πηλός

English (LSJ)

(Dor. πᾱλός Sophr.32, Cerc.3.3, IG5(1).1447.16 (Messene, iii/ii B. C.)), ὁ, Syrac. ἡ Phryn.38 :—

   A clay, earth, used by masons and potters, Hdt.2.36, 136, Ar.Av.1143, Th.2.76, Pl.Tht.147a, Plb.15.35.2; πηλὸν ὀργάζειν Eup.248, S.Fr.482, cf. 510, 787, Ar.Av.839; π. ἠχυρωμένος clay mixed with chaff for use as mortar, IG22.463.42, cf. 5(1)l.c., LXXGe.11.3; εὐώδεϊ πηλῷ, of earth on which wine has been poured, Tryph.349; Βρομιώδεα π. φύρησαν . . Χάριτες, of a drinkingcup, AP11.27 (Maced.): metaph., clay from which man was made: hence ὁ π. ὁ Προμηθεῖος, of man, Call.Fr.87, cf. 133, Ar.Av.686; ἐκ ποίου πηλοῦ πεφύρητ' εἰδότα Herod.2.29.    2 mud, mire, Hdt.2.5, 4.28, Ar.V.248, Th.2.4, Pl.R.363d, etc.: prov., ἔξω κομίζειν πηλοῦ πόδα A.Ch.697; κάσις πηλοῦ ξύνουρος, i. e. dust, Id.Ag.495: metaph., ἀνέρες ὧν τὸ κέαρ παλῶ σέσακται Cerc. l.c.    II Poet., thick or muddy wine, lees, S.Fr.783; of wine spilt on the floor, Plu.2.463a, Charito 1.3; cf. Πηλεύς fin.    III metaph., dolt, blockhead, Com. Adesp.890.

German (Pape)

[Seite 610] ὁ (palus), auch bei den Doriern unverändert π ηλός, Thon, Lehm, aus dem der Maurer u. Töpfer arbeitet; lutum; Her. 2, 136; auch erweichter Schlamm, Koth, Morast, 4, 28; ἔξω κομίζων ὀλεθρίο υ πηλοῦ πόδα, Aesch. Ch. 686, der auch den Staub nennt πηλοῦ κάσις, Ag. 481; Soph. frg. 432; Ar. Vesp. 248. 257; in Att. Prosa: πηλὸς ὁ τῶν χυτρέων, Plat. Theaet. 147 a; auch ὑγροῦ, Phaed. 111 d; καὶ ῥύπος, Parm. 130 c; Folgde, wie Pol.; auch im plur., 3, 79, 9. – Die Weinhefe, der Bodensatz, Soph. fr. 928; s. die Erklärer zu Ath. IX, 383 c; bei sehr späten Dichtern gradezu = οἶνος, Tryphiod. 349, vgl. Wernicke. – Eust. führt auch ἡ πηλός an.

French (Bailly abrégé)

οῦ (ὁ) :
1 boue, fange;
2 argile, terre glaise ; mortier : πηλὸς ἠχυρωμένος ou τετριχωμένος PLUT mortier mélangé de paille, torchis.
Étymologie: πήγνυμι.

Spanish

barro

English (Strong)

perhaps a primary word; clay: clay.

English (Thayer)

πηλοῦ, ὁ, from Aeschylus and Herodotus down;
a. clay, which the potter uses (mud (wet 'clay'): John 9:6,11, 14f.

Greek Monolingual

ο, ΝΜΑ, και δωρ. τ. παλός, Α
1. μίγμα αργιλικών, κατά βάση, χωμάτων,ζυμωμένο με νερό μέχρι να γίνει πυκνόρρευστος πολτός, που χρησιμοποιείται για την κατασκευή πήλινων αγγείων, τούβλων, κεραμιδιών κ.ά. αντικειμένων
2. η λάσπη που σχηματίζεται από το νερό της βροχής ή από αυλάκι που ξεχειλίζει
3. η ύλη από την οποία, σύμφωνα με τη Βίβλο, κατασκευάστηκε ο άνθρωπος
νεοελλ.
1. (πετρογρ.) κλαστικό ιζηματογενές πέτρωμα που αποτελείται από άργιλο — πλούσια σε λεπτόκοκκη χαλαζιακή άμμο— και υδροξείδια του σιδήρου
2. φρ. α) «πυρίμαχος πηλός» — πηλός που αντέχει σε υψηλές θερμοκρασίες
β) «μέθοδος μαλακού πηλού» — μέθοδος μηχανοποιημένης απομίμησης τών χειροποίητων οπτοπλίνθων, τών τούβλων
γ) «μέθοδος σκληρού πηλού» — μέθοδος παραγωγής οπτοπλίνθων
δ) «ασβεστούχος πηλός» — βλ. ασβεστούχος
αρχ.
1. είδος αργιλώδους γης που χρησιμοποιούσαν αντί για σαπούνι
2. πήλινο ποτήρι
3. πηχτό ή θολό κρασί, κατακάθι
4. (για πρόσ.) ηλίθιος, βλάκας
5. φρ. «ἔξω κομίζω πηλοῡ πόδα» — βγαίνω απ' τις δυσκολίες.
[ΕΤΥΜΟΛ. Άγνωστης ετυμολ. Έχει διατυπωθεί ωστόσο η άποψη ότι η λ. συνδέεται με το λατ. palus «έλος, τέλμα» και το ρ. palleo «είμαι πελιδνός, κάτωχρος» (πρβλ. πελιός). Κατ' άλλους, η λ. συνδέεται με το λατ. squālus «καλυμμένος με πηλό» και το αρχ. σλαβ. kalŭ «πηλός», ενώ, σύμφωνα με άλλη άποψη, πρόκειται για πελασγικό δάνειο που συνδέεται με το πλίνθος και το λιθουαν. bala «τέλμα, έλος». Ο τ., τέλος, που παραδίδει ο Ησύχ. «πάσκος
πηλός» οδήγησε ορισμένους να αναγάγουν τη λ. σε αμάρτυρο τ. πάσ-λος].

