interdico

Latin > English

interdico interdicere, interdixi, interdictus V :: forbid, interdict, prohibit; debar (from)

Latin > English (Lewis & Short)

inter-dīco: dixi, ctum (interdixem for interdixissem, Cat. ap. Gell. 19, 9 fin.), 3, v. a.,
I to speak between, i. e. to interpose by speaking.
I Lit.
   A To say among other things, to remark meanwhile, interpose: in praesentiarum hoc interdicere non alienum fuit, Auct. Her. 2, 11 fin.—
   B To forbid, prohibit, interdict.
   (a)    With ne: interdico, ne, etc., Ter. Hec. 4, 1, 48: interdicit atque imperat Cassivellauno ne Mandubratio noceat, Caes. B. G. 5, 22: praecipit atque interdicit omnes unum peterent Indutiomarum, neu quis, etc., id. ib. 5, 58; so with ut ne: neque enim est interdictum ... ut singulis hominibus ne amplius quam singulas artes nosse liceat, Cic. de Or. 1, 50, 215; id. Balb. 13, 30.—
   (b)    Alicui aliquid: feminis dumtaxat purpurae usum (al. usu), Liv. 34, 7: histrionibus scaenam, Suet. Dom. 7: ei convictum hominum, Val. Max. 2, 7, 9: feminis convivia et conspectum virorum, Just. 41, 3, 2: alicui admirationem, Sen. Ep. 87: interdictum est mare Antiati populo, Liv. 8, 14: religio civibus interdicta, Suet. Claud. 25: interdicitur vini potus, Plin. 30, 10, 27, § 87; cf. abl. absol.: urbe interdicta, Suet. Aug. 27; id. Vesp. 14; Cic. Balb. 10, 26.—
   (g)    Alicui with inf.: alicui arte sua uti, Dig. 48, 19, 43: cum sibi interdixerit habere, interdixit et poscere, Sen. Vit. Beat. 18, 3; cf. with ellips. of dat.: interdixit hariolus ... aliquid novi negoti incipere, Ter. Phorm. 4, 4, 27: pari severitate interdixit commeatus peti, Suet. Galb. 6.—
   (d)    Alicui aliquā re: vos interdicitis patribus commercio plebis, Liv. 5, 3, 8: quā arrogantiā usus Ariovistus omni Galliā Romanis interdixisset, Caes. B. G. 1, 46, 4: meretriciis amoribus juventuti, Cic. Cael. 20, 48: male rem gerentibus patribus bonis interdici solet, id. de Sen. 7, 22: ei domo suā, Quint. 6, 3, 79; Suet. Aug. 66 (cf. 1. B. 2. infra.).—（ε) Aliquem aliquā re: aliquem sacrificiis, Caes. B. G. 6, 13, 6; mostly in pass.: quod moribus eorum interdici non poterat socero gener, Nep. Ham. 3, 2: philosophi urbe et Italiā interdicti sunt, Gell. 15, 11, 4: illi omni jure interdicti, Q. Metell. ap. Gell. 17, 2, 7.—（ζ) With dat. and de and abl.: interdixi tibi de medicis, forbid to have to do with, warn against, Cato ap. Plin. 29, 1, 7, § 14.—（η) Pass. impers., with abl. manner: priusquam senatus consulto interdiceretur, Suet. Aug. 43.—
   2    In partic.: interdicere alicui aquā et igni, to forbid one the use of fire and water, i. e. to banish: tanquam si illi aquā et igni interdictum sit, Cic. Phil. 6, 4: futurum puto, ut aquā et igni nobis interdicatur, id. Fam. 11, 1: quibus cum aquā et igni interdixisset, Caes. B. G. 6, 44; Paul. Sent. 5, 26, 3; 5, 29, 1.—
   (b)    Interdicere alicui (sc. aquā et igni), Ampel. 42.—
   (g)    Interdicere alicui aquam et ignem, Isid. 5, 27, 38.—
II Transf.
   A To enjoin, command (of an injunction implying also a prohibition): te familiae valde interdicere ut uni dicto audiens esset, Cic. Rep. 1, 39, 61.—
   B Of the prætor, to forbid, interdict; esp., to make a provisional or interlocutory decree: praetor interdixit de vi, etc., Cic. Caecin. 8, 22: praetor qui de fossis, de cloacis, etc., interdicit, id. ib. 13 init.: praetor interdixit, ut unde dejectus esset, eo restitueretur, id. ib. 28, 80.—
   C To make use of a prætor's interdict, Quint. 3, 6, 71: si adversus eum velis interdicere, Dig. 43, 18, 1: alicui rem capitalem, Cato ap. Charis. p. 178 P.

