ubi

Latin > English (Lewis & Short)

ŭbī̆: adv. for quo-bi; cf. Gr. ποῦ, πό-θι; Ion. κό-θι.
I Lit.
   A A relative local particle, denoting rest in a place, in which place, in what place, where.
   1    With corresp. ibi: in eam partem ituros atque ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset, Caes. B. G. 1, 13: velim, ibi malis esse, ubi aliquo numero sis, quam istic, ubi solus sapere videare, Cic. Fam. 1, 10; cf.: nemo sit, quin ubivis, quam ibi, ubi est, esse malit, id. ib. 6, 1, 1: ergo, ubi tyrannus est, ibi ... dicendum est plane nullam esse rem publicam, id. Rep. 3, 31, 43: ibi unde huc translata essent, atque ubi primum exstitissent, id. ib. 2, 16, 30.—
   2    Referring to other expressions of place: omnes, qui tum eos agros, ubi hodie est haec urbs, incolebant, Cic. Rep. 2, 2, 4: non modo ut Spartae, rapere ubi pueri et clepere discunt, id. ib. 4, 5, 11: in ipso aditu atque ore portus, ubi, etc., id. Verr. 2, 5, 12, § 30.—
   3    With the interrogative particle nam suffixed: in quā non video, ubinam mens constans possit insistere, Cic. N. D. 1, 10, 24.—
   4    With terrarum, loci (v. terra and locus): non edepol nunc, ubi terrarum sim, scio, si quis roget, Plaut. Am. 1, 1, 180: quid ageres, ubi terrarum esses, Cic. Att. 5, 10, 4: ubi loci fortunae tuae sint, facile intellegis, Plaut. Capt. 5, 2, 5: ut inanis mens quaerat, ubi sit loci, Plin. 7, 24, 24, § 90.—
   5    Repeated ubi ubi, also written as one word ubiubi, wherever, wheresoever = ubicumque (very rare): ubi ubi est, fac, quamprimum haec audiat, Ter. Eun. 5, 8, 12: sperantes facile, ubiubi essent se ... conversuros aciem, Liv. 42, 57, 12.—With gentium: ubi ubi est gentium, Plaut. As. 2, 2, 21.—
   B In a direct interrogation, where? So. Ubi patera nunc est? Me. In cistulā, etc., Plaut. Am. 1, 1, 264: ubi ego perii? ubi immutatus sum? ubi ego formam perdidi? id. ib. 300: ubi inveniam Pamphilum? Ubi quaeram? Ter. And. 2, 2, 1; 2, 2, 6: ubi sunt, qui Antonium Graece negant scire? Cic. de Or. 2, 14, 59: heu! ubi nunc fastus altaque verba jacent? Ov. H. 4, 150 Ruhnk.—
   2    Esp., with gentium: ubi illum quaeram gentium? Plaut. Ep. 5, 2, 13; and with the interrog. particle nam suffixed: ubinam est is homo gentium? id. Merc. 2, 3, 97: o di immortales! ubinam gentium sumus? ... in quā urbe vivimus? Cic. Cat. 1, 4, 9 (v. gens).—
II Transf.
