Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

excludo: Difference between revisions

From LSJ

Ζῆν οὐκ ἄξιος, ὅτῳ μηδὲ εἷς ἐστι χρηστὸς φίλοςLife is not worth living if you do not have at least one friend.

Democritus, DK 68b22
(Gf-D_4)
(CSV import)
 
(4 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
{{LaEn
|lnetxt=excludo excludere, exclusi, exclusus V :: [[shut out]], [[shut off]]; [[remove]]; [[exclude]]; [[hinder]], [[prevent]]
}}
{{Lewis
{{Lewis
|lshtext=<b>ex-clūdo</b>: si, [[sum]], 3 (<br /><b>I</b> perf. sync. exclusti for exclusisti, Ter. Eun. 1, 2, 18) [[cludo]], [[claudo]], to [[shut]] [[out]], [[exclude]]; to [[cut]] [[off]], [[remove]], [[separate]] from [[any]] [[thing]] ([[class]].).<br /><b>I</b> Lit.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In gen.: aliquem a portu et [[perfugio]], Cic. Fam. 5, 15, 3: aliquem ab re frumentaria, Caes. B. G. 7, 55, 9: aliquem ab acie, id. B. C. 2, 41, 6: Gaditani Poenos moenibus excluserunt, Cic. Balb. 17, 39: nulla exclusura dolentes Janua, Tib. 2, 3, 73.—With [[inanimate]] objects: spissa ramis [[laurea]] fervidos Excludet [[ictus]] (solis), Hor. C. 2, 15, 10: aquam quae exundante palude in agrum refluere solet, Dig. 39, 3, 1: exclusere diem [[telis]], [[shut]] [[out]], obscured, Stat. Th. 8, 412: [[Euphrates]] Armeniae regiones a [[Cappadocia]] excludens, separating, Plin. 5, 24, 20, § 83.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Esp., to [[shut]] [[out]], [[refuse]] to [[receive]] a [[visitor]]: quo pacto excludi, [[quaeso]], [[potis]] est planius, [[quam]] [[exclusus]] [[nunc]] [[sum]], Plaut. Truc. 2, 8, 5: ego excludor, [[ille]] recipitur, Ter. Eun. 1, 2, 79; id. ib. 1, 1, 4: aliquem [[foras]], Plaut. Mil. 4, 1, 30; Ter. Eun. 1, 2, 18: quae me non excludet ab se, sed [[apud]] se occludet domi, Plaut. Men. 4, 2, 108; cf.: ut ab [[illa]] excludar, huc concludar, Ter. And. 2, 3, 12; Hor. S. 2, 3, 260; Ov. Am. 1, 8, 78; cf.: priusquam [[Caesar]] me abs te excludere posset, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12 B. 1.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Transf.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[drive]] [[out]], to [[put]], [[press]], [[thrust]], or [[take]] [[out]]: excludito mihi [[hercle]] oculum, si dedero, i. e. to [[knock]] [[out]], Plaut. Ps. 1, 5, 95: vel oculum [[exclude]], Ter. Phorm. 5, 7, 96: gemmam, Dig. 10, 4, 6: liquorem, Scrib. Comp. 84: pallio [[caput]], Petr. 32, 2.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> In partic. of birds, to [[hatch]] [[their]] [[young]]: volucres Ova relinquebant, exclusae tempore [[verno]], Lucr. 5, 802; cf.: gallinae avesque reliquae, cum ex [[ovis]] pullos excluserint, etc., Cic. N. D. 2, 52, 129: pullos, id. ib. 2, 48, 124; Col. 8, 5, 7; 8, 14, 11; Suet. Tib. 14 al.—And transf., by [[way]] of [[pun]], to the pupils of the [[rhetorician]] [[Corax]] ([[raven]]): Coracem istum patiamur pullos suos excludere in nido, qui evolent, clamatores odiosi ac molesti, Cic. de Or. 3, 21, 81.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[make]] [[prominent]] (eccl. Lat.), = eminere, Aug. in Psa. 67, § 39; Vulg. Psa. 67, 31; cf. Aug. Spir. et Litt. § 17.