Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

munio: Difference between revisions

From LSJ
Menander, fragment 761
(6_10)
 
(D_6)
Line 1: Line 1:
{{Lewis
{{Lewis
|lshtext=<b>mūnĭo</b>: (old form [[moenio]], v. [[below]]), īvi or ĭi, ītum, 4 (<br /><b>I</b> fut. munibis for munies, Veg. Vet. 1, 10, 5), v. a. [[moenia]], lit. to [[wall]]; [[hence]], to [[build]] a [[wall]] [[around]], to [[defend]] [[with]] a [[wall]], to [[fortify]], [[defend]], [[protect]], [[secure]], [[put]] in a [[state]] of [[defence]] ([[class]].).<br /><b>I</b> Lit.: arcem ad urbem obsidendam, Nep. Tim. 3, 3: palatium, Liv. 1, 7: locum, Caes. B. G. 1, 24, 3.—With abl.: Alpibus Italiam munierat [[ante]] [[natura]], Cic. Prov. Cons. 14, 34: domum praesidiis, id. Cat. 1, 4, 10: [[castra]] [[vallo]] fossāque, [[with]] palisades and a [[trench]], Caes. B. G. 2, 5: locum [[muro]], id. ib. 29.—With a homogeneous [[object]], prov.: magna moenis [[moenia]], [[you]] are [[undertaking]] a [[great]] [[thing]], Plaut. Mil. 2, 2, 73: [[duovir]] urbis moeniendae, Inscr. Orell. 7142.— Absol.: [[quod]] idoneum ad muniendum putarent, for fortifying, i. e. for [[use]] in the fortifications, Nep. Them. 6, 21; Hirt. B. G. 8, 31. —Also, to [[surround]], [[guard]], for the [[protection]] of [[other]] things: ignem ita munire ut non evagaretur, Mos. et Rom. Leg. Coll. 12, 7, 7.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Transf.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In gen., to [[defend]], [[guard]], [[secure]], [[protect]], [[shelter]]: [[Pergamum]] divinā moenitum manu, Plaut. Bacch. 4, 9, 2: hortum ab incursu hominum, Col. 11, 3, 2: [[spica]] [[contra]] avium morsūs munitur [[vallo]] aristarum, Cic. Sen. 15, 51: hieme quaternis tunicis et tibialibus muniebatur, he defended, protected, [[covered]] [[himself]], Suet. Aug. 82. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[make]] a [[road]], etc., i. e. to [[make]] [[passable]] by [[opening]], repairing, or paving it: [[quasi]] [[Appius]] [[Caecus]] viam munierit, Cic. Mil. 7, 17: rupem, Liv. 21, 37: itinera, Nep. Hann. 3, 4: TEMPE MVNIVIT, Inscr. Orell. 587. —<br /><b>II</b> Trop.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> To [[guard]], [[secure]], [[strengthen]], [[support]] (cf.: [[fulcio]], [[sustineo]]): meretriculis Muniendis rem cogere, to [[maintain]], [[support]], Plaut. Truc. 2, 2, 54 (dub.; Speng. moenerandis; v. [[munero]]).—Am strengthening [[myself]]: [[munio]] me ad haec tempora, Cic. Fam. 9, 18, 2: [[imperium]], to [[secure]], Nep. Reg. 2, 2: muniri [[adversus]] fraudes, to [[secure]] one's [[self]], Plin. 37, 13, 76, § 198 (dub. moneri, Jahn): se [[contra]] ruborem, Tac. Agr. 45: se multorum benevolentiā, Cic. Fin. 2, 26, 84: se [[contra]] perfidiam, id. Fam. 4, 14, 3: aliquid auctoritate, Vell. 2, 127, 2: domum terrore, Plin. [[Pan]]. 48, 3.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Munire viam, to [[make]] or [[open]] a [[way]]: haec omnia [[tibi]] accusandi viam muniebant, [[prepared]] the [[way]] for [[your]] [[accusation]], Cic. Mur. 23, 48: sibi viam ad [[stuprum]], id. Verr. 2, 1, 25, § 64.