tego

Latin > English (Lewis & Short)

tĕgo: xi, ctum, 3, v. a. Gr. στέγω,> to cover; τέγος, στέγος,> roof; Sanscr. sthag-, to hide; Germ. decken; Engl thatch,
I to cover (syn. operio).
I Lit.
   A In gen.: amica corpus ejus (Alcibiadis) texit suo pallio, Cic. Div 2, 69, 143: capite se totum tegit, Plaut. Trin. 4, 2, 9: (tegillo) tectus esse soleo, si pluvit, id. Rud. 2, 7, 19: fere res omnes aut corio sunt Aut etiam conchis aut callo aut cortice tectae, covered, clothed, Lucr. 4, 936; cf.: bestiae aliae coriis tectae sunt, aliae villis vestitae, Cic. N. D. 2, 47, 121: ut tecti, ut vestiti, ut salvi esse possemus, id. ib. 2, 69, 150: corpora veste villosā, Tib. 2, 3, 76: caput galea, Prop. 4 (5), 3, 44: Mars tunicā adamantinā tectus, Hor. C. 1, 6, 13: ensis Vaginā tectus, id. S. 2, 1, 4. —In Greek constr.: primā tectus lanugine malas, Ov. M. 12, 291: cucullo caput tectus, Mart. 5, 14, 6: quae (casae) more Gallorum stramentis erant tectae, Caes. B. G. 5, 43: tectas casas testudinum superficie, Plin. 6, 24, 28, § 109: musculum, Caes. B. C. 2, 10: domum, Dig. 19, 1, 18: naves tectae, covered with decks, decked ( = constratae), Caes. B. C. 1, 56; Liv. 36, 43, 13 (opp. apertae); 31, 46, 6: tectae instrataeque scaphae, Caes. B. C. 3, 100: incepto tegeret cum lumina somno, Verg. G. 4, 414: utne tegam spurco Damae latus? i. e. to go by the side of, walk cheek by jowl with, Hor. S. 2, 5, 18; so, latus alicui, Suet. Claud. 24; cf. aliquem, to surround, attend, accompany: omnis eum stipata tegebat Turba ducum, Verg. A. 11, 12; Stat. S. 5, 1, 26: sarta tecta; v. sartus. —
   B In partic.
   1    To cover, hide, conceal (rare in lit. sense; syn.: abscondo, occulto): Caesar tectis insignibus suorum occultatisque signis militaribus, etc., Caes. B. G. 7, 45: fugientem silvae texerunt, id. ib. 6, 30: oves (silva), Ov. M. 13, 822: quas (tabellas) tegat in tepido sinu, id. A. A. 3, 622: ferae latibulis se tegunt, Cic. Rab. Post. 15, 42; cf.: nebula matutina texerat inceptum, Liv. 41, 2, 4: Scipionem nebulae possiderent ac tegerent, Vop. prol. 2. —
   2    To shelter, protect, defend (rare in lit. sense); constr., in analogy with defendere and tueri, aliquid ab aliquo or ab aliquā re: qui portus ab Africo tegebatur, ab Austro non erat tutus, Caes. B. C. 3, 26: ut alter (ordo propugnatorum) ponte ab incidentibus telis tegeretur, Hirt. B. G. 8, 9: aliquem conservare et tegere, id. ib. 1, 85: tempestas et nostros texit et naves Rhodias afflixit, Caes. B. C. 3, 27; Hirt. B. G. 8, 5; Sall. J. 101, 4: triumpho, si licet me latere tecto abscedere, i. e. with a whole skin, safe, unhurt, Ter. Heaut. 4, 2, 5.—Pass. in mid. force: tegi magis Romani quam pugnare, Liv. 4, 37, 11.—
   3    To cover over, bury, enclose (poet.): te modo terra tegat, Prop. 2, 26, 44 (3, 22, 24): sit tibi terra levis mollique tegaris harenā, Mart. 9, 29, 11: ossa tegebat humus, Ov. M. 15, 56: ossa tegit tumulus, id. Am. 2, 6, 59: Sicanio tegitur sepulcro, Luc. 2, 548. —
II Trop.
   A In gen., to cover (very rare): tempestas, mihi quae modestiam omnem, Detexit tectus quā fui, Plaut. Most. 1, 3, 7. —
   B In partic.
   1    (Acc. to I. B. 1.) To cloak, hide, veil, conceal, keep secret (freq. and class.): triumphi nomine tegere atque velare cupiditatem suam, Cic. Pis. 24, 56: multis simulationum involucris tegitur et quasi velis quibusdam obtenditur unius cujusque natura, id. Q. Fr. 1, 1, 5, § 15: ignaviam suam tenebrarum ac parietum custodiis tegere, id. Rab. Perd. 7, 21: animus ejus vultu, flagitia parietibus tegebantur, id. Sest. 9, 22: summam prudentiam simulatione stultitiae, id. Brut. 14, 53: honestā praescriptione rem turpissimam, Caes. B. C. 3, 32; cf.: turpia facta oratione, Sall. J. 85, 31: aliquid mendacio, Cic. Quint. 26, 81: nomen tyranni humanitate, Nep. Dion, 1: commissum, Hor. Ep. 1, 18, 38; id. A. P. 200: non uti corporis vulnera, ita exercitus incommoda sunt tegenda, Caes. B. C. 2, 31: nostram sententiam, Cic. Tusc. 5, 4, 11: dira supplicia, Verg. A. 6, 498: causam doloris, Ov. M. 13, 748: pectoribus dabas multa tegenda meis, id. Tr. 3, 6, 10: ignobilitatis tegendae causā, Cap. Max. 8. —
   2    (Acc. to I. B. 2.) To defend, protect, guard: aliquid excusatione amicitiae, Cic. Lael. 12, 43; id. Clu. 11: quod is meam salutem atque vitam suā benevolentiā, praesidio custodiāque texisset, id. Planc. 1, 1: nostri clarissimorum hominum auctoritate leges et jura tecta esse voluerunt, id. de Or. 1, 59, 253: pericula facile innocentiā tecti repellemus, id. Imp. Pomp. 24, 70: qui a patrum crudelibus suppliciis tegere liberos sciant, Liv. 1, 53, 8: aliquem tegere ac tueri, Cic Fam. 13, 66, 2: libertatem, patriam, parentisque armis tegere, Sall. C. 6, 5: ut legatos cura magistratuum magis quam jus gentium ab irā impetuque hominum tegeret, Liv. 8, 6, 7: legationisque jure satis tectum se arbitraretur, Nep. Pelop. 5, 1.—Hence, tec-tus, a, um, P. a., covered, i. e. hidden, concealed.
   A Lit.: cuniculi, Hirt. B. G. 8, 41. —
   B Trop., hidden, not frank, open, or plain; secret, concealed, disguised; close, reserved, cautious: sermo verbis tectus, covered, enveloped, Cic. Fam. 9, 22, 1; cf. verba (opp. apertissima), id. ib. 9, 22, 5: occultior atque tectior cupiditas, id. Rosc. Am. 36, 104: amor, Ov. R. Am. 619. — Of persons: occultus et tectus, Cic. Fin. 2, 17, 54: tecti esse ad alienos possumus, id. Rosc. Am. 40, 116; cf. in comp.: tectior, id. Phil. 13, 3, 6: te in dicendo mihi videri tectissimum, id. de Or. 2, 73, 296: silet ille, tectusque recusat Prodere quemquam, Verg. A. 2, 126; cf.: quis consideratior illo? Quis tectior? Cic. Deiot. 6, 16. — Hence, adv.: tectō, covertly, privily, cautiously: et tamen ab illo aperte, tecte quicquid est datum, libenter accepi, Cic. Att. 1, 14, 4. — Comp.: tectius, Cic. Fam. 9, 22, 2; id. Planc. 10, 8, 5; Ov. A. A. 1, 276.

