frux

Latin > English (Lewis & Short)

frux: frūgis, and more freq. in plur. frūges, um (also in
I nom. sing. frugis: frugi rectus est natura frux, at secundum consuetudinem dicimus, ut haec avis, haec ovis, sic haec frugis, Varr. L. L. 9, § 76 dub.), f. from the root FRUG; v. fruor, fruits of the earth (that may be enjoyed), produce of the fields, pulse, legumes (whereas fructus denotes chiefly tree-fruit, and frumentum halm-fruit, grain), sometimes also, in gen., for fruits (grain, tree-fruit, etc.).
I Lit.
   (a)    Plur.: terra feta frugibus et vario leguminum genere, Cic. N. D. 2, 62, 156: fruges terrae, id. Div. 1, 51, 116; id. de Sen. 2, 5; cf.: nos fruges serimus, nos arbores, id. N. D. 2, 60, 152: ubertas frugum et fructuum, id. ib. 3, 36, 86: frugum fructuumque reliquorum perceptio, id. Off. 2, 3, 12: oleam frugesve ferre, id. Rep. 3, 9: neque foliis, neque oleo neque frumento neque frugibus usurum, Dig. 7, 8, 12; cf. ib. 50, 16, 77: arbores frondescere ... segetes largiri fruges, Enn. ap. Cic. Tusc. 1, 28, 69 (Trag. v. 195 Vahl.): ut cum fruges Cererem appellamus, vinum autem Liberum, Cic. N. D. 2, 23, 60; cf. Lucr. 2, 656: inventis frugibus, Cic. Or. 9, 31: fruges in ea terra (Sicilia) primum repertas esse arbitrantur, id. Verr. 2, 4, 48, § 106: cultus agrorum perceptioque frugum, id. Rep. 2, 14: lentiscus triplici solita grandescere fetu, Ter fruges fundens, Cic. poët. Div. 1, 9, 15: arboreae, Cornif. ap. Serv. Verg. G. 1, 55: roburneae, Col. 9, 1, 5: (Gallorum gens) dulcedine frugum maximeque vini capta, Liv. 5, 33, 2 al.—Poet.: salsae fruges = mola salsa, the sacrificial roasted barley-meal mixed with salt, Verg. A. 2, 133; 12, 173: medicatae, magic herbs, id. ib. 6, 420.—
   (b)    Sing.: si jam data sit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 412 Vahl.; cf. ib. v. 318): spicea frux, Aus. Monos. de Cibis, 4: (mensae) exstructae dapibus nec tostae frugis egentes, Ov. M. 11, 121: ut non omnem frugem neque arborem in omni agro reperire possis, Cic. Rosc. Am. 27, 75: fundit frugem spici ordine structam, id. de Sen. 15, 51: quercus et ilex multa fruge pecus juvet, Hor. Ep. 1, 16, 10: sit bona librorum et provisae frugis in annum Copia, id. ib. 1, 18, 109.
II Trop.
   A In gen., like fructus, result, success, value (rare but class.): quae virtutis maturitas et quantae fruges industriae sint futurae, Cic. Cael. 31, 76: illae sunt animi fruges, Auct. Aetn. 273: generare atque ad frugem aliquam perducere, to some maturity, Quint. 6, 2, 3; cf.: illud ingeniorum velut praecox genus non temere umquam pervenit ad frugem, id. 1, 3, 3: jam ego et ipsa frugem tuam periclitabor, maturity of mind, ability, App. M. 6, p. 177, 13: hominem nihili, neque rei neque frugis bonae, Gell. 6, 11, 2; cf. B. 1. β infra. —Poet.: centuriae seniorum agitant expertia frugis, rail at what is crude, worthless (= poëmata nimis jocosa), Hor. A. P. 341: cultor enim juvenum purgatas inseris aures Fruge Cleanthea, with Cleanthian fruit, i. e. doctrine, Pers. 5, 64: herus si tuus volet facere frugem, meum herum perdet, i. e. to act with advantage, Plaut. Poen. 4, 2, 70.—
   B In partic., of moral character.
