ἐλέφας: Difference between revisions
ἆρά γε λόγον ἔχει δυοῖν ἀρχαῖν, ὑλικῆς τε καὶ δραστικῆς → does it in fact have the function of two principles, the material and the active?
(Bailly1_2) |
m (Text replacement - "D.S." to "D.S.") |
||
| (53 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{LSJ1 | {{LSJ1 | ||
|Full diacritics= | |Full diacritics=ἐλέφᾱς | ||
|Medium diacritics=ἐλέφας | |Medium diacritics=ἐλέφας | ||
|Low diacritics=ελέφας | |Low diacritics=ελέφας | ||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=elefas | |Transliteration C=elefas | ||
|Beta Code=e)le/fas | |Beta Code=e)le/fas | ||
|Definition=αντος | |Definition=αντος, ὁ ([[θήλεια ἐλέφας]] Phylarch.36J.): irreg. gen.<br><span class="bld">A</span> ἐλεφάντου BCH35.286(Delos, ii B.C.): dat. pl. -τοις [[LXX]] 1 Ma.1.17 ([[varia lectio|v.l.]]):—[[elephant]], first mentioned by [[Herodotus|Hdt.]] as a native of Africa, 3.114,4.191; ἐλέφαντος ὀδόντες Id.3.97; of the Indian [[elephant]], first in Arist. Cael.298a13, HA610a15, cf. Paus.1.12.4.<br><span class="bld">II</span> in Hom. only of [[elephant's tusk]], [[ivory]], Il.5.583, cf. Hes.Sc.141, Pi.O.1.27, Pl.R.373a, GDI5500, etc.: Aeol. [[ἐλέφαις]] Sapph.Supp.20a10.<br><span class="bld">III</span> = [[ἐλεφαντίασις]], Aret.SD2.13, IG3.1423, Gal.15.331.<br><span class="bld">IV</span> a [[precious stone]], Thphr.Lap.37.<br><span class="bld">V</span> a kind of [[cup]], Damox.1.1.<br><span class="bld">VI</span> = [[ἐλεφάντωσις]], Apul.Herb.36. | ||
}} | |||
{{DGE | |||
|dgtxt=-αντος, ὁ, ἡ<br /><b class="num">• Alolema(s):</b> eol. [[ἐλέφαις]] Sapph.44.10<br /><b class="num">I</b> <b class="num">1</b>zool. [[elefante]], [[Loxodonta africana]] (Blumenbach), Hdt.3.114, 4.191, Hermipp.63.15, Plb.1.32.9, <i>PHib</i>.110.79 (III a.C.), <i>Pan</i> 77 (III a.C.), ἐλέφαντες τρωγλοδυτικοὶ καὶ αἰθιοπικοί <i>IAxoum</i> 276.10 (III a.C.)<br /><b class="num">•</b>[[elefante de la India]], [[Elephas maximus]] L., Arist.<i>HA</i> 610<sup>a</sup>15, [[Diodorus Siculus|D.S.]]3.65, Plu.<i>Alex</i>.60, Paus.1.12.4, Luc.<i>Bacch</i>.4, Ach.Tat.4.3.5, Philostr.<i>VA</i> 2.11, de la [[Atlántida]], Pl.<i>Criti</i>.114e<br /><b class="num">•</b>gener. [[elefante]] Eup.317, Ps.Democr.B 300.5, Arist.<i>Cael</i>.298<sup>a</sup>13, Diog.Oen.146.1.1, D.H.20.12, Aesop.246, Str.15.1.52, I.<i>AI</i> 12.371, Artem.2.12, D.C.43.23.4, ἐλέφαντος ὀδόντες Hdt.3.97, Ath.195a, de un contingente de elefantes de [[guerra]], [[LXX]] 3<i>Ma</i>.5.1, ὁ [[θῆλυς ἐλέφας]] = [[elefanta]]</i> Arist.<i>HA</i> 500<sup>b</sup>17, pero [[θήλεια ἐλέφας]] mismo sent., Phylarch.36<br /><b class="num">•</b>[[proverb|prov.]] οὐδὲν ἐλέφαντος ... διαφέρεις [[en nada te diferencias de un elefante]]</i>, e.e., «[[todo lo que tienes de grande lo tienes de bobo]]», Epin.2.7, cf. Diogenian.1.4.43, Phot.ε 607, ἐλέφαντα ἐκ μυίας ποιεῖν hacer un elefante de una mosca</i>, e.e., «hacer un castillo de un grano de arena», Luc.<i>Enc.Musc</i>.12, Diogenian.1.4.46, Sud., ἐ. μῦν οὐχ ἁλίσκει ref. los que no se preocupan de cosas pequeñas, Diogenian.1.4.45, ἐ. μυὸς οὐκ ἀλεγίζει Greg.Cypr. en Zen.3.67 (ap.crít).<br /><b class="num">2</b> [[marfil]] ὡς δ' ὅτε τις ἐλέφαντα γυνὴ φοίνικι μιήνῃ Μῃονίς como cuando una mujer meonia tiñe el marfil de rojo</i>, <i>Il</i>.4.141, cf. Ach.Tat.1.4.3, ἡνία λεύκ' ἐλέφαντι <i>Il</i>.5.583, cf. Hes.<i>Sc</i>.141, [[κλισίη]] ... δινωτὴ ἐλέφαντι <i>Od</i>.19.55, cf. 23.200, χο βομὸς χολέφας ref. al marfil añadido en una estatua de culto de madera <i>IG</i> 4<sup>2</sup>.1038.2 (Egina VI a.C.), frec. unido al oro y cosas de alto valor, Sapph.l.c., Ibyc.182.8<i>S</i>., B.<i>Fr</i>.20B.13, Pi.<i>N</i>.7.78, πεινῶντι δ' ἀνδρὶ μᾶζα τιμιωτέρα χρυσοῦ τε κἀλέφαντος Achae.25, καὶ χρυσὸν καὶ ἐλέφαντα ... κτητέον Pl.<i>R</i>.373a, cf. <i>IG</i> 1<sup>3</sup>.457.22 (V a.C.), de una puerta con decoración de [[marfil]] <i>IG</i> 4<sup>2</sup>.102A.65 (Epidauro IV a.C.), cf. <i>CID</i> 2.62.2A.5 (IV a.C.), Theoc.15.123, D.27.10, Men.<i>Fr</i>.454, ἐλέφαντος σκυτάλαι <i>ID</i> 442B.170 (II a.C.), βωμίσκον ... βάσιν ἔχοντα ἐξ ἐλέφαντος <i>ID</i> 1450A.92 (II a.C.), cf. <i>Didyma</i> 218.2.9 (I a.C.), [[LXX]] <i>Ez</i>.27.6, [[Diodorus Siculus|D.S.]]5.46, I.<i>BI</i> 7.134, Ath.202a, μαλακτῆρες ἐλέφαντος Plu.<i>Per</i>.12, cf. Paus.1.20.3, Artem.2.39, Iambl.<i>Fr</i>.1, Luc.<i>Dom</i>.3, Vett.Val.251.15, Longus 4.17.5, <i>Orac.Sib</i>.3.14, Q.S.1.146<br /><b class="num">•</b>como materia fabulosa αἱ μὲν γὰρ κεράεσσι τετεύχαται, αἱ δ' ἐλέφαντι de las puertas de los sueños <i>Od</i>.19.563, cf. Pl.<i>Chrm</i>.173a, Aristid.<i>Or</i>.28.117, Nonn.<i>D</i>.34.90, <i>AP</i> 7.42, ἐλέφαντι φαίδιμον ὦμον κεκαδμένος ornado de marfil en su hombro reluciente</i> de Pélope, Pi.<i>O</i>.1.27.<br /><b class="num">3</b> mineral., cierta [[piedra]], prob. [[marfil fósil]] Thphr.<i>Lap</i>.37.<br /><b class="num">II</b> usos fig. y deriv. de<br /><b class="num">I</b> por meton.<br /><b class="num">1</b> medic., n. de varios tipos de [[lepra]] o [[elefantiasis]] Lucr.6.1114, Ruf. en Orib.45.28.3, Aret.<i>SD</i> 2.13 tít., Gal.7.75, 8.181, <i>IG</i> 2<sup>2</sup>.13209 (III d.C.), Orph.<i>L</i>.51, Al.<i>Ib</i>.2.7, Chrys.M.60.634, [[λέπρα]] καὶ ἐ. Artem.3.47, Paul.Aeg.4.1.1, cf. [[ἐλεφαντίασις]].