—*<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[close]], [[complete]]: [[volumen]], Stat. S. 2 praef. fin.<br /><b>II</b> Trop., to [[exclude]], [[except]], [[remove]], [[hinder]], [[prevent]]: [[Crassus]] [[tres]] legatos decernit, nec excludit Pompeium, Cic. Fam. 1, 1, 3: excludi ab omni [[doctrina]], id. de Or. 1, 11, 46; cf.: exclusit illum a re publica, id. Phil. 5, 11, 29: ab hereditate fraterna excludi, id. Clu. 11, 31; cf. also: ne anni tempore a navigatione excluderetur, Caes. B. G. 5, 23, 5: ut reditu in Asiam excluderetur, Nep. Them. 5, 1: exceptione excludi, Cic. de Or. 1, 37, 168: multas actiones praetoriis exceptionibus, id. Inv. 1, 19, 57: angustiis temporis excluduntur omnes, id. Verr. 2, 1, 56, § 148: tempore [[exclusus]], hindered, prevented, Caes. B. G. 6, 31, 1: diei tempore [[exclusus]], id. ib. 7, 11, 5: si qui se in hoc judicium [[forte]] projecerint, excluditote eorum cupiditatem, Cic. Cael. 9, 22: servitutem, Lucil. ap. Non. 301, 14: consuetudinem [[libere]] dicendi, Cic. Phil. 5, 7, 19.—Hence, * exclūsus, a, um, P. a., [[shut]] [[out]], locked [[out]]: [[nunc]] ego [[sum]] exclusissimus, Plaut. Men. 4, 3, 24.
|lshtext=<b>ex-clūdo</b>: si, [[sum]], 3 (<br /><b>I</b> perf. sync. exclusti for exclusisti, Ter. Eun. 1, 2, 18) [[cludo]], [[claudo]], to [[shut]] [[out]], [[exclude]]; to [[cut]] [[off]], [[remove]], [[separate]] from [[any]] [[thing]] ([[class]].).<br /><b>I</b> Lit.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In gen.: aliquem a portu et [[perfugio]], Cic. Fam. 5, 15, 3: aliquem ab re frumentaria, Caes. B. G. 7, 55, 9: aliquem ab acie, id. B. C. 2, 41, 6: Gaditani Poenos moenibus excluserunt, Cic. Balb. 17, 39: nulla exclusura dolentes Janua, Tib. 2, 3, 73.—With [[inanimate]] objects: spissa ramis [[laurea]] fervidos Excludet [[ictus]] (solis), Hor. C. 2, 15, 10: aquam quae exundante palude in agrum refluere solet, Dig. 39, 3, 1: exclusere diem [[telis]], [[shut]] [[out]], obscured, Stat. Th. 8, 412: [[Euphrates]] Armeniae regiones a [[Cappadocia]] excludens, separating, Plin. 5, 24, 20, § 83.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Esp., to [[shut]] [[out]], [[refuse]] to [[receive]] a [[visitor]]: quo pacto excludi, [[quaeso]], [[potis]] est planius, [[quam]] [[exclusus]] [[nunc]] [[sum]], Plaut. Truc. 2, 8, 5: ego excludor, [[ille]] recipitur, Ter. Eun. 1, 2, 79; id. ib. 1, 1, 4: aliquem [[foras]], Plaut. Mil. 4, 1, 30; Ter. Eun. 1, 2, 18: quae me non excludet ab se, sed [[apud]] se occludet domi, Plaut. Men. 4, 2, 108; cf.: ut ab [[illa]] excludar, huc concludar, Ter. And. 2, 3, 12; Hor. S. 2, 3, 260; Ov. Am. 1, 8, 78; cf.: priusquam [[Caesar]] me abs te excludere posset, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12 B. 1.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> Transf.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[drive]] [[out]], to [[put]], [[press]], [[thrust]], or [[take]] [[out]]: excludito mihi [[hercle]] oculum, si dedero, i. e. to [[knock]] [[out]], Plaut. Ps. 1, 5, 95: vel oculum [[exclude]], Ter. Phorm. 5, 7, 96: gemmam, Dig. 10, 4, 6: liquorem, Scrib. Comp. 84: pallio [[caput]], Petr. 32, 2.