τύκος

English (LSJ)

[ῠ], ὁ, (τεύχω)
A instrument for working stone, mason's hammer or pick, βάθρα.. κανόνι καὶ τύκοις ἡρμοσμένα E.HF945, cf. Poll.7.118: also τύχος, ὁ, IG11(2).161A87, 199A87 (Delos, iii B. C.), Supp.Epigr.2.569.27 (Didyma, ii B. C.); τύχοι· λιθοξοϊκὰ ἐργαλεῖα, Hsch., cf. Paus. Gr.Fr.62 (τοιχοι Poll.10.147 codd.); = ὄρυξ, Theognost.Can. 4.
2 τύχους καὶ τοὺς σφῆνας καλοῦσιν Hsch. s.v. τύχων πυλῶν: cf. eund. s.v. τύφοι.
II from the likeness of shape, battle axe, battle-axe, battle ax, battle-ax, poleaxe, Hdt.7.89 (τύκους codd.CP; τύχους rell.).

German (Pape)

[Seite 1160] ὁ, auch τύχος, das Werkzeug, mit dem der Steinmetz die Steine behau't, Hammer, Keil, Schlägel, Meißel, Steinaxt; Eur. Herc. Fur. 945; οἰκοδόμου σκεῦος, Poll. 10, 147; Hesych. erkl. es durch σφήν, Keil. – Auch Streitaxt, Her. 7, 89.

French (Bailly abrégé)

ου (ὁ) :
1 pic de tailleur de pierres;
2 hache d'armes.
Étymologie: τεύχω.

Dutch (Woordenboekgrieks.nl)

τύκος -ου, ὁ beitel:; βάθρα... τύκοις ἡρμοσμένα bouwsels met beitels passend gemaakt Eur. HF 945; strijdbijl:. εἶχον... τύχους μεγάλους zij hadden grote strijdbijlen Hdt. 7.89.3.

Russian (Dvoretsky)

τύκος: (ῠ) ὁ τεύχω
1 каменотесный молот или топор Eur.;
2 боевой топор, секира Her.

Greek Monolingual

ο, ΝΜΑ, και ποιητ. τ. τύχος Α
το σιδερένιο σφυρί τών λατόμων και τών λιθοξόων («τύκον, τὴν τῶν λατόμων σφῡραν», Πολυδ.)
αρχ.
1. είδος πολεμικού πελέκεως
2. (στον τ. τύχος) (κατά τον Ησύχ.) α) «πύλη»
β) «σφήν».
[ΕΤΥΜΟΛ. Τεχνικός όρος ο οποίος ανάγεται στη μηδενισμένη βαθμίδα της ΙΕ ρίζας (s)teuk- «χτυπώ, σπρώχνω, ωθώ» και μπορεί να συνδεθεί με: αρχ. σλαβ. tŭknọtĭ, ρωσ. tknutĭ «χτυπώ, προσκρούω, σπρώχνω», istukati «κόβω, χύνω μέταλλο», tykatĭ «χτυπώ, τρυπώ», τα οποία, ωστόσο, έχουν γενικότερες σημ. σε σχέση με την σημ. του τύκος. Ο παρλλ. τ. τύχος εμφανίζει δασύ σύμφωνο -χ- κατ' επίδραση του ρ. τεύχω «κατασκευάζω»].

Greek Monotonic

τύκος: [ῠ], ὁ (τεύχω),·
I. εργαλείο για την κατεργασία λίθων, οικοδομικό εργαλείο, σφυρί ή σκαπάνη λατόμων, σε Ευρ.
II. πολεμικός πέλεκυς, σε Ηρόδ.

Greek (Liddell-Scott)

τύκος: [ῠ], ὁ, (√ΤΥΚ, τεύχω) ἐργαλεῖον πρὸς κατεργασίαν λίθων, οἰκοδομικὸν ἐργαλεῖον, λιθοξοϊκὸν σιδήριον, καὶ σφῦρα λατόμων, βάθρα... κανόνι καὶ τύκοις ἡρμοσμένα Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 945, πρβλ. Πολυδ. Ι΄, 147, καὶ ἴδε τύκισμα. ΙΙ. ὡς ἐκ τῆς ὁμοιότητος ἢ τοῦ σχήματος, πέλεκυς χρήσιμος ἐν μάχῃ, πολεμικὸς πέλεκυς, Ἡρόδ. 7. 89.

Middle Liddell

τῠ́κος, ὁ, τεύχω
I. an instrument for working stones with, a mason's hammer or pick, Eur.
II. a battle-axe, Hdt.

