χέζω: Difference between revisions
Ὁ πολὺς ἄκρατος ὀλίγ' ἀναγκάζει φρονεῖν → Multum meracum pauca sapere nos facit → Nur wenig denken lässt viel ungemischter Wein
(46) |
m (Text replacement - " compds. " to " compounds ") |
||
| (29 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=chezo | |Transliteration C=chezo | ||
|Beta Code=xe/zw | |Beta Code=xe/zw | ||
|Definition=fut. | |Definition=fut. χεσοῦμαι Ar.V.941, Pax1235; also [[καταχέσομαι]] Id.Fr.152: aor. 1 ἔχεσα Id.Ec.320,808, ([[ἐγχέζω]]) ib.347, (κατ-) Nu. 174: aor. 2 [[ἔχεσον]] (κατ-) Alc.Com.4 (cf. Hdn.Gr.2.801); inf. [[χεσεῖν]] Ar.Th.570, AP7.683 (Pall.): pf. [[κέχοδα]] (only in compounds [[ἐγχέζω]], [[ἐπιχέζω]]): Pass., [[κέχεσμαι]] (v. infr.):—[[shit]], [[cack]], Ar. ll.cc., etc.: [[proverb|prov.]], εἰ μηδὲ χέσαι γε . . σχολὴ γενήσεται Stratt.51; οὐκ ἔχεις ὅ[ποι χέσῃς] ὑπὸ τῶν ἀγαθῶν cj. in Men.530.9, cf. Com.Adesp. 491; [[ἐλεύθερος|ἐλευθέρα]] [[Κόρκυρα]]· χέζ' ὅπου θέλεις = [[Corfu]] is [[free]]; [[shit]] [[where]] [[you]] [[want]] Str.7Fr.8: c. acc., [[χέζειν]] σησαμίδας = shit sesamides Eup.163 (lyr.):—Med. (for the sake of the pun), [[χέσαιτο γὰρ εἰ μαχέσαιτο]] = for if she should [[fight]] she would [[shit]] Ar.Eq.1057 (hex.):—Pass., [[πέλεθος]] [[ἀρτίως]] [[κεχεσμένος]] = [[dung]] [[just]] [[drop]]ped, Id.Ach.1170. (Cf. Skt. hádati (same sense).) | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1341.png Seite 1341]] fut. χεσοῦμαι, Ar. Vesp. 941, auch χέσειν, Pallad. 62 (VII, 683); aor. ἔχεσα u. ἔχεσον, perf. κέχοδα, perf. pass. κεχεσμένος, Ar. Ach. 1133, – seine Nothdurft verrichten, scheißen, 82, Equ. 70 u. sonst, zum Scherz auch im med. gebraucht, χέσαιτο γάρ, εἰ μαχέσαιτο. | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1341.png Seite 1341]] fut. χεσοῦμαι, Ar. Vesp. 941, auch χέσειν, Pallad. 62 (VII, 683); aor. ἔχεσα u. ἔχεσον, perf. κέχοδα, perf. pass. κεχεσμένος, Ar. Ach. 1133, – seine Nothdurft verrichten, scheißen, 82, Equ. 70 u. sonst, zum Scherz auch im med. gebraucht, χέσαιτο γάρ, εἰ μαχέσαιτο. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=<i>f.</i> χεσοῦμαι <i>ou</i> χέσομαι, <i>ao.</i> ἔχεσα, <i>ao.2</i> ἔχεσον, <i>pf. inus., en compos.</i> -κέχοδα ; <i>part. pf. Pass.</i> κεχεσμένος;<br />aller à la selle;<br /><i><b>Moy.</b></i> [[χέζομαι]] <i>m. sign.</i><br />'''Étymologie:''' R. Χεδ, relâcher, de la R. Χα, s'ouvrir, être béant. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''χέζω:''' (fut. χεσοῦμαι, inf. aor. 2 [[χεσεῖν]]; pf. pass. κέχεσμαι) испражняться Arph., Plut., Anth.; med. только ирон. (χέσαιτο γάρ, εἰ μαχέσαιτο Arph.). | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''χέζω''': μελλ. χεσοῦμαι Ἀριστοφ. Σφ. 941, Εἰρήν. 