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> In partic. of birds, to [[hatch]] [[their]] [[young]]: volucres Ova relinquebant, exclusae tempore [[verno]], Lucr. 5, 802; cf.: gallinae avesque reliquae, cum ex [[ovis]] pullos excluserint, etc., Cic. N. D. 2, 52, 129: pullos, id. ib. 2, 48, 124; Col. 8, 5, 7; 8, 14, 11; Suet. Tib. 14 al.—And transf., by [[way]] of [[pun]], to the pupils of the [[rhetorician]] [[Corax]] ([[raven]]): Coracem istum patiamur pullos suos excludere in nido, qui evolent, clamatores odiosi ac molesti, Cic. de Or. 3, 21, 81.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[make]] [[prominent]] (eccl. Lat.), = eminere, Aug. in Psa. 67, § 39; Vulg. Psa. 67, 31; cf. Aug. Spir. et Litt. § 17.—*<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[close]], [[complete]]: [[volumen]], Stat. S. 2 praef. fin.<br /><b>II</b> Trop., to [[exclude]], [[except]], [[remove]], [[hinder]], [[prevent]]: [[Crassus]] [[tres]] legatos decernit, nec excludit Pompeium, Cic. Fam. 1, 1, 3: excludi ab omni [[doctrina]], id. de Or. 1, 11, 46; cf.: exclusit illum a re publica, id. Phil. 5, 11, 29: ab hereditate fraterna excludi, id. Clu. 11, 31; cf. also: ne anni tempore a navigatione excluderetur, Caes. B. G. 5, 23, 5: ut reditu in Asiam excluderetur, Nep. Them. 5, 1: exceptione excludi, Cic. de Or. 1, 37, 168: multas actiones praetoriis exceptionibus, id. Inv. 1, 19, 57: angustiis temporis excluduntur omnes, id. Verr. 2, 1, 56, § 148: tempore [[exclusus]], hindered, prevented, Caes. B. G. 6, 31, 1: diei tempore [[exclusus]], id. ib. 7, 11, 5: si qui se in hoc judicium [[forte]] projecerint, excluditote eorum cupiditatem, Cic. Cael. 9, 22: servitutem, Lucil. ap. Non. 301, 14: consuetudinem [[libere]] dicendi, Cic. Phil. 5, 7, 19.—Hence, * exclūsus, a, um, P. a., [[shut]] [[out]], locked [[out]]: [[nunc]] ego [[sum]] exclusissimus, Plaut. Men. 4, 3, 24.
Line 4: Line 7:
{{Gaffiot
{{Gaffiot
|gf=<b>exclūdō</b>,⁹ sī, sum, ĕre (ex, [[claudo]]), tr.,<br /><b>1</b> ne pas laisser entrer, ne pas admettre, exclure : Gaditani Pœnos mœnibus excluserunt Cic. Balbo 37, les habitants de Gadès ne laissèrent pas entrer les Carthaginois dans leurs murs ; [avec ab ] Fam. 5, 15, 3 &#124;&#124; ejicere [[nos]] magnum fuit, excludere [[facile]] [[est]] Cic. Fam. 14, 3, 2, s’il y a eu fort à faire pour me chasser, il [[est]] aisé de me fermer le retour &#124;&#124; [en part.] ne pas recevoir chez soi, laisser dehors : Pl. Truc. 626 : Ter. Eun. 49 ; 481 ; Ad. 119 ; Cic. Att. 12, 40, 2<br /><b>2</b> faire sortir, chasser, éloigner, repousser, rejeter [pr. et fig.] : excludere pullos ex [[ovis]] Cic. Nat. 2, 129, faire éclore des petits ; excludere a republica Cic. Phil. 5, 29, éloigner du gouvernement ; a re frumentaria Cæs. G. 7, 55, 9, couper le ravitaillement<br /><b>3</b> empêcher : tempore [[exclusus]] Cæs. G. 6, 31, 1, arrêté par le manque de temps, cf. 7, 11, 5 ; anni tempore a navigatione excludi Cæs. G. 5, 23, 5, être empêché de prendre la mer par la saison ; [[non]] excludi [[quominus]] [[Cassius]] d. Cic. Fam. 12, 13, 2, ne pas être empêché de<br /><b>4</b> clore, terminer : Stat. S. 2, pr., 23. pf. sync. [[exclusti]] Ter. Eun. 98.