<br /><b class="num">2</b> un tipo de [[copa]], [[ritón]] o [[cuerno]] para [[beber]], Damox.1.1, Epin.2.4, de capacidad equiv. a tres <i>choai</i> Hsch.<br /><b class="num">3</b> [[lana blanca]] Hsch.<br /><b class="num">• Diccionario Micénico:</b> <i>e-re-pa</i>.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Rel. het. <i>laḫpaš</i> ‘[[diente]] (de elefante)’, ‘[[marfil]]’, quizá prést. sem. | |||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0797.png Seite 797]] αντος, ὁ, 1) der Elephant, Her. 3, 114 u. Folgde; ὁ [[θῆλυς]] ἐλ., Arist. H. A. 2, 1; ἡ ἐλ., Ath. XIII, 607 a. – 2) der Elephantenzahn, das Elfenbein; nur in dieser Bdtg bei Hom., Hes. u. Pind., denn das Elfenbein war durch den Handel viel früher als das | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-01-0797.png Seite 797]] αντος, ὁ, 1) der Elephant, Her. 3, 114 u. Folgde; ὁ [[θῆλυς]] ἐλ., Arist. H. A. 2, 1; ἡ ἐλ., Ath. XIII, 607 a. – 2) der Elephantenzahn, das Elfenbein; nur in dieser Bdtg bei Hom., Hes. u. Pind., denn das Elfenbein war durch den Handel viel früher als das Tier bekannt geworden. Bei Hom. dient es neben Gold, Silber u. Elektrum zu Verzierungen aller Art; Od. 19, 564 kommen die trüglichen Träume durch eine elfenbeinerne Pforte. – 3) Bei Ath. XI, 468 f 497 a eine Art Pokal. – 4) Bei Theophr. ein Edelstein. – 5) = [[ἐλεφαντίασις]], Med. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=αντος (ὁ) :<br /><b>1</b> [[éléphant]], <i>animal</i>;<br /><b>2</b> [[dent d'éléphant]] ; [[ivoire]].<br />'''Étymologie:''' DELG prob. emprunt à une langue d'Asie. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''ἐλέφας:''' αντος ὁ<br /><b class="num">1</b> [[слон]]: ἐλέφαντος ὀδόντες Her., Arst. слоновые бивни;<br /><b class="num">2</b> [[слоновый бивень]], [[слоновая кость]] (στεροπὴ χρυσοῦτ᾽ ἐλέφαντος Hom.; ἐλέφαντι ἠλέκτρῳ θ᾽ [[ὑπολαμπής]] Hes.; χρυσὸς καὶ ἐ. Pind., Plat.). | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''ἐλέφας''': αντος, ὁ, τὸ γνωστὸν [[ζῷον]] ὁ [[ἐλέφας]], πρῶτον μνημονευόμενος ὑπὸ τοῦ Ἡροδ. ὡς [[ἐγχώριος]] τῆς Ἀφρικῆς, 3. 114., 4. 191· ἐνῷ ὁ Ἀριστ. (π. τὰ Ζ. Ἱστ. 2. 1, 45) ποιεῖται λόγον μόνον περὶ τοῦ Ἰνδικοῦ ἐλέφαντος, πρβλ. 9. 1, 30, κτλ., ἂν καὶ ἀναφέρει καὶ τὸν Ἀφρικανὸν ἐν τῷ π. Οὐρ. 2. 14, 19: ― τὸ [[ζῷον]] τοῦτο δὲν ἦτο γενικῶς γνωστὸν παρ’ Ἕλλησι, [[μέχρι]] τῶν χρόνων τοῦ Ἀλεξάνδρου, Παυσ. 1. 12, 4. ΙΙ. παρ’ Ὁμήρῳ ἦτο γνωστὸν ὑπὸ τὸ [[ὄνομα]] τοῦτον μόνον τὸ καλούμενον ἐλεφάντινον [[ὀστοῦν]], ὁ ὀδοὺς τοῦ ἐλέφαντος, Τουρκιστί: «φίλδισί», Ἰλ. Ε. 582, καὶ οὕτω παρ’ Ἡσ. καὶ Πινδ., καθ’ ὅτι οἱ τοῦ ἐλέφαντος ὀδόντες ἐκομίζοντο ὡς [[ἐμπόρευμα]] εἰς τὴν Ἑλλάδα ὑπὸ Φοινίκων πολὺ πρὶν ἢ γείνῃ γνωστὸν τὸ [[ζῷον]] δι’ Ἑλλήνων περιηγητῶν· ὁ Ἡρόδ. κυριολεκτικώτερον ὁμιλεῖ περὶ αὐτῶν ὀνομάζων αὐτοὺς ἐλέφαντος ὀδόντας 3. 97· ― ὁ Ὁμ. λέγει ὅτι οἱ ψευδεῖς ὄνειροι ἔρχονται διὰ πύλης ἐκ πριστοῦ ἐλέφαντος, ἴδε [[ἐλεφαίρομαι]]. ΙΙΙ. = [[ἐλεφαντίασις]], Ἀρετ. π. Αἰτ. Χρον. Παθ. 2. 13, Συλλ. Ἐπιγρ. 916. IV. πολύτιμός τις [[λίθος]], Θεοφρ. π. Λίθ. 37. V. [[εἶδος]] ποτηρίου, Ἀθήν. 468F. (Ὁ Pott. καὶ ἄλλοι σχετίζουσι τὴν λέξιν πρὸς τὸ Ἑβρ. eleph ([[βοῦς]]), καὶ παραβάλλουσιν αὐτὴν πρὸς τὸ bos Lucas, [[ὅπερ]] [[εἶναι]] τὸ [[ἀρχαῖον]] Λατ. [[ὄνομα]] τοῦ ἐλέφαντος, Lucret. 5. 1301· ὡς ὁ Παυσ. (9. 21, 2) καλεῖ τὸν ῥινόκερων ταῦρον Αἰθιοπικόν. Ἀλλὰ [[πάλιν]] τὸ Ἑβρ. [[ὄνομα]] τοῦ ζῴου τούτου ibâh, ὑπομιμνήσκει τὸ Σανσκρ. ibhas, [[ὅπερ]] [[εἶναι]] τὸ αὐτὸ τῷ β΄ μέρει τοῦ Ἑλληνικοῦ ἐλέφας, καὶ τῷ πρῴτῳ μέρει τοῦ Λατ. eb-ur, [[ὅθεν]] τὸ Γαλλ. iv-oire, κτλ.). | |lstext='''ἐλέφας''': αντος, ὁ, τὸ γνωστὸν [[ζῷον]] ὁ [[ἐλέφας]], πρῶτον μνημονευόμενος ὑπὸ τοῦ Ἡροδ. ὡς [[ἐγχώριος]] τῆς Ἀφρικῆς, 3. 114., 4. 191· ἐνῷ ὁ Ἀριστ. (π. τὰ Ζ. Ἱστ. 2. 1, 45) ποιεῖται λόγον μόνον περὶ τοῦ Ἰνδικοῦ ἐλέφαντος, πρβλ. 9. 1, 30, κτλ., ἂν καὶ ἀναφέρει καὶ τὸν Ἀφρικανὸν ἐν τῷ π. Οὐρ. 2. 14, 19: ― τὸ [[ζῷον]] τοῦτο δὲν ἦτο γενικῶς γνωστὸν παρ’ Ἕλλησι, [[μέχρι]] τῶν χρόνων τοῦ Ἀλεξάνδρου, Παυσ. 1. 12, 4. ΙΙ. παρ’ Ὁμήρῳ ἦτο γνωστὸν ὑπὸ τὸ [[ὄνομα]] τοῦτον μόνον τὸ καλούμενον ἐλεφάντινον [[ὀστοῦν]], ὁ ὀδοὺς τοῦ ἐλέφαντος, Τουρκιστί: «φίλδισί», Ἰλ. Ε. 582, καὶ οὕτω παρ’ Ἡσ. καὶ Πινδ., καθ’ ὅτι οἱ τοῦ ἐλέφαντος ὀδόντες ἐκομίζοντο ὡς [[ἐμπόρευμα]] εἰς τὴν Ἑλλάδα ὑπὸ Φοινίκων πολὺ πρὶν ἢ γείνῃ γνωστὸν τὸ [[ζῷον]] δι’ Ἑλλήνων περιηγητῶν· ὁ Ἡρόδ. κυριολεκτικώτερον ὁμιλεῖ περὶ αὐτῶν ὀνομάζων αὐτοὺς ἐλέφαντος ὀδόντας 3. 97· ― ὁ Ὁμ. λέγει ὅτι οἱ ψευδεῖς ὄνειροι ἔρχονται διὰ πύλης ἐκ πριστοῦ ἐλέφαντος, ἴδε [[ἐλεφαίρομαι]]. ΙΙΙ. = [[ἐλεφαντίασις]], Ἀρετ. π. Αἰτ. Χρον. Παθ. 2. 13, Συλλ. Ἐπιγρ. 916. IV. πολύτιμός τις [[λίθος]], Θεοφρ. π. Λίθ. 37. V. [[εἶδος]] ποτηρίου, Ἀθήν. 468F. (Ὁ Pott. καὶ ἄλλοι σχετίζουσι τὴν λέξιν πρὸς τὸ Ἑβρ. eleph ([[βοῦς]]), καὶ παραβάλλουσιν αὐτὴν πρὸς τὸ bos Lucas, [[ὅπερ]] [[εἶναι]] τὸ [[ἀρχαῖον]] Λατ. [[ὄνομα]] τοῦ ἐλέφαντος, Lucret. 5. 1301· ὡς ὁ Παυσ. (9. 21, 2) καλεῖ τὸν ῥινόκερων ταῦρον Αἰθιοπικόν. Ἀλλὰ [[πάλιν]] τὸ Ἑβρ. [[ὄνομα]] τοῦ ζῴου τούτου ibâh, ὑπομιμνήσκει τὸ Σανσκρ. ibhas, [[ὅπερ]] [[εἶναι]] τὸ αὐτὸ τῷ β΄ μέρει τοῦ Ἑλληνικοῦ ἐλέφας, καὶ τῷ πρῴτῳ μέρει τοῦ Λατ. eb-ur, [[ὅθεν]] τὸ Γαλλ. iv-oire, κτλ.). | ||
}} | }} | ||
{{ | {{Slater | ||
