γενεά

English (LSJ)

ᾶς, Ion. γενεή, ῆς, ἡ, Ep. dat.

   A γενεῆφι Il.14.112: (γενέσθαι):    I of the persons in a family,    1 race, family, Πριάμου γ. Il.20.306, cf. Od.1.222, 16.117; γενεήν τε τόκον τε Il.15.141; ἴδμεν . . γενεήν, ἴδμεν δὲ τοκῆας 20.203, cf. 214; γενεῇ ὑπέρτερος higher by birth or blood, 11.786 (but younger in Archil. ap. Sch.ad l.); ταύτης εἶναι γ. καὶ αἵματος of this race and blood, Il.6.211; πατρόθεν ἐκ γενεῆς ὀνομάζειν 10.68; γενεῇ by birthright, Od.1.387; Αἰτωλὸς γενεήν by descent, Il.23.471; γενεὴν Διός 21.187; γενεὴ ἔκ τινος descent from... ib.157; γενεὴν ἀπὸ Θρηίκης Hdt.2.134; of horses, breed, stock, Il.5.265, 268: pl., χρήματα καὶ γενεάς families, Plu.Tim.34; γενεὰν ποιεῖσθαι to have issue, GDI1798 (Delph.); πατριὰ καὶ γ., = φρατρία καὶ γένος, ib.1152 (Elis): hence, tribe, nation, Περσῶν γ., Τυρρηνῶν γ., A.Pers. 912 (lyr.), Eleg.2:—rare in Prose, τίς ὢν γενεάν; X.Cyr.1.1.6; καὶ αὐτὸν καὶ τὰν γ. ἀπολέσθαι SIG306.8 (Tegea, iv B. C.).    2 race, generation, οἵηπερ φύλλων γ. τοιήδε καὶ ἀνδρῶν Il.6.146; δύο γ. μερόπων ἀνθρώπων 1.250, etc., cf. Hdt.2.142, Th.1.14, Heraclit. ap. Plu.2.415e (but, = μήν, Id. ap. Lyd.Mens.3.14); ἀστὴν ἐξ ἀστῶν ἀμφοτέρων ἐπὶ τρεῖς γ. γεγενημένην SIG1015.6 (Halic.); age, γ. ἀνθρωπηΐη the historical, opp. to the mythical, age, Hdt.3.122; ἐπὶ τῆς ἡμετέρας γ. D.H.3.15.    3 offspring, Il.21.191, Orac. ap. Hdt.6.86, S.Aj.189 (lyr.); of a single person, Τυροῦς γ. (i. e. Pelias) Pi.P.4.136, cf.l.8(7).71.    4 metaph., class, kind, τὸ σύμμετρον καὶ καλὸν καὶ ὁπόσα τῆς γ. ταύτης ἐστίν Pl.Phlb.66b; ταύτης τοι γενεᾶς ὁ νοῦς οὗτος Plot.5.1.7.    II of Time or Place,    1 birthplace, γ. ἐπὶ λίμνῃ Γυγαίῃ Il.20.390, cf. Od.1.407; of an eagle's evrie, 15.175.    2 age, time of life, γενεῆφι νεώτατος Il.14.112; γενεῇ πρεσβύτατος, προγενέστερος, ὁπλότερος, 6.24,9.161, Od.19.184.    3 after Hom., time of birth, ἐκ γενεῆς Hdt.3.33,4.23; ἀπὸ γ. X.Cyr.1.2.8.

German (Pape)

