κέρχνος: Difference between revisions
m (Text replacement - "( " to "(") |
|||
(4 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=kerchnos | |Transliteration C=kerchnos | ||
|Beta Code=ke/rxnos | |Beta Code=ke/rxnos | ||
|Definition=(A), ὁ,<br><span class="bld">A</span> = [[κέγχρος]] ([[millet]]), Hsch.s.v. [[κατακερχνοῦται]], cf. Anaxandr. 41.27, Gal.18(1).574.<br /><br />(B), ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[rough excrescence]], [[τραχύς|τραχὺς]] [[χελώνη|χελώνης]] κέρχνος S.Fr.279.<br><span class="bld">2</span> of the [[throat]], [[roughness]], [[hoarseness]], Hp. Epid.7.27.<br><span class="bld">b</span> of [[sound]], [[harsh croaking]], S.Ichn.128.<br><span class="bld">II</span> [[silverdust]], Poll.7.99.<br><span class="bld">III</span> = [[κέρνος]] ([[earthen]] [[dish]] with small [[pot]]s [[affix]]ed for [[miscellaneous]] [[offering]]s), IG12.313.17, 314.23 (Eleusis).<br /><br />(C), ον,<br><span class="bld">A</span> [[rough]], [[hoarse]]: τὸ [[κέρχνον]] Gal.19.111. | |Definition=(A), ὁ,<br><span class="bld">A</span> = [[κέγχρος]] ([[millet]]), [[Hesychius Lexicographus|Hsch.]] [[s.v.]] [[κατακερχνοῦται]], cf. Anaxandr. 41.27, Gal.18(1).574.<br /><br />(B), ὁ,<br><span class="bld">A</span> [[rough excrescence]], [[τραχύς|τραχὺς]] [[χελώνη|χελώνης]] κέρχνος S.Fr.279.<br><span class="bld">2</span> of the [[throat]], [[roughness]], [[hoarseness]], Hp. Epid.7.27.<br><span class="bld">b</span> of [[sound]], [[harsh croaking]], S.Ichn.128.<br><span class="bld">II</span> [[silverdust]], Poll.7.99.<br><span class="bld">III</span> = [[κέρνος]] ([[earthen]] [[dish]] with small [[pot]]s [[affix]]ed for [[miscellaneous]] [[offering]]s), IG12.313.17, 314.23 (Eleusis).<br /><br />(C), ον,<br><span class="bld">A</span> [[rough]], [[hoarse]]: τὸ [[κέρχνον]] Gal.19.111. | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
Line 14: | Line 14: | ||
}} | }} | ||
{{bailly | {{bailly | ||
|btext=<span class="bld">1</span>ου (ὁ) :<br /><b>1</b> [[rugosité d'une surface]];<br /><b>2</b> [[sécheresse de la voix]], [[raucité]], [[enrouement]].<br />'''Étymologie:''' DELG étym. obsc.<br /><span class="bld">2</span>ου (ἡ) :<br />grain de mil, millet.<br />'''Étymologie:''' ion. c. [[κέγχρος]]. | |btext=<span class="bld">1</span>ου (ὁ) :<br /><b>1</b> [[rugosité d'une surface]];<br /><b>2</b> [[sécheresse de la voix]], [[raucité]], [[enrouement]].<br />'''Étymologie:''' DELG étym. obsc.<br /><span class="bld">2</span>ου (ἡ) :<br />[[grain de mil]], [[millet]].<br />'''Étymologie:''' ion. c. [[κέγχρος]]. | ||
}} | }} | ||
{{elnl | {{elnl | ||
Line 26: | Line 26: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=<b>(I)</b><br />[[κέρχνος]], ὁ (Α)<br /><i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> κένχρος, [[κεχρί]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> αναδιπλασιασμένο ΙΕ τ. <i>gher</i>-<i>ghro</i>-, με [[ανομοίωση]] του δεύτερου -<i>τ</i>- σε -<i>n</i>- ( <i>gher</i>-<i>ghno</i>-), ενώ με [[ανομοίωση]] του πρώτου -<i>τ</i>- σε -<i>η</i>- ( <i>ghen</i>-<i>ghro</i>) προέκυψε πιθ. παράλληλα ο τ. [[κέγχρος]]. