Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

pando

From LSJ
Revision as of 08:20, 13 August 2017 by Spiros (talk | contribs) (6_11)
(diff) ← Older revision | Latest revision (diff) | Newer revision → (diff)

Ζῆν οὐκ ἄξιος, ὅτῳ μηδὲ εἷς ἐστι χρηστὸς φίλοςLife is not worth living if you do not have at least one friend.

Democritus, DK 68b22

Latin > English (Lewis & Short)

pando: āvi, ātum, 1, v. a. and n. for spando; root spa-; Sanscr. spha-, spread, grow; Gr. σπάω>; cf. spatium.
I Act., to bend, bow, curve any thing (cf.: flecto, curvo): pandant enim posteriora, Quint. 11, 3, 122: manus leviter pandata, id. 11, 3, 100. —
   (b)    Mid., to bend itself, to bend: in inferiora pandantur, Plin. 16, 42, 81, § 223; 16, 39, 74, § 189; 16, 40, 79, § 219: apes sarcinā pandatae, id. 11, 10, 10, § 21: firmiora juga sunt alliganda, ut rigorem habeant nec pandentur onere fructuum, Col. 4, 16 fin.—
II Neutr., to bend itself, to bend: ulmus et fraxinus celeriter pandant, Vitr. 2, 9; 6, 11.
pando: pandi (acc. to Prisc. p. 891 P.), passum, and less freq. pansum (v. Neue, Formenl. 2, p. 567 sq.), 3, v. a.,
I to spread out, extend; to unfold, expand from the root pat of pateo, cf. πετάννυμι>, q. v.] (syn.: explano, explico, extendo).
I Lit.: pandere palmas Ante deum delubra, Lucr. 5, 1200; so, ad solem pennas, Verg. G. 1, 398: retia, Plin. 9, 8, 9, § 29: telas in parietibus latissime, id. 29, 4, 27, § 87: aciem, to extend, deploy, = explicare, Tac. H. 2, 25; 4, 33: rupem ferro, i. e. to split, Liv. 21, 37: utere velis, Totos pande sinus, Juv. 1, 150.—
   (b)    With se or pass., to spread one's self, stretch, open out, extend, etc.: immensa panditur planities, Liv. 32, 4: dum se cornua latius pandunt, id. 2, 31: rosa sese pandit in calices, Plin. 21, 4, 10, § 14: ubi mare coepit in latitudinem pandi, id. 6, 13, 15, § 38: si panditur ultra (gremium), i. e. is not yet full, Juv. 14, 327.—
   2    In partic., in econom. lang., to spread out to dry, to dry fruits: ficos pandere, Col. 2, 22, 3: uvas in sole, id. 12, 39, 1.—
   B Transf.
   1    To throw open, to open any thing by extending it (mostly poet.; syn.: patefacio, aperio, recludo): pandite atque aperite propere januam hanc Orci, Plaut. Bacch. 3, 1, 1: pandite, sulti', genas (i. e. palpebras), Enn. ap. Paul. ex Fest. s. v. genas, p. 94 Müll. (Ann. v. 521 Vahl.): dividimus muros et moenia pandimus urbis, Verg. A. 2, 234: (Cerberus) tria guttura pandens, id. ib. 6, 421: limina, id. ib. 6, 525: agros pingues, to lay open, i. e. to plough up, till, Lucr. 5, 1248: piceae tantum taxique nocentes Interdum aut hederae pandunt vestigia nigrae, disclose, Verg. G. 2, 257: torridam incendio rupem ferro pandunt, lay open, split, Liv. 21, 37, 3: pandite nunc Helicona, deae, Verg. A. 7, 641; 10, 1.—
   2    Mid., to open itself, to open: panduntur inter ordines viae, Liv. 10, 41: cum caudā omnis jam panditur Hydra, i. e. displays itself, Cic. Arat. 449.—
II Trop.
   A To spread, extend; and with se, to spread or extend itself: cum tempora se veris florentia pandunt, Lucr. 6, 359: illa divina (bona) longe lateque se pandunt caelumque contingunt, Cic. Tusc. 5, 27, 76: quaerebam utrum panderem vela orationis, id. ib. 4, 5, 9: umbriferos ubi pandit Tabrica saltus, Juv. 10, 194. —Mid.: ab aquilone pandetur malum super omnes, Vulg. Jer. 1, 14; see also under P. a. B.—
   B To open: viam alicui ad dominationem, Liv. 4, 15: viam fugae, id. 10, 5.—
   2    In partic., to unfold in speaking, to make known, publish, relate, explain (mostly poet.): omnem rerum naturam dictis, Lucr. 5, 54: primordia rerum, id. 1, 55: res altā terrā et caligine mersas, Verg. A. 6, 267; 3, 252; 3, 479: nomen, Ov. M. 4, 679: fata, Luc. 6, 590: Hesiodus agricolis praecepta pandere orsus, Plin. H. N. 14, 1, 1, § 3.—Hence,
   A pansus, a, um, P. a., spread out, outspread, outstretched, extended (rare and mostly post-Aug.): manibus et pedibus pansis, Vitr. 3, 1: suppliciter pansis ad numina palmis, Germ. Arat. 68: sago porrectius panso, Amm. 29, 5, 48: pansis in altum bracchiis, Prud. Cath. 12, 170: panso currere carbaso, id. adv. Symm. praef. 1, 48.—
   B passus, a, um (cf.: ab eo, quod est pando passum veteres dixerunt, non pansum, etc., Gell. 15, 15, 1), P. a., outspread, outstretched, extended, open.
   1    Lit.: velo passo pervenire, under full sail, Plaut. Stich. 2, 2, 45; so, velis passis pervehi, Cic. Tusc. 1, 49, 119: passis late palmis, Caes. B. C. 3, 98: passis manibus, Plin. 7, 17, 17, § 77; Gell. 15, 15, 3: crinis passus, and more freq. in <number opt="n">plur.</number>, crines passi, loose, dishevelled hair: capillus passus, Ter. Phorm. 1, 2, 56; Caes. B. G. 1. 51; 7, 48; Liv. 1, 13; Verg. A. 1, 480 et saep.—Hence, verba passa, loose, relaxed, i. e. prose, App. Flor. 2, 15, p. 352, 1.—
   2    Transf.
   (a)    Spread out to dry (v. supra, I. 2.); hence, dried, dry: uvae, i. e. raisins, Col. 12, 39, 4; Front. Ep. ad M. Caes. 4, 4 Mai; Vulg. Num. 6, 4; so, acini, Plin. 14, 1, 3, § 16: racemi, Verg. G. 4, 269: rapa, Plin. 18, 13, 34, § 127: uva passa pendilis, Plaut. Poen. 1, 2, 99: lac passum, boiled milk, Ov. M. 14, 274.—Hence,
   (b)    Transf.: rugosi passique senes, dried up, withered, Lucil. ap. Non. 12, 5 (Sat. 19, 11).— Hence, subst.: passum, i, n. (sc. vinum), wine made from dried grapes, raisin-wine: passum nominabant, si in vindemiā uvam diutius coctam legerent, eamque passi essent in sole aduri, Varr. ap. Non. 551, 27; Plaut. Ps. 2, 4, 51: passo psythia utilior, Verg. G. 2, 93; Juv. 14, 271; cf. Col. 12, 39, 1; Plin. 14, 9, 11, § 81; Pall. 11, 19, 1: passum quo ex sicciore uva est, eo valentius est, Cels. 2, 18.—
   3    Trop.: verba passa, prose (post-class.), App. Flor. p. 352, 1.