑλα Α
1. χαλύβδινο ή σιδερένιο εργαλείο που χρησιμοποιείται για την κοπή, χάραξη ή απόξεση ξύλου, μαρμάρου, μετάλλου κ.ά υλικών, κν. κοπίδι
2. είδος χειρουργικού εργαλείου
μσν.
αμπελουργικό μαχαιρίδιο
αρχ.
1. μαχαιρίδιο υποδηματοποιού
2. μαχαιράκι για το ξύσιμο κοντυλιού ή μαχαιριού, κοντυλομάχαιρο.
[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. σμί-λη, με επίθημα -λη, που απαντά και σε άλλα ον. εργαλείων (πρβλ. μήλη, χηλή), προέρχεται πιθ. από κάποιον ρηματ. τ., στον οποίο ανάγονται και ορισμένοι τ. άλλων γλωσσών που χρησιμοποιούνται για τον ξυλουργό και κατ' επέκταση και για τον σιδηρουργό (πρβλ. αρχ. νορβ. smidr, αγγλοσαξ. smid και τα νεώτερα: γερμ. Schmied, αγγλ. smith). Δυσερμήνευτο παραμένει το -ī- του τύπου, το οποίο, κατά μία άποψη, θεωρείται αναλογικό προς τ. σε -ῑλη, -ῖλο-, ενώ, κατ' άλλη άποψη, όχι τόσο πιθανή, δικαιολογείται από την ύπαρξη μιας ΙΕ ρίζας με μακρά δίφθογγο smēi- / smΐ- «σμιλεύω, κατεργάζομαι με αιχμηρό αντικείμενο» (βλ. και λ. σμινύη.

Greek Monotonic

σμίλη: [ῑ], ἡ, είδος μαχαιριού που χρησιμοποιείται στην κοπή, στη γλυπτική ή το κλάδεμα, σε Πλάτ. κ.λπ.· εργαλείο γλυπτικής, σμίλη, γλύφανο, σε Ανθ.

Frisk Etymological English

Grammatical information: f.
Meaning: knife, woodcarving knife, scalpel, chisel, instrument for artisan, physicians, image-sculptor etc. (in. Att.).
Other forms: -α AP; -ή Hdn. Gr.
Compounds: As 1st element in σμιλι-γλύφοι (τέχναι) working with chisels, sculptural (Epigr. Galatia); on the compositional -ι Schwyzer 448, which is rightly rejected by Chantr.
Derivatives: 1. Dimin. σμιλ-ίον n. with -ιωτός, -άριον n. (late medic.); 2. -ινος acting as a knife (late medic.); 3. ἀπο-, δια-σμιλεύω to smooth with a chisel, to plane (late) with σμίλ-ευμα n. chipping (Ar.), -ευτός (AP), -ευσις, -εία f. (Hdn. Epim.).
Origin: XX [etym. unknown]; PGX [probably a word of Pre-Greek origin]
Etymology: Instrument name in -λη like μήλη, χηλή, τρώγλη a. o; but this is rather doubtful, cf. Form. 240. No directe connection outside Greek. A basic primary verb is also supposed for the Germ. word for carpenter, smith in OWNo. smið, OE smiÞ (> NEng. smith), OHG. smid, PGm. *smiÞu-, *smiðu-, IE. *smi-tu. Beside it with transition in th n-stems the Goth. comp. aiza-smiÞa ore-smiih, χαλκεύς. The length in σμίλη is not based on a longdiphthongal *smēi-: *smī-, but may have been introduced secondarily after the model of the nouns in -ιλη, -ιλο-. So the etymology remains doubtful; the word may be Pr-Greek. -- WP. 2, 686 and Pok. 968 (after Persson Stud. 119, Brugmann IF 6, 93) w. lit. and further, hypothetical combinations. Cf. σμινύη, σμίνθος; also μικρός.

Middle Liddell

σμῑ́λη, ἡ,
a knife for cutting, carving or pruning, Plat., etc.: a graving tool, chisel, Anth.

