historia
δήλωσιν ποιούμενος ὅτι ὁ ἐντυγχάνων τοῖς τε λίθοις καὶ τοξεύμασι διεφθείρετο → intimating that it was a mere matter of chance who was hit and killed by stones and bow-shots
Latin > English (Lewis & Short)
histŏrĭa: ae, f., = ἱστορία,
I a narrative of past events, history (syn.: annales, fasti).
I Lit.: historia testis temporum, lux veritatis, vita memoriae, magistra vitae, nuntia vetustatis, qua voce alia nisi oratoris immortalitati commendatur? Cic. de Or. 2, 9, 36: erat enim historia (initio) nihil aliud nisi annalium confectio, etc., id. ib. 2, 12, 51 sq.; cf. id. Leg. 1, 2, 5 sq.; Gell. 5, 18; Plin. Ep. 5, 8; v. the art. annalis: videtisne, quantum munds sit oratoris historia? ... Nam quis nescit, primam esse historiae legem, ne quid falsi dicere audeat? deinde ne quid veri non audeat? ne qua suspicio gratiae sit in scribendo? ne qua simultatis? etc., Cic. de Or. 2, 15, 62 sq.: huic generi historia finitima est, in qua et narratur ornate et regio saepe aut pugna describitur: interponuntur etiam contiones et hortationes, sed in his tracta quaedam et fluens expetitur, non haec contorta et acris oratio, id. Or. 20, 66: nihil est in historia pura et illustri brevitate dulcius, id. Brut. 75, 262: Italici belli et civilis historia, id. Fam. 5, 12, 2; id. Leg. 1, 2, 5: historia nec institui potest nisi praeparato otio, nec exiguo tempore absolvi, id. ib. 1, 3, 9: apud Herodotum, patrem historiae, id. ib. 1, 1, 5: hic (Sallustius) historiae major est auctor, Quint. 2, 5, 19: obscura est historia Romana, Cic. Rep. 2, 18; cf.: cum historiae cuidam tamquam vanae repugnaret, Quint. 1, 8, 20: si historiae lectione discipulos instruxerit, id. 2, 5, 1: res memoranda novis annalibus atque recenti historia, Juv. 2, 103: quidquid Graecia mendax audet in historia, id. 10, 175: auctor historiae Graecae gravissimus, Gell. 1, 11 init.: Sabinus, secutus quosdam historiae scriptores, dicit, etc., id. 7, 7, 8: certus Romanae Historiae auctor, Val. Max. 1, 7, 6.— Prov.: historiam scribere, to inform one's self accurately of any thing, to see a thing for one's self: in scirpo nodum quaeris: quin nos hinc domum Redimus, nisi si historiam scripturi sumus? Plaut. Men. 2, 1, 23.—In plur.: simiae improbitatem historiis Graecis mandatam esse demiror, Cic. Div. 2, 32, 69: concessum est rhetoribus ementiri in historiis, id. Brut. 11, 42: nihil in historiis supra Pontificum annales haberemus, Quint. 10, 2, 7; 12, 4, 1: historiarum scriptor, id. 3, 8, 49; so, scriptores, Juv. 7, 98: non orationes modo, sed etiam historias legere, Quint. 3, 8, 67; cf. id. 2, 18, 5: tuque pedestribus Dices historiis proelia Caesaris, Hor. C. 2, 12, 10.—
II Transf., in gen.. a narrative, account, tale, story.
A In abstr.: historiam veterem atque antiquam haec mea senectus sustinet, Plaut. Trin. 2, 2, 100: si quid in ea epistula fuit historia dignum, scribe quam primum, ne ignoremus, Cic. Att. 2, 8, 1: et quia narrationum tres accepimus species: fabulam ... argumentum ... historiam, in qua est gestae rei expositio, etc., Quint. 2, 4, 2: maxima de nihilo nascitur historia, Prop. 2, 1, 16: hactenus historiae: nunc ad tua devehar astra, id. 4 (5), 1, 119; cf.: satis historiarum est, Plaut. Bacch. 1, 2, 50: amarae, Hor. S. 1, 3, 89; id. C. 3, 7, 20; Ov. Am. 2, 4, 44.—Hence: Naturalis Historia, the title of the encyclopœdical work of Pliny the Elder.—Historia, a surname of C. Julius Hyginus, Suet. Gramm. 20.—*
B Concr., a subject of discourse: tu quoque uti fieres nobilis historia, Prop. 1, 15, 24.