Latin > French (Gaffiot 2016)

tĕgō,⁷ tēxī, tēctum, ĕre (στέγω), tr.,
1 couvrir, recouvrir : casæ stramentis erant tectæ Cæs. G. 5, 43, les cabanes étaient couvertes en chaume ; tectæ naves Cæs. C. 1, 56, navires pontés ; bestiæ coriis tectæ Cic. Nat. 2, 121, animaux dont un cuir recouvre le corps ; corpus alicujus pallio tegere Cic. Div. 2, 143, couvrir le corps de qqn d’un manteau ; [poét.] tectus lanugine malas Ov. M. 12, 291, ayant les joues recouvertes d’un duvet || couvrir d’un vêtement, vêtir : Tib. 2, 3, 76 ; Sen. Ira 1, 21, 1 || [en parl. de sépulture] ossa tegebat humus Ov. M. 15, 56, la terre recouvrait ses os, cf. Ov. Am. 2, 6, 59 ; Prop. 2, 26, 44 ; Mart. 9, 29, 11
2 cacher, abriter : fugientem silvæ texerunt Cæs. G. 6, 30, 4, les forêts l’abritèrent dans sa fuite ; tectis insignibus suorum Cæs. G. 7, 45, 7, les insignes de ses hommes étant recouverts, dissimulés ; feræ latibulis se tegunt Cic. Rab. Post. 42, les bêtes sauvages s’abritent dans leurs retraites || [fig.] voiler, cacher, dissimuler : summam prudentiam simulatione stultitiæ Cic. Br. 53, recouvrir la plus haute sagesse d’une feinte sottise, cf. Cic. Pis. 56 ; Q. 1, 1, 15 ; animus ejus vultu, flagitia parietibus tegebantur Cic. Sest. 22, ses sentiments se cachaient derrière son visage, ses turpitudes derrière les murailles de sa maison ; totus est sermo verbis tectus Cic. Fam. 9, 22, 1, tout le récit est voilé par l’expression
3 garantir, protéger : janua se ac parietibus, non jure legum judiciorumque texit Cic. Mil. 18, c’est derrière une porte et des murailles, non derrière la justice des lois et des tribunaux qu’il s’est abrité ; portus ab Africo tegebatur Cæs. C. 3, 26, 4, le port était protégé contre l’Africus, cf. Cæs. C. 3, 27, 2 || tegi Liv. 4, 37, 11, se couvrir [terme milit.] || [fig.] excusatione amicitiæ tegere Cic. Læl. 43, abriter, protéger sous l’excuse de l’amitié, cf. Cic. Planc. 1 ; de Or. 1, 253 ; innocentia tectus Cic. Pomp. 70, couvert de son innocence ; ab audacia alicujus tegere aliquem Cic. Clu. 31, protéger qqn contre l’audace de qqn, cf. Liv. 1, 53, 8 ; 8, 6, 7 || [en part.] tegere latus alicui Hor. S. 2, 5, 18 ; Suet. Claud. 24, couvrir le côté de qqn, marcher aux côtés de qqn ; aliquem tegere Virg. En. 11, 12, accompagner qqn, environner qqn, cf. Stat. S. 5, 1, 26.