debilito

Latin > English (Lewis & Short)

dēbĭlĭto: āvi, ātum, 1, v. a. debilis,
I to lame, cripple, maim; to debilitate, unnerve, disable, weaken (freq. and class.).
I Lit.
   a Of personal objects: gladiatores, qui debilitati fuerint, Gai. Inst. 3, § 146: contusi ac debilitati inter saxa rupesque, Liv. 21, 40: corpore debilitantur (saucii), Cic. Caecin. 15, 42: casu debilitatus, Tac. A. 4, 63: lapsu debilitatus, * Suet. Aug. 43 (cf. shortly after, qui et ipse crus fregerat): qui filium debilitavit, ut inhabilis militiae sit, Dig. 49, 16, 4, § 12; Ov. M. 13, 112: natantium manus lacerabant, donec debilitati, etc., Curt. 4, 3, 5.—
   b Of inanimate objects: membra, quae debilitavit lapidibus, fustibus, Cic. Fl. 30, 73: vim ferro ac viribus, id. Marc. 3: lingua Debilitata malis, * Lucr. 6, 1150: opes adversariorum debilitatae, Nep. Ages. 5, 2: cibum etiam saepe subtrahunt, ut fame debilitetur eculeorum nimis effrenata vis, Cic. Hortens. Frag. 78 Bait. (Non., p. 105, 7).—Poet.: (hiems) quae nunc oppositis debilitat pumicibus mare Tyrrhenum, i. e. breaks its waves ( = collidit), Hor. Od. 1, 11, 5.
II Trop.
   a Of personal objects: quo metu debilitaret nostros, Varr. ap. Non. 163, 30: simulac me fractum ac debilitatum metu viderit, Cic. de Or. 1, 26, 121; cf.: hunc cum afflictum, debilitatum, maerentem, viderem, id. ib. 2, 47, 195: recitatis literis debilitatus atque abjectus, conscientia convictus, repente conticuit, disheartened, id. Cat. 3, 5, 10: victi debilitantur animosque demittunt, id. Fin. 5, 15, 42: sin aestivorum timor te debilitat, id. Fam. 7, 14: quosdam continet metus, quosdam debilitat, Quint. 1, 3, 6 et saep.: debilitati a jure cognoscendo, i. e. dispirited, discouraged ( = deterriti), Cic. de Or. 2, 33, 142 (cf. shortly before, a discendo deterrent).—
   b Of inanimate objects: membrum reip. fractum debilitatumque, Cic. Fam. 5, 13, 3: animos, id. Lael. 7; so Nep. Dat. 6: animum luctu, metu, Cic. Planc. 42, 103: nimis effrenatam vim fame, id. fragm. ap. Non. 105, 11; cf.: vires animi (senectus), * Verg. A. 9, 611: fortitudinem, magnitudinem animi, patientiam (dolor), Cic. Tusc. 5, 27, 76: veritatem multis incommodis, id. Quint. 1, 4: spem meam, id. Att. 5, 4 et saep.: versus, id. de Or. 3, 50: debilitatur ac frangitur eloquentia, Tac. Or. 39.

Latin > French (Gaffiot 2016)

dēbĭlĭtō,¹⁰ āvī, ātum, āre (debilis), tr., blesser, estropier, mutiler : membra quæ debilitavit lapidibus Cic. Fl. 73, les membres qu’il a estropiés à coups de pierres ; quinquaginta hominum milia eo casu debilitata vel obtrita sunt Tac. Ann. 4, 63, cinquante mille personnes furent estropiées ou écrasées dans cette catastrophe, cf. Liv. 21, 40, 9 ; debilitare mare Hor. O. 1, 11, 5, briser les vagues de la mer || affaiblir, paralyser [pr. et fig.] : dolor fortitudinem se debilitaturum minatur Cic. Tusc. 5, 76, la douleur menace d’affaiblir le courage ; corpore debilitari Cic. Cæc. 42, être affaibli physiquement ; eorum ferrum et audaciam debilitavi in foro Cic. Mur. 79, leurs armes et leur audace, je les ai réduites à l’impuissance sur le forum || debilitati a jure cognoscendo Cic. de Or. 2, 142, détournés de l’étude du droit par notre faiblesse.

