νώτο
ὦ δυσπάλαιστον γῆρας, ὡς μισῶ σ' ἔχων, μισῶ δ' ὅσοι χρῄζουσιν ἐκτείνειν βίον, βρωτοῖσι καὶ ποτοῖσι καὶ μαγεύμασι παρεκτρέποντες ὀχετὸν ὥστε μὴ θανεῖν: οὓς χρῆν, ἐπειδὰν μηδὲν ὠφελῶσι γῆν, θανόντας ἔρρειν κἀκποδὼν εἶναι νέοις → Old age, resistless foe, how do I loathe your presence! Them too I loathe, whoever desire to lengthen out the span of life, seeking to turn the tide of death aside by food and drink and magic spells; those whom death should take away to leave the young their place, when they no more can benefit the world
Greek Monolingual
το (ΑΜ νῶτον, το, Α και νῶτος, ό)
(κυρίως στον πληθ.) τα νώτα και, αρχ., oἱ νῶτοι
η ραχιαία επιφάνεια του κορμού του ανθρώπου και τών ζώων, η ράχη, η πλάτη
νεοελλ.
1. στον πληθ. στρατ. τα πίσω τμήματα της γραμμής του μετώπου, τα μετόπισθεν
2. φρ. α) «στρέφω τα νώτα» — εγκαταλείπω τον αγώνα, τρέπομαι σε φυγή
β) «επιτίθεμαι από τα νώτα» — επιτίθεμαι ύπουλα από πίσω
γ) «καλύπτω τα νώτα μου»
μτφ. παίρνω μέτρα για την αντιμετώπιση κάθε ενδεχομένου, κάθε απρόβλεπτης ενέργειας εναντίον μου
αρχ.
1. κάθε ευρεία επιφάνεια, όπως η επιφάνεια της θάλασσας, της γης, ποταμού ή η κυρτή επιφάνεια του στερεώματος
2. το άνω μέρος περιοχής ή αντικειμένου, όπως, λ.χ. βράχου, όρους, τύμβου, πριονιού κ.λπ.
3. το κεντρικό μέρος του τροχού («αἱ χεῖρες αὐτῶν [τῶν τροχῶν] καὶ οἱ νῶτοι αὐτῶν... πάντα χωνευτά», ΠΔ)
4. το πίσω μέρος σελίδας
5. φρ. α) «ἕσπερα νῶτα» — το δυτικό μέρος του ορίζοντα, η δύση
β) «νῶτα εντρέπω» και «νῶτον ἐπιστρέφω» και «δίδωμί τινι νῶτα» και «δείκνυμι (ή δεικνύω) τὰ νῶτα» — τρέπομαι σε φυγή
γ) «πίπτω ἐπὶ νώτῳ» — πέφτω από πίσω χωρίς να γίνω αντιληπτός
δ) «κατά νώτου» — από πίσω.
[ΕΤΥΜΟΛ. Αβέβαιης ετυμολ. Η λ. νῶτον / νῶτοι δεν μαρτυρείται με αυτήν τη μορφή σε καμιά άλλη ινδοευρωπαϊκή γλώσσα, (πρβλ. λατ. tergum και dorsum, αρχ. ινδ. sanu-). Η σύνδεση του τ. με τα λατ. natis, θεματικό ουδ. σε -i και στον πληθ. nates, -ium «γλουτοί», θηλυκό σε -i, ενώ σημασιολογικά πλησιάζει τον ελλ. τ., μορφολογικά δεν ικανοποιεί, αφού προϋποθέτει μια εναλλαγή θεμάτων nә-ti / nō-to δυσερμήνευτη. Ακόμη πιο τολμηρή θεωρείται η υπόθεση ότι η λ. ανάγεται σε αρχικό τ. honu, nowos (πρβλ. αρχ. ινδ. sanu, γεν. snōh), από όπου με παρέκταση ο τ. nowatos και πληθ. nowata (πρβλ. γόνυ - γόνατο), από όπου τελικά νῶτα].