Frisk Etymology German

τύκος: (Poll. 7, 118 u. 125),
{túkos}
Forms: τύχος (hell. Inschr., H.; bei E. HF 945 τύχαις cod. für τύχοις od. τύκοις)
Grammar: m.
Meaning: Gerät zum Bearbeiten der Steine, Schmiedehammer, Steinaxt, auch Streitaxt (Hdt. 7, 89: codd. κ und χ).
Composita: Als Hinterglied in εὔτυκος (-χ-) bereit, fertig (B., A., Theok., Kall. u.a.) mit εὐτυκάζου (cod. -αζον)· εὔτυκ[τ]ον ἔχε, ἕτοιμον H. (danach bei A. Th. 150 [lyr.] wiederherzustellen), -ίζω (EM), -ῶς· ῥᾳδίως καὶ τὰ ὅμοια H.
Derivative: Davon τυκίζω Steine bearbeiten (Ar. Av. 1138, Poll.) mit -ίσματα (τυχ-) n. pl. ‘Steinbauten, -mauern’ (E.), auch ἀποτυχίζω = ἀποπελεκάω (Paus. Gr., H.), ἐκ-, προσ- ~ (att. Inschr. IV^a; vgl. P. Maas Glotta 35, 300), -ίον = τύκος (Enst.), -άνη f. Dreschvorrichtung, Dreschflegel, lat. tribula, trahea (Theognost., Eust., Gloss.), -άνιον n. ib. (Pap., Gloss.). Auch τυτάνη· ὄργανόν τι, ᾧ χρῶνται εἰς τὸν ἀλοητὸν τοῦ σίτου H. (nach den Nomina auf -τάνη?) und τρυγάνη· ἡ τὸν σῖτον ἀλοῶσα (Gloss.; nach τρυγάω?).
Etymology: Als urspr. Verbalnomen (vgl. Porzig Satzinhalte 319) gehoert τύκος zu einem slav. Verb für stechen, stoßen in aksl. tъknǫti, russ. tknútь, wozu noch mit anderen Ablaut aruss. kslav. is-tukati aus Metall schneiden, gießen mit istukanъ geschnitten, gemeißelt, russ. istukán Idol, Götterbild; auch aksl. tykati, russ. týkatь stechen, stoßen = lett. tūkât kneten, drücken. Mit letzterem läßt sich auch ein germ Verb gleichsetzen, ahd. dūhen drücken, ags. þȳ(wa)n, þēon drücken, stoßen, stechen. Auch ein isoliertes kelt. Nomen kann hierher gehören, air. toll, kymr. twll ‘hohl. Höhle, Loch’ (aus idg. *tuq-slo-). Weiteres (nach Curtius 219f., Fick 1,446; 2,134 u.a.) bei WP. 2, 615f., Pok. 1032, Vasmer s. tkatь, týkatь und istukán. — Die sehr gewöhnliche aspirierte Form τύχος, -ίζω ist von τεύχω u. Verw. beeinflußt.
Page 2,941-942

English (Woodhouse)

pick-axe

Translations

chisel

Albanian: thadër, daltë; Arabic: إِزْمِيل‎; Armenian: դուր; Belarusian: долата, зубі́ла, стамеска; Bulgarian: длето; Catalan: cisell; Chechen: урс; Chinese Cantonese: 鑿; Mandarin: 鑿子, 凿子; Czech: dláto, sekáč, majzlík; Danish: mejsel, stemmejern; Dargwa: уршури; Dutch: beitel; Esperanto: ĉizilo; Estonian: peitel; Ewe: pɛ; Finnish: taltta; French: ciseau, burin; Friulian: cesel; Galician: cicel, escoupro, formón, trincha; Georgian: საჭრისი, სატეხი; German: Meißel, Stemmeisen, Beitel, Stechbeitel; Greek: σκαρπέλο; Ancient Greek: ἀκίς, ἀκίσκλη, ἀκίσκλος, γλαρίς, γλυπτήρ, γλύφανος, γλυφεῖον, γλυφίς, ἐγκοπεύς, κολαπτήρ, κοπεύς, λαξευτήριον, λατομίς, ξοΐς, ξυστήρ, σμίλη, σμῖλα, τύκος; Gujarati: છીણી; Hebrew: אִזְמֵל‎; Hindi: छेनी; Hungarian: véső; Icelandic: sporjárn; Ido: cizelo; Igbo: mma-mkpa; Inari Sami: hugimbor; Irish: gearrthóir; Italian: scalpello, cesello; Japanese: 鑿; Javanese: pahat; Kazakh: тескіш; Khmer: ពន្លាក; Korean: 끌; Kyrgyz: кескич; Latin: scalprum, caelum; Latvian: kalts; Lingala: sizó; Lithuanian: káltas; Macedonian: длето; Malay: pahat; Maltese: furmatur, skarpell; Maori: whao; Mongolian: цүүц; Nepali: छिनो, राँबो, रामो; Northern Sotho: pêtlô; Norwegian Bokmål: meisel; Nynorsk: meitel, meisel; Occitan: cisèl; Old Church Slavonic Cyrillic: длато; Glagolitic: ⰴⰾⰰⱅⱁ; Old English: heardhēawa; Old Javanese: pahat; Persian: اسکنه‎; Plautdietsch: Beitel; Polish: dłuto, przecinak; Portuguese: cinzel; Romanian: daltă; Russian: долото, зубило, стамеска; Serbo-Croatian Cyrillic: длето, длијето; Roman: dleto, dlijeto; Slovak: dláto, majzlík, majzel; Slovene: dleto; Spanish: formón, cincel, escoplo, piqueta, zapapico; Swahili: patasi; Swedish: mejsel, stämjärn; Tagalog: pait, paningkal; Telugu: శానం; Thai: สิ่ว; Tibetan: འབུག, གཟོང; Turkish: keski, makas, iskarpela; Turkmen: isgene; Ukrainian: долото, зубило, стамеска; Vietnamese: cái đục; Vilamovian: bǡsuł; Walloon: cizea; Welsh: cŷn, gaing; Yup'ik: cupilaq