Latin > French (Gaffiot 2016)
histŏrĭa,¹⁰ æ, f. (ἱστορία),
1 l’histoire : Cic. de Or. 2, 36 ; 51 || œuvre historique, exposé historique, récit, relation : ut ait in historia sua C. Fannius Cic. Br. 299, comme C. Fannius le rapporte dans son histoire ; historiam scribere Cic. Br. 287, écrire l’histoire, composer un ouvrage historique ; earum rerum historiam quæ erant Athenis gestæ perscripsit Cic. Br. 286, il fit un récit complet des événements qui s’étaient passés à Athènes, cf. Br. 62 ; historia quædam Græca Cic. Br. 77, une certaine histoire écrite en grec ; obscura est historia Romana Cic. Rep. 2, 33, l’histoire de Rome est obscure [mais historia Græca, Romana = histoire grecque, romaine d. Gell. 1, 11, 1, etc. ; Val. Max. 1, 7, 6 ] || pl. historiæ Cic. Fin. 5, 64, récits historiques, l’histoire, cf. Cic. Br. 42 ; Div. 2, 69 || [en gén.] récit : aliquid historia dignum Cic. Att. 2, 8, 1, qq. fait digne d’être raconté
2 [poét.] objet de récits historiques : Prop. 1, 15, 24
3 racontars, histoires : Prop. 2, 1, 16 || contes, sornettes : Pl. Bacch. 158.
Latin > German (Georges)
historia, ae, f. (ἱστορία), I) die Kunde, Kenntnis, si quid in ea epistula fuit historiā dignum, Cic. ad Att. 2, 8, 1. – meton., der Wissensstoff, Inhalt, liber multae variaeque historiae refertus, Gell. 1, 8, 1. – II) übtr.: A) die schriftliche Erzählung von etw. Geschehenem od. Gehörtem (nach Verrius Flaccus = rerum cognitio praesentium), eine Geschichte, a) eig.: maxima de nihilo fiet historia, Prop.: historiae amarae, Hor. – b) meton., Gegenstand des Gesprächs, tu quoque uti fieres nobilis h., Stadtgespräch, Prop. 1, 15, 24. – B) die historische Kenntnis, die Geschichtsforschung, ut est in omni historia curiosus, Cic. Tusc. 1, 108. – C) insbes., die systematische Darstellung von Geschichten (dah. oft im Plur.), die Geschichte, das Geschichtswerk, u. zwar sowohl die geschichtlich beglaubigte Erzählung einzelner Sagen u. Begebenheiten (als ein Ganzes, Ggstz. fabula) als auch der gesamte Inhalt der Vergangenheit, h. Graeca, röm. G. in griech. Sprache, Cic.: Romana, Val. Max.: h. Italici belli et civilis, Cic.: h. fabularis, Mythengeschichte, Mythologie, Suet.: historiae Graecae, Cic.: historiae scriptor, Gell.: historiarum scriptor, Quint., auctor, Vell.: historiae Graecae scriptor, Capit.: Romanae historiae scriptor, Hieron.: scriptores historiae Augustae, Vopisc.: historiam scribere, Plaut. u. Cic.: historias scribere, Nep.: illorum temporum historiam relinquere, Nep.: historiam edere, Suet.: quod frequenter in historiis legimus, Sen.: historias plures (complures) novisse, mehrfache geschichtliche Kenntnisse haben, Vitr.: personif., quem (den Hyginus) propter antiquitatis notitiam Polyhistorem multi, quidam historiam (die leibhaftige Geschichte) vocabant, Suet. gr. 20.
