σὺν

Greek (Liddell-Scott)

σὺν: [ῠ], ἀρχ. Ἀττ. -ξύν˙ Βοιωτικός τις τύπος -σοὺν ἐν Συλλ. Ἐπιγρ. 1569˙ πρόθ. μετὰ δοτικ., ἴσως συγγενὴς τῷ Σανσκρ. sa-, sam, ἅμα, sim-ul, κοινὸς (ξυνός), καὶ δύσκολον νὰ ἀμφισβητήσῃ τις τὴν σχέσιν αὐτῆς πρὸς τὸ Λατ. cum, ― ἀφ’ οὗ ἡ ῥιζικὴ σημασία αὐτῶν εἶναι τὸ ὁμοῦ. ― Ὡς πρὸς τὸν τύπον δὲ ξύν, οὗτος σπανίως ἀπαντᾷ παρ’ Ὁμ., ἂν καὶ δὲν εἶναι σπάνιος ἐν τοῖς συνθέτοις, ἔτι καὶ ὅταν δὲν ἀπαιτῇ αὐτὸν τὸ μέτρον, οἷον ἐν ταῖς λέξ. ξυνέαξα, ξυνόχῃσιν, ξύμβλητο, ξύμπαντα˙ ὁ Ἡσ. ὡσαύτως ἔχει ξύν, ξύμπας, ξυνιέναι˙ ― παρὰ τοῖς Ἴωσι πεζολόγοις πιθανῶς οὐδαμοῦ˙ παρὰ δὲ τοῖς Αἰολ. καὶ Δωρ. σπανιώτατα, ἴδε Ahr. D. Aeol. σελ. 49, D. Dor. σελ. 360˙ ἀλλ’ ἐν τῇ παλαιᾷ Ἀτθίδι εἶναι ὁ μόνος τύπος (ἐξαιρουμένων ἴσως τῶν συνθέτων μετὰ λέξεων ἀρχομένων ἀπὸ ξ)˙ βαθμηδὸν ὅμως ὑποχωρεῖ εἰς τὸν τύπον σύν, ὥστε παρὰ Ξενοφ. οὗτος ἀποβαίνει ὁ μόνος ἐν χρήσει τύπος, ἴδε L. Dind. προλεγόμ. εἰς Ξεν. Ἀν. σ. viii. Παρὰ τοῖς Τραγ. ἀμφότεροι οἱ τύποι ἀπαντῶσιν˙ ἀλλαχοῦ δὲ τὰ Ἀντίγραφα δεικνύουσι πολλὴν ἰδιοτροπίαν˙ καὶ πιθανῶς ὁ κανὼν τοῦ Πόρσωνος εἶναι τόσον καλὸς ὅσον καὶ πᾶς ἄλλος, ὅτι δηλ. πανταχοῦ πρέπει νὰ γραφῇ ξύν, ἐκτὸς ὅπου τὸ μέτρον ἀπαιτεῖ σύν˙ (περὶ περιορισμῶν ἐφαρμογῆς τοῦ κανόνος τούτου ἴδε Δινδ. Λεξ. Αἰσχύλ. σελ. 340). ― Ἡ πρόθεσις σὺν βαθμηδὸν ὑπεχώρησεν εἰς τὴν μετὰ μετὰ γενικῆς, ὥστε ἐν ᾧ ὁ Αἰσχύλ. ἔχει 67 παραδείγματα τῆς σὺν καὶ 8 τῆς μετὰ μετὰ γεν., ἡ ἀναλογία ἀναστρέφεται καὶ εἶναι παρὰ μὲν Θουκ. 400 τῆς μετὰ πρὸς 37 τῆς σύν, παρὰ δὲ Δημοσθ. 346 τῆς μετὰ πρὸς 15 τῆς σύν, καὶ παρ’ Ἀριστ. 300 τῆς μετὰ πρὸς 8 τῆς σύν˙ ἴδε T. Momms progr. Francof. 1874. Ι. ὁμοῦ μετά τινος, ἐν συνοδείᾳ τινός, ὁμοῦ, δεῦρ’ ἤλυθε… σὺν Μενελάῳ Ἰλ. Γ. 206˙ ξὺν παιδί... πύργῳ ἐφεστήκει Ζ 372˙ σὺν τοῖσδε ὑπέκφυγον Ὀδ. Ι. 286˙ καταφθίσθαι σὺν ἐκείνῳ Β. 183˙ ἀπελαύνειν σὺν τῷ στρατῷ Ἡρόδ. 8. 