καρτερώ

Greek Monolingual

(I)
και ποιητ. τ. ακαρτερώ, -άω και -έω (AM καρτερῶ, -έω) καρτερός
1. περιμένω, αναμένω (α. «σέ καρτερούσα όλο το απόγευμα» β. «οὐ καρτερῶ μέχρι θαλάμων ἐλθεῑν», Σέξτ. Εμπ.)
2. υπομένω με γενναιότητα, υποφέρω με υπομονή (α. «Κι ακαρτέρει κι ακαρτέρει φιλελεύθερη λαλιά...», Σολωμ.
β. «τὰ δ' ἀδύναθ' ἡμῑν καρτερεῑν οὐ ῥᾴδιον», Ευρ.)
3. προσδοκώ, ελπίζω (α. «η αφεντιά σου ανάμελος δεν καρτερεί να πάρει απόσταν εγεννήθηκε κιαμιά από κείνο χάρη», Ερωφ.
β. «σὺ δὲ καρτέρει καὶ θεώρει τὸ μεγαλεῑον αὐτοῡ κράτος», ΠΔ)
νεοελλ.
παροιμ. α) «κάλλιο πέντε και στο χέρι παρά δέκα και καρτέρει» — το μικρό αλλά άμεσο και βέβαιο όφελος είναι προτιμότερο από το μεγαλύτερο, του οποίου όμως η απόκτηση ανάγεται στο μέλλον και επομένως δεν είναι τόσο ασφαλής
β. «αλί 'στονε όπου καρτερεί 'πο ξένο να δειπνήσει» — είναι μάταιο ή επικίνδυνο να περιμένει κάποιος ξένη βοήθεια για την επίτευξη μιας σημαντικής επιδίωξής του ή για την εκπλήρωση μιας επείγουσας ανάγκης
γ) «σαν καρτεράς το γούρμασμα βάλε δραγάτη κιόλας» — πρέπει να μεριμνεί κάποιος για την τελική επίτευξη κάποιων αγαθών
δ) «σαν έρθει ένα κακό, καρτέρα κι άλλο» — το ένα κακό φέρνει το άλλο
νεοελλ.-μσν.
1. θεωρώ κάτι αναπόφευκτο
2. χρονοτριβώ, καθυστερώ
3. παραμονεύω
4. εποφθαλμιώ
5. μένω σταθερός σε κάτι
6. μένω κοντά σε κάποιον
7. σταματώ, δεν προχωρώ, στέκομαι
8. φρ. α) «για σένα καρτερώ» — είμαι στη διάθεσή σου
β) «δεν καρτερεί η ώρα» — δεν υπάρχει πια καιρός
μσν.
1. αποζητώ
2. απρόσ. καρτερεῑ
ανήκει
μσν.-αρχ.
αντιστέκομαι («καρτερεῑν ἀπὸ τοῡ ὕπνου», Αιλ.)
αρχ.
1. είμαι σταθερός, είμαι ακλόνητος, επιμένω («ἀνήρ δ' ἐπ' ἀνδρὶ στὰς ἐκαρτέρει μάχῃ», Ευρ.)
2. αντέχω σε κάτι («μαλακοὺς δὲ καρτερεῑν πρὸς ἡδονάς τε καὶ λύπας», Πλατ.)
3. (φρ. «κεκαρτέρηται τἄμ'» — εξαντλήθηκε η υπομονή μου.
(II)
καρτερῶ, -όω (Α) καρτερός
ενισχύω, ενδυναμώνω.