||ejicere [[nos]] magnum fuit, excludere [[facile]] [[est]] Cic. Fam. 14, 3, 2, s’il y a eu fort à faire pour me chasser, il [[est]] aisé de me fermer le retour||[en part.] ne pas recevoir chez soi, laisser dehors : Pl. Truc. 626 : Ter. Eun. 49 ; 481 ; Ad. 119 ; Cic. Att. 12, 40, 2<br /><b>2</b> faire sortir, chasser, éloigner, repousser, rejeter [pr. et fig.] : excludere pullos ex [[ovis]] Cic. Nat. 2, 129, faire éclore des petits ; excludere a republica Cic. Phil. 5, 29, éloigner du gouvernement ; a re frumentaria Cæs. G. 7, 55, 9, couper le ravitaillement<br /><b>3</b> empêcher : tempore [[exclusus]] Cæs. G. 6, 31, 1, arrêté par le manque de temps, cf. 7, 11, 5 ; anni tempore a navigatione excludi Cæs. G. 5, 23, 5, être empêché de prendre la mer par la saison ; [[non]] excludi [[quominus]] [[Cassius]] d. Cic. Fam. 12, 13, 2, ne pas être empêché de<br /><b>4</b> clore, terminer : Stat. S. 2, pr., 23. pf. sync. [[exclusti]] Ter. Eun. 98.
|gf=<b>exclūdō</b>,⁹ sī, sum, ĕre (ex, [[claudo]]), tr.,<br /><b>1</b> ne pas laisser entrer, ne pas admettre, exclure : Gaditani Pœnos mœnibus excluserunt Cic. Balbo 37, les habitants de Gadès ne laissèrent pas entrer les Carthaginois dans leurs murs ; [avec ab ] Fam. 5, 15, 3 &#124;&#124; ejicere [[nos]] magnum fuit, excludere [[facile]] [[est]] Cic. Fam. 14, 3, 2, s’il y a eu fort à faire pour me chasser, il [[est]] aisé de me fermer le retour &#124;&#124; [en part.] ne pas recevoir chez soi, laisser dehors : Pl. Truc. 626 : Ter. Eun. 49 ; 481 ; Ad. 119 ; Cic. Att. 12, 40, 2<br /><b>2</b> faire sortir, chasser, éloigner, repousser, rejeter [pr. et fig.] : excludere pullos ex [[ovis]] Cic. Nat. 2, 129, faire éclore des petits ; excludere a republica Cic. Phil. 5, 29, éloigner du gouvernement ; a re frumentaria Cæs. G. 7, 55, 9, couper le ravitaillement<br /><b>3</b> empêcher : tempore [[exclusus]] Cæs. G. 6, 31, 1, arrêté par le manque de temps, cf. 7, 11, 5 ; anni tempore a navigatione excludi Cæs. G. 5, 23, 5, être empêché de prendre la mer par la saison ; [[non]] excludi [[quominus]] [[Cassius]] d. Cic. Fam. 12, 13, 2, ne pas être empêché de<br /><b>4</b> clore, terminer : Stat. S. 2, pr., 23. pf. sync. [[exclusti]] Ter. Eun. 98.||ejicere [[nos]] magnum fuit, excludere [[facile]] [[est]] Cic. Fam. 14, 3, 2, s’il y a eu fort à faire pour me chasser, il [[est]] aisé de me fermer le retour||[en part.] ne pas recevoir chez soi, laisser dehors : Pl. Truc. 626 : Ter. Eun. 49 ; 481 ; Ad. 119 ; Cic. Att. 12, 40, 2<br /><b>2</b> faire sortir, chasser, éloigner, repousser, rejeter [pr. et fig.] : excludere pullos ex [[ovis]] Cic. Nat. 2, 129, faire éclore des petits ; excludere a republica Cic. Phil. 5, 29, éloigner du gouvernement ; a re frumentaria Cæs. G. 7, 55, 9, couper le ravitaillement<br /><b>3</b> empêcher : tempore [[exclusus]] Cæs. G. 6, 31, 1, arrêté par le manque de temps, cf. 7, 11, 5 ; anni tempore a navigatione excludi Cæs. G. 5, 23, 5, être empêché de prendre la mer par la saison ; [[non]] excludi [[quominus]] [[Cassius]] d. Cic. Fam. 12, 13, 2, ne pas être empêché de<br /><b>4</b> clore, terminer : Stat. S. 2, pr., 23. pf. sync. [[exclusti]] Ter. Eun. 98.
}}
{{Georges