[Seite 480] ᾶς, ἡ, ion. γενεή, a) Geburt, Abstammung, Abkunft, bes. vornehme Abkunft, edle Geburt; Hom. Iliad. 18, 365 ἔγωγ', ἥ φημι θεάων ἔμμεν ἀρίστη, ἀμφότερον, γενεῇ τε καὶ οὕνεκα σὴ παράκοιτις κέκλημαι; 23, 471 Αἰτωλὸς γενεήν; 7, 128 πάντων Ἀργείων ἐρέων γενεήν τε τόκον τε, Homerisch, γενεήν und τόκον stehn παραλλήλως; 6, 211 ταύτης τοι γενεῆς τε καἰ αἵματος εὔχομαι εἶναι, γενεῆς und αἵματος stehn παραλλήλως; 10, 68 πατρόθεν ἐκ γενεῆς ὀνομάζων ἄνδρα ἕκαστον, παραλλήλως stehn πατρόθεν und ἐκ γενεῆς, es sind Anreden gemeint wie z.B. vs. 87 ὦ Νέστορ Νηληιάδη; 21, 157 ἐμοὶ γενεὴ ἐξἈξιοῦ, ich stamme vom Axios ab; Odyss. 1, 222 οὐ μέν τοι γενεήν γε θεοὶ νώνυμνον ὀπίσσω θῆκαν, ἐπεὶ σέ γε τοῖον ἐγείνατο Πηνελόπεια; Iliad. 11, 786 γενεῇ ὑπέρτερος, von vornehmerer Abkunft, s. unten. – Stammort, Odyss. 1, 407 ἐρέσθαι, ὁππόθεν οὗτος ἀνήρ, ποίης δ' ἐξ εὔχεται εἶναι γαίης, ποῦ δέ νύ οἱ γενεὴ καὶ πατρὶς ἄρουρα; Iliad. 20, 390 ἐνθάδε τοι θάνατος, γενεὴ δέ τοί ἐστ' ἐπὶ λίμνῃ Γυγαίῃ, ὅθι τοι τέμενος πατρώιόν ἐστιν; von einem Adler Odyss. 15, 175 ἐλθὼν ἐξ ὄρεος, ὅθι οἱ γενεή τε τόκος τε. – In Prosa, τίς ὢν γενεάν Xen. Cyr. 1, 1, 6. – b) Geschlecht, Sippschaft, Familie, Od. 16, 117 Il. 20, 306; 19, 105 τῶν ἀνδρῶν γενεῆς οἵ θ' αἵματος ἐξ ἐμεῦ εἰσίν; 15, 141 τῷ σ' αὖ νῦν κέλομαι μεθέμεν χόλον υἷος ἑῆος· ἤδη γάρ τις τοῦ γε βίην καὶ χεῖρας ἀμείνων ἢ πέφατ' ἢ καὶ ἔπειτα πεφήσεται· ἀργαλέον δὲ πάντων ἀνθρώπων ῥῦσθαι γενεήν τε τόκον τε, γενεήν und τόκον παραλλήλως; 21, 187. 191 φῆσθα σὺ μὲν ποταμοῦ γένος ἔμμεναι εὐρυρέοντος, αὐτὰρ ἐγὼ γενεὴν μεγάλου Διὸς εὔχομαι εἶναι – κρείσσων αὖτε Διὸς γενεὴ ποταμοῖο τέτυκται; 20, 303 ὄφρα μὴ ἄσπερμος γενεὴ καὶ ἄφαντος ὄληται Δαρδάνου. – Oft Pind.; Περσῶν Aesch. Pers. 912; Τιτάνων Eur. Hec. 472; Prosa, ταύτης τῆς γενεᾶς ἐστι Plat. Phil. 66 b; bes. Sp.; γενεὰς ἔχειν, Nachkommen haben, Pol. 20, 6, 6; χρήματα καὶ γενεὰν ἀποδιδόναι, Kinder ausliefern, Plut. Timol. 34; öfter Dion. Hal. – Hom. φύλλων γενεή wie ἀνδρῶν γενεή, das Menschengeschlecht, Il. 6, 146 οἵη περ φύλλων γενεή, τοίη δὲ καὶ ἀνδρῶν; – von Pferden, Iliad. 5, 265. 268 τῆς γάρ τοι γενεῆς, ἧς Τρωί περ εὐρύοπα Ζεὺς δῶχ' υἷος ποινὴν Γανυμήδεος, οὕνεκ' ἄριστοι ἵππων, ὅσσοι ἔασιν ὑπ' ἠῶ τ' ἠέλιόν τε. τῆς γενεῆς ἔκλεψεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγχίσης, λάθρῃ Λαομέδοντος ὑποσχὼν θήλεας ἵππους. – Von Menschen, mit ausdrücklicher Beziehung auf die Aehnlichkeit Odyss. 4, 27 ἄνδρε δύω, γενεῇ δὲ Διὸς μεγάλοιο ἔικτον, d. h. sie scheinen von vornehmer Familie zu sein; Iliad. 14, 474 οὐ μέν μοι κακὸς εἴδεται, οὐδὲ κακῶν ἔξ, ἀλλὰ κασίγνητος Ἀντήνορος ἱπποδάμοιο ἢ παῖς· αὐτῷ γὰρ γενεὴν ἄγχιστα ἐῴκει. – c) Geburt, Alter; ὁπλότερος γενεῇ, jünger, der Geburt, dem Alter nach, Odyss. 19, 184; ὁπλότατος γενεῆφιν Iliad. 