1235· καὶ καταχέσομαι ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 207· - ἀόρ. α΄ ἔχεσα ὁ αὐτ. ἐν Ἐκκλ. 320, 808, (ἐγ-) [[αὐτόθι]] 347, (κατ-) Νεφ. 174· καὶ ἀόρ. β΄ ἕχεσον (κατ-) Ἀλκαῖος Κωμικ. ἐν «Γανυμήδει» 4, ἀπαρέμφ. χεσεῖν Ἀριστοφ. Θεσμ. 570, Ἀνθ. Π. 7. 683· - πρκμ. κέχοδα (ἴδε ἐγ-, ἐπι-[[χέζω]])· παθητ. κέχεσμαι ἴδε κατωτ. (Ἐκ τῆς √ΧΕΔ παράγονται καὶ αἱ λέξ. χόδος, χόδανος, μυό χοδον· πρβλ. Σανσκρ. had, had-ê (laxare alvuni)· Ἀγγλο-Σαξον. scit-e· Ἀρχ. Γερμ. sciz-u· - [[ὥστε]] φαίνεται ὅτι ἀπώλετο τὸ ἀρκτικὸν σ). Ὡς καὶ νῦν, ἀποπατῶ, | |lstext='''χέζω''': μελλ. χεσοῦμαι Ἀριστοφ. Σφ. 941, Εἰρήν. 1235· καὶ καταχέσομαι ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 207· - ἀόρ. α΄ ἔχεσα ὁ αὐτ. ἐν Ἐκκλ. 320, 808, (ἐγ-) [[αὐτόθι]] 347, (κατ-) Νεφ. 174· καὶ ἀόρ. β΄ ἕχεσον (κατ-) Ἀλκαῖος Κωμικ. ἐν «Γανυμήδει» 4, ἀπαρέμφ. χεσεῖν Ἀριστοφ. Θεσμ. 570, Ἀνθ. Π. 7. 683· - πρκμ. κέχοδα (ἴδε ἐγ-, ἐπι-[[χέζω]])· παθητ. κέχεσμαι ἴδε κατωτ. (Ἐκ τῆς √ΧΕΔ παράγονται καὶ αἱ λέξ. χόδος, χόδανος, μυό χοδον· πρβλ. Σανσκρ. had, had-ê (laxare alvuni)· Ἀγγλο-Σαξον. scit-e· Ἀρχ. Γερμ. sciz-u· - [[ὥστε]] φαίνεται ὅτι ἀπώλετο τὸ ἀρκτικὸν σ). Ὡς καὶ νῦν, ἀποπατῶ, συχν. παρ’ Ἀριστοφ.· παροιμ.: εἰ [[μηδὲ]] χέσαι γ’ αὐτῷ σχολὴ γενήσεται Στράττις ἐν «Χρυσίππῳ» 1· - μετ’ αἰτ., σησαμίδας δὲ χέζει, μῆλα δὲ χρέμπτεται Εὔπολις ἐν «Κόλαξι» 17· ἐν τῷ μέσῳ τύπῳ (ὡς λογοπαίγνιον), χέσαιτο γὰρ εἰ μαχέσαιτο Ἀριστοφ. Ἱππ. 1057. - Παθ., [[σπέλεθος]] [[ἀρτίως]] κεχεσμένος, [[κόπρος]] [[ἀρτίως]] ἐκπεσοῦσα τῆς ἕδρας, ὁ αὐτ. ἐν Ἀχ. 1170. | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=ΝΜΑ<br /><b>1.</b> [[αποβάλλω]] τα περιττώματα από τον πρωκτό, [[αποπατώ]]<br /><b>2.</b> ενεργούμαι και [[λερώνω]] [[κάτι]]<br /><b>3.</b> <b>μέσ.</b> <i>χέζομαι</i><br />α) τά [[κάνω]] [[πάνω]] μου, λερώνομαι<br />β) <b>μτφ.</b> κυριεύομαι από μεγάλο φόβο (α. «χέστηκα [[μόλις]] τον είδα να παίρνει το [[πιστόλι]]» β. «χέσαιτο γὰρ εἰ μαχέσαιτο», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>μτφ.</b> [[βρίζω]] χυδαία ή [[περιφρονώ]] ή και [[αγνοώ]] κάποιον εντελώς<br /><b>2.</b> <b>μέσ.</b> [[αισθάνομαι]] επιτακτική [[ανάγκη]] να αφοδεύσω<br /><b>3.</b> (το α' πρόσ. εν. παθ. αορ.) <i>χέστηκα</i><br />[[αδιαφορώ]] [[τελείως]]<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> «χέστηκε η [[φοράδα]] στ' [[αλώνι]]» — δεν αξίζει τον κόπο να γίνεται [[λόγος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>παθ.