| | |sltr=[[ivory]] ἐλέφαντι φαίδιμον ὦμον κεκαδμένον (sc. Πέλοπα) (O. 1.27) met., Μοῖσά [[τοι]] κολλᾷ χρυσόν, ἔν τε λευκὸν ἐλέφανθ' ἁμᾶ (N. 7.78) | ||
}} | |||
{{grml | |||
|mltxt=ο (ΑΜ [[ἐλέφας]])<br />μεγάλο φυτοφάγο θηλαστικό με [[προβοσκίδα]] και επιμήκεις άνω κυνόδοντες<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> [[ογκώδης]] και πολύ [[βαρύς]]<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «[[θαλάσσιος]] [[ελέφας]]» — η [[φώκια]] με [[προβοσκίδα]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[ελεφαντόδοντο]]<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> η [[ελεφαντίαση]]<br /><b>2.</b> πολύτιμο [[πετράδι]]<br /><b>3.</b> [[σκεύος]], («ῥυτὸν τρεῖς χόας χωροῦν»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Πρόκειται για δάνεια [[λέξη]] άγνωστης προελεύσεως που προωτοεμφανίστηκε πιθ. στην [[περιοχή]] της Μικράς Ασίας [[κατά]] τη 2η [[χιλιετία]], όταν άκμαζε το [[εμπόριο]] του ελεφαντόδοντου. Το τρίγλωσσο [[κείμενο]] του Ras Shamra παραδίδει και χεττ. τ. <i>lahpas</i> «[[δόντι]] (ελέφαντα), [[ελεφαντόδοντο]]», που [[είναι]] [[επίσης]] δάνεια [[λέξη]]. Λόγω της πρώτης συλλαβής ο ελλ. τ. μπορεί να συνδεθεί με το χαμιτ. <i>elu</i> «[[ελέφαντας]]», ενώ ο εν γένει [[σχηματισμός]] του ακολουθεί το [[πρότυπο]] του τ. [[αδάμας]]. Η λ. [[ελέφας]] εισήχθη στη Λατ. με τις μορφές <i>elephas</i> και <i>elephantus</i>, που διαφέρουν από τον λατ. τ. <i>ebur</i>, «[[ελεφαντόδοντο]]» ο [[οποίος]] συνδέεται με αιγυπτ. <i>ā</i><i>bu</i>, κοπτ. <i>εβ</i>(<i>ο</i>)<i>κ</i>, αρχ. ινδ. <i>ibha</i>-. Τέλος, οι νεώτεροι ευρωπαϊκοί τύποι που δηλώνουν αυτό το ζώο ανάγονται στο λατ. <i>elephas</i> ([[πρβλ]]. γαλλ. <i>elephant</i>, αγγλ. <i>elephant</i>, γερμ. <i>Elefant</i>). Ο τ. [[ελέφας]] με τη [[μορφή]] <i>ελεφαντο</i>- χρησιμοποιείται ως α' συνθετικό τόσο με [[σημασία]] «[[ελέφαντας]]» ([[πρβλ]]. <i>ελεφαντοθήρας</i>) όσο και με [[σημασία]] «[[ελεφαντόδοντο]]» ([[πρβλ]]. [[ελεφαντουργός]])]. | |||
}} | |||
{{lsm | |||
|lsmtext='''ἐλέφας:''' -αντος, ὁ·<br /><b class="num">I.</b> [[ελέφαντας]], σε Ηρόδ.<br /><b class="num">II.</b> [[χαυλιόδοντας]] ελέφαντα, [[ελεφαντόδοντο]] (τουρκ. [[φίλντισι]]), σε Ομήρ. Ιλ., Ησίοδ. | |||
}} | |||
{{etym | |||
|etymtx=-αντος<br />Grammatical information: m.<br />Meaning: [[ivory]], [[elefant-tooth]] (Il.; cf. Treu Philol. 99, 149ff.), [[elefant]] (Hdt.), also as the name of a disease = [[ἐλεφαντίασις]], s. Strömberg Theophrastea 193.<br />Dialectal forms: Myk. e-re-pa, -to, -te /[[elephas]]/ etc.<br />Compounds: As 1. member in both meanings, [[ἐλεφαντόπους]] = [[with ivory feet]] (Pl. Com.), ἐλέφας [[ἐλεφαντομάχος]] [[fighting elephants]] (Str.).<br />Derivatives: Diminut. [[ἐλεφαντίσκιον]] = = [[young elephant]] (Ael.); adj. [[ἐλεφάντινος]] = [[of ivory]] (Alc., Att.), [[ἐλεφαντίνεος]] id. (inscr.; on the formation Chantr. Form. 203),[[ἐλεφάντειος]] = [[belonging to an elephant]] (Dsc., Opp.),[[ἐλεφαντώδης]] = [[elephant-like]] (Mediz.), [[ἐλεφαντιωδής]] = [[suffering from elephantiasis]] (medic.); subst. [[ἐλεφαντιστής]] = [[elephant-driver]] (Arist.), also [[shield from elephant-skin]] (App.; example?), [[ἐλεφαντεύς]] = [[ivory-worker]] (pap.). Denomin. [[ἐλεφαντιάω]] = [[suffer from elephantiasis]] (Phld., medic.) with [[ἐλεφαντίασις]], also [[ἐλεφαντιασμός]] (EM);[[ἐλεφαντόω]] [[with ivory inlays]] with [[ἐλεφαντωτός]] (nscr.).<br />Origin: LW [a loanword which is (probably) not of Pre-Greek origin] Egypt.<br />Etymology: Like Lat. [[ebur]] [[ἐλέφας]] is a foreigm word. The final (except the <b class="b3">ντ-</b>suffix) recalls like Lat. [[ebur]] an Egypt. <b class="b2">āb(u</b>), Copt. <b class="b3">εβ(ο)υ</b> [[elephant]], [[ivory]], Skt. íbha- [[elephant]]; the begin recurs in Hamit. eḷu [[elephant]] (from where through Egypt. [p-] Art. Pers. pīl, Arab. fīl); details remain unclear. - From [[ἐλέφας]] Lat. [[elephas]], [[elephantus]], from there the Germanic and Romance forms. W.-Hofmann s. ebur, Lokotsch Et. Wb. d. europ. Wörter orient. Ursprungs Nr. 605, Mayrhofer Wb. s. [[íbhaḥ]]2, Feist Vgl. Wb. d. got. Spr. s. ulbandus. - Wrong Kretschmer WienAkAnz. 1951: 21, 307ff.: to [[ἐλεφαίρομαι]] as "[[destroyer]]" (orig. connected with the Mammoth), s. Mayrhofer Stud. z. idg. Grundsprache 44f. | |||
}} | |||
{{mdlsj | |||
|mdlsjtxt=[[ἐλέφας]], αντος,<br /><b class="num">I.</b> the [[elephant]], Hdt.<br /><b class="num">II.</b> the [[elephant]]'s [[tusk]], [[ivory]], Il., Hes. | |||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''ἐλέφας''': -αντος<br />{eléphās}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[Elfenbein]], [[Elefantenzahn]] (seit Il.; vgl. Treu Philol. 99, 149ff.), [[Elefant]] (Hdt., Arist. usw.), auch als Name einer Krankheit = [[ἐλεφαντίασις]], s. Strömberg Theophrastea 193. Myk. ''e''-''re''-''pa'', -''to'', -''te'' usw.<br />'''Composita''': Als Vorderglied in beiden Bedeutungen, z. B. [[ἐλεφαντόπους]] [[mit elfenbeinernen Füßen]] (Pl. Kom. u. a.), ~ -μάχος [[gegen Elefanten kämpfend]] (Str. u. a.).