   A Most freq. of time, when, whenever, as soon as, as: ubi summus imperator non adest ad exercitum, Plaut. Am. 1, 3, 6: ubi ego Sosia nolim esse, tu esto sane Sosia. Nunc. etc., id. ib. 1, 1, 284: ubi friget, huc evasit, Ter. Eun. 3, 3, 11: ubi lucet, magistratus myrrhā unguentisque unguentur, Varr. L. L. 6, § 87 Müll.: ut sol, victis ubi nubibus exit, Ov. M. 5, 571: qualis, ubi hibernam Lyciam Xanthique fluenta Deserit (Apollo), Verg. A. 4, 143: ubi semel quis pejeraverit, ei credi postea non oportet, Cic. Rab. Post. 13, 36: hoc ubi Amphitruo erus conspicatu'st meus, Ilico, etc., Plaut. Am. 1, 1, 87: ubi de ejus adventu Helvetii certiores facti sunt, legatos ad eum mittunt, Caes. B. G. 1, 7: ubi ea dies venit, etc., id. ib. 1, 8: quem ubi vidi, equidem vim lacrimarum profudi, Cic. Rep. 6, 14, 14: ubi galli cantum audivit, id. Pis. 27, 67: at hostes, ubi primum nostros equites conspexerunt ... impetu facto, etc., Caes. B. G. 4, 12; Quint. 7, 1, 6.—With subj., Hor. C. 3, 6, 41.—With inf. hist., Tac. A. 12, 51.—
   2    With correl. adv. of time (mostly anteand post-class.; not in Cic. or Caæs.).
   (a)    With tum: otium ubi erit, tum, etc., Plaut. Rud. 2, 4, 13: ubi convivae abierint, tum venias, id. Stich. 4, 2, 14; id. Pers. 4, 7, 18; Quadrig. ap. Gell. 2, 2, 13: cetera maleficia tum persequare, ubi facta sunt, Sall. C. 52, 4; Cato, R. R. 33, 2; 33, 45 fin.: ubi conticuerit recte tumultus, tum in curiam patres revocandos esse, Liv. 22, 55, 8; 25, 38, 4; 43, 5, 6; 44, 34, 5: ut, cum admissa et perpetrata fuerint, tum denique, ubi, quae facta sunt infecta fieri non possunt, puniantur, Gell. 6 (7), 3, 42.—Esp., with tum demum: ubi jam caro increscit, tum demum et balineis raris utendum erit, Cels. 7, 4 fin.; 3, 6; 7, 27; Gell. 16, 8, 16.—
   (b)    With tunc: ubi vis acrior imminet hostium, tunc, etc., Veg. Mil. 1, 24: tunc est consummata infelicitas. ubi, etc., Sen. Ep. 39, 6; 89, 15; 89, 19.—Esp., with tunc demum, Cels. 3, 10.—
   B In colloq. lang., referring to things or persons, instead of the relative pronoun, in which, by which, with which, wherewith, etc.; or of persons, with whom, by whom, etc.: ne illi sit cera, ubi facere possit litteras, Plaut. As. 4, 1, 22: hujusmodi res semper comminiscere, Ubi me excarnifices, Ter. Heaut. 4, 6, 9: cum multa colligeres et ex legibus et ex senatusconsultis, ubi, si verba, non rem sequeremur, confici nihil posset, Cic. de Or. 1, 57, 243: si rem servassem, fuit, ubi negotiosus essem, Plaut. Truc. 1, 2, 38; cf.: est, ubi id isto modo valeat, Cic. Tusc. 5, 8, 23; v. sum, I. B. 5. b. β: neque nobis adhuc praeter te quisquam fuit, ubi nostrum jus contra illos obtineremus, with whom, Cic. Quint. 9, 34: Alcmene, questus ubi ponat aniles, Iolen habet, Ov. M. 9, 276.