101˙ ἐπαιδεύετο σὺν τῷ ἀδελφῷ Ξεν. Ἀν. 1. 9, 2, κτλ. 2) μετὰ παραλλήλου ἐννοίας βοηθείας ἢ ἀρωγῆς, σὺν θεῷ, μὲ τὴν βοήθειαν τοῦ θεοῦ, μὲ τὴν εὐλογίαν τοῦ θεοῦ, θεοῦ θέλοντος, (θεωρεῖται δὲ ὁ θεὸς ὡς παριστάμενος ἢ ἱστάμενος μετὰ τοῦ βοηθουμένου), Ἰλ. Ι. 49, Ὀδ. Ν. 391˙ πέμψον δέ με σύν γε θεοῖσιν Ἰλ. Ω. 430˙ σὺν θεῷ φευτευθεὶς ὄλβος Πινδ. Ν. 8. 28˙ σὺν θεῷ εἰρημένον, λαληθὲν ὡς διὰ θείας ἐμπνεύσεως, Ἡρόδ. 1. 86˙ σ. θεῷ δ’ εἰρήσεται Ἀριστοφ. Πλ. 115˙ σὺν θεῷ εἰπεῖν Πλάτ. Θεαίτ. 151Β˙ οὕτω, σὺν δαίμονι, σὺν Διί, σὺν Ἀθήνῃ Ἰλ. Λ. 792, Υ. 192, κτλ.˙ σὺν Χαρίτεσσιν Πινδ. Ν. 9. 129˙ πρβλ. Böckh ad P. 9. 2˙ σὺν τῷ θεῷ πᾶς καὶ γελᾷ κὠδύρεται Σοφ. Αἴ 383· οὕτω καί, σὺν θεοῦ παλάμᾳ, τύχᾳ Πινδ. Ο. 11. (10). 25, Ν. 6. 40· ― καθόλου, ἐπὶ προσωπικῆς ἐνεργείας ἢ συμπράξεως, σὺν σοὶ φραζέσθω, ἂς σκεφθῇ μετὰ σοῦ, Ἰλ. Ι. 346· λοχησάμενος σὺν ἑταίρῳ Ὀδ. Ν. 268· οὕτω παρ’ Ἀττικ., σύν τινι μάχεσθαι, πλησίον τινός, ὡς σύμμαχος, Ξεν. Κύρ. 5. 3, 5, πρβλ. Ἑλλ. 4. 1, 34 (ἂν καὶ τοῦτο ἐκφέρεται συνηθέστερον διὰ τοῦ μετά τινος)· σὺν τινί εἰμι ἢ γίγνομαι, εἶμαι μετά τινος, δηλ. μὲ τὸ μέρος τινός, ἐκ τῆς φατρίας ἢ μερίδος τινός, ὁ αὐτ. ἐν Ἀναβ. 3. 1, 21· οἱ σύν τινι, οἱ ὀπαδοὶ ἢ φίλοι τινός, αὐτόθι 1. 2, 15, κτλ. 3) πεπροικισμένος μέ τι, ἄκοιτις σὺν μεγάλῃ ἀρετῇ Ὀδ. Ω. 193· πόλιν θεοδμάτῳ σὺν ἐλευθερίᾳ ἔκτισσ’ Πινδ. Π. 1. 118. 4) ἐπὶ πραγμάτων ἀνηκόντων εἴς τινα ἢ ὄντων ὑπὸ τὴν κυβέρνησιν ἢ κατοχὴν αὐτοῦ, σὺν νηὶ ἢ σὺν νηυσί, δηλ. ἐπὶ πλοίων, Ἰλ. Α. 389, 179, κτλ.· σὺν νηυσὶν ἀλαπάζειν, ἀντίθετ. τῷ πεζός, Ι, 328· (οὕτω παρ’ Ἀττικ., σὺν ναυσὶ προσπλεῖν Ξεν. Ἑλλ. 2. 2, 7, κτλ.)