</b> (για περιττώματα) αποβάλλομαι από την [[έδρα]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αρχαϊκή λ. του καθημερινού λεξιλογίου, η οποία έχει σχηματιστεί από την απαθή [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας <i>ghed</i>- «[[εκβάλλω]] από τον πρωκτό τα περιττώματα, [[τρύπα]]» με ρηματ. [[επίθημα]] -<i>jω</i> ([[χέζω]] <span style="color: red;"><</span> <i>χεδ</i>-<i>jω</i>) και συνδέεται με αλβ. <i>dhjes</i>, αρχ. ινδ. <i>hadati</i>, που έχει την [[ίδια]] σημ. με τον ελλ. τ., [[καθώς]] και με αρμ. <i>jet</i> «[[ουρά]]», αβεστ. <i>zaδdah</i>- «οπίσθια, [[πρωκτός]]». Τέλος, δεν θεωρείται πιθανή η [[ένταξη]], στην [[οικογένεια]] αυτή, τών δύο φρυγικών τ. <i>ζέτνα</i><br />[[φρύγιος]] ἡλέξις</i><br /><i>σημαίνει δὲ τὴν πύλην</i> ([[παρά]] τη [[διόρθωση]] του ερμηνεύματος σε «[[πυγή]]») και <i>ζευμαν</i><br /><i>τὴν πηγήν</i>, <i>ο</i> [[οποίος]] [[πρέπει]] [[μάλλον]] να συνδεθεί με το ρ. <i>χέω</i>]. | |mltxt=ΝΜΑ<br /><b>1.</b> [[αποβάλλω]] τα περιττώματα από τον πρωκτό, [[αποπατώ]]<br /><b>2.</b> ενεργούμαι και [[λερώνω]] [[κάτι]]<br /><b>3.</b> <b>μέσ.</b> <i>χέζομαι</i><br />α) τά [[κάνω]] [[πάνω]] μου, λερώνομαι<br />β) <b>μτφ.</b> κυριεύομαι από μεγάλο φόβο (α. «χέστηκα [[μόλις]] τον είδα να παίρνει το [[πιστόλι]]» β. «χέσαιτο γὰρ εἰ μαχέσαιτο», <b>Αριστοφ.</b>)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>μτφ.</b> [[βρίζω]] χυδαία ή [[περιφρονώ]] ή και [[αγνοώ]] κάποιον εντελώς<br /><b>2.</b> <b>μέσ.</b> [[αισθάνομαι]] επιτακτική [[ανάγκη]] να αφοδεύσω<br /><b>3.</b> (το α' πρόσ. εν. παθ. αορ.) <i>χέστηκα</i><br />[[αδιαφορώ]] [[τελείως]]<br /><b>4.</b> <b>φρ.</b> «χέστηκε η [[φοράδα]] στ' [[αλώνι]]» — δεν αξίζει τον κόπο να γίνεται [[λόγος]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>παθ.</b> (για περιττώματα) αποβάλλομαι από την [[έδρα]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Αρχαϊκή λ. του καθημερινού λεξιλογίου, η οποία έχει σχηματιστεί από την απαθή [[βαθμίδα]] της ΙΕ ρίζας <i>ghed</i>- «[[εκβάλλω]] από τον πρωκτό τα περιττώματα, [[τρύπα]]» με ρηματ. [[επίθημα]] -<i>jω</i> ([[χέζω]] <span style="color: red;"><</span> <i>χεδ</i>-<i>jω</i>) και συνδέεται με αλβ. <i>dhjes</i>, αρχ. ινδ. <i>hadati</i>, που έχει την [[ίδια]] σημ. με τον ελλ. τ., [[καθώς]] και με αρμ. <i>jet</i> «[[ουρά]]», αβεστ. <i>zaδdah</i>- «οπίσθια, [[πρωκτός]]». Τέλος, δεν θεωρείται πιθανή η [[ένταξη]], στην [[οικογένεια]] αυτή, τών δύο φρυγικών τ. <i>ζέτνα</i><br />[[φρύγιος]] ἡλέξις</i><br /><i>σημαίνει δὲ τὴν πύλην</i> ([[παρά]] τη [[διόρθωση]] του ερμηνεύματος σε «[[πυγή]]») και <i>ζευμαν</i><br /><i>τὴν πηγήν</i>, <i>ο</i> [[οποίος]] [[πρέπει]] [[μάλλον]] να συνδεθεί με το ρ. <i>χέω</i>]. | ||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''χέζω:''' (√<i>ΧΕΔ</i>), μέλ. <i>χεσοῦμαι</i>, αόρ. αʹ <i>ἔχεσα</i>, αόρ. βʹ <i>ἔχεσον</i>, παρακ. <i>κέχοδα</i> — Παθ., <i>κέχεσμαι</i>· ανακουφίζομαι, κάνω την [[ανάγκη]] μου, σε Αριστοφ.· [[πέλεθος]] [[ἀρτίως]] κεχεσμένος, [[απλώς]], [[ρίχνω]] τον κόπρο, σε Αριστοφ. | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt=[Root !