—Hence, mūnītus, a, um, P. a., defended, [[fortified]], protected, secured, [[safe]] ([[class]].): nullius [[pudicitia]] munita [[contra]] tuam cupiditatem et audaciam posset esse, Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39.—Neutr. plur. munita as subst.: munita viāi, [[fortification]] or breastwork of the [[mouth]] (cf. [[Homer]]. [[ἕρκος]] ὀδόντων), the lips, Lucr. 3, 498.—Comp.: se munitiorem ad custodiendam vitam suam [[fore]], Cic. Q. Fr. 2, 3, 3.—Sup.: munitissima [[castra]], Caes. B. G. 4, 55.—Adv.: mūnītē, [[securely]], [[safely]] ([[ante]]-[[class]].): munitius, Varr. L. L. 5, § 141. Müll.<br /><b>munĭo</b>: ōnis, a false [[reading]] for nomionem, v. Orell. and Klotz, ad h. l.; Cic. de Or. 1, 59, 251.
|lshtext=<b>mūnĭo</b>: (old form [[moenio]], v. [[below]]), īvi or ĭi, ītum, 4 (<br /><b>I</b> fut. munibis for munies, Veg. Vet. 1, 10, 5), v. a. [[moenia]], lit. to [[wall]]; [[hence]], to [[build]] a [[wall]] [[around]], to [[defend]] [[with]] a [[wall]], to [[fortify]], [[defend]], [[protect]], [[secure]], [[put]] in a [[state]] of [[defence]] ([[class]].).<br /><b>I</b> Lit.: arcem ad urbem obsidendam, Nep. Tim. 3, 3: palatium, Liv. 1, 7: locum, Caes. B. G. 1, 24, 3.—With abl.: Alpibus Italiam munierat [[ante]] [[natura]], Cic. Prov. Cons. 14, 34: domum praesidiis, id. Cat. 1, 4, 10: [[castra]] [[vallo]] fossāque, [[with]] palisades and a [[trench]], Caes. B. G. 2, 5: locum [[muro]], id. ib. 29.—With a homogeneous [[object]], prov.: magna moenis [[moenia]], [[you]] are [[undertaking]] a [[great]] [[thing]], Plaut. Mil. 2, 2, 73: [[duovir]] urbis moeniendae, Inscr. Orell. 7142.— Absol.: [[quod]] idoneum ad muniendum putarent, for fortifying, i. e. for [[use]] in the fortifications, Nep. Them. 6, 21; Hirt. B. G. 8, 31. —Also, to [[surround]], [[guard]], for the [[protection]] of [[other]] things: ignem ita munire ut non evagaretur, Mos. et Rom. Leg. Coll. 12, 7, 7.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Transf.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In gen., to [[defend]], [[guard]], [[secure]], [[protect]], [[shelter]]: [[Pergamum]] divinā moenitum manu, Plaut. Bacch. 4, 9, 2: hortum ab incursu hominum, Col. 11, 3, 2: [[spica]] [[contra]] avium morsūs munitur [[vallo]] aristarum, Cic. Sen. 15, 51: hieme quaternis tunicis et tibialibus muniebatur, he defended, protected, [[covered]] [[himself]], Suet. Aug. 82. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[make]] a [[road]], etc., i. e. to [[make]] [[passable]] by [[opening]], repairing, or paving it: [[quasi]] [[Appius]] [[Caecus]] viam munierit, Cic. Mil. 7, 17: rupem, Liv. 21, 37: itinera, Nep. Hann. 3, 4: TEMPE MVNIVIT, Inscr. Orell. 587. —<br /><b>II</b> Trop.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> To [[guard]], [[secure]], [[strengthen]], [[support]] (cf.: [[fulcio]], [[sustineo]]): meretriculis Muniendis rem cogere, to [[maintain]], [[support]], Plaut. Truc. 2, 2, 54 (dub.; Speng. moenerandis; v. [[munero]]).—Am strengthening [[myself]]: [[munio]] me ad haec tempora, Cic. Fam. 9, 18, 2: [[imperium]], to [[secure]], Nep. Reg. 2, 2: muniri [[adversus]] fraudes, to [[secure]] one's [[self]], Plin. 37, 13, 76, § 198 (dub. moneri, Jahn): se [[contra]] ruborem, Tac. Agr. 45: se multorum benevolentiā, Cic. Fin. 2, 26, 84: se [[contra]] perfidiam, id. Fam. 4, 14, 3: aliquid auctoritate, Vell. 2, 127, 2: domum terrore, Plin. [[Pan]]. 