· σὺν ἵπποισιν καὶ ὄχεσφιν Ἰλ. Γ. 219· μάλιστα ἐπὶ ὅπλων, μιν κατέκηε σὺν ἔντεσι Ζ. 418· στῆ δ’ εὐρὰξ σὺν δουρὶ Ο. 541· ἀντίβιον σὺν ἔντεσι, ἢ σὺν τεύχεσι πειρηθῆναι Ε. 220, Λ. 386· σὺν ἔντεσι μάρνασθαι Ν. 719· σκῆπτρον, σὺν τῷ ἔβῃ Β. 47· ἄγγελος ἦλθε… σὺν ἀγγελίῃ Β. 787. 5) ἐπὶ δύο ἢ πλειόνων πραγμάτων ὁμοῦ λαμβανομένων ἢ ἐπὶ συνενεργουσῶν περιστάσεων, θύελλαι σὺν βορέῃ, ἄνεμος σὺν λαίλαπι Ἰλ. Ο. 26, Ρ. 57· ἐν τοιαύταις καὶ ὁμοίαις περιστάσεσιν ἡ σὺν κεῖται σχεδὸν παραπληρωματικῶς, οἷον, σὺν τεύχεσι θωρηχθέντες Θ. 530, κτλ.· ὡσαύτως ἐπὶ συμπτώσεως χρονικῆς, ἄκρᾳ σὺν ἑσπέρᾳ Πινδ. Π. 11. 17· καιρῷ σὺν ἀτρεκεῖ αὐτόθι 8. 7· σὺν τῷ χρόνῳ προϊόντι Ξεν. Κύρ. 8. 7, 6. 6) ἐπὶ ἀναγκαίας σχέσεως ἢ ἀκολουθίας, σὺν μεγάλῳ ἀποτίνω, πληρώνω μὲ μεγάλην ζημίαν, δηλ. πάσχω πολύ, Ἰλ. Δ. 161· σὺν δημοσίῳ κακῷ, μὲ ζημίαν τοῦ δημοσίου, Θέογν. 50· σὺν τῷ σῷ ἀγαθῷ, πρὸς ὠφέλειάν σου, ἀκριβῶς ὡς τὸ Λατιν. tuo cum commodo publico cum incommodo, Ξεν. Κύρ. 3. 1, 15· σὺν μιάσματι Σοφ. Ἀντ. 172· ― οὕτω δὲ καθόλου, εἰς δήλωσιν συμφωνίας, συμφώνως πρός τι, σὺν τῷ δικαίῳ καὶ καλῷ Ξεν. Ἀν. 2. 6, 18· σὺν δίκᾳ Πινδ. Π. 9. 170· σὺν κόσμῳ, σὺν τάχει, κτλ., ἅπερ σχεδὸν ἀντιστοιχοῦσι πρὸς τὰ ἐπιρρήματα δικαίως, κοσμίως, ταχέως, κτλ.· ἡ χρῆσις αὕτη εἶναι συνήθης παρὰ τοῖς Ἀττ. 7) τὸ δι’ οὗ γίνεταί τι, σὺν νεφέεσσι κάλυψεν γαῖαν καὶ πόντον Ὀδ. Ε. 293· σὺν ἐλαίῳ φαρμακώσαισα Πινδ. Π. 4. 394· διήλλαχθε σὺν σιδάρῳ Αἰσχύλ. Θήβ. 885· πλοῦτον ἐκτήσω σὺν αἰχμῇ ὁ αὐτ. ἐν Πέρσ. 755· ἡ [τῶν φίλων] κτῆσίς ἐστιν οὐδαμῶς σὺν τῇ βίᾳ Ξεν. Κύρ. 8. 7, 13, πρβλ. Θουκ. 1. 84. 8) μετὰ τακτικῶν ἀριθμητικῶν, ἐγὼ δέ γ’ ἄνδρας ἓξ σὺν ἐμοὶ ἑβδόμῳ Αἰσχύλ. Θήβ. 282. ΙΙ. Παρ’ Ἀττ. τίθεται μόνον ἡ δοτ. ὅπου παρὰ τοῖς Ἐπικ. προστίθεται ἡ πρόθεσις σύν, μάλιστα ἐν φράσεσιν οἷαι αἱ ἑξῆς: αὐτοῖς συμμάχοισι, πρὸς ἣν παράβαλε ἀνόρουσεν αὐτῇ σὺν φόρμιγγι Ἰλ. Ι. 194· αὐτῷ σύν τε λίνῳ καὶ ῥήγεϊ Ὀδ. Ν. 118· ἴδε ἐν λ. αὐτὸς Ι. 5. Β. Θέσις: ― Ἡ σὺν ἐνίοτε τίθεται μετὰ τὴν πτῶσιν αὐτῆς, εἴ τινά οἱ σὺν μῆτιν ἀμύμονα τεκτήναιτο Ἰλ. Κ. 19· ἐμοὶ σὺν μοχλὸν ἀείρας Ὀδ. Ι. 332, Ο. 410, Πινδ. Ν. 10. 