<br />'''Derivative''': Ableitungen: Deminutivum [[ἐλεφαντίσκιον]] [[junger Elefant]] (Ael.); Adj. [[ἐλεφάντινος]] [[aus Elfenbein]] (Alk., att.), -ίνεος ib. (poet. Inschr.; zur Bildung Chantraine Formation 203), [[ἐλεφάντειος]] [[zum Elefanten gehörig]] (Dsk., Opp.), -ώδης [[elefantenartig]] (Mediz.), -ιωδής [[aus Elefantenkrankheit leidend]] (Mediz.); Subst. [[ἐλεφαντιστής]] [[Elefantentreiber]] (Arist.), auch [[Schild aus Elefantenhaut]] (App.; Vorbild?), [[ἐλεφαντεύς]] [[Elfenbeinarbeiter]] (Pap.). Denominativa 1. [[ἐλεφαντιάω]] [[aus Elefantenkrankheit leiden]] (Phld., Mediz. u. a.) mit -ίασις, auch -ιασμός (''EM''); 2. -όω [[mit Elfenbeineinlagen versehen]] mit -ωτός (Inschr.).<br />'''Etymology''': Wie lat. ''ebur'' ist [[ἐλέφας]] (zur Bildung vgl. [[ἀδάμας]] [[Stahl]], [[Diamant]]) ein Fremdwort. Das Endstück von [[ἐλέφας]] (vom ντ-Suffix abgesehen) erinnert wie lat. ''eb''-''ur'' an ägypt. ''āb''(''u''), kopt. εβ(ο)υ [[Elefant]], [[Elfenbein]], aind. ''íbha''- [[Elefant]]; die Anfangssilbe kehrt in hamit. ''eḷu'' [[Elefant]] (woraus durch ägypt. Vermittlung [''p''- Art.] pers. ''pīl'', arab. ''fīl'') wieder; die Einzelheiten bleiben unklar. — Aus [[ἐλέφας]] lat. ''elephās'', ''elephantus'', daraus weiterhin die germanischen und romanischen Formen. W.-Hofmann s. ''ebur'', Lokotsch Et. Wb. d. europ. Wörter or. Ursprungs Nr. 605, Mayrhofer Wb. s. ''íbhaḥ''<sup>2</sup>, Feist Vgl. Wb. d. got. Spr. s. ''ulbandus'' mit weiterer Lit. — Abzulehnen Kretschmer WienAkAnz. 1951: 21, 307ff.: zu [[ἐλεφαίρομαι]] als "Schädling, Zerstörer" (urspr. auf das Mammut bezogen), s. Mayrhofer Stud. z. idg. Grundsprache 44f.<br />'''Page''' 1,493-494 | |||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx====[[elephant]]=== | |||
Abkhaz: аслан; Acehnese: gajah; Afrikaans: olifant; Ahom: 𑜋𑜂𑜫; Albanian: elefant; Amharic: ዝሆን; Arabic: فِيل; Egyptian Arabic: فيل; Aragonese: alifante; Aramaic Hebrew: פילא, פילתא; Syriac: ܦܝܠܐ, ܦܝܠܬܐ; Armenian: փիղ; Assamese: হাতী; Asturian: elefante; Ateso: etome; Avar: пил; Azerbaijani: fil; Banjarese: gajah; Bashkir: фил; Basque: elefante; Bau Bidayuh: gajah; Belarusian: слон, слані́ха; Bengali: হাতি; Blackfoot: innóóhksisii; Breton: olifant; Brunei Malay: gajah; Bulgarian: слон; Burmese: ဆင်; Buryat: заан; Catalan: elefant; Old Catalan: orifany, aurifany, olifany; Central Melanau: gajah; Chechen: пийл; Cherokee: ᎧᎹᎹ, ᎧᎹᎹ ᎤᏔᎾ; Cheyenne: tsėhe'ėseeséhe; Chichewa: njovu; Chinese Cantonese: 象, 大象, 大笨象; Dungan: щён; Gan: 象; Hakka: 象; Jin: 象; Mon: စိၚ်; Mon Pali: ဟတ္ထိ; Mandarin: 象, 大象; Min Bei: 象; Min Dong: 象; Min Nan: 象; Wu: 象; Xiang: 象; Chol: elefanti; Chukchi: эʼԓыпын; Chuvash: слон; Classical Nahuatl: elepantli; Cornish: olifans; Crimean Tatar: fil; Czech: slon, slonice; Dagbani: wobgu; Danish: elefant; Dinka: akoon; Dutch: [[olifant]], [[elpendier]], [[elp]]; Ekpeye: enyî; Esperanto: elefanto; Estonian: elevant; Faroese: fílur; Finnish: norsu, elefantti; French: [[éléphant]], [[éléphante]], [[éléphanteau]], [[éléphantelle]]; Middle French: elephant; Old French: olifan; Friulian: elefant; Gagauz: fillär, fil; Galician: elefante; Georgian: სპილო; German: [[Elefant]], [[Elefantenbulle]], [[Elefantin]], [[Elefantenkuh]], [[Elefantenkalb]]; Alemannic German: Elifant; Greek: [[ελέφαντας]]; Ancient Greek: [[ἐλέφας]]; Greenlandic: nagguaatsoq; Guaraní: tapi'itĩmbuku; Gujarati: હાથી; Gwere: nzogi; Hausa: giwa; Hawaiian: ʻelepani; Hebrew: פִּיל; Hindi: हाथी, हस्ती, गज, फ़ील, पील, फील; Hungarian: elefánt; Ibibio: eniin; Icelandic: fíll; Ido: elefanto; Ilocano: gadia; Indonesian: gajah; Interlingua: elephante; Irish: eilifint; Isan: ซ่าง; Italian: [[elefante]]; Japanese: 象, ゾウ; Jarai: rơman; Jarawa: ʈʰehuːʈʰu; Javanese: ꦒꦗꦃ; Jingpho: magwi, magui; Kalenjin: ebelio; Kalmyk: зан; Kamba: nzou; Kannada: ಆನೆ, ಗಜ; Kashmiri: ہۆس, ہۆست, ۂسؠ تِنؠ; Kashubian: słóń; Kazakh: піл; Khasi: hati; Khmer: ដំរី; Khoekhoe: ǂkhoab; Kikuyu: njogu; Komi-Permyak: слӧн; Kongo: nzau, nzau; Korean: 코끼리; Kurdish Central Kurdish: فیل; Northern Kurdish: fîl; Kyrgyz: пил; Ladin: elefant; Ladino: איליפ׳אנטי; Lao: ຊ້າງ; Latin: [[elephantus]], [[elephas]], [[barrus]], [[Luca bos]]; Latvian: zilonis; Lezgi: фил; Lingala: nzɔku; Lithuanian: dramblys; Luhya: enjofu; Lü: ᦋᦱᧂᧉ; Maasai: olkanchaoi, olenkaina, oltome; Macedonian: слон; Madurese: ꦓꦙ; Malagasy: elefanta; Malay: gajah, biram; Malayalam: ആന; Maltese: iljunfant; Manchu: ᠰᡠᡶᠠᠨ; Mandinka: samoo; Marathi: हत्ती; Mezquital Otomi: elefante; Mirandese: eilefante; Moksha: слан; Mongolian Cyrillic: заан; Uyghurjin: ᠵᠠᠭᠠᠨ; Mukulu: 'elbi; Mwani: nembo; Nahuatl: elefante; Navajo: bíchį́į́h yee adilohii; Nepali: हात्ती; Newar: किसी; Ngazidja Comorian: nɗovu; Norman: êléphant; Northern Sami: elefánta; Northern Thai: ᨩ᩶ᩣ᩠ᨦ, ᨩ᩶ᩣ᩠ᨦ; Norwegian: elefant; Nuer: guɔr; Nupe: dagba; Occitan: elefant; Ojibwe: jejiibajikii; Old Church Slavonic Cyrillic: слонь; Old East Slavic: слонъ; Old English: elpend; Old Norse: fíll; Oriya: ହାତୀ; Oromo: arbaa; Ossetian: пыл; Ottoman Turkish: فیل; Pali: hatthin, naga, gaja; Pashto: پيل; Persian: فیل, پیل; Middle Persian: pyl; Polish: słoń anim, słonica; Portuguese: [[elefante]], [[elefanta]], [[aliá]], [[elefoa]], [[alifante]]; Punjabi: ਹਾਥੀ; Rade: êman; Rajasthani: गयंद; Rohingya: háñti; Romani: woroslano, woroslanka; Romanian: elefant; Romansch: elefant; Russian: [[слон]], [[слониха]]; Rusyn: слон; Rwanda-Rundi: inzovu; Saek: ซาง; Samoan: 'elefane; Sanskrit: गज, इभ, हस्तिन्; Santali: ᱦᱟᱹᱛᱤ; Sardinian: elefante, elefanti; Scottish Gaelic: ailbhean; Semai: cig; Serbo-Croatian