ψάμμος: Difference between revisions
Ζήτει γυναῖκα σύμμαχον τῶν πραγμάτων → Quaere adiuvamen rebus uxorem tuis → Als Partnerin im Leben such dir eine Frau
m (Text replacement - " s.v. " to " s.v. ") |
m (Text replacement - "Aehnli" to "Ähnli") |
||
| (27 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=psammos | |Transliteration C=psammos | ||
|Beta Code=ya/mmos | |Beta Code=ya/mmos | ||
|Definition=ἡ, but in | |Definition=ἡ, but in Archim.Aren.1.1, al., always ὁ:—<br><span class="bld">A</span> [[sand]], used by Hom. for [[ψάμαθος]] only in Od.12.243, later very freq., [[Herodotus|Hdt.]]8.71, etc.: pl., [[ψάμμοι]] = [[grains of sand]], αἱ ἀπ' ἀλλήλων ἐσκεδασμέναι ψάμμοι S.E.P.1.130: [[proverb|prov.]], [[ψάμμος ἀριθμὸν περιπέφευγεν]] = [[grain]]s of [[sand]] [[escape]] [[count]]ing Pi.O.2.98; [[οἶδα]] δ' ἐγὼ ψάμμου τ' ἀριθμόν καὶ μέτρα θαλάσσης = [[grain]]s of [[sand]] I [[reckon]] and [[measure]] the [[space]]s of [[ocean]] Orac. ap. [[Herodotus|Hdt.]]1.47; ἐκ ψάμμου [[σχοινίον]] [[πλέκειν]], of [[labour in vain]], Aristid.2.309J.; of something [[worthless]], [[LXX]] Wi.7.9, D. Chr.77/8.30; ψάμμου ἄξιον Oenom. ap. Eus.PE5.21.<br><span class="bld">2</span> [[metallic]] [[ore]] used by [[alchemist]]s, in plural, Olymp.Alch.p.106B., Zos.Alch. p.239 B.<br><span class="bld">II</span> ἡ [[ψάμμος]] the [[sandy]] [[desert]] of [[Libya]], the [[sand]], [[Herodotus|Hdt.]]3.25, 4.173; πλείστης ψάμμου OGI666.27 (Egypt, i A. D.). (Prob. Ψαφ-μος, cf. [[ψαφαρός]], [[ψῆφος]], Lat. [[sabulum]].) | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1391.png Seite 1391]] ἡ, bei Archimed. immer ὁ, 1) der [[Sand]], die lockere Erde, die sich leicht aufscharren, aufkratzen (ψάω) läßt; Hom. nur einmal, Od. 12, 243; Her. oft u. Folgde; ψάμμου ἀριθμὸν πέφευγεν Pind. Ol. 2, 108; [[παραλία]] Aesch. Prom. 573. – 2) alles dem Sande | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1391.png Seite 1391]] ἡ, bei Archimed. immer ὁ, 1) der [[Sand]], die lockere Erde, die sich leicht aufscharren, aufkratzen (ψάω) läßt; Hom. nur einmal, Od. 12, 243; Her. oft u. Folgde; ψάμμου ἀριθμὸν πέφευγεν Pind. Ol. 2, 108; [[παραλία]] Aesch. Prom. 573. – 2) alles dem Sande Ähnliche, Lockere, Kleingeriebene, Staub, Pulver, Mehl, Sp. | ||
}} | |||
{{bailly | |||
|btext=ου (ἡ) :<br />[[sable]].<br />'''Étymologie:''' apparenté à [[ἄμμος]] ; cf. [[ψάμαθος]] et [[ἄμαθος]], <i>lat.</i> [[sabulum]], [[saburra]]. | |||
}} | |||
{{elnl | |||
|elnltext=ψάμμος -ου, ἡ zand, ook woestijn. | |||
}} | |||
{{elru | |||
|elrutext='''ψάμμος:''' ἡ, поздн. тж. ὁ<br /><b class="num">1</b> [[песок]] (ψ. κυανέη Hom.; ψ. [[παραλία]] Aesch.): ψάμμου [[ἀριθμός]] Her. число песчинок, т. е. несметное число;<br /><b class="num">2</b> [[песчинка]]: αἱ ἀπ᾽ [[ἀλλήλων]] ἐσκεδασμέναι ψάμμοι Sext. рассыпанные врозь песчинки;<br /><b class="num">3</b> [[песчаная пустыня]] (ἐς τὴν ψάμμον ἀπικνέεσθαι Her.). | |||
}} | }} | ||
{{ls | {{ls | ||
|lstext='''ψάμμος''': ἡ, παρ’ Ἀρχιμήδ. ἀείποτε ὁ· ― [[ἄμμος]]· ἐν χρήσει παρ’ Ὁμ. ἀντὶ [[ψάμαθος]] μόνον ἐν Ὀδ. μ. 513· ἀλλ’ ἀπὸ τοῦ Ἡροδ. (8. 71) καὶ ἐφεξ. συχνότατον: ψ. παραλία Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 273· ― ἐν τῷ πληθ., κόκκοι ἄμμου, αἱ ἀπ’ [[ἀλλήλων]] ἐσκεδασμέναι ψάμμοι Σέξτ. Ἐμπ. π. Π. 1. 130· ― παροιμ., [[ψάμμος]] ἀριθμὸν περιπέφευγεν Πινδ. Ὀδ. 2. 178· [[οἶδα]] δ’ ἐγὼ ψάμμου τ’ ἀριθμὸν Χρησμ. παρ’ Ἡροδ. 1. 47· ἐκ ψάμμου [[σχοινίον]] πλέκειν, ἐπὶ τῶν ματαίως ἐργαζομένων, Ἀριστείδ. 2. 309· ἐπὶ πράγματος μηδεμίαν ἔχοντος ἀξίαν, Ἑβδ. (Σοφ. Σολ. Ζ΄ , 10), Δίων Χρυσ. 2. 