90. Συχν. τίθεται μεταξὺ τοῦ ἐπιθέτ. καὶ τοῦ οὐσιαστ., οἷον πλειοτέρῃ σὺν χειρὶ Ὀδ. Λ. 359· αὐτῇ σὺν φόρμιγγι Ἰλ. Ι. 194, κτλ.· σπανιώτερον μεταξὺ τοῦ οὐσιαστ. καὶ τοῦ ἐπιθ., χρήμασι σὺν τοίσδεσσι Ὀδ. Ν. 258, Πινδ. Π. 8. 9· οὕτω, δρόμῳ σὺν ποδῶν δηλ. σὺν δρόμῳ ποδῶν, ὁ αὐτ. Ν. 10. 90. 2) συχν. ἐν τμήσει παρ’ Ὁμ., οἷον σύν ῥ’ ἔβαλον ῥινούς, σὺν δ’ ἔγχεα καὶ μένε’ ἀνδρῶν χαλκεοθωρήκων Ἰλ. Δ. 447., Ψ. 687, κτλ. Γ. σὺν ὡς ἐπίρρ., ὁμοῦ, ἐν τῷ ἅμα, ἀπὸ κοινοῦ, κενεὰς σὺν χεῖρας ἔχοντες Ὀδ. Κ. 42· ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον ἐπιφερομένου δὲ ἢ τε· σὺν δὲ πτερὰ πυκνὰ λίασθεν Ἰλ. Ψ. 879· σύν τε δύ’ ἐρχομένῳ Κ. 224 (πρβλ. σύνδυο)· σύν τε διπλοῖ βασιλῆς Σοφ. Αἴ. 960. Εἶναι ἐνίοτε δύσκολον νὰ διακρίνῃ τις τοῦτο ἀπὸ ἁπλῆς τμήσεως, π. χ. ἐν Ἰλ. Ψ. 879· οὕτω, ξὺν κακῶς ποιεῖν = ξυγκακοποιεῖν παρὰ Θουκ. 3. 13. ― παρὰ τοῖς Ἑλληνισταῖς τίθεται ἰδιοτρόπως μεταξὺ τοῦ μεταβατικοῦ ῥήματος καὶ τῆς συντακτικῆς αὐτοῦ πτώσεως, οἷον ἐμίσησα σὺν τὴν ζωήν, ὅλως, παντελῶς, Ἑβδ. (Ἐκκλ. Β΄ 17)· οὕτω παρ’ Ἀκύλᾳ Γεν. Α΄, 1, ἔκτισεν ὁ θεὸς σὺν τὸν οὐρανὸν καὶ σὺν τὴν γῆν, κτλ. 2) προσέτι, ὡσαύτως, ὁμοίως, σὺν δὲ πλουτίζειν ἐμὲ Αἰσχύλ. Ἀγ. 586· Δίρκα τε… σὺν τ’ Ἀσωπιάδες κόραι Εὐρ. Ἡρ. Μαιν. 785· παρὰ μεταγεν. Ἐπικ. σὺν καὶ Ἀπολλ. Ρόδ. Α. 74, Διον. Π. 843· σὺν δ’ αὕτως ἐγὼ Σοφ. Ἀντ. 85, κτλ.· σὺν δ’ ἐγὼ παρὼν ὁ αὐτ. ἐν Αἴ. 1288, πρβλ. Ἠλέκ. 299. Δ. ΕΝ ΣΥΝΘΕΣΕΙ. 