flagitium

Latin > English (Lewis & Short)

flāgĭtĭum: ii, n. flagito; cf. Doed. Syn. 2, p. 143; Corss. Ausspr. 1, 398 sq.; orig., burning desire, heat of passion.
I Lit., an eager or furious demand, importunity, urgency (post-Aug. and rare; cf. flagitatio): Lentulus credebatur illa militiae flagitia primus aspernari, Tac. A. 1, 27: pro Plancina cum pudore et flagitio disseruit, matris preces obtendens, id. ib. 3, 17.—
II Transf.
   A Esp., a shameful or disgraceful act done in the heat of passion; a burning shame, disgraceful thing (class.; syn.: scelus, nefas, facinus, maleficium, peccatum, delictum, crimen): quae (convivia) domesticis stupris flagitiisque flagrabunt, Cic. Verr. 2, 4, 32, § 71; so, flagrantissima (with adulteria), Tac. A. 14, 51; cf.: stupra et adulteria et omne tale flagitium, Cic. de Sen. 12, 40; id. Verr. 2, 5, 10, § 26: domesticis vitiis atque flagitiis se inquinare, id. Tusc. 1, 30, 72; cf.: homo sceleribus flagitiisque contaminatissimus, id. Prov. Cons. 6, 14; and id. Rosc. Am. 9, 25: tantum sceleris et tantum flagitii admittere, id. Att. 10, 3: quae libido ab oculis, quod facinus a manibus umquam tuis, quod flagitium a toto corpore abfuit? etc., id. Cat. 1, 6, 13; cf.: Q. Curius, flagitiis atque facinoribus coopertus, Sall. C. 23, 1; so with facinora, id. ib. 14, 2 Kritz. N. cr.: nihil facinoris, nihil flagitii praetermittere, Liv. 39, 13, 10; 39, 16, 1: tanta flagitia facere et dicere, Cic. Tusc. 4, 34, 73: in hoc flagitio versari ipsum videmus Jovem (corresp. to stuprum), id. ib. 4, 33, 70: in tot flagitia se ingurgitare, id. Pis. 18, 42.—
   B In gen., any shameful or disgraceful act or thing (without the accessory idea of passion): petere honorem pro flagitio more fit, Plaut. Trin. 4, 3, 28: flagitium fiet, nisi dos dabitur virgini, id. ib. 3, 1, 11: cum loquimur terni, nihil flagitii dicimus: at cum bini, obscoenum est, Cic. Fam. 9, 22, 3: flagitium rei militaris admittere, id. Clu. 46, 128: flagiti principium est, nudare inter cives corpora, Enn. ap. Cic. Tusc. 4, 33, 70 (Trag. v. 426 ed. Vahl.): nonne id flagitium est, te aliis consilium dare, foris sapere, tibi non posse auxiliarier? is it not a shame? Ter. Heaut. 5, 1, 49: praeesse agro colendo flagitium putes, Cic. Rosc. Am. 18, 50: quantum flagitii commisisset (for which, shortly before: nihil turpius, quam, etc.), id. Brut. 61, 219; cf.: ita necesse fuit aut haec flagitia concipere animo aut susceptae philosophiae nomen amittere, disgraceful assertions, absurdities, id. N. D. 1, 24, 66.—Comically: Co. Fores hae fecerunt magnum flagitium modo. Ad. Quid id est flagitii? Crepuerunt clare, Plaut. Poen. 3, 2, 32.— Leg. t. t.: perfectum flagitium, a completed crime (opp. imperfectum), Paul. Sent. 5, 4, 14.—
   C In vulg. lang., concr. like scelus, shame, disgrace, as a term of reproach, i. q. rascal, scoundrel: flagitium illud hominis! Plaut. Cas. 2, 1, 8; id. As. 2, 4, 67; id. Cas. 3, 2, 22; id. Men. 3, 2, 24; 5, 1, 9: ipsa quae sis stabulum flagitii, id. Truc. 2, 7, 31: etiam opprobras vim, flagiti flagrantia, burning shame, i. e. outrageous villain, id. Rud. 3, 4, 28: omnium flagitiorum atque facinorum circum se tamquam stipatorum catervas habebat, Sall. C. 14, 1.—
   D (Causa pro effectu.) Shame, disgrace (rare but class.): id erat meum factum flagiti plenum et dedecoris, Cic. Att. 16, 7, 4; cf.: magnum dedecus et flagitium, id. Off. 3, 22, 86: qui non gloria movemini neque flagitio, Sall. Or. Licin. fin. (p. 236 ed. Gerl.): beatus qui pejus leto flagitium timet, Hor. C. 4, 9, 50: flagitio additis damnum, id. ib. 3, 5, 26: quia illa forma matrem familias flagitium sit si sequatur, Plaut. Merc. 2, 3, 71: facere damni mavolo, Quam obprobramentum aut flagitium muliebre inferri domo, id. ib. 2, 3, 85; id. Ep. 3, 4, 79: flagitium imperio demere, Liv. 25, 15, 19: consul moveri flagitio timoris fatendi, id. 42, 60, 4.

Latin > French (Gaffiot 2016)

flāgĭtĭum,⁸ ĭī, n.,
1 action déshonorante, infamante, ignominieuse, scandaleuse ; infamie, ignominie, turpitude, scandale : stupra et adulteria et omne tale flagitium Cic. CM 40, les viols, les adultères et tous les autres scandales de ce genre ; homo sceleribus flagitiisque contaminatissimus Cic. Prov. 14, l’homme le plus souillé qu’il soit de crimes et d’infamies || [en part.] opinion scandaleuse [qu’on devrait avoir honte de soutenir] : Cic. Nat. 1, 66 ; 3, 91 ; non sensit, quantum flagiti commisisset Cic. Br. 219, il ne s’est pas aperçu de la bévue scandaleuse qu’il avait commise || flagitium hominis ! Pl. As. 473, scandale d’homme ! ignominieux personnage !
2 [personnif.] : omnium flagitiorum atque facinorum circum se tamquam stipatorum catervas habebat Sall. C. 14, 1, toutes les infamies et tous les crimes en troupes, comme des satellites, lui faisaient cortège.