   1    frugi (a dat. form, fit for food; frugi aptus, serviceable, χρήσιμος, χρηστός; hence, transf.), as adj. indecl., useful, fit, proper, worthy, honest, discreet, virtuous, temperate, frugal (class.; for comp. and sup. the words frugalior and frugalissimus were used; v. frugalis): frugi hominem dici non multum habet laudis in rege, Cic. Deiot. 9, 26; cf. id. Tusc. 3, 8, 16 sq.: qui (L. Piso) tanta virtute atque integritate fuit, ut ... solus Frugi nominaretur. Quem cum in contionem Gracchus vocari juberet et viator quaereret, quem Pisonem, quod erant plures: Cogis me, inquit, dicere inimicum meum frugi, id. Font. 13, 29; cf.: loquitur ut Frugi ille Piso, id. Fin. 2, 28, 90: homines plane frugi ac sobrii, id. Verr. 2, 3, 27, § 67: ego praeter alios meum virum fui rata Siccum, frugi, continentem (opp. madidum, nihili, incontinentem), Plaut. As. 5, 2, 7: hominis frugi et temperantis functus officium, Ter. Heaut. 3, 3, 19: parcius hic vivit: frugi dicatur, Hor. S. 1, 3, 49: Antonius frugi factus est, Cic. Phil. 2, 28, 69: (Penelope) tam frugi tamque pudica, Hor. S. 2, 5, 77: sum bonus et frugi, id. Ep. 1, 16, 49: quo sane populus numerabilis, utpote parvus, Et frugi castusque verecundusque coibat, id. A. P. 207: servus frugi atque integer, Cic. Clu. 16, 47: Davus, amicum mancipium domino et frugi, Hor. S. 2, 7, 3: liberti probi et frugi, Plin. Pan. 88, 2: quae (lena) frugi esse vult, useful, serviceable, Plaut. As. 1, 3, 23; Ter. Eun. 3, 5, 59.—
   (b)    Strengthened by the attributive bonae: is probus est, quem paenitet, quam probus sit et frugi bonae: Qui ipsus sibi satis placet, nec probus est nec frugi bonae, Plaut. Trin. 2, 2, 39 and 40; id. As. 3, 3, 12; id. Poen. 4, 2, 23: (Fabius Luscus) satis acutus et permodestus ac bonae frugi, Cic. Att. 4, 8, 3.—
   b Of inanim. and abstr. things: frugi severaque vita, honest, virtuous, Cic. Fil. ap. Cic. Fam. 16, 21, 4: victus luxuriosus, an frugi, an sordidus, quaeritur, frugal, temperate, Quint. 5, 10, 27; cf.: atrium frugi nec tamen sordidum, Plin. Ep. 2, 17, 4: cena, id. ib. 3, 1, 4; Juv. 3, 167: jentacula, Mart. 13, 31, 1.—*
   2    Frux = homo frugi, worthy, honest: dictum factumque facit frux, Enn. ap. Prisc. p. 724 P. (Ann. v. 318 Vahl.). —
   3    Ad frugem or ad bonam frugem, in vulg. lang. (to turn or bring one's self) to moral worth, excellence, virtue: equidem multos vidi et in hac civitate, qui totam adolescentiam voluptatibus dedissent, emersisse aliquando et se ad frugem bonam, ut dicitur, recepisse gravesque homines atque illustres fuisse, have reformed, Cic. Cael. 12, 28: multa ad bonam frugem ducentia in eo libro scripta sunt, Gell. 13, 27, 2: quin tu adolescentem, quem esse corruptum vides, restituis? quin ad frugem corrigis? Plaut. Trin. 1, 2, 81; cf. id. Bacch. 4, 10, 10: certum'st ad frugem applicare animum, id. Trin. 2, 1, 34.

Latin > French (Gaffiot 2016)

frūx,⁹ frūgis, gem, gī, ge, f., mais ordin. pl., frūgēs, um,
1 [pl.] productions, biens de la terre : Cic. Nat. 2, 156 ; CM 5 ; Div. 1, 116 || grains, céréales, moissons : Cic. Nat. 2, 152 ; Verr. 2, 4, 106 || poét. salsæ fruges Virg. En. 2, 133, v. mola (salsa)
2 [sing., même sens que le pl.] Cic. Amer. 75 ; CM 51 ; Hor. Ep. 1, 16, 10 || [fig.] : bonæ frugis homo Gell. 6, 11, 2, homme qui produit qqch. de bon, brave homme, ou bonæ frugi Pl. Cas. 306 ; Trin. 320, etc. ; Cic. Att. 4, 8 b, 3, v. frugi ; ad frugem compellere Pl. Bacch. 1085, ramener à une vie rangée (produisant qqch. de bon), cf. Trin. 118 ; expertia frugis Hor. P. 341, des choses en dehors de tout enseignement moral ; ad frugem bonam, ut dicitur, se recipere Cic. Cæl. 28, s’amender. nom. frux Enn. Ann. 314 ; frugis Varro L. 9, 76.