controversia

Latin > English (Lewis & Short)

contrōversĭa: ae (
I dat. plur. CONTROVORSEIS, C. I. L. 1, 199, 1), f. controversus, lit., a turning against. *
I Lit.: si controversia aquae insulam subverterit, the turning of the water against it, Dig. 39, 2, 24, § 5.—
II Trop., controversy, contention, quarrel, question, dispute, debate (so in good prose, and very freq., esp. in jurid. and rhet. lang.; in Quint. more than sixty times): nulla controversia mihi tecum erit, Plaut. Aul. 2, 2, 83: apage! controversia'st, id. Rud. 3, 5, 46: quicquid est quod in controversiā aut in contentione versetur ... a propriis personis et temporibus semper avocet controversiam (orator), Cic. Or. 14, 45 (cited ap. Quint. 3, 5, 15); cf. id. de Or. 3, 30, 120: controversias tollere, id. Phil. 9, 5, 11; cf. distrahere, id. Caecin. 2, 6: rem in controversiam vocare, id. de Or. 2, 72, 291: rem adducere in controversiam, id. ib. 1, 40, 183: rem deducere in controversiam, Caes. B. G. 7, 63: rem ducere in controversiam, Quint. 3, 8, 52: venire in controversiam, Cic. de Or. 1, 31, 139; Quint. 3, 6, 44 al.: qui tum agrum, qui in controversiā erat, obtinebat, Liv. 40, 34, 14: esse in controversiā, Auct. Her. 1, 10, 17; 2, 28, 45: controversiae scholasticae, Quint. 4, 2, 92; as the title of a rhet. writing of Seneca: Controversiae: existere controversias ex scripti interpretatione, Cic. de Or. 1, 31, 140: controversiam alere, Caes. B. G. 7, 32 fin.: constituere, Cic. de Or. 1, 31, 143: dicere, Quint. 3, 8, 51: exponere, id. 10, 7, 21 al.: dirimere, Cic. Off. 3, 33, 119: componere, Caes. B. C. 1, 9 fin.: sedare, Cic. Balb. 19, 43: ut controversiarum ac dissensionum obliviscerentur, Caes. B. G. 7, 34: cujus hereditatis controversia fuerat nulla, Cic. Verr. 2, 2, 18, § 46: magnae rei familiaris, id. Rosc. Am. 31, 87: movere controversiam nominis, Tac. Or. 25: cum de loco et tempore ejus rei controversia inferretur, Caes. B. C. 1, 86: ea controversia, quam habet de fundo cum quodam Colophonio, Cic. Fam. 13, 69, 2; id. Verr. 2, 3, 84, § 194; id. Brut. 18, 72: de jure, Quint. 7, 7, 9: de substantiā aut de qualitate, id. 3, 6, 39: de verbo, Cels. 3, 3, 25: controversia est inter scriptores de numero annorum, Cic. Brut. 18, 72: controversia orta inter eos de principatu, Caes. B. C. 3, 112; cf. id. B. G. 5, 44; 7, 33: controversia non erat, quin verum dicerent, Cic. Caecin. 11, 31: nihil controversiae fuit, quin consules crearentur, etc., Liv. 4, 17, 7: sine controversiā ab dis solus diligere, beyond dispute, without doubt, indisputably, Ter. Phorm. 5, 6, 14; Cic. Off. 3, 2, 7: sine ullā controversiā, id. Caecin. 7, 19.

Latin > French (Gaffiot 2016)