|georg=ex-clūdo, clūsī, clūsum, ere (ex u. [[claudo]]), I) [[ausschließen]], 1) eig.: a) eine Pers. [[von]] wo [[ausschließen]], [[abweisen]], wo [[nicht]] [[ein]]- od. [[vor]]([[sich]])[[lassen]] (Ggstz. admittere, recipere, eicere, s. Brix Plaut. Men. 668. Fritzsche Hor. [[sat]]. 2, 3, 260), alqm [[foras]], Plaut.: alqm [[istinc]], Ter.: alqm a [[domo]] sua, Cic.: alqm a portu, Cic.: alqm moenibus, Cic.: exclusi [[eos]], Cic.: eicere [[nos]] magnum fuit, excludere [[facile]], mich fortzujagen, [[dazu]] gehörte [[sehr]] [[viel]], mir die [[Rückkehr]] abzuschneiden, ist [[leicht]], Cic.: si excluderetur ([[vor]] den [[Senat]])... si admitteretur, Liv. epit.: ut ab [[illa]] excludar, hōc ([[huc]]) concludar, Ter.: [[amator]] [[exclusus]], Hor.: u. so audiat exclusi verba [[receptus]] [[amans]], Ov.: scherzh. abiit [[intro]], occlusit [[aedes]]; [[nunc]] [[ego]] [[sum]] [[exclusissimus]], bin [[ich]] [[förmlich]] an die [[Luft]] [[gesetzt]], Plaut. Men. 698. – b) [[einen]] [[Ort]] [[ausschließen]], [[absondern]], [[trennen]], locum, Liv.: [[Euphrates]] Armeniae regiones a [[Cappadocia]] excludens, Plin.: [[Aventinus]] [[mons]] [[extra]] [[pomerium]] [[exclusus]], Gell. – 2) übtr.: a) [[ausschließen]] = [[nicht]] zu [[etwas]] [[gelangen]] [[lassen]], ab hereditate paterna, Cic.: ab [[extremo]] conspectu liberûm, Cic.: colloquio, Liv.: paternis opibus, Vell.: his praemiis et honoribus, Cic.: [[Crassus]] [[tres]] legatos decernit [[nec]] excludit Pompeium, Cic. – b) [[ausschließen]] = [[entfernen]], [[abweisen]], zunichte [[machen]], alqm a re [[publica]], Cic.: petitorem, Cic.: ne exceptione excluderetur (abgewiesen würde), Cic. – cupiditatem, Cic.: actiones, Cic.: vitia culpamque, [[unmöglich]] [[machen]], Cic. – c) [[von]] [[etwas]] [[abhalten]], [[verhindern]], [[von]] [[etwas]] [[abschneiden]], alqm reditu in Asiam, Nep.: Romanos ab re frumentaria, die [[Mittel]] zur [[Verproviantierung]] [[abschneiden]], Caes.: temporibus excludi, Cic.: alqā re ([[durch]] etw.) [[non]] excludi m. folg. [[quo]] [[minus]] u. Konj., Cass. in Cic. ep. 12, 13, 2. – II) [[herausschließen]], d.i. [[heraus]]([[gehen]])[[lassen]], 1) [[herausfließen]] [[lassen]], in utramque partem liquorem [[subiectum]], Scrib. Larg. 84. – 2) [[ausbrüten]], [[ovum]], Hyg. fab. 197: pullos suos in nido, Cic. de or. 3, 81 ([[aber]] Cic. de nat. deor. 2, 129 [[jetzt]] excudere): [[fetus]], Quint. 2, 16, 16: u. bl. excl., Col . 8, 5. § 4 u. 7: dah. excludi, [[ausschlüpfen]], [[von]] den Jungen, Col. 8, 14, 10. Suet. Tib. 14, 1. – 3) herausstehen [[lassen]], ut [[pallio]] velaretur [[caput]] exclusis [[utrimque]] auribus, sodaß [[nur]] [[beide]] Ohren [[frei]] waren, Sen. ep. 114, 6: [[pallio]] coccineo adrasum excluserat [[caput]], hatte er aus einem sch. [[Tuch]] herausgesteckt (= in [[ein]] sch. [[Tuch]] gehüllt), Petron. 32, 2. – III) [[beschließen]], [[volumen]], Stat. epist. praefixa lib. 2. silv. – / Perf. synkop., [[exclusti]], Ter. eun. 98.
}}
{{LaZh
|lnztxt=excludo, is, si, sum, dere. 3. (''claudo''.) :: 拒。擯。阻。不准。— eos moenibus (''abl''.) 不許之入城。— ova 成雛。 — se servitute 贖身。 — ejus cupiditatem 破其貪心。— ei oculos 穵其目。 Ex ovis — pullos 抱出雛。Exclundur homines angustiis temporis 時急人卽受碍。
}}
}}