χεδ]<br />to [[ease]] [[oneself]], do one's [[need]], Ar.:—Pass., [[σπέλεθος]] [[ἀρτίως]] κεχεσμένος [[dung]] [[just]] dropt, Ar. | |||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''χέζω''': {khézō}<br />'''Forms''': Perf. -κέχοδα, Aor. χέσαι, auch χεσεῖν (zu χεσοῦμαι nach πεσοῦμαι: πεσεῖν Schwyzer 746 A. 6 und 786 m. Lit.), Fut. χεσοῦμαι, auch χέσομαι, Perf. Ptz. Pass. κεχεσμένος,<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[scheißen]] (Ar. u.a.).<br />'''Composita''': auch m. ἐν-, ἐπι-, κατα-, ἐκ-. Als Vorderglied in [[χεζανάγκη]] f. [[Purgiermittel]] (sp. Mediz.).<br />'''Derivative''': Davon die Desider. [[χεσείω]] (Ar.) und [[χεζητιάω]] (Ar.; wie [[πασχητιάω]] u.a., Schwyzer 732). Nomina: [[χεσᾶς]] m. (Poll., Sch., Suid.), -μα n. (Mediz.); [[πολύχεσος]] (''Kom''. ''Adesp''.); zur Bildung Schwyzer 461 u. 516. Vom Verbalstamm χόδανον· τὴν ἕδραν H., [[χοδιτεύειν]]· ἀποπατεῖν H. (: *χοδίτης), [[μυόχοδον]] n. [[Mäusekot]] (sp.), als Schimpfwort [[μυόχοδος]] ([[γέρων]]) = οὐδενὸς [[ἄξιος]] (Men. 363 Kce.).<br />'''Etymology''': Altererbtes volkstümliches Wort. Zum Jotpräsens [[χέζω]] stimmt alb. ''dhjes'' [[scheiße]]: idg. *''ĝhed''-''i̯ō''; daneben das Wurzelpräs. aind. ''hadati'' ib.. Mit -κέχοδα (nur mit Präfix belegt) läßt sich aind. (Gramm.) ''jahade'' (Med.) gleichsetzen; das Muster war ja uralt ebenso wie in χόδανον: aind. (Lex.) ''hadanam'' n. [[Kot]]. Auch in anderen Sprachen ist das Wort vertreten: arm. ''jet'', -''oy'' [[Schwanz]]: idg. *''ĝhedos''- (od. *''ĝhedo''-''m''); ein ''s''-Stamm ebenfalls in aw. ''zadaŋha'' Akk. du. [[die beiden Hinterbacken]], [[Steiß]], ''apa''-''zaδah''- ‘den Steiß nach hinten gerichtet (?)’. Unsicher phryg. ζέτνα = [[πύλη]] (Phot.), leg. [[πυγή]]? (s. Solmsen KZ 34, 70 f.). — Weitere hypothetische Anknüpfungen bei Bq, WP. 1, 571f., Pok. 423.<br />'''Page''' 2,1078-1079 | |||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=Θέμα χεδ+jω (=[[χέζω]]), καί μέ ἑτεροίωση χοδ. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: [[χεσᾶς]], [[χεζητιάω]], [[χεσείω]] (ἐφετικό) (=[[αἰσθάνομαι]] τήν [[ἀνάγκη]] τῆς κενώσεως τῶν περιττωμάτων), [[χόδανος]] (=ἡ [[ἕδρα]], [[πρωκτός]] = προάγει τά περιττώματα). | |||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx=Albanian: dhjes; Arabic: خَرِئَ; Armenian: քաքել; Aromanian: cac; Azerbaijani: sıçmaq; Belarusian: сраць; Bengali: হাগা; Bulgarian: сера; Catalan: cagar; Chinese Mandarin: 拉屎; Cornish: kagha; Czech: srát; Dalmatian: cacuor; Danish: skide, lave lort; Dutch: [[schijten]]; Elfdalian: draita, kukka; English: [[shit]], [[cack]], [[choke a darkie]], [[crap]], [[defecate]], [[do one's ease]], [[do one's easement]], [[drite]], [[drop