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], ο τ. [[κέρχνος]] [[είναι]] ο [[αρχικός]] (<span style="color: red;"><</span> <i>κέρκσνος</i>), [[οπότε]] συνδέεται με το αρχ. άνω γερμ. <i>hirso</i> «[[κεχρί]]», ο δε τ. [[κέγχρος]] προέκυψε με [[μετάθεση]]].<br /><b>(II)</b><br />[[κέρχνος]], -ον (Α)<br /><b>1.</b> [[τραχύς]], [[βραχνός]]<br /><b>2.</b> <b>το αρσ. ως ουσ.</b> ὁ [[κέρχνος]]<br />α) τραχύ [[εξόγκωμα]] («τραχὺς χελώνης [[κέρχνος]]», <b>Σοφ.</b>)<br />β) (για τον λαιμό) [[βραχνάδα]]<br />γ) διαπεραστική [[κραυγή]], [[στριγγλιά]]<br />δ) [[ασημόσκονη]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Πρόκειται [[μάλλον]] για ονοματοποιημένη λ. Συνδέεται πιθ. με το [[κρεξ]], [[οπότε]] θα προέκυψε <span style="color: red;"><</span> <i>κερκ</i>-<i>σνος</i> και θα [[πρέπει]] να αναχθεί σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>ker</i>-<i>k</i>- που [[είναι]] [[προϊόν]] ονοματοποιίας. Έχει [[επίσης]] προταθεί [[σύνδεση]] με το αρχ. ινδ. <i>ghar</i>-<i>ghara</i>- «[[τρίξιμο]], [[θόρυβος]]», [[επίσης]] [[προϊόν]] ονοματοποιίας, [[οπότε]] θα προέκυψε <span style="color: red;"><</span> <i>κέρ</i>-<i>χρ</i>-<i>ος</i> με ανομοιωτική [[τροπή]] του δεύτερου -<i>ρ</i>- σε -<i>ν</i>-. Παράλληλα με τον [[κέρχνος]] μαρτυρείται και τ. <i>καρχ</i>-<i>αλέος</i>, ο [[οποίος]] θα [[πρέπει]] να προέκυψε [[κατά]] το [[σχήμα]] [[ισχνός]]: [[ισχαλέος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[κερχνασμός]], [[κερχνηίς]], [[κέρχνω]], [[κερχνώ]], [[κερχνώδης]], [[κερχνωτός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) <i>αιμόκερχνον</i>, [[άκερχνος]]].<br /><b>(III)</b><br />[[κέρχνος]], ὁ (Α)<br />πήλινο [[πινάκιο]] για λατρευτική [[χρήση]], [[κέρνος]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Άλλος τ. του [[κέρνος]] (II)]. | |mltxt=<b>(I)</b><br />[[κέρχνος]], ὁ (Α)<br /><i>([[κατά]] τον <b>Ησύχ.</b>)</i> κένχρος, [[κεχρί]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> <span style="color: red;"><</span> αναδιπλασιασμένο ΙΕ τ. <i>gher</i>-<i>ghro</i>-, με [[ανομοίωση]] του δεύτερου -<i>τ</i>- σε -<i>n</i>- (<i>gher</i>-<i>ghno</i>-), ενώ με [[ανομοίωση]] του πρώτου -<i>τ</i>- σε -<i>η</i>- (<i>ghen</i>-<i>ghro</i>) προέκυψε πιθ. παράλληλα ο τ. [[κέγχρος]]. Κατ' [[άλλη]] [[άποψη]], ο τ. [[κέρχνος]] [[είναι]] ο [[αρχικός]] (<span style="color: red;"><</span> <i>κέρκσνος</i>), [[οπότε]] συνδέεται με το αρχ. άνω γερμ. <i>hirso</i> «[[κεχρί]]», ο δε τ. [[κέγχρος]] προέκυψε με [[μετάθεση]]].<br /><b>(II)</b><br />[[κέρχνος]], -ον (Α)<br /><b>1.</b> [[τραχύς]], [[βραχνός]]<br /><b>2.</b> <b>το αρσ. ως ουσ.</b> ὁ [[κέρχνος]]<br />α) τραχύ [[εξόγκωμα]] («τραχὺς χελώνης [[κέρχνος]]», <b>Σοφ.</b>)<br />β) (για τον λαιμό) [[βραχνάδα]]<br />γ) διαπεραστική [[κραυγή]], [[στριγγλιά]]<br />δ) [[ασημόσκονη]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Πρόκειται [[μάλλον]] για ονοματοποιημένη λ. Συνδέεται πιθ. με το [[κρεξ]], [[οπότε]] θα προέκυψε <span style="color: red;"><</span> <i>κερκ</i>-<i>σνος</i> και θα [[πρέπει]] να αναχθεί σε ΙΕ [[ρίζα]] <i>ker</i>-<i>k</i>- που [[είναι]] [[προϊόν]] ονοματοποιίας. Έχει [[επίσης]] προταθεί [[σύνδεση]] με το αρχ. ινδ. <i>ghar</i>-<i>ghara</i>- «[[τρίξιμο]], [[θόρυβος]]», [[επίσης]] [[προϊόν]] ονοματοποιίας, [[οπότε]] θα προέκυψε <span style="color: red;"><</span> <i>κέρ</i>-<i>χρ</i>-<i>ος</i> με ανομοιωτική [[τροπή]] του δεύτερου -<i>ρ</i>- σε -<i>ν</i>-. Παράλληλα με τον [[κέρχνος]] μαρτυρείται και τ. <i>καρχ</i>-<i>αλέος</i>, ο [[οποίος]] θα [[πρέπει]] να προέκυψε [[κατά]] το [[σχήμα]] [[ισχνός]]: [[ισχαλέος]].