48, 3.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Munire viam, to [[make]] or [[open]] a [[way]]: haec omnia [[tibi]] accusandi viam muniebant, [[prepared]] the [[way]] for [[your]] [[accusation]], Cic. Mur. 23, 48: sibi viam ad [[stuprum]], id. Verr. 2, 1, 25, § 64.—Hence, mūnītus, a, um, P. a., defended, [[fortified]], protected, secured, [[safe]] ([[class]].): nullius [[pudicitia]] munita [[contra]] tuam cupiditatem et audaciam posset esse, Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39.—Neutr. plur. munita as subst.: munita viāi, [[fortification]] or breastwork of the [[mouth]] (cf. [[Homer]]. [[ἕρκος]] ὀδόντων), the lips, Lucr. 3, 498.—Comp.: se munitiorem ad custodiendam vitam suam [[fore]], Cic. Q. Fr. 2, 3, 3.—Sup.: munitissima [[castra]], Caes. B. G. 4, 55.—Adv.: mūnītē, [[securely]], [[safely]] ([[ante]]-[[class]].): munitius, Varr. L. L. 5, § 141. Müll.<br /><b>munĭo</b>: ōnis, a false [[reading]] for nomionem, v. Orell. and Klotz, ad h. l.; Cic. de Or. 1, 59, 251.
}}
{{Gaffiot
|gf=(1) <b>mūnĭō</b>⁸ (arch. <b>mœnĭō</b>), īvī et ĭī, ītum, īre, tr.,<br /><b>1</b> faire un travail de terrassement, de maçonnerie : [[quod]] idoneum ad muniendum putarent, congererent Nep. Them. 6, 5, qu’ils rassemblassent tous les matériaux qu’ils jugeraient propres à la construction<br /><b>2</b> faire avec un travail de terrassement, de maçonnerie, construire : mœnia mœnire Pl. Mil. 228, construire un rempart ; [[castra]] munire Cæs. G. 1, 49, 2, faire un camp retranché, cf. Cæs. G. 2, 19, 5, etc. ; munitis castris Cæs. G. 1, 49, 5, le camp retranché étant achevé || viam munire Cic. Mil. 17, construire une route ; itinera Nep. Hann. 3, 4, construire des chemins<br /><b>3</b> fortifier, garnir de fortification : locum Cæs. G. 1, 24, 3, fortifier un lieu ; [[castra]] altiore [[vallo]] Cæs. G. 5, 50, 5, fortifier le camp d’une palissade [[plus]] élevée ; Alpibus Italiam munierat [[natura]] Cic. Prov. 34, la nature avait donné à l’Italie les [[Alpes]] comme rempart || locum muniunt [[undique]] parietes Sall. C. 55, 4, des murailles font de toutes parts une enceinte à ce lieu, il [[est]] entouré entièrement d’une muraille<br /><b>4</b> [fig.] <b> a)</b> abriter, protéger : [[spica]] [[contra]] [[avium]] [[morsus]] Cic. CM 51, protéger les épis contre la voracité des oiseaux ; [[turris]] munita ab omni ictu hostium Cæs. C. 2, 9, 6, tour protégée contre tous les coups de l’ennemi ; <b> b)</b> se munire ad [[aliquid]] Cic. Fam. 9, 18, 2, se fortifier contre qqch. ; se multorum [[benevolentia]] Cic. Fin. 2, 84, se faire un rempart de la bienveillance publique ; [[aliqua]] re se [[contra]] [[aliquam]] rem Cic. Fam. 4, 14, 3, se fortifier par qqch. contre qqch. ; <b> c)</b> [[sibi]] viam ad rem Cic. Verr. 2, 1, 64, se préparer la voie à qqch. ; accusandi viam alicui Cic. Mur. 48, préparer à qqn les moyens d’accuser. impf. munibat Virg. Mor. 61 ; munibant Apul. Mund. 26.<br />(2) <b>mūniō</b>, ōnis, m., sorte de pied métrique : *Cic. de Or. 1, 251.
}}
}}