Latin > German (Georges)

dēbilito, āvī, ātum, āre (debilis), geschwächt-, gelähmt-, gebrechlich-, verkrüppelt machen, schwächen, lähmen, verkrüppeln, I) eig.: a) die Glieder usw., membrum (v. Schmerz, Krankheit), Cels.: membra (v. Schrecken), Auct. b. Alex.: hominem (v. Schmerz), Cels. – m. Abl. wodurch? membra alcis lapidibus, fustibus, Cic. – m. ut u. Konj., qui filium debilitavit, ut inhabilis militiae sit, ICt. – Gew. im Passiv, bes. im Partiz. Perf., ignominiā affici, debilitari, Sen.: debilitatum corpus et contrucidatum, Cic.: contusi ac debilitati inter saxa rupesque, Liv. - u. im Bilde, quod nervis omnibus urbe exsectis urbem ipsam solutam ac debilitatam reliquerunt, Cic.: versus debilitatur (wird lahm), in quacumque est parte titubatum, Cic. – m. Abl. wodurch? debilitari lapsu, Suet., morbo aliquo, Cels.: quinquaginta hominum milia eo casu (Unglücksfall) debilitata vel obtrita sunt, waren zu Schaden gekommen oder usw., Tac.: multi eiusmodi casibus debilitati, obruti, obtriti, Plin. ep.: debilitatus vulnere, Curt.: debilitati stupris, Cic. – m. Abl. woran? saucii saepe homines, cum corpore debilitantur, animo tamen non cedunt, Cic. Caecin. 42. – b) andere Ggstde., der phys. Kraft nach schwächen, brechen, m. Abl. wodurch? quae (hiems) nunc oppositis debilitat pumicibus mare Tyrrhenum, die Wellen des t. M. bricht, Hor. carm. 1, 11, 5: cibum etiam saepe subtrahunt, ut fame debilitetur eculeorum nimis effrenata vis, Cic. Hortens. fr. 85 M. (bei Non. 105, 11). – II) übtr., schwächen, lähmen, lahm legen, in seiner Tätigkeit hemmen, unschädlich machen, entwaffnen, aller Kraft-, aller Energie-, alles Haltes berauben, die Fassung benehmen, entmutigen, verzagt machen (Ggstz. confirmare), im Passiv oft = alle Kraft-, alle Festigteit (Energie) –, allen Halt-, alle Fassung verlieren (oft verb. frangere et debilitare, frangere debilitareque, imminuere ac debilitare), horum ego cotidie consiliis occurro, audaciam debilito, sceleri resisto, Cic.: quorum ego ferrum et audaciam reieci in campo, debilitavi in foro, compressi etiam domi meae saepe, Cic.: quae leges saepenumero tribunicios furores debilitarunt et represserunt, Cic.: tua profectio spem meam debilitat, Cic.: quosdam continet metus, quosdam debilitat, Quint.: sin aestivorum timor te debilitat, Cic.: utrum hoc est confirmare militum animos an debilitare virtutem? Cic.: nam quid est quod animum meum frangere aut debilitare possit, Cic.: si vicerunt, efferunt se laetitiā; victi debilitantur animosque demittunt, Cic.: nonne, si prima quaeque improbari putas, debilitaris et concĭdis? Plin. ep.: amicitia debilitari animos aut cadere non patitur, Cic.: hunc cum afflictum, debilitatum, maerentem, in summum discrimen adductum viderem, Cic. – m. Abl. wodurch? sed enim haec facta illius clarissimi ac fortissimi viri mentio et vocem meam fletu debilitavit et mentem dolore impedivit, Cic.: nolite animum meum debilitare cum luctu tum metu commutatae voluntatis vestrae erga me, Cic.: so metu deb. nostros, Varro fr.: alqm fractum ac debilitatum metu videre, Cic.: viri non est debilitari dolore, frangi, succumbere, Cic.: cum eo facto opes adversariorum debilitatae viderentur, Nep.: nisi (Hannibal) domi civium suorum invidiā debilitatus esset, Romanos videtur superare potuisse, Nep.: ne cognitā filii morte animi debilitarentur militum, Nep.: debilitor lacrimis, die Tr. übermannen mich, Cic.: recitatis litteris debilitatus atque abiectus (halt- u. mutlos geworden) conscientiā repente conticuit, Cic.: satius visum esse tyrannum debilitatum ac totis prope viribus ad nocendum ademptis (lahm gelegt u. fast unschädlich gemacht) relinqui, quam etc., Liv. – m. ab u. Abl., debilitati a iure cognoscendo, vom Studium des Rechts abgeschreckt, Cic. de or. 2, 142.