Greek Monotonic

πηλός: ὁ, ἡ,
1. πηλός, χώμα, γη, ως ύλη που χρησιμοποιείται από τον αγγειοπλάστη και τον κεραμέα, Λατ. lutum, σε Ηρόδ., Αττ.
2. μερικές φορές αντί βόρβορος ή ἰλύς, λάσπη, βούρκος, όπως lutum αντί ocenum, σε Ηρόδ., Αριστοφ. κ.λπ.· παροιμ., ἔξω κομίζειν· πηλοῦ πόδα, δηλ. εμποδίζω τις δυσκολίες, σε Αισχύλ.· κάσιςπηλοῦ ξύνουρος, πρβλ. σύνορος.

Dutch (Woordenboekgrieks.nl)

πηλός -οῦ, ὁ modder. klei (voor pottenbakkers):. πλάσματα πηλοῦ schepsels van klei (mensen) Aristoph. Av. 686.

Russian (Dvoretsky)

πηλός: ὁ1) глина (π. ὁ τῶν πλινθουργῶν Plat.);
2) грязь, слякоть: κάσις πηλοῦ Aesch. = κόνις; ὀλέθριος π. Aesch. топь, трясина;
3) гуща, (винный) отстой Soph.: βρομιώδης π. Anth. Бромиева гуща, т. е. вино.

Frisk Etymological English

Grammatical information: m.
Meaning: loam, clay, mud, dung, bog (IA.).
Other forms: Dor. παλός (Sophr., inscr.).
Compounds: Compp., e.g. πηλο-φορέω to bear clay (Ar.), ἀκρό-πηλος with mud above (Plb.).
Derivatives: πήλ-ινος made of clay (D., Arist.), -αῖος id., living in mud (Man., Paus.), -ώδης loamy, muddy (IA.), -ώεις id. (Opp.; after εὑρώεις a.o.; Chantraine Form. 274, Schwyzer 527); -όομαι, -όω, rarely with περι- a.o., made of loam. etc., to be covered in, to ballast with clay (late) with -ωσις f. besmearing, -ωμα n. mud (Charis.). -- Expressive denominat. προ-πηλακίζω eig. "to tread in the mud before oneself" = to treat contumeliously, to insult (Att.) with -ισμός m. dishonour, reproach (IA.), -ισις f. insulting (Po.); on the diff. of meaning Röttger Substantivbildungen 19. Prob. direct from πηλός after other verbs in -ακ-ίζω (πῆλαξ only as explanation of πηλακίζω EM 669, 49; also pap. IIIa; πηλακισμός Suid.).
Origin: PG [a word of Pre-Greek origin]X [probably]
Etymology: Without convincing etymology. Several hypotheses: to Lat. palūs f. standing water etc. (Curtius 275 a. A. after Bopp etc.; rejected by Bq); to OCS kalъ mud, dung, Lat. squālus dirty (Meillet MSL 13, 291 f.; against this W.-Hofmann s.v.); to Lat. palleō be pale, πελιός etc. (Schulze Kl. Schr. 112; here after sch. also palūs etc.). Byforms πάλκος πηλός H. (recalling Lith. pélkė f. swamp, (peat)-marsh), πάσκος πηλός H. (so πηλός from *πασ-λός?; Sommer Lautst. 74). On the phonetics still Forbes Glotta 36, 242; farreaching speculations on the morphology in Specht Ursprung 64, 117, 187, 234 (all quite uncertain). --Further details w. lit. in Bq, W.-Hofmann s. 2. palūs and 2. squālus, WP. 1, 441 u. 2, 53. - So unknown; Pre-Greek?