a bomb]], [[drop a chalupa]], [[drop a deuce]], [[drop anchor]], [[drop the kids off at the pool]], [[dung]], [[ease oneself]], [[move one's bowels]], [[pinch a loaf]], [[pooh]], [[poop]], [[poo]], [[shart]], [[shit]], [[shite]], [[stool]], [[take a dump]], [[take a shit]], [[take the Browns to the Super Bowl]], [[void one's bowels]]; Esperanto: feki; Estonian: sittuma; Faroese: skíta, kukka; Finnish: paskantaa, paskoa, kakata; French: [[chier]], [[caguer]]; Galician: cagar; Georgian: ჯმა, მოჯმა, მოკუკვა, კუჭში გასვლა; German: [[scheißen]], [[kacken]]; Greek: [[χέζω]]; Ancient Greek: [[χέζω]]; Greenlandic: anarpoq; Hindi: ख़ारिज करना, हगना; Hungarian: szarik; Icelandic: kúka, skíta; Ido: fekifar; Indonesian: beol; Irish: cac; Italian: [[cacare]], [[cagare]]; Japanese: 大便をする, くそをする; Javanese: ngising; Khmer: ជុះអាច់; Korean: 똥을 싸다, 똥 싸다, 대변을 보다; Latin: [[caco]], [[cacare]]; Latvian: kakāt, dirst; Lithuanian: kakoti, šikti; Low German: schieten; Luxembourgish: schäissen; Macedonian: кака, сере, оди по голема нужда; Manchu: ᡥᠠᠮᡨ᠋ᠠᠮᠪᡳ; Mongolian: баах; Ngazidja Comorian: hunya; Northern Sami: baikit; Norwegian Norwegian Bokmål: skite, bæsje, drite; Norwegian Nynorsk: skita, skite, bæsja, bæsje, drita, drite; Old English: sċītan; Persian: ریدن; Polish: srać; Portuguese: [[cagar]]; Quechua: akai, ismai; Romanian: căca; Romansch: chajar, far il cac; Russian: [[срать]], [[посрать]], [[какать]], [[покакать]]; Scottish Gaelic: cac; Serbo-Croatian Cyrillic: срати; Roman: srati; Slovak: srať; Slovene: srati; Sorbian Upper Sorbian: srać; Spanish: [[cagar]]; Swedish: skita, bajsa; Turkish: dışkılamak, boşaltım yapmak, sıçmak; Ukrainian: срати; Urdu: هگنا; Vietnamese: đi ỉa, đi tiêu, ỉa; Volapük: jiedön; Walloon: tchire, schiter; Welsh: cachu; West Frisian: skite; Yakut: саахтаа; Yiddish: קאַקן | |||
}} | }} | ||
Latest revision as of 10:38, 11 November 2024
English (LSJ)
fut. χεσοῦμαι Ar.V.941, Pax1235; also καταχέσομαι Id.Fr.152: aor. 1 ἔχεσα Id.Ec.320,808, (ἐγχέζω) ib.347, (κατ-) Nu. 174: aor. 2 ἔχεσον (κατ-) Alc.Com.4 (cf. Hdn.Gr.2.801); inf. χεσεῖν Ar.Th.570, AP7.683 (Pall.): pf. κέχοδα (only in compounds ἐγχέζω, ἐπιχέζω): Pass., κέχεσμαι (v. infr.):—shit, cack, Ar. ll.cc., etc.: prov., εἰ μηδὲ χέσαι γε . . σχολὴ γενήσεται Stratt.51; οὐκ ἔχεις ὅ[ποι χέσῃς] ὑπὸ τῶν ἀγαθῶν cj. in Men.530.9, cf. Com.Adesp. 491; ἐλευθέρα Κόρκυρα· χέζ' ὅπου θέλεις = Corfu is free; shit where you want Str.7Fr.8: c. acc., χέζειν σησαμίδας = shit sesamides Eup.163 (lyr.):—Med. (for the sake of the pun), χέσαιτο γὰρ εἰ μαχέσαιτο = for if she should fight she would shit Ar.Eq.1057 (hex.):—Pass., πέλεθος ἀρτίως κεχεσμένος = dung just dropped, Id.Ach.1170. (Cf. Skt. hádati (same sense).)