<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> <b>αρχ.</b> [[κερχνασμός]], [[κερχνηίς]], [[κέρχνω]], [[κερχνώ]], [[κερχνώδης]], [[κερχνωτός]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Β' συνθετικό) <i>αιμόκερχνον</i>, [[άκερχνος]]].<br /><b>(III)</b><br />[[κέρχνος]], ὁ (Α)<br />πήλινο [[πινάκιο]] για λατρευτική [[χρήση]], [[κέρνος]].<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Άλλος τ. του [[κέρνος]] (II)]. | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym | ||
Line 32: | Line 32: | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''κέρχνος''': {kérkhnos}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[rauhe Stimme]], [[Heiserkeit]] (Hp., S. ''Ichn''. 128), [[rauhe Fläche]], [[Erhabenheit]] (S. ''Fr''. 279), auch = ὁ | |ftr='''κέρχνος''': {kérkhnos}<br />'''Grammar''': m.<br />'''Meaning''': [[rauhe Stimme]], [[Heiserkeit]] (Hp., S. ''Ichn''. 128), [[rauhe Fläche]], [[Erhabenheit]] (S. ''Fr''. 279), auch = ὁ τῶν ἀργυρίων [[κονιορτός]] (Poll. 7, 99).<br />'''Composita''': Kompp. [[ἄκερχνος]] [[ohne Heiserkeit]] (Aret.), [[αἱμόκερχνον]] n. [[Bluthusten]] (Hp.; subst. Bahuvrihi). Aus [[ἄκερχνος]] und [[κέρχνω]] entstand das Adj. [[κέρχνος]] (κερχνός?) [[rauh]] von der Stimme, [[heiser]] (Gal.).<br />'''Derivative''': Davon [[κερχνώδης]] [[rauh]], [[heiser]] (Hp.), [[κερχνασμός]] [[Rauheit]], [[Heiserkeit]] (Gal.; wie von *κερχνάζω). Denominatives Verb κερχνόομαι, -όω ‘rauh, uneben sein bzw. machen, gravieren’ (H.) mit κερχνώματα pl. [[Unebenheiten]], [[erhabene]], [[getriebene Arbeiten]] (H.; danach auch E. ''Ph''. 1386 für κεγχρώμασι zu lesen?, vgl. zu [[κέγχρος]]), [[κερχνωτός]] [[getrieben]], [[graviert]] (H.); auch [[κέρχνω]] [[heiser sein oder machen]] (Hp. u. a.; zur Bildung Schwyzer 723 Zus.). — Daneben [[κερχαλέος]] [[rauh]], [[heiser]] (Hp.), auch [[κερχναλέος]] (Hp. [[varia lectio|v.l.]], Gal.; vgl. unten). Zu [[κερχνηΐς]] s. bes.<br />'''Etymology''': Ohne sichere Anknüpfung, wohl ursprünglich onomatopoetisch. Eine allgemeine Ähnlichkeit zeigen die unter [[κρέξ]] besprochenen Schallwörter; [[κέρχνος]] dann aus *κέρκσνος? Anderseits erinnert Pisani Ist. Lomb. 73: 2, 12 an das schallnachahmende aind. ''ghar''-''ghara''- m. [[Geknister]], [[Gerassel]], woneben die davon unabhängig gebildeten lat. ''hirriō'' [[winselnd knurren]], ags. ''gierran'' ‘krachen, knarren, ''girren''’ u. a. m. (WP. 1, 605, Pok. 439); [[κέρχνος]] stände dann für *κερχρο-ς und [[κερχαλέος]] wäre Analogiebildung nach [[ἰσχνός]]: [[ἰσχαλέος]] u. a., wozu durch Kreuzung [[κερχναλέος]].<br />'''Page''' 1,833-834 | ||
}} | }} |
Latest revision as of 12:28, 13 October 2024
English (LSJ)
(A), ὁ,
A = κέγχρος (millet), Hsch. s.v. κατακερχνοῦται, cf. Anaxandr. 41.27, Gal.18(1).574.