Revision as of 06:58, 14 August 2017

Latin > English (Lewis & Short)

mūnĭo: (old form moenio, v. below), īvi or ĭi, ītum, 4 (
I fut. munibis for munies, Veg. Vet. 1, 10, 5), v. a. moenia, lit. to wall; hence, to build a wall around, to defend with a wall, to fortify, defend, protect, secure, put in a state of defence (class.).
I Lit.: arcem ad urbem obsidendam, Nep. Tim. 3, 3: palatium, Liv. 1, 7: locum, Caes. B. G. 1, 24, 3.—With abl.: Alpibus Italiam munierat ante natura, Cic. Prov. Cons. 14, 34: domum praesidiis, id. Cat. 1, 4, 10: castra vallo fossāque, with palisades and a trench, Caes. B. G. 2, 5: locum muro, id. ib. 29.—With a homogeneous object, prov.: magna moenis moenia, you are undertaking a great thing, Plaut. Mil. 2, 2, 73: duovir urbis moeniendae, Inscr. Orell. 7142.— Absol.: quod idoneum ad muniendum putarent, for fortifying, i. e. for use in the fortifications, Nep. Them. 6, 21; Hirt. B. G. 8, 31. —Also, to surround, guard, for the protection of other things: ignem ita munire ut non evagaretur, Mos. et Rom. Leg. Coll. 12, 7, 7.—
   B Transf.
   1    In gen., to defend, guard, secure, protect, shelter: Pergamum divinā moenitum manu, Plaut. Bacch. 4, 9, 2: hortum ab incursu hominum, Col. 11, 3, 2: spica contra avium morsūs munitur vallo aristarum, Cic. Sen. 15, 51: hieme quaternis tunicis et tibialibus muniebatur, he defended, protected, covered himself, Suet. Aug. 82. —
   2    To make a road, etc., i. e. to make passable by opening, repairing, or paving it: quasi Appius Caecus viam munierit, Cic. Mil. 7, 17: rupem, Liv. 21, 37: itinera, Nep. Hann. 3, 4: TEMPE MVNIVIT, Inscr. Orell. 587. —
II Trop.
   A To guard, secure, strengthen, support (cf.: fulcio, sustineo): meretriculis Muniendis rem cogere, to maintain, support, Plaut. Truc. 2, 2, 54 (dub.; Speng. moenerandis; v. munero).—Am strengthening myself: munio me ad haec tempora, Cic. Fam. 9, 18, 2: imperium, to secure, Nep. Reg. 2, 2: muniri adversus fraudes, to secure one's self, Plin. 37, 13, 76, § 198 (dub. moneri, Jahn): se contra ruborem, Tac. Agr. 45: se multorum benevolentiā, Cic. Fin. 2, 26, 84: se contra perfidiam, id. Fam. 4, 14, 3: aliquid auctoritate, Vell. 2, 127, 2: domum terrore, Plin. Pan. 48, 3.—
   B Munire viam, to make or open a way: haec omnia tibi accusandi viam muniebant, prepared the way for your accusation, Cic. Mur. 23, 48: sibi viam ad stuprum, id. Verr. 2, 1, 25, § 64.—Hence, mūnītus, a, um, P. a., defended, fortified, protected, secured, safe (class.): nullius pudicitia munita contra tuam cupiditatem et audaciam posset esse, Cic. Verr. 2, 5, 15, § 39.—Neutr. plur. munita as subst.: munita viāi, fortification or breastwork of the mouth (cf. Homer. ἕρκος ὀδόντων), the lips, Lucr. 3, 498.—Comp.: se munitiorem ad custodiendam vitam suam fore, Cic. Q. Fr. 2, 3, 3.—Sup.: munitissima castra, Caes. B. G. 4, 55.—Adv.: mūnītē, securely, safely (ante-class.): munitius, Varr. L. L. 5, § 141. Müll.
munĭo: ōnis, a false reading for nomionem, v. Orell. and Klotz, ad h. l.; Cic. de Or. 1, 59, 251.

Latin > French (Gaffiot 2016)

(1) mūnĭō⁸ (arch. mœnĭō), īvī et ĭī, ītum, īre, tr.,
1 faire un travail de terrassement, de maçonnerie : quod idoneum ad muniendum putarent, congererent Nep. Them. 6, 5, qu’ils rassemblassent tous les matériaux qu’ils jugeraient propres à la construction
2 faire avec un travail de terrassement, de maçonnerie, construire : mœnia mœnire Pl. Mil. 228, construire un rempart ; castra munire Cæs. G. 1, 49, 2, faire un camp retranché, cf. Cæs. G. 2, 19, 5, etc. ; munitis castris Cæs. G. 1, 49, 5, le camp retranché étant achevé