9, 58; γενεῆφι νεώτατος 14, 112; γενεῇ νεώτατος 7, 153; γενεῆφι νεώτερος 21, 439; πρεσβύτατος γενεῇ 6, 24; γενεῇ προγενέστερος 9, 161; γενεῇ πρότερος 15, 166; hierher zog man irrthümlich auch Iliad. 11, 786 τέκνον ἐμόν, γενεῇ μὲν ὑπέρτερός ἐστιν Ἀχιλλεύς, πρεσβύτερος δὲ σύ ἐσσι· βίῃ δ'ὅ γε πολλὸν ἀμείνων, Scholl. Aristonic. ἡ διπλῆ, ὅτι Ἀρχίλοχος (frgmt. no 27 Bergk Lyr. Gr. ed. 2 p. 542) ὑπερτέραν τὴν νεωτέραν ἐδέξατο· »οἴην Λυκάμβεος παῖδα τὴν ὑπερτέρην« ἀντὶ τοῦ τὴν νεωτέραν. καὶ τὸ ἔτυμον δὲ ἀντιπίπτει· ὁ γὰρ ὑπερέχων κατά τί ἐστιν ὑπέρτερος. καὶ νῦν λέγει, τῷ γένει, τῇ εὐγενείᾳ ὑπερέχει, διὰ τὸ εἶναι θεᾶς μητρός· σὺ δὲ πρεσβύτερος εἶ; – ἐκ γενεῆς, von Geburt an, Her. 3, 33. 4, 23; ἀπὸ γενεᾶς Xen. Cyr. 1, 2, 8; Pol. 6, 19, 2 u. Sp. – Auch = Erzeugung, Opp. H. 1, 479. – d) Geschlecht, Menschenalter, als Zeitbestimmung, Iliad. 23, 790 ἐρέω, ὡς ἔτι καὶ νῦν ἀθάνατοι τιμῶσι παλαιοτέρους ἀνθρώπους. Αἴας μὲν γὰρ ἐμεῖ' ὀλίγον προγενέστερός ἐστιν, οὗτος δὲ προτέρης γενεῆς προτέρων τ' ἀνθρώπων· ὠμογέροντα δέ μίν φασ' ἔμμεναι: προτέρης γενεῆς und προτέρων ἀνθρώπων stehn παραλλήλως; 1, 250 τῷ δ' ἤδη δύο μὲν γενεαὶ μερόπων ἀνθρώπων ἐφθίαθ', οἵ οἱ πρόσθεν ἅμα τράφεν ἠδ' ἐγένοντο ἐν Πύλῳ ἠγαθέῃ, μετὰ δὲ τριτάτοισιν ἄνασσεν; Odyss. 14, 325 καί νύ κεν ἐς δεκάτην γενεὴν ἕτερόν γ' ἔτι βόσκοι· τόσσα οἱ ἐν μεγάροις κειμήλια κεῖτο ἄνακτος. Nach Her. 2, 142 betragen 3 Menschenalter 100 Jahre, nach 1, 7 aber machen 22 γενεαί 505 Jahre; nach Heraklit bei Plut. def. or. 11 = 30 Jahre; übh. Zeitalter, ἀνθρωπηΐη λεγομένη γ., das geschichtliche, im Ggstz des heroischen, mythischen, 3, 122; Thuc. 1, 14; öfter Plat.; ἐπὶ πολλὰς γενεάς Tim. 23 c; übh. für einen größeren Zeitraum, ὑπὸ ξυμφορῶν πολλαῖς γενεαῖς πιεζόμενοι Thuc. 2, 68; ἐπὶ τῆς ἡμετέρας γενεᾶς, zu unserer Zeit, Dion. Hal. 3, 15. – Uebrigens sind wenigstens bei Hom. die hier aufgestellten Bedeutungen durchaus nicht strenge geschieden; es sind vielmehr nur verschiedene Seiten einer einzigen Bedeutung; vgl. z. B. Iliad. 6, 145 sqq Τυδείδη μεγάθυμε. τίη γενεὴν ἐρεείνεις; οἵη περ φύλλων γενεή, τοίη δὲ καὶ ἀνδρῶν. φύλλα τὰ μέν τ' ἄνεμος χαμάδις χέει, ἄλλα δέ θ' ὕλη τηλεθόωσα φύει, ἔαρος δ' ἐπιγίγνεται ὥρη· ἃς ἀνδρῶν γενεὴ ἡ μὲν φύει ἡ δ' ἀπολήγει. εἰ δ' ἐθέλεις καὶ ταῦτα δαήμεναι, ὄφρ' εὖ εἰδῇς ἡμετέρην γενεήν· πολλοὶ δέ μιν ἄνδρες ἴσασιν· ἔστι πόλις Ἐφύρη μυχῷ Ἄργεος ἱπποβότοιο, ἔνθα δὲ.Σίσυφος ἔσκεν, ὃ κέρδιστος γένετ' ἀνδρῶν, Σίσυφος Αἰολίδης· ὁ δ' ἄρα Γλαῦκον τέκεθ' υἱόν, αὐτὰρ Γλαῦκος ἔτικτεν ἀμυμονα Βελλεροφόντην κτἑ. Hier erscheint γενεή zuerst in der Bedeutung »Abkunst« oder in der Bdtg »Familie«, dann in der Bdtg »Gattung«, »Menschengeschlecht«, dann in der Bdtg »Generation«, »Menschenalter«, dann in der Bdtg »Stammort«. Der Dichter aber war sich schwerlich dieser seinen Unterscheidungen bewußt.