425· οὕτω, ψάμμου ἄξιον Εὐσ. Εὐαγγ. Προπ. 212C. ΙΙ. ἡ [[ψάμμος]], ἡ [[ἀμμώδης]] ἔρημος τῆς Λιβύης, Ἡρόδ. 3. 25., 4. 173. (Ἴσως ἐκ τοῦ ψάω· [[ἄνευ]] τοῦ ψ γίνεται [[ἄμμος]], ποιητικῶς δὲ ἐκτείνεται εἰς [[ψάμαθος]], [[ἄμαθος]]· πρβλ. Λατ. sab- ulum, sab- urra) | |lstext='''ψάμμος''': ἡ, παρ’ Ἀρχιμήδ. ἀείποτε ὁ· ― [[ἄμμος]]· ἐν χρήσει παρ’ Ὁμ. ἀντὶ [[ψάμαθος]] μόνον ἐν Ὀδ. μ. 513· ἀλλ’ ἀπὸ τοῦ Ἡροδ. (8. 71) καὶ ἐφεξ. συχνότατον: ψ. παραλία Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 273· ― ἐν τῷ πληθ., κόκκοι ἄμμου, αἱ ἀπ’ [[ἀλλήλων]] ἐσκεδασμέναι ψάμμοι Σέξτ. Ἐμπ. π. Π. 1. 130· ― παροιμ., [[ψάμμος]] ἀριθμὸν περιπέφευγεν Πινδ. Ὀδ. 2. 178· [[οἶδα]] δ’ ἐγὼ ψάμμου τ’ ἀριθμὸν Χρησμ. παρ’ Ἡροδ. 1. 47· ἐκ ψάμμου [[σχοινίον]] πλέκειν, ἐπὶ τῶν ματαίως ἐργαζομένων, Ἀριστείδ. 2. 309· ἐπὶ πράγματος μηδεμίαν ἔχοντος ἀξίαν, Ἑβδ. (Σοφ. Σολ. Ζ΄, 10), Δίων Χρυσ. 2. 425· οὕτω, ψάμμου ἄξιον Εὐσ. Εὐαγγ. Προπ. 212C. ΙΙ. ἡ [[ψάμμος]], ἡ [[ἀμμώδης]] ἔρημος τῆς Λιβύης, Ἡρόδ. 3. 25., 4. 173. (Ἴσως ἐκ τοῦ ψάω· [[ἄνευ]] τοῦ ψ γίνεται [[ἄμμος]], ποιητικῶς δὲ ἐκτείνεται εἰς [[ψάμαθος]], [[ἄμαθος]]· πρβλ. Λατ. sab- ulum, sab- urra). | ||
}} | }} | ||
{{Autenrieth | {{Autenrieth | ||
| Line 23: | Line 29: | ||
}} | }} | ||
{{Slater | {{Slater | ||
|sltr=[[ψάμμος]] = | |sltr=[[ψάμμος]] = [[ψάμαθος]] [[ἐπεὶ]] [[ψάμμος]] ἀριθμὸν περιπέφευγεν (O. 2.98) | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=η, ΝΜΑ, και ιων. τ. [[ψάμμη]] και δωρ. τ. [[ψάμμα]] και ως αρσ. [[ψάμμος]], ὁ και αιολ. τ. [[ψόμμος]], ὁ, Α<br />η [[άμμος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>ιατρ.</b> η [[αμμώδης]] [[υποστάθμη]] στα [[ούρα]] τών πασχόντων από [[ψαμμίαση]]<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «[[ψάμμος]] του εγκεφάλου»<br /><b>ανατ.</b> συγκρίματα με διαστάσεις [[κόκκων]] άμμου που βρίσκονται σε διάφορα τμήματα του εγκεφάλου<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>αἱ ψάμμοι</i><br />α) οι κόκκοι της άμμου<br />β) [[μετάλλευμα]] που χρησιμοποιούσαν οι αλχημιστές<br /><b>2.</b> η [[έρημος]] της Λιβύης<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «ψάμμου ἄξιον»<br /><b>μτφ.</b> ανάξιο λόγου, τιποτένιο <b>(Ευσ.)</b><br /><b>3.</b> <b>παροιμ.</b> α) «[[οἶδα]] δ' ἐγὼ ψάμμου τ' ἀριθμόν» και «[[ψάμμος]] ἀριθμὸν περιπέφευγε» — δηλώνει αναρίθμητο [[πλήθος]]<br />β) «ἐκ ψάμμου [[σχοινίον]] πλέκειν»<br />i) λεγόταν για ανάξιο λόγου [[πράγμα]]<br />ii) λεγόταν για εκείνους που ματαιοπονούν.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[ψάμμος]] (<span style="color: red;"><</span> <i>ψάφ</i>-<i>μος</i | |mltxt=η, ΝΜΑ, και ιων. τ. [[ψάμμη]] και δωρ. τ. [[ψάμμα]] και ως αρσ. [[ψάμμος]], ὁ και αιολ. τ. [[ψόμμος]], ὁ, Α<br />η [[άμμος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> <b>ιατρ.</b> η [[αμμώδης]] [[υποστάθμη]] στα [[ούρα]] τών πασχόντων από [[ψαμμίαση]]<br /><b>2.</b> <b>φρ.</b> «[[ψάμμος]] του εγκεφάλου»<br /><b>ανατ.</b> συγκρίματα με διαστάσεις [[κόκκων]] άμμου που βρίσκονται σε διάφορα τμήματα του εγκεφάλου<br /><b>αρχ.</b><br /><b>1.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>αἱ ψάμμοι</i><br />α) οι κόκκοι της άμμου<br />β) [[μετάλλευμα]] που χρησιμοποιούσαν οι αλχημιστές<br /><b>2.</b> η [[έρημος]] της Λιβύης<br /><b>3.</b> <b>φρ.</b> «ψάμμου ἄξιον»<br /><b>μτφ.</b> ανάξιο λόγου, τιποτένιο <b>(Ευσ.)</b><br /><b>3.</b> <b>παροιμ.</b> α) «[[οἶδα]] δ' ἐγὼ ψάμμου τ' ἀριθμόν» και «[[ψάμμος]] ἀριθμὸν περιπέφευγε» — δηλώνει αναρίθμητο [[πλήθος]]<br />β) «ἐκ ψάμμου [[σχοινίον]] πλέκειν»<br />i) λεγόταν για ανάξιο λόγου [[πράγμα]]<br />ii) λεγόταν για εκείνους που ματαιοπονούν.