Frisk Etymology German

σμίλη: (-α AP; -ή Hdn. Gr.)
{smí̄lē}
Grammar: f.
Meaning: Messer, Schnitzmesser, Seziermesser, Meißel, Instrument für Handwerker, Ärzte, Bildschnitzer usw. (in. att.).
Composita: Als Vorderglied in σμιλιγλύφοι (τέχναι) mit Meißel arbeitend, bildhauerisch (Epigr. Galatien); zum Kompositions-ι Schwyzer 448.
Derivative: Davon 1. Demin. σμιλίον n. mit -ιωτός, -άριον n. (sp. Mediz. u.a.); 2. -ινος als Messer wirkend (sp. Mediz.); 3. ἀπο-, διασμιλεύω mit Meißel glätten, abhobeln (sp.) mit σμίλευμα n. Schnitzel (Ar.), -ευτός (AP), -ευσις, -εία f. (Hdn. Epim.).
Etymology: Gerätename auf -λη wie μήλη, χηλή, τρώγλη u. a. Ohne direkte außergriech. Entsprechung. Ein zugrundeliegendes primäres Verb läßt sich indessen auch für das germ. Wort für Zimmermann, Schmied vermuten in awno. smið, ags. smiþ (> neng. smith), ahd. smid, urg. *smiþu-, *smiðu-, idg. *smi-tu. Daneben mit Übergang in die n-Stämme das got. Komp. aiza-smiþa Erzschmied, χαλκεύς. Die Länge in σμί̄λη ist nicht auf ein langdiphthongisches smēi-: smī- zurückzuführen, sondern nach Muster der Nomina auf -ιλη, -ιλο- sekundär eingetreten. — WP. 2, 686 und Pok. 968 (nach Persson Stud. 119, Brugmann IF 6, 93) mit Lit. und weiteren, hypothetischen Kombinationen. Vgl. σμινύη, σμίνθος; auch μικρός.
Page 2,750

English (Woodhouse)

chisel, knife for carving, knife for pruning

Mantoulidis Etymological

(=ἐργαλεῖο γιά χάραξη). Δές γιά παράγωγα στό ρῆμα σμιλεύω.

Translations

chisel

Albanian: thadër, daltë; Arabic: إِزْمِيل‎; Armenian: դուր; Belarusian: долата, зубі́ла, стамеска; Bulgarian: длето; Catalan: cisell; Chechen: урс; Chinese Cantonese: 鑿; Mandarin: 鑿子, 凿子; Czech: dláto, sekáč, majzlík; Danish: mejsel, stemmejern; Dargwa: уршури; Dutch: beitel; Esperanto: ĉizilo; Estonian: peitel; Ewe: pɛ; Finnish: taltta; French: ciseau, burin; Friulian: cesel; Galician: cicel, escoupro, formón, trincha; Georgian: საჭრისი, სატეხი; German: Meißel, Stemmeisen, Beitel, Stechbeitel; Greek: σκαρπέλο; Ancient Greek: ἀκίς, ἀκίσκλη, ἀκίσκλος, γλαρίς, γλυπτήρ, γλύφανος, γλυφεῖον, γλυφίς, ἐγκοπεύς, κολαπτήρ, κοπεύς, λαξευτήριον, λατομίς, ξοΐς, ξυστήρ, σμίλη, σμῖλα, τύκος; Gujarati: છીણી; Hebrew: אִזְמֵל‎; Hindi: छेनी; Hungarian: véső; Icelandic: sporjárn; Ido: cizelo; Igbo: mma-mkpa; Inari Sami: hugimbor; Irish: gearrthóir; Italian: scalpello, cesello; Japanese: 鑿; Javanese: pahat; Kazakh: тескіш; Khmer: ពន្លាក; Korean: 끌; Kyrgyz: кескич; Latin: scalprum, caelum; Latvian: kalts; Lingala: sizó; Lithuanian: káltas; Macedonian: длето; Malay: pahat; Maltese: furmatur, skarpell; Maori: whao; Mongolian: цүүц; Nepali: छिनो, राँबो, रामो; Northern Sotho: pêtlô; Norwegian Bokmål: meisel; Nynorsk: meitel, meisel; Occitan: cisèl; Old Church Slavonic Cyrillic: длато; Glagolitic: ⰴⰾⰰⱅⱁ; Old English: heardhēawa; Old Javanese: pahat; Persian: اسکنه‎; Plautdietsch: Beitel; Polish: dłuto, przecinak; Portuguese: cinzel; Romanian: daltă; Russian: долото, зубило, стамеска; Serbo-Croatian Cyrillic: длето, длијето; Roman: dleto, dlijeto; Slovak: dláto, majzlík, majzel; Slovene: dleto; Spanish: formón, cincel, escoplo, piqueta, zapapico; Swahili: patasi; Swedish: mejsel, stämjärn; Tagalog: pait, paningkal; Telugu: శానం; Thai: สิ่ว; Tibetan: འབུག, གཟོང; Turkish: keski, makas, iskarpela; Turkmen: isgene; Ukrainian: долото, зубило, стамеска; Vietnamese: cái đục; Vilamovian: bǡsuł; Walloon: cizea; Welsh: cŷn, gaing; Yup'ik: cupilaq