Cyrillic: сло̏н, сло̀ница, фил; Roman: slȍn, slònica, fil; Shan: ၸၢင်ႉ; Shona: nzou; Sicilian: liotru, lifanti; Sindhi: ہاٿيِ; Sinhalese: අලියා; Slovak: slon; Slovene: slon, slonica; Somali: maroodi; Sorbian Lower Sorbian: elefant, słon; Upper Sorbian: elefant, słon; Sotho: tlou; Spanish: [[elefante]]; Old Spanish: alefant, eleofant, elifant; Sranan Tongo: asaw; Sundanese: ᮌᮏᮂ; Supyire: ńtàsùù; Swahili: ndovu, tembo; Swazi: indlovu; Swedish: elefant; Sylheti: ꠀꠔ꠆ꠔꠤ; Tagal Murut: godingan, godingan; Tagalog: elepante, gadya, ᜄᜇᜌ; Tai Dam: ꪋ꫁ꪱꪉ; Tai Nüa: ᥓᥣᥒᥳ; Tajik: фил, пил; Tamil: யானை; Tangale: labata; Tatar: фил; Tedaga: kumon; Telugu: ఏనుగు, గజము; Thai: ช้าง, คชสาร; Tibetan: གླང་ཆེན; Tigrinya: ሓርማዝ; Toba Batak: ᯎᯐ; Tocharian B: onkolmo; Tswana: tlou; Turkana: etom; Turkish: fil; Turkmen: pil; Udmurt: слон; Uduk: jè; Ukrainian: слон, слониха, слонь; Urdu: ہاتھی, ہستی, گج, فیل, پیل; Uyghur: پىل; Uzbek: fil; Venda: nḓou; Vietnamese: voi; Vilamovian: elefaont; Volapük: leefad; Welsh: eliffant; West Coast Bajau: datu', gaja; West Frisian: oaljefant; White Hmong: ntxhw; Wolof: ñey wi, ñay; Xhosa: indlovu; Yagnobi: фил; Yakut: слон; Yaqui: elehaánte; Yiddish: העלפֿאַנד; Yoruba: erin; Yucatec Maya: chowak jom, elefante; Zazaki: fîl; Zhuang: duzciengh, ciengh; Zulu: indlovu | |||
===[[ivory]]=== | |||
Afar: qaag; Afrikaans: ivoor, elpebeen; Akkadian: 𒅗/); Arabic: عَاج; Egyptian Arabic: عاج; Armenian: փղոսկր; Belarusian: слановая косць; Bikol Central: gading; Bulgarian: слонова кост; Burmese: ဆင်စွယ်; Catalan: ivori, vori, marfil; Chinese Mandarin: 象牙; Classical Nahuatl: tlanomitl, mazātl elefante īcōātlan; Crimean Tatar: fil tişi; Czech: slonovina; Danish: elfenben; Dutch: [[ivoor]]; Esperanto: eburo; Estonian: elevandiluu; Faroese: fílabein; Finnish: norsunluu; French: [[ivoire]]; Galician: marfil; German: [[Elfenbein]]; Greek: [[φίλντισι]]; Ancient Greek: [[ἐλέφας]]; Gujarati: હાથીદાંત; Hausa: hauren giwa; Hawaiian: niho ʻelepani; Hebrew: שֶׁנְהָב; Hindi: हाथीदांत, हाथी दांत, गजदन्त; Hungarian: elefántcsont; Icelandic: fílabein, fílsbein; Ido: ivoro; Indonesian: gading; Irish: eabhar; Italian: [[avorio]]; Japanese: 象牙; Kalmyk: занын ясн; Khmer: ទន្ត, ភ្លុក; Kikuyu: mũguongo; Korean: 상아(象牙); Latin: [[ebur]]; Latvian: ziloņkauls; Lithuanian: dramblio kaulo; Luxembourgish: Elfebeen; Macedonian: слонова коска; Malay: gading; Maltese: avorju; Maori: rei; Middle English: elpes bon, ivorie, yvory; Mongolian: зааны яс; Norman: iviéthe; Norwegian Bokmål: elfenbein, elfenben; Nynorsk: elfenbein, filsbein; Old English: elpendbān; Old French: olifan; Persian: عاج, پیلسته; Plautdietsch: Aulfenbeen; Polish: kość słoniowa; Portuguese: [[marfim]]; Romanian: fildeș, ivoriu; Romansch: ivur; Russian: [[слоновая кость]]; Samoan: nifo elefane; Sardinian Campidanese: marfilu; Sassarese: aboriu; Serbo-Croatian Cyrillic: сло̀новача, бје̏локо̄ст; Roman: slònovača, bjȅlokōst; Slovak: slonovina; Slovene: slonovina; Somali: caag; Spanish: [[marfil]]; Swahili: pembe za ndovu; Swedish: elfenben; Tagalog: garing; Tajik: устухони фил; Thai: งาช้าง; Tibetan: བལ་སོ; Turkish: fildişi; Ukrainian: слонова кі́стка; Urdu: ہاتھی دانت; Uzbek: fil suyagi; Vietnamese: ngà voi, ngà; Volapük: vior; Walloon: ivwere; Waray-Waray: gading; Welsh: dant eliffant; Yiddish: העלפֿאַנדביין | |||
}} | }} | ||
Latest revision as of 08:07, 27 March 2024
English (LSJ)
αντος, ὁ (θήλεια ἐλέφας Phylarch.36J.): irreg. gen.
A ἐλεφάντου BCH35.286(Delos, ii B.C.): dat. pl. -τοις LXX 1 Ma.1.17 (v.l.):—elephant, first mentioned by Hdt. as a native of Africa, 3.114,4.191; ἐλέφαντος ὀδόντες Id.3.97; of the Indian elephant, first in Arist. Cael.298a13, HA610a15, cf. Paus.1.12.4.
II in Hom. only of elephant's tusk, ivory, Il.5.583, cf. Hes.Sc.141, Pi.O.1.27, Pl.R.373a, GDI5500, etc.: Aeol. ἐλέφαις Sapph.Supp.20a10.
III = ἐλεφαντίασις, Aret.SD2.13, IG3.1423, Gal.15.331.
IV a precious stone, Thphr.Lap.37.
V a kind of cup, Damox.1.1.
VI = ἐλεφάντωσις, Apul.Herb.36.
Spanish (DGE)
-αντος, ὁ, ἡ
• Alolema(s): eol. ἐλέφαις Sapph.44.10
I 1zool. elefante, Loxodonta africana (Blumenbach), Hdt.3.114, 4.191, Hermipp.63.15, Plb.1.32.9, PHib.110.79 (III a.C.), Pan 77 (III a.C.), ἐλέφαντες τρωγλοδυτικοὶ καὶ αἰθιοπικοί IAxoum 276.10 (III a.C.)
•elefante de la India, Elephas maximus L., Arist.HA 610a15, D.S.3.65, Plu.Alex.60, Paus.1.12.4, Luc.Bacch.4, Ach.Tat.4.3.5, Philostr.VA 2.11, de la Atlántida, Pl.Criti.114e
•gener. elefante Eup.317, Ps.Democr.B 300.5, Arist.Cael.298a13, Diog.Oen.146.1.1, D.H.20.12, Aesop.246, Str.15.1.52, I.AI 12.371, Artem.2.12, D.C.43.23.4, ἐλέφαντος ὀδόντες Hdt.3.97, Ath.195a, de un contingente de elefantes de guerra, LXX 3Ma.5.1, ὁ θῆλυς ἐλέφας = elefanta Arist.HA 500b17, pero θήλεια ἐλέφας mismo sent., Phylarch.36
•prov. οὐδὲν ἐλέφαντος ... διαφέρεις en nada te diferencias de un elefante, e.e., «todo lo que tienes de grande lo tienes de bobo», Epin.2.7, cf. Diogenian.1.4.43, Phot.ε 607, ἐλέφαντα ἐκ μυίας ποιεῖν hacer un elefante de una mosca, e.e., «hacer un castillo de un grano de arena», Luc.Enc.Musc.12, Diogenian.1.4.46, Sud., ἐ. μῦν οὐχ ἁλίσκει ref. los que no se preocupan de cosas pequeñas, Diogenian.1.4.45, ἐ. μυὸς οὐκ ἀλεγίζει Greg.Cypr. en Zen.3.67 (ap.crít).