Latest revision as of 18:50, 12 June 2024

Latin > English

excludo excludere, exclusi, exclusus V :: shut out, shut off; remove; exclude; hinder, prevent

Latin > English (Lewis & Short)

ex-clūdo: si, sum, 3 (
I perf. sync. exclusti for exclusisti, Ter. Eun. 1, 2, 18) cludo, claudo, to shut out, exclude; to cut off, remove, separate from any thing (class.).
I Lit.
   1    In gen.: aliquem a portu et perfugio, Cic. Fam. 5, 15, 3: aliquem ab re frumentaria, Caes. B. G. 7, 55, 9: aliquem ab acie, id. B. C. 2, 41, 6: Gaditani Poenos moenibus excluserunt, Cic. Balb. 17, 39: nulla exclusura dolentes Janua, Tib. 2, 3, 73.—With inanimate objects: spissa ramis laurea fervidos Excludet ictus (solis), Hor. C. 2, 15, 10: aquam quae exundante palude in agrum refluere solet, Dig. 39, 3, 1: exclusere diem telis, shut out, obscured, Stat. Th. 8, 412: Euphrates Armeniae regiones a Cappadocia excludens, separating, Plin. 5, 24, 20, § 83.—
   2    Esp., to shut out, refuse to receive a visitor: quo pacto excludi, quaeso, potis est planius, quam exclusus nunc sum, Plaut. Truc. 2, 8, 5: ego excludor, ille recipitur, Ter. Eun. 1, 2, 79; id. ib. 1, 1, 4: aliquem foras, Plaut. Mil. 4, 1, 30; Ter. Eun. 1, 2, 18: quae me non excludet ab se, sed apud se occludet domi, Plaut. Men. 4, 2, 108; cf.: ut ab illa excludar, huc concludar, Ter. And. 2, 3, 12; Hor. S. 2, 3, 260; Ov. Am. 1, 8, 78; cf.: priusquam Caesar me abs te excludere posset, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12 B. 1.—
   B Transf.
   1    To drive out, to put, press, thrust, or take out: excludito mihi hercle oculum, si dedero, i. e. to knock out, Plaut. Ps. 1, 5, 95: vel oculum exclude, Ter. Phorm. 5, 7, 96: gemmam, Dig. 10, 4, 6: liquorem, Scrib. Comp. 84: pallio caput, Petr. 32, 2.—
   b In partic. of birds, to hatch their young: volucres Ova relinquebant, exclusae tempore verno, Lucr. 5, 802; cf.: gallinae avesque reliquae, cum ex ovis pullos excluserint, etc., Cic. N. D. 2, 52, 129: pullos, id. ib. 2, 48, 124; Col. 8, 5, 7; 8, 14, 11; Suet. Tib. 14 al.—And transf., by way of pun, to the pupils of the rhetorician Corax (raven): Coracem istum patiamur pullos suos excludere in nido, qui evolent, clamatores odiosi ac molesti, Cic. de Or. 3, 21, 81.—