Greek (Liddell-Scott)

γενεά: ᾶς, Ἰων. γενεή, ῆς, ἡ, ἐπ. δοτ. γενεῆφι (γενέσθαι). Ι. ἐπὶ τῶν προσώπων οἰκογενείας τινός, 1) γενεά, οἰκογένεια, Πριάμου γ. Ἰλ. Υ. 306, πρβλ. Ὀδ. Α. 222., Π. 117· γενεήν τε τόκον τε Ἰλ. Ο. 141· ἴδμεν… γενεήν, ἴδμεν δὲ τοκῆας Υ. 203, πρβλ. 214 Ζ. 145, 151, κτλ.· γενεῇ ὑπέρτερος, κατ’ ἀντίθ. πρὸς τὸ πρεσβύτερος, Λ. 786· ταύτης εἶναι γενεῆς καὶ αἵματος, ἐκ ταύτης τῆς οἰκογενείας καὶ τοῦ αἵματος, Ζ. 211· ἐκ γενεῆς, κατὰ τὴν καταγωγήν του, Κ. 68· γενεῇ, δικαιώματι καταγωγῆς, Ὀδ. Α. 387· γενεὴν Αἰτωλός, ὡς πρὸς τὴν καταγωγήν, Ἰλ. Ψ. 471· γενεὴν εἶναί τινος Φ. 187· γενεῇ ὑπέρτερος, τὴν καταγωγὴν ἀνώτερος, Λ. 785· γενεὴ ἔκ τινος, καταγωγὴ ἀπὸ τινος…, Φ. 157·- ἐπὶ ἵππων, ἡ καταγωγή των, τὸ γένος των, Ε. 265, 268· - καθόλου, γενεήν, κατὰ τὸ εἶδος, Ἡρόδ. 2. 134·- ἐκ τῆς ἐννοίας ταύτης τῆς καταγωγῆς ἢ οἰκογενείας μεταβαίνει ἡ λέξις εἰς τὴν τῆς φυλῆς, τοῦ ἔθνους, Περσῶν γ., Τυρρηνῶν γ. Αἰσχύλ. Πέρσ. 912, Ἀποσπ. 448·- σπάν. παρὰ πεζοῖς, ὡς Πλάτ. Σοφ. 268D, Φίλ. 66Β· τίς ὢν γενεάν; Ξεν. Κύρ. 1. 1, 6. 2) γενεά, γένεσις, ἀνθρωπίνη ἡλικία, οἵηπερ φύλλων γενεὴ τοιήδε καὶ ἀνδρῶν Ἰλ. Ζ. 146· δύο γενεαὶ μερόπων ἀνθρώπων Α. 250, κτλ.· τρεῖς γενεαὶ ἀπετέλουν ἑκατὸν ἔτη, Ἡρόδ. 2. 142, πρβλ. Θουκ. 1, 14·- ὡσαύτως, ἐποχή, γ. ἀνθρωπηΐη, ἡ ἱστορικὴ ἐποχή, κατ’ ἀντίθεσιν πρὸς τὴν μυθικήν, Ἡρόδ. 3. 122. 3) γέννημα, τέκνα, Χρησμ. παρ’ Ἡροδ. 6. 86· καὶ ἐπὶ ἑνὸς μόνον προσώπου, Τυροῦς γ. (δηλ. ὁ Πελίας) Πίνδ. II. 4. 242, πρβλ. Ι. 8 (7). 143, Σοφ. Αἴ. 190· καὶ οὕτως ἴσως ἐν Ἰλ. Φ. 191· πρβλ. γένος ΙΙ. ΙΙ. ἐπὶ χρόνου ἢ τόπου σχετιζομένου πρὸς τὴν γέννησιν, 1) πατρίς, ὁ τόπος ἔνθα ἐγεννήθη τις, γ. ἐπὶ λίμνῃ Γυγαίῃ Ἰλ. Υ. 390· ἐπὶ τοῦ φωλεοῦ ἀετοῦ, Ὀδ. Ο. 175. 2) ἡλικία, χρόνος τῆς ζωῆς, ἰδίως ἐν ταῖς φράσεσι γενεῇ νεώτατος, πρεσβύτατος, προγενέστερος, ὁπλότερος, νεώτατος, πρεσβύτατος κτλ. κατὰ τὴν ἡλικίαν, ἢ ἐκ γεννήσεως, συχν. παρ’ Ὁμ., ἰδίως ἐν Ἰλ. 3) ὁ χρόνος τῆς γεννήσεως, μεθ’ Ὅμ.· ἐκ γενεῆς (Ὅμ. ἐκ γενετῆς) Ἡρόδ. 3. 33., 4. 23· ἀπὸ γ. Ξεν. Κύρ. 1. 2, 8.