2 marfil ὡς δ' ὅτε τις ἐλέφαντα γυνὴ φοίνικι μιήνῃ Μῃονίς como cuando una mujer meonia tiñe el marfil de rojo, Il.4.141, cf. Ach.Tat.1.4.3, ἡνία λεύκ' ἐλέφαντι Il.5.583, cf. Hes.Sc.141, κλισίη ... δινωτὴ ἐλέφαντι Od.19.55, cf. 23.200, χο βομὸς χολέφας ref. al marfil añadido en una estatua de culto de madera IG 42.1038.2 (Egina VI a.C.), frec. unido al oro y cosas de alto valor, Sapph.l.c., Ibyc.182.8S., B.Fr.20B.13, Pi.N.7.78, πεινῶντι δ' ἀνδρὶ μᾶζα τιμιωτέρα χρυσοῦ τε κἀλέφαντος Achae.25, καὶ χρυσὸν καὶ ἐλέφαντα ... κτητέον Pl.R.373a, cf. IG 13.457.22 (V a.C.), de una puerta con decoración de marfil IG 42.102A.65 (Epidauro IV a.C.), cf. CID 2.62.2A.5 (IV a.C.), Theoc.15.123, D.27.10, Men.Fr.454, ἐλέφαντος σκυτάλαι ID 442B.170 (II a.C.), βωμίσκον ... βάσιν ἔχοντα ἐξ ἐλέφαντος ID 1450A.92 (II a.C.), cf. Didyma 218.2.9 (I a.C.), LXX Ez.27.6, D.S.5.46, I.BI 7.134, Ath.202a, μαλακτῆρες ἐλέφαντος Plu.Per.12, cf. Paus.1.20.3, Artem.2.39, Iambl.Fr.1, Luc.Dom.3, Vett.Val.251.15, Longus 4.17.5, Orac.Sib.3.14, Q.S.1.146
•como materia fabulosa αἱ μὲν γὰρ κεράεσσι τετεύχαται, αἱ δ' ἐλέφαντι de las puertas de los sueños Od.19.563, cf. Pl.Chrm.173a, Aristid.Or.28.117, Nonn.D.34.90, AP 7.42, ἐλέφαντι φαίδιμον ὦμον κεκαδμένος ornado de marfil en su hombro reluciente de Pélope, Pi.O.1.27.
3 mineral., cierta piedra, prob. marfil fósil Thphr.Lap.37.
II usos fig. y deriv. de
I por meton.
1 medic., n. de varios tipos de lepra o elefantiasis Lucr.6.1114, Ruf. en Orib.45.28.3, Aret.SD 2.13 tít., Gal.7.75, 8.181, IG 22.13209 (III d.C.), Orph.L.51, Al.Ib.2.7, Chrys.M.60.634, λέπρα καὶ ἐ. Artem.3.47, Paul.Aeg.4.1.1, cf. ἐλεφαντίασις.
2 un tipo de copa, ritón o cuerno para beber, Damox.1.1, Epin.2.4, de capacidad equiv. a tres choai Hsch.
3 lana blanca Hsch.
• Diccionario Micénico: e-re-pa.
• Etimología: Rel. het. laḫpaš ‘diente (de elefante)’, ‘marfil’, quizá prést. sem.
German (Pape)
[Seite 797] αντος, ὁ, 1) der Elephant, Her. 3, 114 u. Folgde; ὁ θῆλυς ἐλ., Arist. H. A. 2, 1; ἡ ἐλ., Ath. XIII, 607 a. – 2) der Elephantenzahn, das Elfenbein; nur in dieser Bdtg bei Hom., Hes. u. Pind., denn das Elfenbein war durch den Handel viel früher als das Tier bekannt geworden. Bei Hom. dient es neben Gold, Silber u. Elektrum zu Verzierungen aller Art; Od. 19, 564 kommen die trüglichen Träume durch eine elfenbeinerne Pforte. – 3) Bei Ath. XI, 468 f 497 a eine Art Pokal. – 4) Bei Theophr. ein Edelstein. – 5) = ἐλεφαντίασις, Med.
French (Bailly abrégé)
αντος (ὁ) :
1 éléphant, animal;
2 dent d'éléphant ; ivoire.
Étymologie: DELG prob. emprunt à une langue d'Asie.
Russian (Dvoretsky)
ἐλέφας: αντος ὁ
1 слон: ἐλέφαντος ὀδόντες Her., Arst. слоновые бивни;
2 слоновый бивень, слоновая кость (στεροπὴ χρυσοῦτ᾽ ἐλέφαντος Hom.; ἐλέφαντι ἠλέκτρῳ θ᾽ ὑπολαμπής Hes.; χρυσὸς καὶ ἐ. Pind., Plat.).
Greek (Liddell-Scott)
ἐλέφας: αντος, ὁ, τὸ γνωστὸν ζῷον ὁ ἐλέφας, πρῶτον μνημονευόμενος ὑπὸ τοῦ Ἡροδ. ὡς ἐγχώριος τῆς Ἀφρικῆς, 3. 114., 4. 191· ἐνῷ ὁ Ἀριστ. (π. τὰ Ζ. Ἱστ. 2. 1, 45) ποιεῖται λόγον μόνον περὶ τοῦ Ἰνδικοῦ ἐλέφαντος, πρβλ. 9. 1, 30, κτλ., ἂν καὶ ἀναφέρει καὶ τὸν Ἀφρικανὸν ἐν τῷ π. Οὐρ. 2. 14, 19: ― τὸ ζῷον τοῦτο δὲν ἦτο γενικῶς γνωστὸν παρ’ Ἕλλησι, μέχρι τῶν χρόνων τοῦ Ἀλεξάνδρου, Παυσ. 1. 12, 4. ΙΙ. παρ’ Ὁμήρῳ ἦτο γνωστὸν ὑπὸ τὸ ὄνομα τοῦτον μόνον τὸ καλούμενον ἐλεφάντινον ὀστοῦν, ὁ ὀδοὺς τοῦ ἐλέφαντος, Τουρκιστί: «φίλδισί», Ἰλ. Ε. 582, καὶ οὕτω παρ’ Ἡσ. καὶ Πινδ., καθ’ ὅτι οἱ τοῦ ἐλέφαντος ὀδόντες ἐκομίζοντο ὡς ἐμπόρευμα εἰς τὴν Ἑλλάδα ὑπὸ Φοινίκων πολὺ πρὶν ἢ γείνῃ γνωστὸν τὸ ζῷον δι’ Ἑλλήνων περιηγητῶν· ὁ Ἡρόδ. κυριολεκτικώτερον ὁμιλεῖ περὶ αὐτῶν ὀνομάζων αὐτοὺς ἐλέφαντος ὀδόντας 3. 97· ― ὁ Ὁμ. λέγει ὅτι οἱ ψευδεῖς ὄνειροι ἔρχονται διὰ πύλης ἐκ πριστοῦ ἐλέφαντος, ἴδε ἐλεφαίρομαι. ΙΙΙ. = ἐλεφαντίασις, Ἀρετ. π. Αἰτ. Χρον. Παθ. 2. 13, Συλλ. Ἐπιγρ. 916. IV. πολύτιμός τις λίθος, Θεοφρ. π. Λίθ. 37. V. εἶδος ποτηρίου, Ἀθήν. 468F. (Ὁ Pott. καὶ ἄλλοι σχετίζουσι τὴν λέξιν πρὸς τὸ Ἑβρ. eleph (βοῦς), καὶ παραβάλλουσιν αὐτὴν πρὸς τὸ bos Lucas, ὅπερ εἶναι τὸ ἀρχαῖον Λατ. ὄνομα τοῦ ἐλέφαντος, Lucret. 5. 1301· ὡς ὁ Παυσ. (9. 21, 2) καλεῖ τὸν ῥινόκερων ταῦρον Αἰθιοπικόν. Ἀλλὰ πάλιν τὸ Ἑβρ. ὄνομα τοῦ ζῴου τούτου ibâh, ὑπομιμνήσκει τὸ Σανσκρ. ibhas, ὅπερ εἶναι τὸ αὐτὸ τῷ β΄ μέρει τοῦ Ἑλληνικοῦ ἐλέφας, καὶ τῷ πρῴτῳ μέρει τοῦ Λατ. eb-ur, ὅθεν τὸ Γαλλ. iv-oire, κτλ.).
English (Slater)
ivory ἐλέφαντι φαίδιμον ὦμον κεκαδμένον (sc. Πέλοπα) (O. 1.27) met., Μοῖσά τοι κολλᾷ χρυσόν, ἔν τε λευκὸν ἐλέφανθ' ἁμᾶ (N. 7.78)
Greek Monolingual
ο (ΑΜ ἐλέφας)
μεγάλο φυτοφάγο θηλαστικό με προβοσκίδα και επιμήκεις άνω κυνόδοντες
νεοελλ.
1. ογκώδης και πολύ βαρύς
2. φρ. «θαλάσσιος ελέφας» — η φώκια με προβοσκίδα
αρχ.-μσν.
ελεφαντόδοντο
αρχ.
1. η ελεφαντίαση
2. πολύτιμο πετράδι
3. σκεύος, («ῥυτὸν τρεῖς χόας χωροῦν»).