Latin > French (Gaffiot 2016)

ŭbī⁵ et ŭbĭ (primit^t cubī), adverbe de lieu relatif-interrogatif, employé aussi comme conjonction.
    I adv.,
    A relatif, où [sans mouv^t] ; (là, dans le lieu) où
1 [avec l’antécéd^t ibi ] ibi... ubi Cæs. G. 1, 13, là... où, cf. Cic. Fam. 1, 10 ; 6, 1, 1 ; ubi... ibi Cic. Rep. 3, 43, où... là || [avec d’autres antécédents de lieu] : agri, ubi Cic. Rep. 2, 4, les champs où, cf. Cic. Rep. 4, 11 ; Verr. 2, 5, 30, etc.
2 [substitut du relatif construit avec in abl. ou apud ] : multa... ubi (= in quibus) Cic. de Or. 1, 243, beaucoup de choses, dans lesquelles ; per illum ipsum, ubi (= apud quem) Cic. Verr. 2, 4, 29, par l’intermédiaire de celui-là précisément chez qui, cf. Cic. Quinct. 34 ; ubi... (= in quibus) Liv. 30, 35, 9, les soldats, dans lesquels
3 avec subj. conséc. : (veritas) locum, ubi consistat, reperire non poterit Cic. Quinct. 5, (la vérité) ne pourra trouver un endroit où s’arrêter ; quid erat in terris, ubi... pedem poneres ? Cic. Phil. 2, 48, quel était le point du globe, où tu pusses poser le pied...? ubi... videretur Cæs. C. 2, 15, 2, dans les endroits de telle nature que... [v. Gaffiot, 1903a, p. 186] ; est, ubi id isto modo valeat Cic. Tusc. 5, 23, il y a des cas tels que ce principe se vérifie = de nature à justifier ce principe ; est ubi plus tepeant hiemes ? Hor. Ep. 1, 10, 15, est-il un endroit pour avoir des hivers plus tièdes, cf. Pl. Mil. 82
4 ubi initial = ibi autem, ibi enim, et ibi, etc. : Cic. Leg. 1, 14 ; Liv. 23, 10, 1
5 ubi ubi = ubicumque ; ubi ubi est Ter. Eun. 295, en qq. endroit qu’il soit, cf. Ter. Andr. 984 ; Pl. Cas. 686 ; Epid. 491, etc. ; Liv. 42, 57, 12.
    B ubi interr. direct : ubi sunt qui...? Cic. de Or. 2, 59, où sont ceux qui...? cf. Cic. Verr. 2, 5, 104 ; Nat. 1, 68, etc. || = qua in re ? Cic. Tusc. 5, 102 ; 5, 121 || [avec gén.] : ubi terrarum sumus ? Cic. Rab. Post. 37, à quel endroit du monde sommes-nous ? ubi loci Pl. Capt. 958, en quel endroit, v. ubinam || interr. indir. : investigare, ubi sit Cic. Att. 9, 1, 2, chercher où il est, cf. Cic. Com. 30 ; Tusc. 1, 67 ; Phil. 13, 33.
    II emploi comme conj., quand, lorsque :
1 ubi videt Cic. Verr. 2, 2, 61, quand il voit ; ubi hoc nuntiatum est, jubet Cic. Cæcil. 56, quand la nouvelle eut été annoncée, il ordonne ; ubi accusator... gradus complerat, ne surgendi quidem potestas erat Cic. Clu. 93, quand l’accusateur avait rempli les gradins..., il n’était même plus possible de se lever pour parler ; ubi... tum Cic. de Or. 2, 100, quand... alors, cf. Cic. Verr. 1, 1, 55 ; Liv. 22, 58, 8 ; 25, 38, 4, etc. ; tum... ubi Sall. C. 52, 4, au moment où, cf. Cato Agr. 33, 2 ; 45, 3, ou tunc... ubi Sen. Ep. 39, 6 ; 89, 15 ; ubi... exinde Pl. Curc. 363 || ubi primum, aussitôt que, dès que : Cic. Verr. 2, 2, 48, etc.
2 avec subj. = cum : sol ubi... mutaret Hor. O. 3, 6, 41, du moment que le soleil changeait..., cf. Liv. 21, 42, 4 ; 22, 2, 7 ; 26, 25, 7, etc. ; Tac. H. 2, 88, etc. || id ubi dixisset, emittebat Liv. 1, 32, 14, après avoir dit cela, cela dit, il envoyait..., cf. Liv. 8, 8, 9 ; 22, 38, 3 ; 23, 19, 13 ; 26, 11, 3, etc., v. Gaffiot, 1903a, p. 186.