Latin > French (Gaffiot 2016)

interdīcō,⁹ dīxī, dictum, ĕre, intr. et tr.
    I intr.,
1 interdire : alicui aliqua re, interdire à qqn qqch. : omni Gallia Romanis Cæs. G. 1, 46, 4, interdire toute la Gaule aux Romains, cf. G. 6, 13, 6 ; Cic. CM 22, etc. ; alicui aqua et igni Cæs. G. 6, 44, 3, interdire à qqn l’eau et le feu ; [pass. imp.] alicui aqua et igni interdicitur Cic. Phil. 1, 23 ; Domo 82, on interdit... || avec ut ne ou ne, interdire [à qqn] de : Cæs. G. 7, 40, 4 ; Cic. de Or. 1, 216 ; Div. 1, 62
2 formuler un interdit [préteur] : Cic. Cæc. 85 ; cum de vi interdicitur [pass. imp.] Cic. Cæc. 86, quand l’interdit est accordé (quand il y a interdit) sur un cas de violence || [avec ut ou subj. seul] enjoindre expressément de : Cic. Rep. 1, 61 ; Cæs. G. 5, 58, 4.
    II tr.,
1 rem alicui, interdire, défendre qqch. à qqn : [à l’actif] Ov. M. 6, 333 ; Val. Max. 2, 7, 9 ; Suet. Dom. 7 ; Nero 32 ; [au pass.] res interdicitur alicui Cic. Har. 12 ; Balbo 26 ; Planc. 45 ; Nep. Ham. 2, 2
2 [pers.] aliquis interdicitur aliqua re, qqn est exclu de qqch. : Gell. 15, 11, 4 ; 17, 2, 7. pqpf sync. interdixem Catul. d. Gell. 19, 9, 4.