German (Pape)
[Seite 1341] fut. χεσοῦμαι, Ar. Vesp. 941, auch χέσειν, Pallad. 62 (VII, 683); aor. ἔχεσα u. ἔχεσον, perf. κέχοδα, perf. pass. κεχεσμένος, Ar. Ach. 1133, – seine Nothdurft verrichten, scheißen, 82, Equ. 70 u. sonst, zum Scherz auch im med. gebraucht, χέσαιτο γάρ, εἰ μαχέσαιτο.
French (Bailly abrégé)
f. χεσοῦμαι ou χέσομαι, ao. ἔχεσα, ao.2 ἔχεσον, pf. inus., en compos. -κέχοδα ; part. pf. Pass. κεχεσμένος;
aller à la selle;
Moy. χέζομαι m. sign.
Étymologie: R. Χεδ, relâcher, de la R. Χα, s'ouvrir, être béant.
Russian (Dvoretsky)
χέζω: (fut. χεσοῦμαι, inf. aor. 2 χεσεῖν; pf. pass. κέχεσμαι) испражняться Arph., Plut., Anth.; med. только ирон. (χέσαιτο γάρ, εἰ μαχέσαιτο Arph.).
Greek (Liddell-Scott)
χέζω: μελλ. χεσοῦμαι Ἀριστοφ. Σφ. 941, Εἰρήν. 1235· καὶ καταχέσομαι ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 207· - ἀόρ. α΄ ἔχεσα ὁ αὐτ. ἐν Ἐκκλ. 320, 808, (ἐγ-) αὐτόθι 347, (κατ-) Νεφ. 174· καὶ ἀόρ. β΄ ἕχεσον (κατ-) Ἀλκαῖος Κωμικ. ἐν «Γανυμήδει» 4, ἀπαρέμφ. χεσεῖν Ἀριστοφ. Θεσμ. 570, Ἀνθ. Π. 7. 683· - πρκμ. κέχοδα (ἴδε ἐγ-, ἐπι-χέζω)· παθητ. κέχεσμαι ἴδε κατωτ. (Ἐκ τῆς √ΧΕΔ παράγονται καὶ αἱ λέξ. χόδος, χόδανος, μυό χοδον· πρβλ. Σανσκρ. had, had-ê (laxare alvuni)· Ἀγγλο-Σαξον. scit-e· Ἀρχ. Γερμ. sciz-u· - ὥστε φαίνεται ὅτι ἀπώλετο τὸ ἀρκτικὸν σ). Ὡς καὶ νῦν, ἀποπατῶ, συχν. παρ’ Ἀριστοφ.· παροιμ.: εἰ μηδὲ χέσαι γ’ αὐτῷ σχολὴ γενήσεται Στράττις ἐν «Χρυσίππῳ» 1· - μετ’ αἰτ., σησαμίδας δὲ χέζει, μῆλα δὲ χρέμπτεται Εὔπολις ἐν «Κόλαξι» 17· ἐν τῷ μέσῳ τύπῳ (ὡς λογοπαίγνιον), χέσαιτο γὰρ εἰ μαχέσαιτο Ἀριστοφ. Ἱππ. 1057. - Παθ., σπέλεθος ἀρτίως κεχεσμένος, κόπρος ἀρτίως ἐκπεσοῦσα τῆς ἕδρας, ὁ αὐτ. ἐν Ἀχ. 1170.