Latin > German (Georges)

ūbi, Adv., archaist. cubi (Lokativform zum Relativ u. Interrogativ qui, quis), wo, I) eig.: a) übh.: velim ibi malis esse, ubi aliquo numero sis, quam istic, ubi solus sapere videare, Cic.: ubi tyrannus est, ibi etc., Cic.: omnes qui tum eos agros, ubi hodie est haec urbs, incolebant, Cic.: non modo ut Spartae, rapere ubi pueri et clepere discunt, Cic.: in ipso aditu atque ore portus, ubi etc., Cic.: in eam partem ituros atque ibi futuros Helvetios, ubi eos Caesar constituisset atque esse voluisset, Caes.: nam ubi tu profusus es, ibi ego me pervelim sepultam, Plaut. – mit angehängter Fragepartikel nam, in qua non video, ubinam mens constans et vita beata possit insistere, Cic. de nat. deor. 1, 24. – m. Genet. terrarum, loci, zB. quid ageres, ubi terrarum esses, Cic.: non... ubi terrarum sim, nescio, Plaut.: vocatum ducem percunctatur, ubi terrarum esset, Liv.: ut inanis mens quaerat, ubi sit loci, Plin. – b) in direkter Frage, wo? So. ubi patera nunc est? Me. in cistula, Plaut.: ubi quaeram? Cic.: ubi sunt, qui Antonium Graece negant scire? Cic. – m. Genet. gentium, zB. ubi illum quaeram gentium? Plaut.: u. mit angehängter Fragepartikel nam, ubinam gentium sumus? Cic.: ubinam est is homo gentium? Plaut. – c) ubi = wohin, insula, ubi damnati mittebantur, Schol. Iuven. 1, 73. – II) übtr.: A) v. der Zeit, wann, da, als, sobald als, ubi summus imperator non adest ad exercitum, Plaut.: ubi ego Sosia nolim esse, Plaut.: ubi friget, huc evasit, Ter.: ubi lucet, magistratus etc., Varro: quem ubi vidi, equidem vim lacrimarum profudi, Cic.: ubi semel quis peieraverit, ei credi postea non oportet, Cic.: ubi galli cantum audivit, avum suum revixisse putat, Cic.: ubi de eius adventu Helvetii certiores facti sunt, legatos ad eum mittunt, Caes. – verb. mit primum, zB. at hostes, ubi primum nostros equites conspexerunt, Caes.: ubi primum coeperat non convenire, Quint. – m. folg. exinde, ostium ubi conspexi, exinde me ilico protinam dedi, Plaut. Curc. 363. – B) in Beziehung auf fachl. od. persönl. Gegenstände, wie in der Umgangssprache unser wo = wobei, worin, womit, wodurch, bei-, mit welchem, durch welchen, huiusmodi res semper comminiscere, ubi me excarnifices, Plaut.: cum multa colligeres et ex legibus et ex senatus consultis, ubi, si verba, non rem sequeremur, confici nihil posset, Cic.: est, ubi id isto modo valeat, Cic.: ne illi sit cera, ubi facere possit litteras, Plaut.: si rem servassem, fuit, ubi negotiosus essem, Plaut. – neque nobis adhuc praeter te quisquam fuit, ubi nostrum ius contra illos obtineremus, bei dem, Cic.: Alcmene, questus ubi ponat aniles, Iolen habet, Ov. – C) ubi ubi = ubicum que, wo nur immer, wo immer, an allen Orten wo, una haec spes est, ubi ubi est, celari non potest, Ter.: facile, ubi ubi essent se conversuros aciem, Liv. – m. Genet. gentium, zB. perii, nisi Libanum inveniam iam, ubi ubi est gentium, Plaut. – / Nbff. ube, Corp. inscr. Lat. 6, 26708 u. 11, 1331 (b): ubei, Corp. inscr. Lat. 1, 196, 5 u. 28; 1, 198, 21 ö. (vgl. Ritschl Opusc. 2, 640 Anm.).

Latin > English

ubi ADV :: where; in what place; (time) when, whenever; as soon as; in which; with whom
ubi ubi CONJ :: where, whereby