contrōversĭa,⁹ æ, f. (controversus),
1 mouvement opposé : controversia aquæ Ulp. Dig. 39, 2, 24, le cours opposé de l’eau
2 [en gén.] controverse, discussion [entre deux antagonistes, deux parties] : nulla controversia mihi tecum erit Pl. Aul. 261, il n’y aura pas de difficultés entre nous ; rem in controversiam vocare Cic. de Or. 2, 291 ; adducere Cic. de Or. 1, 183 ; deducere Cæs. G. 7, 63, soumettre une affaire à un débat, appeler le débat sur une affaire ; controversiam facere Cic. Or. 121, engendrer une discussion [en parl. de choses]; mais Liv. 3, 40, 10, soulever une discussion (mettre en question) [en parl. de pers.] ; controversias habere Cic. Verr. 2, 2, 122, avoir des contestations, cf. Cæs. G. 5, 44, 2 ; 5, 44, 4 ; controversiam componere Cæs. C. 3, 109, 1, arranger une contestation || numquam erat controversia quid intellegerem Cic. Fin. 1, 16, jamais il n’y avait de débat sur la question de savoir ce que je comprenais || controversia non erat quin verum dicerent Cic. Cæc. 31, on ne contestait pas leur véracité : nihil controversiæ fuit quin consules crearentur... Liv. 4, 17, 7, il n’y eut pas de contestation sur l’élection au consulat de... ; sine controversia Cic. Off. 3, 7, sans conteste
3 [en part.] a) point litigieux, litige [discussion juridique] : sive ex controversia causa constat, ut hereditatis Cic. de Or. 2, 104, soit que le débat porte sur un litige, comme dans une affaire d’héritage ; b) débat judiciaire, procès : civilium controversiarum patrocinia suscipere Cic. Or. 120, se charger (comme avocat) de procès civils ; c) controverse, déclamation : Sen. Rhet. Contr. 1 ; Quint. 2, 1, 9 ; Tac. D. 35.

Latin > German (Georges)