(B), ὁ,
A rough excrescence, τραχὺς χελώνης κέρχνος S.Fr.279.
2 of the throat, roughness, hoarseness, Hp. Epid.7.27.
b of sound, harsh croaking, S.Ichn.128.
II silverdust, Poll.7.99.
III = κέρνος (earthen dish with small pots affixed for miscellaneous offerings), IG12.313.17, 314.23 (Eleusis).
(C), ον,
A rough, hoarse: τὸ κέρχνον Gal.19.111.
German (Pape)
[Seite 1426] ὁ, Trockenheit, Rauhigkeit, χελώνης Soph. frg. 278; bes. Rauhigkeit des Halses, Heiserkeit, Medic. – Durch Metathesis = κέγχρος, VLL., wie Poll. 7, 99, ὁ τῶν ἀργυρίων κονιορτὸς κέρχνος.
French (Bailly abrégé)
1ου (ὁ) :
1 rugosité d'une surface;
2 sécheresse de la voix, raucité, enrouement.
Étymologie: DELG étym. obsc.
2ου (ἡ) :
grain de mil, millet.
Étymologie: ion. c. κέγχρος.
Dutch (Woordenboekgrieks.nl)
κέρχ(ν)ος -ον hees; subst. τὸ κέρχνον heesheid. Hp.
Russian (Dvoretsky)
κέρχνος: ὁ шероховатость, бугристость (χελώνης Soph.).
Greek (Liddell-Scott)
κέρχνος: ὁ, παχύτης ἐπιφανείας, Σοφ. Ἀποσπ. 278· ἐπὶ τοῦ λάρυγγος, τραχύτης, «βραχνάδα», Ἱππ. 1217F. ΙΙ. κονιορτὸς τῶν ἀργυρίων, Πολυδ. Ζ΄, 99.
Greek Monolingual
(I)
κέρχνος, ὁ (Α)
(κατά τον Ησύχ.) κένχρος, κεχρί.
[ΕΤΥΜΟΛ. < αναδιπλασιασμένο ΙΕ τ. gher-ghro-, με ανομοίωση του δεύτερου -τ- σε -n- (gher-ghno-), ενώ με ανομοίωση του πρώτου -τ- σε -η- (ghen-ghro) προέκυψε πιθ. παράλληλα ο τ. κέγχρος. Κατ' άλλη άποψη, ο τ. κέρχνος είναι ο αρχικός (< κέρκσνος), οπότε συνδέεται με το αρχ. άνω γερμ. hirso «κεχρί», ο δε τ. κέγχρος προέκυψε με μετάθεση].
(II)
κέρχνος, -ον (Α)
1. τραχύς, βραχνός
2. το αρσ. ως ουσ. ὁ κέρχνος
α) τραχύ εξόγκωμα («τραχὺς χελώνης κέρχνος», Σοφ.)
β) (για τον λαιμό) βραχνάδα
γ) διαπεραστική κραυγή, στριγγλιά
δ) ασημόσκονη.
[ΕΤΥΜΟΛ. Πρόκειται μάλλον για ονοματοποιημένη λ. Συνδέεται πιθ. με το κρεξ, οπότε θα προέκυψε < κερκ-σνος και θα πρέπει να αναχθεί σε ΙΕ ρίζα ker-k- που είναι προϊόν ονοματοποιίας. Έχει επίσης προταθεί σύνδεση με το αρχ. ινδ. ghar-ghara- «τρίξιμο, θόρυβος», επίσης προϊόν ονοματοποιίας, οπότε θα προέκυψε < κέρ-χρ-ος με ανομοιωτική τροπή του δεύτερου -ρ- σε -ν-. Παράλληλα με τον κέρχνος μαρτυρείται και τ. καρχ-αλέος, ο οποίος θα πρέπει να προέκυψε κατά το σχήμα ισχνός: ισχαλέος.
ΠΑΡ. αρχ. κερχνασμός, κερχνηίς, κέρχνω, κερχνώ, κερχνώδης, κερχνωτός.
ΣΥΝΘ. (Β' συνθετικό) αιμόκερχνον, άκερχνος].