   2    To make prominent (eccl. Lat.), = eminere, Aug. in Psa. 67, § 39; Vulg. Psa. 67, 31; cf. Aug. Spir. et Litt. § 17.—*
   3    To close, complete: volumen, Stat. S. 2 praef. fin.
II Trop., to exclude, except, remove, hinder, prevent: Crassus tres legatos decernit, nec excludit Pompeium, Cic. Fam. 1, 1, 3: excludi ab omni doctrina, id. de Or. 1, 11, 46; cf.: exclusit illum a re publica, id. Phil. 5, 11, 29: ab hereditate fraterna excludi, id. Clu. 11, 31; cf. also: ne anni tempore a navigatione excluderetur, Caes. B. G. 5, 23, 5: ut reditu in Asiam excluderetur, Nep. Them. 5, 1: exceptione excludi, Cic. de Or. 1, 37, 168: multas actiones praetoriis exceptionibus, id. Inv. 1, 19, 57: angustiis temporis excluduntur omnes, id. Verr. 2, 1, 56, § 148: tempore exclusus, hindered, prevented, Caes. B. G. 6, 31, 1: diei tempore exclusus, id. ib. 7, 11, 5: si qui se in hoc judicium forte projecerint, excluditote eorum cupiditatem, Cic. Cael. 9, 22: servitutem, Lucil. ap. Non. 301, 14: consuetudinem libere dicendi, Cic. Phil. 5, 7, 19.—Hence, * exclūsus, a, um, P. a., shut out, locked out: nunc ego sum exclusissimus, Plaut. Men. 4, 3, 24.

Latin > French (Gaffiot 2016)

exclūdō,⁹ sī, sum, ĕre (ex, claudo), tr.,
1 ne pas laisser entrer, ne pas admettre, exclure : Gaditani Pœnos mœnibus excluserunt Cic. Balbo 37, les habitants de Gadès ne laissèrent pas entrer les Carthaginois dans leurs murs ; [avec ab ] Fam. 5, 15, 3 || ejicere nos magnum fuit, excludere facile est Cic. Fam. 14, 3, 2, s’il y a eu fort à faire pour me chasser, il est aisé de me fermer le retour || [en part.] ne pas recevoir chez soi, laisser dehors : Pl. Truc. 626 : Ter. Eun. 49 ; 481 ; Ad. 119 ; Cic. Att. 12, 40, 2
2 faire sortir, chasser, éloigner, repousser, rejeter [pr. et fig.] : excludere pullos ex ovis Cic. Nat. 2, 129, faire éclore des petits ; excludere a republica Cic. Phil. 5, 29, éloigner du gouvernement ; a re frumentaria Cæs. G. 7, 55, 9, couper le ravitaillement
3 empêcher : tempore exclusus Cæs. G. 6, 31, 1, arrêté par le manque de temps, cf. 7, 11, 5 ; anni tempore a navigatione excludi Cæs. G. 5, 23, 5, être empêché de prendre la mer par la saison ; non excludi quominus Cassius d. Cic. Fam. 12, 13, 2, ne pas être empêché de
4 clore, terminer : Stat. S. 2, pr., 23. pf. sync. exclusti Ter. Eun. 98.