[ΕΤΥΜΟΛ. Πρόκειται για δάνεια λέξη άγνωστης προελεύσεως που προωτοεμφανίστηκε πιθ. στην περιοχή της Μικράς Ασίας κατά τη 2η χιλιετία, όταν άκμαζε το εμπόριο του ελεφαντόδοντου. Το τρίγλωσσο κείμενο του Ras Shamra παραδίδει και χεττ. τ. lahpas «δόντι (ελέφαντα), ελεφαντόδοντο», που είναι επίσης δάνεια λέξη. Λόγω της πρώτης συλλαβής ο ελλ. τ. μπορεί να συνδεθεί με το χαμιτ. elu «ελέφαντας», ενώ ο εν γένει σχηματισμός του ακολουθεί το πρότυπο του τ. αδάμας. Η λ. ελέφας εισήχθη στη Λατ. με τις μορφές elephas και elephantus, που διαφέρουν από τον λατ. τ. ebur, «ελεφαντόδοντο» ο οποίος συνδέεται με αιγυπτ. ābu, κοπτ. εβ(ο)κ, αρχ. ινδ. ibha-. Τέλος, οι νεώτεροι ευρωπαϊκοί τύποι που δηλώνουν αυτό το ζώο ανάγονται στο λατ. elephas (πρβλ. γαλλ. elephant, αγγλ. elephant, γερμ. Elefant). Ο τ. ελέφας με τη μορφή ελεφαντο- χρησιμοποιείται ως α' συνθετικό τόσο με σημασία «ελέφαντας» (πρβλ. ελεφαντοθήρας) όσο και με σημασία «ελεφαντόδοντο» (πρβλ. ελεφαντουργός)].
Greek Monotonic
ἐλέφας: -αντος, ὁ·
I. ελέφαντας, σε Ηρόδ.
II. χαυλιόδοντας ελέφαντα, ελεφαντόδοντο (τουρκ. φίλντισι), σε Ομήρ. Ιλ., Ησίοδ.
Frisk Etymological English
-αντος
Grammatical information: m.
Meaning: ivory, elefant-tooth (Il.; cf. Treu Philol. 99, 149ff.), elefant (Hdt.), also as the name of a disease = ἐλεφαντίασις, s. Strömberg Theophrastea 193.
Dialectal forms: Myk. e-re-pa, -to, -te /elephas/ etc.
Compounds: As 1. member in both meanings, ἐλεφαντόπους = with ivory feet (Pl. Com.), ἐλέφας ἐλεφαντομάχος fighting elephants (Str.).
Derivatives: Diminut. ἐλεφαντίσκιον = = young elephant (Ael.); adj. ἐλεφάντινος = of ivory (Alc., Att.), ἐλεφαντίνεος id. (inscr.; on the formation Chantr. Form. 203),ἐλεφάντειος = belonging to an elephant (Dsc., Opp.),ἐλεφαντώδης = elephant-like (Mediz.), ἐλεφαντιωδής = suffering from elephantiasis (medic.); subst. ἐλεφαντιστής = elephant-driver (Arist.), also shield from elephant-skin (App.; example?), ἐλεφαντεύς = ivory-worker (pap.). Denomin. ἐλεφαντιάω = suffer from elephantiasis (Phld., medic.) with ἐλεφαντίασις, also ἐλεφαντιασμός (EM);ἐλεφαντόω with ivory inlays with ἐλεφαντωτός (nscr.).
Origin: LW [a loanword which is (probably) not of Pre-Greek origin] Egypt.
Etymology: Like Lat. ebur ἐλέφας is a foreigm word. The final (except the ντ-suffix) recalls like Lat. ebur an Egypt. āb(u), Copt. εβ(ο)υ elephant, ivory, Skt. íbha- elephant; the begin recurs in Hamit. eḷu elephant (from where through Egypt. [p-] Art. Pers. pīl, Arab. fīl); details remain unclear. - From ἐλέφας Lat. elephas, elephantus, from there the Germanic and Romance forms. W.-Hofmann s. ebur, Lokotsch Et. Wb. d. europ. Wörter orient. Ursprungs Nr. 605, Mayrhofer Wb. s. íbhaḥ2, Feist Vgl. Wb. d. got. Spr. s. ulbandus. - Wrong Kretschmer WienAkAnz. 1951: 21, 307ff.: to ἐλεφαίρομαι as "destroyer" (orig. connected with the Mammoth), s. Mayrhofer Stud. z. idg. Grundsprache 44f.
Middle Liddell
ἐλέφας, αντος,
I. the elephant, Hdt.
II. the elephant's tusk, ivory, Il., Hes.
Frisk Etymology German
ἐλέφας: -αντος
{eléphās}
Grammar: m.
Meaning: Elfenbein, Elefantenzahn (seit Il.; vgl. Treu Philol. 99, 149ff.), Elefant (Hdt., Arist. usw.), auch als Name einer Krankheit = ἐλεφαντίασις, s. Strömberg Theophrastea 193. Myk. e-re-pa, -to, -te usw.
Composita: Als Vorderglied in beiden Bedeutungen, z. B. ἐλεφαντόπους mit elfenbeinernen Füßen (Pl. Kom. u. a.), ~ -μάχος gegen Elefanten kämpfend (Str. u. a.).
Derivative: Ableitungen: Deminutivum ἐλεφαντίσκιον junger Elefant (Ael.); Adj. ἐλεφάντινος aus Elfenbein (Alk., att.), -ίνεος ib. (poet. Inschr.; zur Bildung Chantraine Formation 203), ἐλεφάντειος zum Elefanten gehörig (Dsk., Opp.), -ώδης elefantenartig (Mediz.), -ιωδής aus Elefantenkrankheit leidend (Mediz.); Subst. ἐλεφαντιστής Elefantentreiber (Arist.), auch Schild aus Elefantenhaut (App.; Vorbild?), ἐλεφαντεύς Elfenbeinarbeiter (Pap.). Denominativa 1. ἐλεφαντιάω aus Elefantenkrankheit leiden (Phld., Mediz. u. a.) mit -ίασις, auch -ιασμός (EM); 2. -όω mit Elfenbeineinlagen versehen mit -ωτός (Inschr.).
Etymology: Wie lat. ebur ist ἐλέφας (zur Bildung vgl. ἀδάμας Stahl, Diamant) ein Fremdwort. Das Endstück von ἐλέφας (vom ντ-Suffix abgesehen) erinnert wie lat. eb-ur an ägypt. āb(u), kopt. εβ(ο)υ Elefant, Elfenbein, aind. íbha- Elefant; die Anfangssilbe kehrt in hamit. eḷu Elefant (woraus durch ägypt. Vermittlung [p- Art.] pers. pīl, arab. fīl) wieder; die Einzelheiten bleiben unklar. — Aus ἐλέφας lat. elephās, elephantus, daraus weiterhin die germanischen und romanischen Formen. W.-Hofmann s. ebur, Lokotsch Et. Wb. d. europ. Wörter or. Ursprungs Nr. 605, Mayrhofer Wb. s. íbhaḥ2, Feist Vgl. Wb. d. got. Spr. s. ulbandus mit weiterer Lit. — Abzulehnen Kretschmer WienAkAnz. 1951: 21, 307ff.: zu ἐλεφαίρομαι als "Schädling, Zerstörer" (urspr. auf das Mammut bezogen), s. Mayrhofer Stud. z. idg. Grundsprache 44f.