(III)
κέρχνος, ὁ (Α)
πήλινο πινάκιο για λατρευτική χρήση, κέρνος.
[ΕΤΥΜΟΛ. Άλλος τ. του κέρνος (II)].
Frisk Etymological English
Grammatical information: m.
Meaning: raw voice, hoarseness (Hp., S. Ichn. 128), raw surface, rough excrescence (S. Fr. 279), auch = ὁ τῶν ἀργυρίων κονιορτός (Poll. 7, 99).
Compounds: Compp. ἄ-κερχνος without hoarseness (Aret.), αἱμό-κερχνον n. cough with blood spitting (Hp.; subst. bahuvrihi). From ἄκερχνος and κέρχνω arose the adj. κέρχνος (κερχνός?) raw of the voice, hoarse (Gal.) [??].
Derivatives: κερχνώδης raw, hoarse (Hp.), κερχνασμός rawness, hoarsness (Gal.; as if from *κερχνάζω). Denomin. verb κερχνόομαι, -όω be raw, uneven or make, engrave (H.) with κερχνώματα pl. unevennesses, elevated, embossed(?) work (H.; after this also E. Ph. 1386 to be read for κεγχρώμασι?, cf. on κέγχρος), κερχνωτός embossed, engraved (H.); also κέρχνω be or make hoarse (Hp.; on the formation Schwyzer 723 Zus.). - Beside it κερχαλεος raw hoarse (Hp.), also κερχναλέος (Hp. v.l., Gal.; cf. below). On κερχνηΐς s. v.
Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]X [probably]
Etymology: Without certain connection; onomatopoetic? The form κρέξ (name of a bird) seems hardly comparable. One proposes κέρχνος < *κέρκ-σνος? Pisani Ist. Lomb. 73: 2, 12 reminds of Skt. ghar-ghara- m. crackling, rattling (and independent Lat. hirriō grumble, OE. gierran crack, creak, girren etc. (Pok. 439); κέρχνος would continue *κερ-χρ-ο-ς. κερχαλέος would be analogical, as ἰσχνός: ἰσχαλέος. Fur. 340 compares κάρχαρος. If the word is Pre-Greek, it could simply be *KerK-no-, with aspiration before the n.
Frisk Etymology German
κέρχνος: {kérkhnos}
Grammar: m.
Meaning: rauhe Stimme, Heiserkeit (Hp., S. Ichn. 128), rauhe Fläche, Erhabenheit (S. Fr. 279), auch = ὁ τῶν ἀργυρίων κονιορτός (Poll. 7, 99).
Composita: Kompp. ἄκερχνος ohne Heiserkeit (Aret.), αἱμόκερχνον n. Bluthusten (Hp.; subst. Bahuvrihi). Aus ἄκερχνος und κέρχνω entstand das Adj. κέρχνος (κερχνός?) rauh von der Stimme, heiser (Gal.).
Derivative: Davon κερχνώδης rauh, heiser (Hp.), κερχνασμός Rauheit, Heiserkeit (Gal.; wie von *κερχνάζω). Denominatives Verb κερχνόομαι, -όω ‘rauh, uneben sein bzw. machen, gravieren’ (H.) mit κερχνώματα pl. Unebenheiten, erhabene, getriebene Arbeiten (H.; danach auch E. Ph. 1386 für κεγχρώμασι zu lesen?, vgl. zu κέγχρος), κερχνωτός getrieben, graviert (H.); auch κέρχνω heiser sein oder machen (Hp. u. a.; zur Bildung Schwyzer 723 Zus.). — Daneben κερχαλέος rauh, heiser (Hp.), auch κερχναλέος (Hp. v.l., Gal.; vgl. unten). Zu κερχνηΐς s. bes.
Etymology: Ohne sichere Anknüpfung, wohl ursprünglich onomatopoetisch. Eine allgemeine Ähnlichkeit zeigen die unter κρέξ besprochenen Schallwörter; κέρχνος dann aus *κέρκσνος? Anderseits erinnert Pisani Ist. Lomb. 73: 2, 12 an das schallnachahmende aind. ghar-ghara- m. Geknister, Gerassel, woneben die davon unabhängig gebildeten lat. hirriō winselnd knurren, ags. gierran ‘krachen, knarren, girren’ u. a. m. (WP. 1, 605, Pok. 439); κέρχνος stände dann für *κερχρο-ς und κερχαλέος wäre Analogiebildung nach ἰσχνός: ἰσχαλέος u. a., wozu durch Kreuzung κερχναλέος.
Page 1,833-834