1) μετά τινος, ὁμοῦ μετά τινος, ὁμοῦ, ἀπὸ κοινοῦ, συγχρόνως, ἅμα, ὅθεν τίθεται ἐπὶ παντὸς εἴδους ἑνώσεως, συναφῆς, σχέσεως ἢ μετοχῆς εἴς τι πρᾶγμα, καὶ μεταφορ. ἐπὶ συμφωνίας ἢ ἑνότητος, ὡς τὸ Λατιν. c-n-. Ἐν συνθέσει μετὰ ῥήματος μεταβατικοῦ ἡ σὺν δύναται νὰ ἀναφέρηται εἴτε εἰς τὸ ἀντικείμενον εἴτε εἰς τὸ ὑποκείμενον, οἷον ἐν τῷ ῥήματι συγκτείνειν δύναται νὰ σημαίνῃ ἢ κτείνειν τινὰ ὡς καὶ ἄλλον τινὰ ἢ κτείνειν τινὰ ἀπὸ κοινοῦ ἢ ἐν συνεργίᾳ μετ’ ἄλλου. 2) ἐπὶ συμπληρώσεως πράξεως ἢ συνεργίας, συμπληρόω, συνάγνυμι, συγκόπτω, συμπατέω, συντέμνω· ἐνίοτε δὲ φαίνεται ὅτι ἁπλῶς ἐνισχύει ἢ ἐπιτείνει τὴν δύναμιν τῆς ἁπλῆς λέξεως· πρβλ. συναναιρέω ΙΙ. 2. 3) συντίθεται μετ’ ἀριθμητικῶν, σύνδυο, δύο ὁμοῦ, «δυὸ μαζί», ἥτις ἔννοια συχνάκις εἶναι διανεμητική, ἀνὰ δύο, δύο δύο· οὕτω σύντρεις, σύμπεντε, κτλ., ὡς τὰ Λατ. bini, terni, κτλ. ΙΙ. τέλος σημειωτέον ὅτι ἡ σὺν ἐν συνθέσει πρὸ τῶν χειλεοφώνων β μ π φ ψ, γίνεται συμ-· πρὸ τῶν οὐρανισκοφώνων γ κ ξ χ, συγ-· πρὸ τοῦ λ συλ-· πρὸ τοῦ σ συνήθως συσ-· ἀλλὰ γίνεται συ- πρὸ τοῦ σ ἐὰν ἕπηται μετ’ αὐτὸ σύμφωνον (π. χ. συστῆναι), ὡσαύτως πρὸ τοῦ ζ καὶ ἴσως ἐνίοτε καὶ πρὸ τοῦ ξ. Ἔν τινι ποιητικῷ χωρίῳ παρὰ Πλάτ. ἐν Φαίδρ. 237Α, ἔχομεν ξὺμ μόνον ἐν τμήσει, ξύμ μοι λάβεσθε ἀντὶ συλλάβεσθέ μοι.
γυναικός, Ἐπιγρ. Παντικαπαίου τοῦ ἔτους 130 μ. Χ. CIG. 2114c d. ἐν δὲ 2131 b, ἣν ἐπιγραφὴν κατ’ εἰκασίαν ὁ ἐκδότ. δέχεται ὡς ἀρχαιοτέραν κατὰ ἕνα αἰῶνα, ἀναγινώσκεται ὡσαύτως τό, σὺν ἀδελφῆς Ἤλιδος. Ἔτι δὲ καὶ ἐν ἐπιγρ. Φαναγορίας (αὐτόθι ἀρ. 2127) φαίνεται ὅτι πρέπει ν’ ἀναγνώσωμεν˙ σὺν ἡρώων, καὶ ὄχι συνηρώων (ἥτις λέξις ἄλλοθεν δὲν εἶναι γνωστή). Ἴδε Kaib. epigr. gr. 539. ― Παρὰ Κωνστ. Πορφυρ. ἐν Ἐκθ. βασ. τάξ. 1. 776 ἔκδ. Β.: σὺν τῶν μητροπολιτῶν˙ οὕτω καὶ σ. 672: σὺν τῶν ἱμανταρίων, καὶ εἴ που ἀλλαχοῦ. ― Αὕτη ἡ ἔκνομος σύνταξις δὲν εἶναι πλέον συνήθης παρ’ ἡμῖν, (διότι καὶ ἁπλῶς ἡ πρόθ. σὺν μόνον ἐν συνθέσει νῦν ἀκούεται), ἐνῷ ἡ τῆς ἀπὸ καὶ τῆς ἐκ (= ὀκ, ὀχ) μετ’ αἰτιατικῆς καὶ σήμερον ἔτι εὐχρηστεῖ, Συναγ. Λέξ. Ἀθήσ. Κουμανούδη.