Page 1,493-494
Translations
elephant
Abkhaz: аслан; Acehnese: gajah; Afrikaans: olifant; Ahom: 𑜋𑜂𑜫; Albanian: elefant; Amharic: ዝሆን; Arabic: فِيل; Egyptian Arabic: فيل; Aragonese: alifante; Aramaic Hebrew: פילא, פילתא; Syriac: ܦܝܠܐ, ܦܝܠܬܐ; Armenian: փիղ; Assamese: হাতী; Asturian: elefante; Ateso: etome; Avar: пил; Azerbaijani: fil; Banjarese: gajah; Bashkir: фил; Basque: elefante; Bau Bidayuh: gajah; Belarusian: слон, слані́ха; Bengali: হাতি; Blackfoot: innóóhksisii; Breton: olifant; Brunei Malay: gajah; Bulgarian: слон; Burmese: ဆင်; Buryat: заан; Catalan: elefant; Old Catalan: orifany, aurifany, olifany; Central Melanau: gajah; Chechen: пийл; Cherokee: ᎧᎹᎹ, ᎧᎹᎹ ᎤᏔᎾ; Cheyenne: tsėhe'ėseeséhe; Chichewa: njovu; Chinese Cantonese: 象, 大象, 大笨象; Dungan: щён; Gan: 象; Hakka: 象; Jin: 象; Mon: စိၚ်; Mon Pali: ဟတ္ထိ; Mandarin: 象, 大象; Min Bei: 象; Min Dong: 象; Min Nan: 象; Wu: 象; Xiang: 象; Chol: elefanti; Chukchi: эʼԓыпын; Chuvash: слон; Classical Nahuatl: elepantli; Cornish: olifans; Crimean Tatar: fil; Czech: slon, slonice; Dagbani: wobgu; Danish: elefant; Dinka: akoon; Dutch: olifant, elpendier, elp; Ekpeye: enyî; Esperanto: elefanto; Estonian: elevant; Faroese: fílur; Finnish: norsu, elefantti; French: éléphant, éléphante, éléphanteau, éléphantelle; Middle French: elephant; Old French: olifan; Friulian: elefant; Gagauz: fillär, fil; Galician: elefante; Georgian: სპილო; German: Elefant, Elefantenbulle, Elefantin, Elefantenkuh, Elefantenkalb; Alemannic German: Elifant; Greek: ελέφαντας; Ancient Greek: ἐλέφας; Greenlandic: nagguaatsoq; Guaraní: tapi'itĩmbuku; Gujarati: હાથી; Gwere: nzogi; Hausa: giwa; Hawaiian: ʻelepani; Hebrew: פִּיל; Hindi: हाथी, हस्ती, गज, फ़ील, पील, फील; Hungarian: elefánt; Ibibio: eniin; Icelandic: fíll; Ido: elefanto; Ilocano: gadia; Indonesian: gajah; Interlingua: elephante; Irish: eilifint; Isan: ซ่าง; Italian: elefante; Japanese: 象, ゾウ; Jarai: rơman; Jarawa: ʈʰehuːʈʰu; Javanese: ꦒꦗꦃ; Jingpho: magwi, magui; Kalenjin: ebelio; Kalmyk: зан; Kamba: nzou; Kannada: ಆನೆ, ಗಜ; Kashmiri: ہۆس, ہۆست, ۂسؠ تِنؠ; Kashubian: słóń; Kazakh: піл; Khasi: hati; Khmer: ដំរី; Khoekhoe: ǂkhoab; Kikuyu: njogu; Komi-Permyak: слӧн; Kongo: nzau, nzau; Korean: 코끼리; Kurdish Central Kurdish: فیل; Northern Kurdish: fîl; Kyrgyz: пил; Ladin: elefant; Ladino: איליפ׳אנטי; Lao: ຊ້າງ; Latin: elephantus, elephas, barrus, Luca bos; Latvian: zilonis; Lezgi: фил; Lingala: nzɔku; Lithuanian: dramblys; Luhya: enjofu; Lü: ᦋᦱᧂᧉ; Maasai: olkanchaoi, olenkaina, oltome; Macedonian: слон; Madurese: ꦓꦙ; Malagasy: elefanta; Malay: gajah, biram; Malayalam: ആന; Maltese: iljunfant; Manchu: ᠰᡠᡶᠠᠨ; Mandinka: samoo; Marathi: हत्ती; Mezquital Otomi: elefante; Mirandese: eilefante; Moksha: слан; Mongolian Cyrillic: заан; Uyghurjin: ᠵᠠᠭᠠᠨ; Mukulu: 'elbi; Mwani: nembo; Nahuatl: elefante; Navajo: bíchį́į́h yee adilohii; Nepali: हात्ती; Newar: किसी; Ngazidja Comorian: nɗovu; Norman: êléphant; Northern Sami: elefánta; Northern Thai: ᨩ᩶ᩣ᩠ᨦ, ᨩ᩶ᩣ᩠ᨦ; Norwegian: elefant; Nuer: guɔr; Nupe: dagba; Occitan: elefant; Ojibwe: jejiibajikii; Old Church Slavonic Cyrillic: слонь; Old East Slavic: слонъ; Old English: elpend; Old Norse: fíll; Oriya: ହାତୀ; Oromo: arbaa; Ossetian: пыл; Ottoman Turkish: فیل; Pali: hatthin, naga, gaja; Pashto: پيل; Persian: فیل, پیل; Middle Persian: pyl; Polish: słoń anim, słonica; Portuguese: elefante, elefanta, aliá, elefoa, alifante; Punjabi: ਹਾਥੀ; Rade: êman; Rajasthani: गयंद; Rohingya: háñti; Romani: woroslano, woroslanka; Romanian: elefant; Romansch: elefant; Russian: слон, слониха; Rusyn: слон; Rwanda-Rundi: inzovu; Saek: ซาง; Samoan: 'elefane; Sanskrit: गज, इभ, हस्तिन्; Santali: ᱦᱟᱹᱛᱤ; Sardinian: elefante, elefanti; Scottish Gaelic: ailbhean; Semai: cig; Serbo-Croatian Cyrillic: сло̏н, сло̀ница, фил; Roman: slȍn, slònica, fil; Shan: ၸၢင်ႉ; Shona: nzou; Sicilian: liotru, lifanti; Sindhi: ہاٿيِ; Sinhalese: අලියා; Slovak: slon; Slovene: slon, slonica; Somali: maroodi; Sorbian Lower Sorbian: elefant, słon; Upper Sorbian: elefant, słon; Sotho: tlou; Spanish: elefante; Old Spanish: alefant, eleofant, elifant; Sranan Tongo: asaw; Sundanese: ᮌᮏᮂ; Supyire: ńtàsùù; Swahili: ndovu, tembo; Swazi: indlovu; Swedish: elefant; Sylheti: ꠀꠔ꠆ꠔꠤ; Tagal Murut: godingan, godingan; Tagalog: elepante, gadya, ᜄᜇᜌ; Tai Dam: ꪋ꫁ꪱꪉ; Tai Nüa: ᥓᥣᥒᥳ; Tajik: фил, пил; Tamil: யானை; Tangale: labata; Tatar: фил; Tedaga: kumon; Telugu: ఏనుగు, గజము; Thai: ช้าง, คชสาร; Tibetan: གླང་ཆེན; Tigrinya: ሓርማዝ; Toba Batak: ᯎᯐ; Tocharian B: onkolmo; Tswana: tlou; Turkana: etom; Turkish: fil; Turkmen: pil; Udmurt: слон; Uduk: jè; Ukrainian: слон, слониха, слонь; Urdu: ہاتھی, ہستی, گج, فیل, پیل; Uyghur: پىل; Uzbek: fil; Venda: nḓou; Vietnamese: voi; Vilamovian: elefaont; Volapük: leefad; Welsh: eliffant; West Coast Bajau: datu', gaja; West Frisian: oaljefant; White Hmong: ntxhw; Wolof: ñey wi, ñay; Xhosa: indlovu; Yagnobi: фил; Yakut: слон; Yaqui: elehaánte; Yiddish: העלפֿאַנד; Yoruba: erin; Yucatec Maya: chowak jom, elefante; Zazaki: fîl; Zhuang: duzciengh, ciengh; Zulu: indlovu
ivory
Afar: qaag; Afrikaans: ivoor, elpebeen; Akkadian: 𒅗/); Arabic: عَاج; Egyptian Arabic: عاج; Armenian: փղոսկր; Belarusian: слановая косць; Bikol Central: gading; Bulgarian: слонова кост; Burmese: ဆင်စွယ်; Catalan: ivori, vori, marfil; Chinese Mandarin: 象牙; Classical Nahuatl: tlanomitl, mazātl elefante īcōātlan; Crimean Tatar: fil tişi; Czech: slonovina; Danish: elfenben; Dutch: ivoor; Esperanto: eburo; Estonian: elevandiluu; Faroese: fílabein; Finnish: norsunluu; French: ivoire; Galician: marfil; German: Elfenbein; Greek: φίλντισι; Ancient Greek: ἐλέφας; Gujarati: હાથીદાંત; Hausa: hauren giwa; Hawaiian: niho ʻelepani; Hebrew: שֶׁנְהָב; Hindi: हाथीदांत, हाथी दांत, गजदन्त; Hungarian: elefántcsont; Icelandic: fílabein, fílsbein; Ido: ivoro; Indonesian: gading; Irish: eabhar; Italian: avorio; Japanese: 象牙; Kalmyk: занын ясн; Khmer: ទន្ត, ភ្លុក; Kikuyu: mũguongo; Korean: 상아(象牙); Latin: ebur; Latvian: ziloņkauls; Lithuanian: dramblio kaulo; Luxembourgish: Elfebeen; Macedonian: слонова коска; Malay: gading; Maltese: avorju; Maori: rei; Middle English: elpes bon, ivorie, yvory; Mongolian: зааны яс; Norman: iviéthe; Norwegian Bokmål: elfenbein, elfenben; Nynorsk: elfenbein, filsbein; Old English: elpendbān; Old French: olifan; Persian: عاج, پیلسته; Plautdietsch: Aulfenbeen; Polish: kość słoniowa; Portuguese: marfim; Romanian: fildeș, ivoriu; Romansch: ivur; Russian: слоновая кость; Samoan: nifo elefane; Sardinian Campidanese: marfilu; Sassarese: aboriu; Serbo-Croatian Cyrillic: сло̀новача, бје̏локо̄ст; Roman: slònovača, bjȅlokōst; Slovak: slonovina; Slovene: slonovina; Somali: caag; Spanish: marfil; Swahili: pembe za ndovu; Swedish: elfenben; Tagalog: garing; Tajik: устухони фил; Thai: งาช้าง; Tibetan: བལ་སོ; Turkish: fildişi; Ukrainian: слонова кі́стка; Urdu: ہاتھی دانت; Uzbek: fil suyagi; Vietnamese: ngà voi, ngà; Volapük: vior; Walloon: ivwere; Waray-Waray: gading; Welsh: dant eliffant; Yiddish: העלפֿאַנדביין