Greek Monolingual
ΝΜΑ
1. αποβάλλω τα περιττώματα από τον πρωκτό, αποπατώ
2. ενεργούμαι και λερώνω κάτι
3. μέσ. χέζομαι
α) τά κάνω πάνω μου, λερώνομαι
β) μτφ. κυριεύομαι από μεγάλο φόβο (α. «χέστηκα μόλις τον είδα να παίρνει το πιστόλι» β. «χέσαιτο γὰρ εἰ μαχέσαιτο», Αριστοφ.)
νεοελλ.
1. μτφ. βρίζω χυδαία ή περιφρονώ ή και αγνοώ κάποιον εντελώς
2. μέσ. αισθάνομαι επιτακτική ανάγκη να αφοδεύσω
3. (το α' πρόσ. εν. παθ. αορ.) χέστηκα
αδιαφορώ τελείως
4. φρ. «χέστηκε η φοράδα στ' αλώνι» — δεν αξίζει τον κόπο να γίνεται λόγος
αρχ.
παθ. (για περιττώματα) αποβάλλομαι από την έδρα.
[ΕΤΥΜΟΛ. Αρχαϊκή λ. του καθημερινού λεξιλογίου, η οποία έχει σχηματιστεί από την απαθή βαθμίδα της ΙΕ ρίζας ghed- «εκβάλλω από τον πρωκτό τα περιττώματα, τρύπα» με ρηματ. επίθημα -jω (χέζω < χεδ-jω) και συνδέεται με αλβ. dhjes, αρχ. ινδ. hadati, που έχει την ίδια σημ. με τον ελλ. τ., καθώς και με αρμ. jet «ουρά», αβεστ. zaδdah- «οπίσθια, πρωκτός». Τέλος, δεν θεωρείται πιθανή η ένταξη, στην οικογένεια αυτή, τών δύο φρυγικών τ. ζέτνα
φρύγιος ἡλέξις
σημαίνει δὲ τὴν πύλην (παρά τη διόρθωση του ερμηνεύματος σε «πυγή») και ζευμαν
τὴν πηγήν, ο οποίος πρέπει μάλλον να συνδεθεί με το ρ. χέω].
Greek Monotonic
χέζω: (√ΧΕΔ), μέλ. χεσοῦμαι, αόρ. αʹ ἔχεσα, αόρ. βʹ ἔχεσον, παρακ. κέχοδα — Παθ., κέχεσμαι· ανακουφίζομαι, κάνω την ανάγκη μου, σε Αριστοφ.· πέλεθος ἀρτίως κεχεσμένος, απλώς, ρίχνω τον κόπρο, σε Αριστοφ.
Middle Liddell
[Root !χεδ]
to ease oneself, do one's need, Ar.:—Pass., σπέλεθος ἀρτίως κεχεσμένος dung just dropt, Ar.
Frisk Etymology German
χέζω: {khézō}
Forms: Perf. -κέχοδα, Aor. χέσαι, auch χεσεῖν (zu χεσοῦμαι nach πεσοῦμαι: πεσεῖν Schwyzer 746 A. 6 und 786 m. Lit.), Fut. χεσοῦμαι, auch χέσομαι, Perf. Ptz. Pass. κεχεσμένος,
Grammar: v.
Meaning: scheißen (Ar. u.a.).
Composita: auch m. ἐν-, ἐπι-, κατα-, ἐκ-. Als Vorderglied in χεζανάγκη f. Purgiermittel (sp. Mediz.).
Derivative: Davon die Desider. χεσείω (Ar.) und χεζητιάω (Ar.; wie πασχητιάω u.a., Schwyzer 732). Nomina: χεσᾶς m. (Poll., Sch., Suid.), -μα n. (Mediz.); πολύχεσος (Kom. Adesp.); zur Bildung Schwyzer 461 u. 516. Vom Verbalstamm χόδανον· τὴν ἕδραν H., χοδιτεύειν· ἀποπατεῖν H. (: *χοδίτης), μυόχοδον n. Mäusekot (sp.), als Schimpfwort μυόχοδος (γέρων) = οὐδενὸς ἄξιος (Men. 363 Kce.).