contrōversia, ae, f. (controversus), I) die entgegengesetzte Richtung, aquae, Ulp. dig. 39, 2, 24. § 5. – II) übtr., die Streitigkeit, insofern zwei Parteien gegeneinander gerichtet sind, deren jede recht zu haben glaubt, der Streit, in dem das pro u. contra erörtert wird, die Streitfrage, der Streitpunkt, strittige Punkt, a) der wirkliche: c. hereditaria, Cic.: magna, perparva, Cic.: legitima, Cic.: controversiae forenses, Cic.: controversiae verae (Ggstz. fictae, s. no. b), Quint. – m. Ang. worüber? durch obj. Genet., hereditatis, Cic.: iuris, iniuriarum, Quint.: verbi, Wortgezänke, Cic. – adducere rem in controversiam, Cic.: alere diutius controversiam, Caes.: avocare controversiam a propriis personis et temporibus, Cic. – cognoscere statuereque de controversiis regum, Liv.: publicas controversias cognoscere, Hirt. b. G.: pro (als) amico atque arbitro componere controversias regum, Caes.: componere controversias per colloquia, Caes.: constituere controversiam, Cic. – deducere rem in controversiam, Caes.: controversias suas litesque ad alqm deferre, Eutr. (u. so controversiae secreto deferebantur, Cic.): diligenter diiudicare eam controversiam, Cic.: diiudicare controversiam verbis, non aequitate, Cic.: dirimere controversiam, Cic.: disceptare eorum controversias, Cic.: disceptare inter se controversias iure ac iudicio aut bello, Liv.: ius dicere disceptareque controversias minimarum rerum, Liv.: distrahere controversias, Cic.: ducere (hinziehen) controversiam usque ad noctem, Cic. – est c. de hereditate, de finibus, Caes.: u. (Ggstz.) de verbo controversia est, de re quidem convenit, Cic.: est alci nulla controversia cum alqo, Plaut.: est alci c. cum alqo de annona, Cic.: sunt alci magnae rei familiaris controversiae cum alqo, Cic.: est c. inter alqos, Caes.: est inter scriptores de numero annorum c., Cic.: u. (Ggstz.) controversia autem inter hominum sententias aut est in illo, utrum sit utilius; aut etiam, cum id convenit, certatur, utrum... an etc., Cic.: c. non erat, quin verum dicerent, Cic.; vgl. nihil controversiae fuit, quin consules crearentur M. Geganius Macerinus et L. Sergius Fidenas, Liv.: agrum, qui in controversia erat, obtinebat, Liv. – controversia est m. folg. Acc. u. Inf., Gell. 12, 7, 3. – id est in controversia m. folg. indir. Fragesatz, zB. iurene fecerit et licueritne id facere, id est in controversia, Cornif. rhet.: perinde quasi id fuisset in controversia, quo illi nomine appellarentur, Cornif. rhet. – explicare controversias forenses dicendi genere apto ad dicendum, ad delectandum, ad permovendum, Cic.: exsistunt controversiae ex scripti interpretatione, Cornif. rhet. – nihil ambigi potest, in quo non aut res controversiam faciat aut verba, Cic. – facit alqs controversiam m. folg. indir. Fragesatz, zB. iustine magistratus summae rerum praesint, Liv. – aut alteri aut invicem utrique de iure fit controversia, Quint. – non facere se controversiam, quin priores partes consulis essent futurae, Val. Max. – habere controversiam de hereditate, Cic.: habere cum alqo controversiam hereditariam, Cic.: habere cum alqo controversiam de fundo, Cic.: habere controversias inter se, Caes.: habere inter se controversias de senatu cooptando, Cic.: u. (m. folg. indir. Fragesatz) perpetuas inter se controversias habere, quinam anteferatur, Caes. – disceptando finire controversias (Ggstz. ferro decernere), Liv.: finire controversias inter Achaeos ac Lacedaemonios, Liv. – infertur de loco et tempore eius rei c., Caes.: intendere controversiam propter nominum mutationem, Cornif. rhet.: hic dies de nostris controversiis iudicabit, Caes. – minuere controversias, Caes.: movere controversiam nominis, Tac. dial. 25: neque de re, sed de verbo controversiam movent, Cels. 3, 3. p. 78, 11 D. – oblivisci controversiarum ac dissensionis, Caes.: omittere controversiam, Cic.: oritur quaedam in callibus controversia pastorum, Cic.: orta est inter eos de principatu c., Caes. – omnis est contentio inter homines doctos in verbi controversia posita, Cic. – alqd nullam controversiam recipit, Cels.: alqd relinquitur in controversia (Ggstz. alqd nobis convenit cum adversariis), Cornif. rhet. – sedare controversias, Cic.: de nomine et vocabulo controversiam struere, Cornif. rhet. – tollere controversias, Cic.: torquet verbi c. iam diu Graeculos homines, Cic.: posse de controversiis colloquio transigi, Tac. – venit alqd in controversiam, Cic., od. aut in controversiam aut in contentionem, Quint.: ne illud quidem in controversiam venit, quin etc., Cels. – versatur alqd aut in controversia aut in contentione, Cic.: vocatur res in aliquam controversiam, Cic.: vocatur res in dicendi disceptationem aut controversiam, Cic. – sine controversia, ohne Streit, ohne Händel, ohne Widerspruch, zB. sine c. solvere (bezahlen), Cic.: sine c. rem conficere, Cic.: hunc... sine c. vicimus, ohne W., unzweifelhaft, Cic.: audivi sine c. magnos oratores, Cic.: so auch sine ulla c. fundum quadriennium possidere, Cic. (aber Flor. 1, 18, 13 ist victoria sine controversia, ein Sieg ohne Kampf, ein unblutiger). – b) der erdichtete, als Thema in den Rhetorenschulen usw. aufgestellte u. erörterte Rechtsfall, die Kontroverse, vollst. c. ficta (Ggstz. c. vera), c. scholastica (griech. σύνταξις), Quint.: controversiarum sententiae, Sen. rhet.: controversiae ex historiis compositae, Quint.: unam de schola controversiam, non illam sane difficillimam aut novam, proponam in exemplum, Quint.: poscit controversias plures; electionem auditoribus permittit, saepe etiam partes, Plin. ep.: controversiam od. controversias declamare, Sen. rhet. u. Spart. – / Abl. Plur. synk. controversis, Corp. inscr. Lat. 1, 199, 45. – arch. controvorsia (controvosia), wov. Akk. Plur. controvorsias, Corp. inscr. Lat. 1, 199, 42. controvosias, ibid. lin. 2: Abl. Plur. controversieis, ibid. lin. 1. – Die Form contraversia, Tab. cerat. X II. col. 2, 5 im Corp. inscr. Lat. 3. p. 949 a. E.

Spanish > Greek

ἀντίρρησις, ἅμιλλα, διαφορία, ἀντείρησις, ἀμφισβασίη, διαπόρησις, διαμάχη, ἀντιλογία