<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Η λ. [[ψάμμος]] (<span style="color: red;"><</span> <i>ψάφ</i>-<i>μος</i> [[πρβλ]]. [[γράφω]]: [[γράμμα]]) έχει συνδεθεί με το θ. <i>ψᾰφ</i>- του [[ψῆφος]] ([[πρβλ]]. [[ψᾰφαρός]]). Αν γίνει, [[ωστόσο]], [[δεκτή]] η [[σύνδεση]] του [[ψῆφος]] με την [[οικογένεια]] του <i>ψήω</i> / <i>ψῆν</i>, ο [[φωνηεντισμός]] -<i>α</i>- τών [[ψάμμος]] και [[ψαφαρός]] γεννά προβλήματα και οφείλεται πιθ. σε [[καινοτομία]] της Ελληνικής. Η [[σύνδεση]], εξάλλου, τών τ. με τη [[ρίζα]] του <i>ψήω</i> προϋποθέτει [[δασεία]] [[παρέκταση]] του θ.: -<i>bh</i>- ([[πρβλ]]. λατ. <i>sabulum</i> «άμμο»). Από τις συνώνυμες [[αλλά]] διαφορετικής ετυμολ. λ. [[ψάμμος]] και [[ἄμαθος]] έχουν σχηματιστεί αναλογικά οι τ. [[ἄμμος]] και [[ψάμαθος]]]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
|lsmtext='''ψάμμος:''' ἡ,<br /><b class="num">I.</b> [[άμμος]] (από το [[ψάω]]), σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ.· παροιμ., [[ψάμμος]] ἀριθμὸν περιπέφευγεν, σε Πίνδ.<br /><b class="num">II.</b> ἡ [[ψάμμος]], η [[αμμώδης]] [[έρημος]] της Λιβύης, σε Ηρόδ. (και τα [[δύο]], [[ψάμμος]] και [[ψάμαθος]], μερικές φορές χάνουν το <i>ψ</i> και γίνονται [[ἄμμος]] και [[ἄμαθος]]). | |lsmtext='''ψάμμος:''' ἡ,<br /><b class="num">I.</b> [[άμμος]] (από το [[ψάω]]), σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ.· παροιμ., [[ψάμμος]] ἀριθμὸν περιπέφευγεν, σε Πίνδ.<br /><b class="num">II.</b> ἡ [[ψάμμος]], η [[αμμώδης]] [[έρημος]] της Λιβύης, σε Ηρόδ. (και τα [[δύο]], [[ψάμμος]] και [[ψάμαθος]], μερικές φορές χάνουν το <i>ψ</i> και γίνονται [[ἄμμος]] και [[ἄμαθος]]). | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
| Line 41: | Line 41: | ||
}} | }} | ||
{{FriskDe | {{FriskDe | ||
|ftr='''ψάμμος''': {psámmos}<br />'''Forms''': dor. -α (A. u. Ar. in lyr.), -η (Hdt. 4, 181?; vgl. Schw.-Debrunner 32 A. 4)<br />'''Grammar''': f. (m. Archim.),<br />'''Meaning''': [[Sand]] (seit μ 243).<br />'''Composita''' : Spärliche Kompp., z.B. [[ψαμμόγεως]] [[mit sandreichem Boden]] (Hdn.), [[ὑπόψαμμος]] [[mit Sand unten]], [[sandig]] (Hdt., X., Plu. u.a.; vgl. [[ὑπόχρυσος]] s. [[χρυσός]]); *ἐπίψαμμος in [[ἐπιψαμμίζω]] [[mit Sand bedecken]] (Hero).<br />'''Derivative''': Davon 1. ψαμμία n. pl. [[Sandkörnchen]] im Harn (Mediz.). 2. -ίτης m. "Sandzahl", Bez. einer Abhandlung von Archim., [[von Sand]] (''AP''), -ῖτις f. N. eines Fisches (Archestr.; vgl. [[ψαμαθίς]] und Redard 23 u. 113). 3. -ώδης (Hdt., Hp. u.a.), -ινος (Hdt., Philostr.), -αῖος (Priene) [[sandig]]; -ιαῖος [[groß wie ein Sandkorn]] (Olymp. ''in'' ''Phd''.); -ωτός ‘aus Gips od. Stuck | |ftr='''ψάμμος''': {psámmos}<br />'''Forms''': dor. -α (A. u. Ar. in lyr.), -η (Hdt. 4, 181?; vgl. Schw.-Debrunner 32 A. 4)<br />'''Grammar''': f. (m. Archim.),<br />'''Meaning''': [[Sand]] (seit μ 243).<br />'''Composita''': Spärliche Kompp., z.B. [[ψαμμόγεως]] [[mit sandreichem Boden]] (Hdn.), [[ὑπόψαμμος]] [[mit Sand unten]], [[sandig]] (Hdt., X., Plu. u.a.; vgl. [[ὑπόχρυσος]] s. [[χρυσός]]); *ἐπίψαμμος in [[ἐπιψαμμίζω]] [[mit Sand bedecken]] (Hero).<br />'''Derivative''': Davon 1. ψαμμία n. pl. [[Sandkörnchen]] im Harn (Mediz.). 2. -ίτης m. "Sandzahl", Bez. einer Abhandlung von Archim., [[von Sand]] (''AP''), -ῖτις f. N. eines Fisches (Archestr.; vgl. [[ψαμαθίς]] und Redard 23 u. 113). 3. -ώδης (Hdt., Hp. u.a.), -ινος (Hdt., Philostr.), -αῖος (Priene) [[sandig]]; -ιαῖος [[groß wie ein Sandkorn]] (Olymp. ''in'' ''Phd''.); -ωτός ‘aus Gips od. Stuck bestehend' (LXX). 4. -ισμός m. [[das Begraben im Sande]] (Paul Aeg.: *-ίζω). 5. διαψαμμῶσαι Aor. [[mit Sand polieren]] (Lesbos). — Daneben ψάμματα· σπαράγματα und ψαμματίζουσα· ψωμίζουσα H.