French (Bailly abrégé)

ᾶς (ἡ) :
A. ce qui est engendré :
I. avec idée de qualité genre, espèce : γενεὴ (ion.) φύλλων IL l’espèce des feuilles, p. opp. à γενεὰ ἀνδρῶν, l’espèce des hommes;
II. avec idée de durée et de succession;
1 génération : δύο γενεαὶ ἀνθρώπων IL deux générations ou âges d’hommes ; ἐς δεκάτην γενεήν OD jusqu’à la dixième génération ; πολλαῖς γενεαῖς THC après de nombreuses générations;
2 âge ou période (de l’histoire) ; γενεὰ ἀνθρωπηΐη HDT l’âge de l’humanité, les temps historiques, p. opp. aux âges héroïques ou mythiques;
III. avec idée de descendance ou d’origine;
1 en parl. de la parenté race, famille, d’ord. en parl. des ancêtres ou des parents immédiats : ἐμοὶ γενεὴ ἐξ Ἀξιοῦ IL je descends, par ma famille, d’Axios ; γενεὰ Πριάμοιο IL la famille de Priam ; γενεήν τινος εἶναι IL être de la race ou de la famille de qqn ; γενεῇ OD par droit de famille, par droit de naissance ; -- qqf en parl. des descendants, de la postérité, ou d’une seule pers. rejeton, descendant;
2 en parl. de la nationalité race, nation, tribu, peuple : Αἰτωλὸς γενεήν IL Étolien d’origine ; Περσῶν γενεά ESCHL la race des Perses;
B. naissance, d’où
1 temps de la naissance : ἐκ γενεῆς HDT, ἀπὸ γενεᾶς XÉN depuis la naissance ; âge : γενεῇ ou γενεῆφι ὁπλότερος IL ou νεώτερος IL postérieur par la naissance, plus jeune ; ὁπλότατος IL ou νεώτατος IL le plus jeune ; πρότερος IL plus âgé, aîné;
2 lieu de la naissance : γενεὰ δέ τοι ἐπὶ λίμνῃ Γυγαίῃ IL c’est au bord du lac Gygæé qu’est le lieu de ta naissance.
Étymologie: pour *γενεσjή, de la R. Γεν, v. γίγνομαι et γένος.