Latin > German (Georges)

ex-clūdo, clūsī, clūsum, ere (ex u. claudo), I) ausschließen, 1) eig.: a) eine Pers. von wo ausschließen, abweisen, wo nicht ein- od. vor(sich)lassen (Ggstz. admittere, recipere, eicere, s. Brix Plaut. Men. 668. Fritzsche Hor. sat. 2, 3, 260), alqm foras, Plaut.: alqm istinc, Ter.: alqm a domo sua, Cic.: alqm a portu, Cic.: alqm moenibus, Cic.: exclusi eos, Cic.: eicere nos magnum fuit, excludere facile, mich fortzujagen, dazu gehörte sehr viel, mir die Rückkehr abzuschneiden, ist leicht, Cic.: si excluderetur (vor den Senat)... si admitteretur, Liv. epit.: ut ab illa excludar, hōc (huc) concludar, Ter.: amator exclusus, Hor.: u. so audiat exclusi verba receptus amans, Ov.: scherzh. abiit intro, occlusit aedes; nunc ego sum exclusissimus, bin ich förmlich an die Luft gesetzt, Plaut. Men. 698. – b) einen Ort ausschließen, absondern, trennen, locum, Liv.: Euphrates Armeniae regiones a Cappadocia excludens, Plin.: Aventinus mons extra pomerium exclusus, Gell. – 2) übtr.: a) ausschließen = nicht zu etwas gelangen lassen, ab hereditate paterna, Cic.: ab extremo conspectu liberûm, Cic.: colloquio, Liv.: paternis opibus, Vell.: his praemiis et honoribus, Cic.: Crassus tres legatos decernit nec excludit Pompeium, Cic. – b) ausschließen = entfernen, abweisen, zunichte machen, alqm a re publica, Cic.: petitorem, Cic.: ne exceptione excluderetur (abgewiesen würde), Cic. – cupiditatem, Cic.: actiones, Cic.: vitia culpamque, unmöglich machen, Cic. – c) von etwas abhalten, verhindern, von etwas abschneiden, alqm reditu in Asiam, Nep.: Romanos ab re frumentaria, die Mittel zur Verproviantierung abschneiden, Caes.: temporibus excludi, Cic.: alqā re (durch etw.) non excludi m. folg. quo minus u. Konj., Cass. in Cic. ep. 12, 13, 2. – II) herausschließen, d.i. heraus(gehen)lassen, 1) herausfließen lassen, in utramque partem liquorem subiectum, Scrib. Larg. 84. – 2) ausbrüten, ovum, Hyg. fab. 197: pullos suos in nido, Cic. de or. 3, 81 (aber Cic. de nat. deor. 2, 129 jetzt excudere): fetus, Quint. 2, 16, 16: u. bl. excl., Col . 8, 5. § 4 u. 7: dah. excludi, ausschlüpfen, von den Jungen, Col. 8, 14, 10. Suet. Tib. 14, 1. – 3) herausstehen lassen, ut pallio velaretur caput exclusis utrimque auribus, sodaß nur beide Ohren frei waren, Sen. ep. 114, 6: pallio coccineo adrasum excluserat caput, hatte er aus einem sch. Tuch herausgesteckt (= in ein sch. Tuch gehüllt), Petron. 32, 2. – III) beschließen, volumen, Stat. epist. praefixa lib. 2. silv. – / Perf. synkop., exclusti, Ter. eun. 98.

Latin > Chinese

excludo, is, si, sum, dere. 3. (claudo.) :: 拒。擯。阻。不准。— eos moenibus (abl.) 不許之入城。— ova 成雛。 — se servitute 贖身。 — ejus cupiditatem 破其貪心。— ei oculos 穵其目。 Ex ovis — pullos 抱出雛。Exclundur homines angustiis temporis 時急人卽受碍。