<br />'''Etymology''': Im Gegensatz zu dem wahrscheinlich altererbten [[ἄμαθος]] scheint [[ψάμμος]] eine griechische Neuerung zu sein. Als Ausgangspunkt läßt sich die Sippe von [[ψῆν]] denken, aber die Bildung ist nicht eindeutig. Neben der Möglichkeit einer expressiven Gemination (Ernout-Meillet s. ''sabulum'') kann [[ψάμμος]] für *ψάφμος stehen (vgl. [[γράμμα]]: [[γράφω]]) und zu [[ψαφαρός]]. [[ψῆφος]] (s.d.), weiterhin zu lat. ''sabulum'' [[Sand]] gehören; s. W.-Hofmann [[sub verbo|s.v.]] m. Lit. — Nach Deroy Glotta 35, 183 m. A. 3 (ausführl. Behandlung und reiche Lit.) wären sowohl [[ἄμαθος]], [[ἄμμος]] wie [[ψάμαθος]], [[ψάμμος]] aus vorgr. *''sam''- [[Sand]], [[Schlamm]] hervorgegangen (woraus noch [[ἀσάμινθος]] [?]). Alten Wechsel ''m'': ''bh'' in (ψ)άμαθος: [[ψῆφος]], ''sabulum'' vermutet Specht Ursprung 265. — Aus [[ἄμαθος]] und [[ψάμμος]] ergaben sich durch wechselseitige Kreuzungen [[ψάμαθος]] und [[ἄμμος]].<br />'''Page''' 2,1129-1130 | ||
}} | |||
{{mantoulidis | |||
|mantxt=ἡ (=[[ἄμμος]], [[ἀμμουδιά]]). Ἀπό τό [[ψάω]], ὅπου δές γιά ἄλλα παράγωγα. Ρίζα ψαφ + μος → [[ψάμμος]]. | |||
}} | |||
{{trml | |||
|trtx====[[sand]]=== | |||
Abkhaz: аҧслымӡ; Adyghe: пшахъо; Afrikaans: sand; Ahom: 𑜏𑜩, 𑜏𑜩𑜤; Ainu: オタ; Albanian: rërë; Amharic: አሸዋ; Arabic: رَمْل; Egyptian Arabic: رمل; Gulf Arabic: رمل, تراب; Hijazi Arabic: رَمِل; Aragonese: arena; Aramaic Hebrew: חלא; Syriac: ܚܠܐ; Armenian: ավազ; Aromanian: arinã; Assamese: বালি; Asturian: sable, arena, areña; Atong: han•cheng, hanʼcheng; Aymara: aqu; Azerbaijani: qum; Bahnar: chuơh; Bashkir: ҡом; Basque: harea, hondar; Belarusian: пясок; Bengali: বালু; Bikol Central: basud; Breton: traezh; Brunei Malay: pasir; Bulgarian: пясък; Burmese: သဲ; Buryat: элһэн; Catalan: sorra, arena; Cebuano: balas; Cham Eastern Cham: ꨌꨶꩍ; Western Chamicuro: mas̈hkojpe; Chechen: гӏум; Cherokee: ᏃᏯ; Chewong: pasir; Chichewa: mchenga; Chichonyi-Chidzihana-Chikauma: mitsanga; Chinese Cantonese: 沙, 沙子; Dungan: сазы; Mandarin: 沙, 沙子; Min Nan: 沙; Wu: 沙; Choctaw: shinuk; Chuvash: хӑйӑр; Cornish: tewes, treth; Crimean Tatar: qum; Czech: písek; Dalmatian: sablaun; Danish: sand; Dolgan: кумак; Drung: cvwaq; Dutch: [[zand]], [[zavel]]; Eastern Bontoc: lakian; Elfdalian: sand; Erzya: човар; Esperanto: sablo; Estonian: liiv; Etruscan: 𐌚𐌀𐌑𐌄𐌍𐌀 class inanimate; Evenki: иңа, сируги; Extremaduran: arena; Faroese: sandur; Fijian: nuku; Finnish: hiekka; French: [[sable]]; Friulian: savalon, rene; Gagauz: kum; Galician: xabre, area; Garo: han·cheng, an·cheng; Georgian: ქვიშა, სილა; German: [[Sand]]; Old High German: sand; Gothic: 𐌼𐌰𐌻𐌼𐌰; Greek: [[άμμος]]; Ancient Greek: [[ψάμμος]], [[ἄμμος]], [[ἄμαθος]], [[ψάμαθος]]; Greenlandic: sioqqat, sioraaqqat; Gujarati: રેતી; Haitian Creole: sab; Halkomelem: syíts'em; Hawaiian: one; Hebrew: חוֹל; Higaonon: balas; Hiligaynon: balas; Hindi: रेत, बालू; Hopi: tuuwa; Hungarian: homok; Icelandic: sandur; Ilocano: darat; Indonesian: pasir; Ingush: гӏум; Inuktitut: ᓯᐅᕋᖅ; Irish: gaineamh; Italian: [[sabbia]], [[rena]]; Japanese: 砂; Javanese: ꦮꦼꦝꦶ; Kabardian: пшахъуэ; Kabuverdianu: areia; Kalmyk: элсн; Kannada: ಮರಳು; Kapampangan: balas; Karachay-Balkar: къум, юзмез; Karakalpak: qum; Karelian: liede, čuuru; Kashubian: piôsk; Kazakh: құм; Khakas: хум; Khmer: ខ្សាច់, ដីខ្សាច់; Khün: ᨪᩣ᩠ᨿ; Korean: 모래; Kumyk: хум; Kuna: ukub; Kurdish Central Kurdish: خۆڵ; Northern Kurdish: xîz, qûm; Kyrgyz: кум; Ladin: sablon; Lao: ດິນຊາຍ, ຊາຍ; Latgalian: smiļkts; Latin: [[arena]], [[harena]], [[ramentum]]; Latvian: smiltis; Ligurian: ænn-a; Limburgish: zandj; Lingala: zɛ́lɔ; Lithuanian: smėlis; Livonian: jõugõ; Lolopo: sa; Low German: Sand; Lubuagan Kalinga: legen; Luxembourgish: Sand; Lü: ᦌᦻ; Macedonian: песок; Maguindanao: petad; Malagasy: fasika; Malay: pasir, ramal; Malayalam: മണൽ; Maltese: ramel; Manchu: ᠶᠣᠩᡤᠠᠨ; Manx: geinnagh; Maori: one; Mapudungun: kuyem; Maranao: peted; Marathi: वाळू; Mari Eastern Mari: ошма; Western Marshallese: bok; Mazanderani: وازیک; Moksha: шувар; Mon: ဗ္တဳ; Mongolian Cyrillic: элс; Mongolian: ᠡᠯᠡᠰᠦ; Mwani: nsanga; Nahuatl: xalli; Nanai: сиян; Navajo: séí; Nepali: बालुवा; Newar: फि; Ngarrindjeri: tune; Nogai: кум; Nong Zhuang: saiz; Norman: sablion, sablloun, sabllaon, sabyõ; North Frisian: sun; Northern Northern Sami: sáttu; Northern Thai: ᨪᩣ᩠ᨿ; Norwegian Bokmål: sand; Nynorsk: sand; Occitan: sabla, arena; Old Church Slavonic Cyrillic: пѣсъкъ; Old East Slavic: пѣсъкъ; Old English: sand; Old Javanese: hĕni; Old Norse: sandr; Old Portuguese: arẽa; Oriya: ବାଲୁକା; Oromo: cir'achaa; Ossetian: змис; Ottoman Turkish: قوم; Pacoh: choah, pal, xoang, xông; Pashto: شګه, رېګ; Persian: شن, ماسه, ریگ; Pitjantjatjara: tali, paki; Plautdietsch: Saunt; Polabian: ṕosăk; Polish: piasek; Portuguese: [[areia]]; Punjabi: ਰੇਤ; Quechua: aqu; Rohingya: balu, 𐴁𐴝𐴓𐴟; Romagnol: sàbia, sabiôn; Romani: kishaj; Romanian: nisip, arină; Romansch: sablun, sablùn, sablung; Russian: [[песок]]; S'gaw Karen: မဲး; Saanich: PЌEĆEN; Saho: cinde, tsiixil, xootsa; Samoan: oneone; Samogitian: smėltės; Sanskrit: सिकता, वालुका, शीतला, वालक, रेणु; Sardinian: arena; Saterland Frisian: Sound; Scottish Gaelic: gainmheach; Serbo-Croatian Cyrillic: песак, пијесак; Roman: pésak, pijésak; Shan: သၢႆး; Shona: jecha; Shor: қум, қумақ; Sichuan Sicilian: rina; Sinhalese: වැලි; Slovak: piesok; Slovene: pesek; Sorbian Lower Sorbian: pěsk; Upper Sorbian: pěsk; Southern Altai: кумак, кум; Southern Kalinga: kallis; Southern Spanish: arena; Sranan Tongo: santi; Sumerian: 𒅖; Sundanese: keusik; Swahili: mchanga; Swedish: sand; Tagabawa: baklayan; Tagalog: buhangin; Tahitian: one; Tai Tai Nüa: ᥔᥣᥭᥰ; Tajik: рег; Tamil: மணல்; Tatar: ком; Tausug: buhangin; Telugu: ఇసుక; Ternate: dowongi; Thai: ทราย; Tibetan: བྱེ་མ; Tigrinya: ሑጻ; Tongan: one'one; Turkish: kum; Turkmen: gum, çäge; Tuvan: элезин, кум; Tuwali Ifugao: dalat; Udi: къум; Udmurt: луо; Ukrainian: пісок; Unami: lekaw; Urdu: ریت; Uyghur: قۇم; Uzbek: qum; Venetian: sabia; Vietnamese: cát; Vilamovian: zaond; Walloon: såvlon, såbe; Welsh: tywod; West Frisian: sân; White Hmong: suab puam; Wolof: suuf; Yakan: umus; Yakut: кумах; Yiddish: זאַמד; Yonaguni: 砂; Yoron: 砂; Yámana: asola; Zazaki: qum, sên; Zealandic: zand; Zhuang: sa, saiz; Zulu: isihlabathi | |||
}} | }} | ||
Latest revision as of 15:02, 20 February 2024
English (LSJ)
ἡ, but in Archim.Aren.1.1, al., always ὁ:—
A sand, used by Hom. for ψάμαθος only in Od.12.243, later very freq., Hdt.8.71, etc.: pl., ψάμμοι = grains of sand, αἱ ἀπ' ἀλλήλων ἐσκεδασμέναι ψάμμοι S.E.P.1.130: prov., ψάμμος ἀριθμὸν περιπέφευγεν = grains of sand escape counting Pi.O.2.98; οἶδα δ' ἐγὼ ψάμμου τ' ἀριθμόν καὶ μέτρα θαλάσσης = grains of sand I reckon and measure the spaces of ocean Orac. ap. Hdt.1.47; ἐκ ψάμμου σχοινίον πλέκειν, of labour in vain, Aristid.2.309J.; of something worthless, LXX Wi.7.9, D. Chr.77/8.30; ψάμμου ἄξιον Oenom. ap. Eus.PE5.21.
2 metallic ore used by alchemists, in plural, Olymp.Alch.p.106B., Zos.Alch. p.239 B.
II ἡ ψάμμος the sandy desert of Libya, the sand, Hdt.3.25, 4.173; πλείστης ψάμμου OGI666.27 (Egypt, i A. D.). (Prob. Ψαφ-μος, cf. ψαφαρός, ψῆφος, Lat. sabulum.)