Etymology: Altererbtes volkstümliches Wort. Zum Jotpräsens χέζω stimmt alb. dhjes scheiße: idg. *ĝhed-i̯ō; daneben das Wurzelpräs. aind. hadati ib.. Mit -κέχοδα (nur mit Präfix belegt) läßt sich aind. (Gramm.) jahade (Med.) gleichsetzen; das Muster war ja uralt ebenso wie in χόδανον: aind. (Lex.) hadanam n. Kot. Auch in anderen Sprachen ist das Wort vertreten: arm. jet, -oy Schwanz: idg. *ĝhedos- (od. *ĝhedo-m); ein s-Stamm ebenfalls in aw. zadaŋha Akk. du. die beiden Hinterbacken, Steiß, apa-zaδah- ‘den Steiß nach hinten gerichtet (?)’. Unsicher phryg. ζέτνα = πύλη (Phot.), leg. πυγή? (s. Solmsen KZ 34, 70 f.). — Weitere hypothetische Anknüpfungen bei Bq, WP. 1, 571f., Pok. 423.
Page 2,1078-1079
Mantoulidis Etymological
Θέμα χεδ+jω (=χέζω), καί μέ ἑτεροίωση χοδ. Παράγωγα ἀπό ἴδια ρίζα: χεσᾶς, χεζητιάω, χεσείω (ἐφετικό) (=αἰσθάνομαι τήν ἀνάγκη τῆς κενώσεως τῶν περιττωμάτων), χόδανος (=ἡ ἕδρα, πρωκτός = προάγει τά περιττώματα).
Translations
Albanian: dhjes; Arabic: خَرِئَ; Armenian: քաքել; Aromanian: cac; Azerbaijani: sıçmaq; Belarusian: сраць; Bengali: হাগা; Bulgarian: сера; Catalan: cagar; Chinese Mandarin: 拉屎; Cornish: kagha; Czech: srát; Dalmatian: cacuor; Danish: skide, lave lort; Dutch: schijten; Elfdalian: draita, kukka; English: shit, cack, choke a darkie, crap, defecate, do one's ease, do one's easement, drite, drop a bomb, drop a chalupa, drop a deuce, drop anchor, drop the kids off at the pool, dung, ease oneself, move one's bowels, pinch a loaf, pooh, poop, poo, shart, shit, shite, stool, take a dump, take a shit, take the Browns to the Super Bowl, void one's bowels; Esperanto: feki; Estonian: sittuma; Faroese: skíta, kukka; Finnish: paskantaa, paskoa, kakata; French: chier, caguer; Galician: cagar; Georgian: ჯმა, მოჯმა, მოკუკვა, კუჭში გასვლა; German: scheißen, kacken; Greek: χέζω; Ancient Greek: χέζω; Greenlandic: anarpoq; Hindi: ख़ारिज करना, हगना; Hungarian: szarik; Icelandic: kúka, skíta; Ido: fekifar; Indonesian: beol; Irish: cac; Italian: cacare, cagare; Japanese: 大便をする, くそをする; Javanese: ngising; Khmer: ជុះអាច់; Korean: 똥을 싸다, 똥 싸다, 대변을 보다; Latin: caco, cacare; Latvian: kakāt, dirst; Lithuanian: kakoti, šikti; Low German: schieten; Luxembourgish: schäissen; Macedonian: кака, сере, оди по голема нужда; Manchu: ᡥᠠᠮᡨ᠋ᠠᠮᠪᡳ; Mongolian: баах; Ngazidja Comorian: hunya; Northern Sami: baikit; Norwegian Norwegian Bokmål: skite, bæsje, drite; Norwegian Nynorsk: skita, skite, bæsja, bæsje, drita, drite; Old English: sċītan; Persian: ریدن; Polish: srać; Portuguese: cagar; Quechua: akai, ismai; Romanian: căca; Romansch: chajar, far il cac; Russian: срать, посрать, какать, покакать; Scottish Gaelic: cac; Serbo-Croatian Cyrillic: срати; Roman: srati; Slovak: srať; Slovene: srati; Sorbian Upper Sorbian: srać; Spanish: cagar; Swedish: skita, bajsa; Turkish: dışkılamak, boşaltım yapmak, sıçmak; Ukrainian: срати; Urdu: هگنا; Vietnamese: đi ỉa, đi tiêu, ỉa; Volapük: jiedön; Walloon: tchire, schiter; Welsh: cachu; West Frisian: skite; Yakut: саахтаа; Yiddish: קאַקן