{{Georges |georg=inter-dīco, dīxī, dictum, ere, I) untersagen, verbieten, 1) im allg.: α) alci alqā re od. alqo (s. Drak. Liv. 5, 3, 8): Romanis omni Galliā, Caes.: feminis purpurae usu, Liv.: alci domo, Suet., domo suā, Quint., u. bl. domo, Tac.: alci domo et provinciis suis, Suet.: alci admiratione rerum, Sen.: im Passiv, interdici non poterat socero (Dat.) genero (Abl.), Nep.: unpers., male rem gerentibus (Dat.) patriis bonis (Abl.) interdici solet, Cic.: meretriciis amoribus interdictum iuventuti, Cic.: interdictum est mari (Abl.) Antiati populo (Dat.), Liv.: ei Italiā et Hispaniā, in qua ortus erat, interdictum est, wurde aus J. u. H. verbannt, Tac. – β) alqm alqā re, nur im Passiv, illi vero omni iure atque honestate interdicti, Q. Metell. Numid. b. Gell. 17, 2, 7: philosophi urbe et Italiā interdicti sunt, Gell. 15, 11, 4: dives ille cibo interdicitur, Apul. flor. 23, p. 36, 11 Kr. – γ) alci alqd (vgl. Gronov Sen. ep. 18, 13): alci rem capitalem, Cato oratt. 10. fr. 5: alci convictum hominum, Val. Max.: histrionibus scaenam, Suet.: alci patriam, Iustin.: alci orbem (terrarum), Ov.: ohne Dat. pers., usum amethystini coloris, Suet.: im Passiv, religio druidarum interdicta civibus, Suet.: ohne Dat. pers., interdicitur vini potus quinis diebus ante et postea, Plin.: magia ista iam inde antiquitus duodecim tabulis propter incredundas frugum illecebras interdicta, Apul.: bes. im Abl. absol., nullo proposito praemio, sed etiam interdicto, Cic. Balb. 26: aulā interdictā, urbe interdictā, Suet. – δ) alci de alqo: interdixi tibi de medicis, Cato ad Marc. fil. de medic. fr. 1. p. 77, 9 ed. Iordan. – ε) alci m. Infin.: alci arte suā uti, Paul. dig. 48, 19, 43: cum sibi interdixerit habere, interdixit et poscere, Sen. de vit. beat. 18, 3: cum tibi cupere interdixero, Sen. ep. 116, 1. – u. ohne Dat. pers. m. folg. Acc. u. Infin. Pass., pari severitate interdixit commeatus peti, Suet. Galb. 6, 2. – ζ) (mit u. ohne Dat. pers.) m. folg. ne od. ut ne u. Konj.: interdico, ne extulisse extra aedes puerum usquam velis, Ter.: interdicit atque imperat (zus. = er verbietet nachdrücklich) Cassivellauno, ne Mandubracio neu Trinobantibus noceat, Caes.: im Passiv, sed id neque feci adhuc nec mihi ne faciam interdictum puto, Cic.: ex quo etiam Pythagoriis interdictum putatur, ne fabā vescerentur, Cic.: neque est interdictum aut a rerum natura aut a lege aliqua atque more, ut singulis hominibus ne amplius quam singulas artes nosse liceat, Cic. – η) im Zshg. absol.: interdixit hariolus, haruspex vetuit, Ter. Phorm. 708: ad scaenicas quoque et gladiatorias operas et equitibus Romanis aliquando usus est, verum priusquam senatus consulto interdiceretur (es verboten wurde), Suet. Aug. 43, 3. – 2) insbes., als publiz. t. t.: a) interdicere alci aquā et igni od. aquā atque igni od. aquā ignique, jmdm. »Wasser und Feuer untersagen« = die förmliche u. verschärfte Verbannung gegen jmd. aussprechen, Cic. Phil. 1, 23 u.a. Caes. b. G. 6, 44, 3. Vell. 2, 24, 2 u. 45, 1. Tac. ann. 3, 38 u. 68: auch igni atque aquā, Tac. ann. 4, 21 u. 6, 30: im Passiv unpers., ut aquā et igni nobis interdicatur, Brut. in Cic. ep. 11, 1, 2. – b) sacrificiis interdicere, absol., »vom Gottesdienst ausschließen«, ähnlich unserm »in den Kirchenbann tun«, Caes. b. G. 6, 13, 6. – II) verordnen, befehlen, einschärfen, 1) im allg., m. folg. ut u. Konj., familiae valde interd., ut uni dicto audiens sit, Cic. de rep. 1, 61. – 2) als publiz. t. t. v. Prätor = ein Interdikt ergehen lassen, bes. bei Klagen über den Besitz, a) eig.: de vi, Cic. Caecin. 22: m. folg. ut u. Konj., praetor interdixit, ut unde deiectus esset eo restitueretur, Cic. Caecin. 80. – b) übtr., bei einer Klage (bes. über Mein und Dein) sich [[des prätor. Interdikts bedienen, seine Klage auf das prätor. Edikt begründen, Quint. 3, 6, 71 u. ICt. – / Synkop. Plusquamperf. interdixem, Catul. poët. b. Gell. 19, 9, 14 (Anthol. Lat. 53, 3 M.). }}

Latin > Chinese

interdico, is, xi, ctum, cere. n. act. 3. :: 搶着説。禁止。出禁命。逆。阻。— foeminis usum purpurae 禁婦用大紅衣。 — ei domo sua uti 禁其入本家。— rem capitalem ei 告其死罪。— de fossis 出告示言坑事。Sacrificiis (abl.) eos interdico 禁彼等舆祭。Cui nemo — potest 無人能阻彼。Interdixi ei domum meam 我禁其入吾家。Praefectus interdixit ut omnes surgerent 總督示衆人起。