German (Pape)
[Seite 1391] ἡ, bei Archimed. immer ὁ, 1) der Sand, die lockere Erde, die sich leicht aufscharren, aufkratzen (ψάω) läßt; Hom. nur einmal, Od. 12, 243; Her. oft u. Folgde; ψάμμου ἀριθμὸν πέφευγεν Pind. Ol. 2, 108; παραλία Aesch. Prom. 573. – 2) alles dem Sande Ähnliche, Lockere, Kleingeriebene, Staub, Pulver, Mehl, Sp.
French (Bailly abrégé)
ου (ἡ) :
sable.
Étymologie: apparenté à ἄμμος ; cf. ψάμαθος et ἄμαθος, lat. sabulum, saburra.
Dutch (Woordenboekgrieks.nl)
ψάμμος -ου, ἡ zand, ook woestijn.
Russian (Dvoretsky)
ψάμμος: ἡ, поздн. тж. ὁ
1 песок (ψ. κυανέη Hom.; ψ. παραλία Aesch.): ψάμμου ἀριθμός Her. число песчинок, т. е. несметное число;
2 песчинка: αἱ ἀπ᾽ ἀλλήλων ἐσκεδασμέναι ψάμμοι Sext. рассыпанные врозь песчинки;
3 песчаная пустыня (ἐς τὴν ψάμμον ἀπικνέεσθαι Her.).
Greek (Liddell-Scott)
ψάμμος: ἡ, παρ’ Ἀρχιμήδ. ἀείποτε ὁ· ― ἄμμος· ἐν χρήσει παρ’ Ὁμ. ἀντὶ ψάμαθος μόνον ἐν Ὀδ. μ. 513· ἀλλ’ ἀπὸ τοῦ Ἡροδ. (8. 71) καὶ ἐφεξ. συχνότατον: ψ. παραλία Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 273· ― ἐν τῷ πληθ., κόκκοι ἄμμου, αἱ ἀπ’ ἀλλήλων ἐσκεδασμέναι ψάμμοι Σέξτ. Ἐμπ. π. Π. 1. 130· ― παροιμ., ψάμμος ἀριθμὸν περιπέφευγεν Πινδ. Ὀδ. 2. 178· οἶδα δ’ ἐγὼ ψάμμου τ’ ἀριθμὸν Χρησμ. παρ’ Ἡροδ. 1. 47· ἐκ ψάμμου σχοινίον πλέκειν, ἐπὶ τῶν ματαίως ἐργαζομένων, Ἀριστείδ. 2. 309· ἐπὶ πράγματος μηδεμίαν ἔχοντος ἀξίαν, Ἑβδ. (Σοφ. Σολ. Ζ΄, 10), Δίων Χρυσ. 2. 425· οὕτω, ψάμμου ἄξιον Εὐσ. Εὐαγγ. Προπ. 212C. ΙΙ. ἡ ψάμμος, ἡ ἀμμώδης ἔρημος τῆς Λιβύης, Ἡρόδ. 3. 25., 4. 173. (Ἴσως ἐκ τοῦ ψάω· ἄνευ τοῦ ψ γίνεται ἄμμος, ποιητικῶς δὲ ἐκτείνεται εἰς ψάμαθος, ἄμαθος· πρβλ. Λατ. sab- ulum, sab- urra).
English (Autenrieth)
sand, Od. 12.243†.
English (Slater)
ψάμμος = ψάμαθος ἐπεὶ ψάμμος ἀριθμὸν περιπέφευγεν (O. 2.98)
Greek Monolingual
η, ΝΜΑ, και ιων. τ. ψάμμη και δωρ. τ. ψάμμα και ως αρσ. ψάμμος, ὁ και αιολ. τ. ψόμμος, ὁ, Α
η άμμος
νεοελλ.
1. ιατρ. η αμμώδης υποστάθμη στα ούρα τών πασχόντων από ψαμμίαση
2. φρ. «ψάμμος του εγκεφάλου»
ανατ. συγκρίματα με διαστάσεις κόκκων άμμου που βρίσκονται σε διάφορα τμήματα του εγκεφάλου
αρχ.
1. στον πληθ. αἱ ψάμμοι
α) οι κόκκοι της άμμου
β) μετάλλευμα που χρησιμοποιούσαν οι αλχημιστές
2. η έρημος της Λιβύης
3. φρ. «ψάμμου ἄξιον»
μτφ. ανάξιο λόγου, τιποτένιο (Ευσ.)
3. παροιμ. α) «οἶδα δ' ἐγὼ ψάμμου τ' ἀριθμόν» και «ψάμμος ἀριθμὸν περιπέφευγε» — δηλώνει αναρίθμητο πλήθος
β) «ἐκ ψάμμου σχοινίον πλέκειν»
i) λεγόταν για ανάξιο λόγου πράγμα
ii) λεγόταν για εκείνους που ματαιοπονούν.
[ΕΤΥΜΟΛ. Η λ. ψάμμος (< ψάφ-μος πρβλ. γράφω: γράμμα) έχει συνδεθεί με το θ. ψᾰφ- του ψῆφος (πρβλ. ψᾰφαρός). Αν γίνει, ωστόσο, δεκτή η σύνδεση του ψῆφος με την οικογένεια του ψήω / ψῆν, ο φωνηεντισμός -α- τών ψάμμος και ψαφαρός γεννά προβλήματα και οφείλεται πιθ. σε καινοτομία της Ελληνικής. Η σύνδεση, εξάλλου, τών τ. με τη ρίζα του ψήω προϋποθέτει δασεία παρέκταση του θ.: -bh- (πρβλ. λατ. sabulum «άμμο»). Από τις συνώνυμες αλλά διαφορετικής ετυμολ. λ. ψάμμος και ἄμαθος έχουν σχηματιστεί αναλογικά οι τ. ἄμμος και ψάμαθος].
Greek Monotonic
ψάμμος: ἡ,
I. άμμος (από το ψάω), σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ.· παροιμ., ψάμμος ἀριθμὸν περιπέφευγεν, σε Πίνδ.
II. ἡ ψάμμος, η αμμώδης έρημος της Λιβύης, σε Ηρόδ. (και τα δύο, ψάμμος και ψάμαθος, μερικές φορές χάνουν το ψ και γίνονται ἄμμος και ἄμαθος).
Middle Liddell
ψάμμος, ἡ,
I. sand, so called from its loose, crumbling nature (from ψάὠ, Od., etc.:—proverb., ψάμμος ἀριθμὸν περιπέφευγεν Pind.
II. ἡ ψ. the sandy desert of Libya, Hdt. [Both ψάμμος and ψάμαθος sometimes drop ψ and become ἄμμος, ἄμαθος.]
Frisk Etymology German
ψάμμος: {psámmos}
Forms: dor. -α (A. u. Ar. in lyr.), -η (Hdt. 4, 181?; vgl. Schw.-Debrunner 32 A. 4)
Grammar: f. (m. Archim.),
Meaning: Sand (seit μ 243).
Composita: Spärliche Kompp., z.B. ψαμμόγεως mit sandreichem Boden (Hdn.), ὑπόψαμμος mit Sand unten, sandig (Hdt., X., Plu. u.a.; vgl. ὑπόχρυσος s. χρυσός); *ἐπίψαμμος in ἐπιψαμμίζω mit Sand bedecken (Hero).
Derivative: Davon 1. ψαμμία n. pl. Sandkörnchen im Harn (Mediz.). 2. -ίτης m. "Sandzahl", Bez. einer Abhandlung von Archim., von Sand (AP), -ῖτις f. N. eines Fisches (Archestr.; vgl. ψαμαθίς und Redard 23 u. 113). 3. -ώδης (Hdt., Hp. u.a.), -ινος (Hdt., Philostr.), -αῖος (Priene) sandig; -ιαῖος groß wie ein Sandkorn (Olymp. in Phd.); -ωτός ‘aus Gips od. Stuck bestehend' (LXX). 4. -ισμός m. das Begraben im Sande (Paul Aeg.: *-ίζω). 5. διαψαμμῶσαι Aor. mit Sand polieren (Lesbos). — Daneben ψάμματα· σπαράγματα und ψαμματίζουσα· ψωμίζουσα H.
Etymology: Im Gegensatz zu dem wahrscheinlich altererbten ἄμαθος scheint ψάμμος eine griechische Neuerung zu sein. Als Ausgangspunkt läßt sich die Sippe von ψῆν denken, aber die Bildung ist nicht eindeutig. Neben der Möglichkeit einer expressiven Gemination (Ernout-Meillet s. sabulum) kann ψάμμος für *ψάφμος stehen (vgl. γράμμα: γράφω) und zu ψαφαρός. ψῆφος (s.d.), weiterhin zu lat. sabulum Sand gehören; s. W.-Hofmann s.v. m. Lit. — Nach Deroy Glotta 35, 183 m. A. 3 (ausführl. Behandlung und reiche Lit.) wären sowohl ἄμαθος, ἄμμος wie ψάμαθος, ψάμμος aus vorgr. *sam- Sand, Schlamm hervorgegangen (woraus noch ἀσάμινθος [?]). Alten Wechsel m: bh in (ψ)άμαθος: ψῆφος, sabulum vermutet Specht Ursprung 265. — Aus ἄμαθος und ψάμμος ergaben sich durch wechselseitige Kreuzungen ψάμαθος und ἄμμος.
Page 2,1129-1130
Mantoulidis Etymological
ἡ (=ἄμμος, ἀμμουδιά). Ἀπό τό ψάω, ὅπου δές γιά ἄλλα παράγωγα. Ρίζα ψαφ + μος → ψάμμος.
Translations
sand
Abkhaz: аҧслымӡ; Adyghe: пшахъо; Afrikaans: sand; Ahom: 𑜏𑜩, 𑜏𑜩𑜤; Ainu: オタ; Albanian: rërë; Amharic: አሸዋ; Arabic: رَمْل; Egyptian Arabic: رمل; Gulf Arabic: رمل, تراب; Hijazi Arabic: رَمِل; Aragonese: arena; Aramaic Hebrew: חלא; Syriac: ܚܠܐ; Armenian: ավազ; Aromanian: arinã; Assamese: বালি; Asturian: sable, arena, areña; Atong: han•cheng, hanʼcheng; Aymara: aqu; Azerbaijani: qum; Bahnar: chuơh; Bashkir: ҡом; Basque: harea, hondar; Belarusian: пясок; Bengali: বালু; Bikol Central: basud; Breton: traezh; Brunei Malay: pasir; Bulgarian: пясък; Burmese: သဲ; Buryat: элһэн; Catalan: sorra, arena; Cebuano: balas; Cham Eastern Cham: ꨌꨶꩍ; Western Chamicuro: mas̈hkojpe; Chechen: гӏум; Cherokee: ᏃᏯ; Chewong: pasir; Chichewa: mchenga; Chichonyi-Chidzihana-Chikauma: mitsanga; Chinese Cantonese: 沙, 沙子; Dungan: сазы; Mandarin: 沙, 沙子; Min Nan: 沙; Wu: 沙; Choctaw: shinuk; Chuvash: хӑйӑр; Cornish: tewes, treth; Crimean Tatar: qum; Czech: písek; Dalmatian: sablaun; Danish: sand; Dolgan: кумак; Drung: cvwaq; Dutch: zand, zavel; Eastern Bontoc: lakian; Elfdalian: sand; Erzya: човар; Esperanto: sablo; Estonian: liiv; Etruscan: 𐌚𐌀𐌑𐌄𐌍𐌀 class inanimate; Evenki: иңа, сируги; Extremaduran: arena; Faroese: sandur; Fijian: nuku; Finnish: hiekka; French: sable; Friulian: savalon, rene; Gagauz: kum; Galician: xabre, area; Garo: han·cheng, an·cheng; Georgian: ქვიშა, სილა; German: Sand; Old High German: sand; Gothic: 𐌼𐌰𐌻𐌼𐌰; Greek: άμμος; Ancient Greek: ψάμμος, ἄμμος, ἄμαθος, ψάμαθος; Greenlandic: sioqqat, sioraaqqat; Gujarati: રેતી; Haitian Creole: sab; Halkomelem: syíts'em; Hawaiian: one; Hebrew: חוֹל; Higaonon: balas; Hiligaynon: balas; Hindi: रेत, बालू; Hopi: tuuwa; Hungarian: homok; Icelandic: sandur; Ilocano: darat; Indonesian: pasir; Ingush: гӏум; Inuktitut: ᓯᐅᕋᖅ; Irish: gaineamh; Italian: sabbia, rena; Japanese: 砂; Javanese: ꦮꦼꦝꦶ; Kabardian: пшахъуэ; Kabuverdianu: areia; Kalmyk: элсн; Kannada: ಮರಳು; Kapampangan: balas; Karachay-Balkar: къум, юзмез; Karakalpak: qum; Karelian: liede, čuuru; Kashubian: piôsk; Kazakh: құм; Khakas: хум; Khmer: ខ្សាច់, ដីខ្សាច់; Khün: ᨪᩣ᩠ᨿ; Korean: 모래; Kumyk: хум; Kuna: ukub; Kurdish Central Kurdish: خۆڵ; Northern Kurdish: xîz, qûm; Kyrgyz: кум; Ladin: sablon; Lao: ດິນຊາຍ, ຊາຍ; Latgalian: smiļkts; Latin: arena, harena, ramentum; Latvian: smiltis; Ligurian: ænn-a; Limburgish: zandj; Lingala: zɛ́lɔ; Lithuanian: smėlis; Livonian: jõugõ; Lolopo: sa; Low German: Sand; Lubuagan Kalinga: legen; Luxembourgish: Sand; Lü: ᦌᦻ; Macedonian: песок; Maguindanao: petad; Malagasy: fasika; Malay: pasir, ramal; Malayalam: മണൽ; Maltese: ramel; Manchu: ᠶᠣᠩᡤᠠᠨ; Manx: geinnagh; Maori: one; Mapudungun: kuyem; Maranao: peted; Marathi: वाळू; Mari Eastern Mari: ошма; Western Marshallese: bok; Mazanderani: وازیک; Moksha: шувар; Mon: ဗ္တဳ; Mongolian Cyrillic: элс; Mongolian: ᠡᠯᠡᠰᠦ; Mwani: nsanga; Nahuatl: xalli; Nanai: сиян; Navajo: séí; Nepali: बालुवा; Newar: फि; Ngarrindjeri: tune; Nogai: кум; Nong Zhuang: saiz; Norman: sablion, sablloun, sabllaon, sabyõ; North Frisian: sun; Northern Northern Sami: sáttu; Northern Thai: ᨪᩣ᩠ᨿ; Norwegian Bokmål: sand; Nynorsk: sand; Occitan: sabla, arena; Old Church Slavonic Cyrillic: пѣсъкъ; Old East Slavic: пѣсъкъ; Old English: sand; Old Javanese: hĕni; Old Norse: sandr; Old Portuguese: arẽa; Oriya: ବାଲୁକା; Oromo: cir'achaa; Ossetian: змис; Ottoman Turkish: قوم; Pacoh: choah, pal, xoang, xông; Pashto: شګه, رېګ; Persian: شن, ماسه, ریگ; Pitjantjatjara: tali, paki; Plautdietsch: Saunt; Polabian: ṕosăk; Polish: piasek; Portuguese: areia; Punjabi: ਰੇਤ; Quechua: aqu; Rohingya: balu, 𐴁𐴝𐴓𐴟; Romagnol: sàbia, sabiôn; Romani: kishaj; Romanian: nisip, arină; Romansch: sablun, sablùn, sablung; Russian: песок; S'gaw Karen: မဲး; Saanich: PЌEĆEN; Saho: cinde, tsiixil, xootsa; Samoan: oneone; Samogitian: smėltės; Sanskrit: सिकता, वालुका, शीतला, वालक, रेणु; Sardinian: arena; Saterland Frisian: Sound; Scottish Gaelic: gainmheach; Serbo-Croatian Cyrillic: песак, пијесак; Roman: pésak, pijésak; Shan: သၢႆး; Shona: jecha; Shor: қум, қумақ; Sichuan Sicilian: rina; Sinhalese: වැලි; Slovak: piesok; Slovene: pesek; Sorbian Lower Sorbian: pěsk; Upper Sorbian: pěsk; Southern Altai: кумак, кум; Southern Kalinga: kallis; Southern Spanish: arena; Sranan Tongo: santi; Sumerian: 𒅖; Sundanese: keusik; Swahili: mchanga; Swedish: sand; Tagabawa: baklayan; Tagalog: buhangin; Tahitian: one; Tai Tai Nüa: ᥔᥣᥭᥰ; Tajik: рег; Tamil: மணல்; Tatar: ком; Tausug: buhangin; Telugu: ఇసుక; Ternate: dowongi; Thai: ทราย; Tibetan: བྱེ་མ; Tigrinya: ሑጻ; Tongan: one'one; Turkish: kum; Turkmen: gum, çäge; Tuvan: элезин, кум; Tuwali Ifugao: dalat; Udi: къум; Udmurt: луо; Ukrainian: пісок; Unami: lekaw; Urdu: ریت; Uyghur: قۇم; Uzbek: qum; Venetian: sabia; Vietnamese: cát; Vilamovian: zaond; Walloon: såvlon, såbe; Welsh: tywod; West Frisian: sân; White Hmong: suab puam; Wolof: suuf; Yakan: umus; Yakut: кумах; Yiddish: זאַמד; Yonaguni: 砂; Yoron: 砂; Yámana: asola; Zazaki: qum, sên; Zealandic: zand; Zhuang: sa, saiz; Zulu: isihlabathi
