interdico: Difference between revisions
Ἔπαινον ἕξεις, ἂν κρατῇς, ὧν δεῖ κρατεῖν → Laus est, si, quibus est imperandum, tu imperes → Lob hast du, wenn du herrschst, worüber zu herrschen gilt
(3_7) |
(CSV2 import) |
||
| (2 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{LaEn | |||
|lnetxt=interdico interdicere, interdixi, interdictus V :: forbid, interdict, prohibit; debar (from) | |||
}} | |||
{{Lewis | {{Lewis | ||
|lshtext=<b>inter-dīco</b>: dixi, ctum (interdixem for interdixissem, Cat. ap. Gell. 19, 9 fin.), 3, v. a.,<br /><b>I</b> to [[speak]] [[between]], i. e. to [[interpose]] by [[speaking]].<br /><b>I</b> Lit.<br /> <b>A</b> To [[say]] [[among]] [[other]] things, to [[remark]] [[meanwhile]], [[interpose]]: in praesentiarum hoc interdicere non alienum fuit, Auct. Her. 2, 11 fin.—<br /> <b>B</b> To [[forbid]], [[prohibit]], [[interdict]].<br /> <b>(a)</b> With ne: [[interdico]], ne, etc., Ter. Hec. 4, 1, 48: interdicit [[atque]] imperat Cassivellauno ne Mandubratio noceat, Caes. B. G. 5, 22: praecipit [[atque]] interdicit omnes unum peterent Indutiomarum, neu [[quis]], etc., id. ib. 5, 58; so [[with]] ut ne: [[neque]] [[enim]] est [[interdictum]] ... ut singulis hominibus ne [[amplius]] [[quam]] singulas artes nosse liceat, Cic. de Or. 1, 50, 215; id. Balb. 13, 30.—<br /> <b>(b)</b> Alicui aliquid: feminis [[dumtaxat]] purpurae usum (al. usu), Liv. 34, 7: histrionibus scaenam, Suet. Dom. 7: ei convictum hominum, Val. Max. 2, 7, 9: feminis convivia et conspectum virorum, Just. 41, 3, 2: alicui admirationem, Sen. Ep. 87: [[interdictum]] est [[mare]] Antiati [[populo]], Liv. 8, 14: [[religio]] civibus interdicta, Suet. Claud. 25: interdicitur vini [[potus]], Plin. 30, 10, 27, § 87; cf. abl. absol.: urbe interdicta, Suet. Aug. 27; id. Vesp. 14; Cic. Balb. 10, 26.—<br /> <b>(g)</b> Alicui [[with]] inf.: alicui [[arte]] sua uti, Dig. 48, 19, 43: cum sibi interdixerit habere, interdixit et poscere, Sen. Vit. Beat. 18, 3; cf. [[with]] ellips. of dat.: interdixit [[hariolus]] ... aliquid [[novi]] negoti incipere, Ter. Phorm. 4, 4, 27: pari severitate interdixit [[commeatus]] peti, Suet. Galb. 6.—<br /> <b>(d)</b> Alicui aliquā re: vos interdicitis patribus commercio [[plebis]], Liv. 5, 3, 8: quā arrogantiā [[usus]] [[Ariovistus]] omni Galliā Romanis interdixisset, Caes. B. G. 1, 46, 4: meretriciis amoribus juventuti, Cic. Cael. 20, 48: [[male]] rem gerentibus patribus bonis interdici solet, id. de Sen. 7, 22: ei [[domo]] suā, Quint. 6, 3, 79; Suet. Aug. 66 (cf. 1. B. 2. [[infra]].).—（ε) Aliquem aliquā re: aliquem sacrificiis, Caes. B. G. 6, 13, 6; [[mostly]] in [[pass]].: [[quod]] moribus eorum interdici non poterat socero [[gener]], Nep. Ham. 3, 2: philosophi urbe et Italiā interdicti sunt, Gell. 15, 11, 4: [[illi]] omni jure interdicti, Q. Metell. ap. Gell. 17, 2, 7.—（ζ) With dat. and de and abl.: interdixi [[tibi]] de medicis, [[forbid]] to [[have]] to do [[with]], [[warn]] [[against]], [[Cato]] ap. Plin. 29, 1, 7, § 14.—（η) Pass. impers., [[with]] abl. [[manner]]: priusquam [[senatus]] [[consulto]] interdiceretur, Suet. Aug. 43.—<br /> <b>2</b> In partic.: interdicere alicui aquā et igni, to [[forbid]] one the [[use]] of [[fire]] and [[water]], i. e. to [[banish]]: [[tanquam]] si [[illi]] aquā et igni [[interdictum]] [[sit]], Cic. Phil. 6, 4: futurum [[puto]], ut aquā et igni nobis interdicatur, id. Fam. 11, 1: quibus cum aquā et igni interdixisset, Caes. B. G. 6, 44; Paul. Sent. 5, 26, 3; 5, 29, 1.—<br /> <b>(b)</b> Interdicere alicui (sc. aquā et igni), Ampel. 42.—<br /> <b>(g)</b> Interdicere alicui aquam et ignem, Isid. 5, 27, 38.—<br /><b>II</b> Transf.<br /> <b>A</b> To [[enjoin]], [[command]] (of an [[injunction]] implying also a [[prohibition]]): te familiae [[valde]] interdicere ut uni [[dicto]] [[audiens]] esset, Cic. Rep. 1, 39, 61.—<br /> <b>B</b> Of the prætor, to [[forbid]], [[interdict]]; esp., to [[make]] a [[provisional]] or interlocutory [[decree]]: [[praetor]] interdixit de vi, etc., Cic. Caecin. 8, 22: [[praetor]] qui de fossis, de cloacis, etc., interdicit, id. ib. 13 init.: [[praetor]] interdixit, ut [[unde]] dejectus esset, eo restitueretur, id. ib. 28, 80.—<br /> <b>C</b> To [[make]] [[use]] of a prætor's [[interdict]], Quint. 3, 6, 71: si [[adversus]] eum velis interdicere, Dig. 43, 18, 1: alicui rem capitalem, [[Cato]] ap. [[Charis]]. p. 178 P. | |lshtext=<b>inter-dīco</b>: dixi, ctum (interdixem for interdixissem, Cat. ap. Gell. 19, 9 fin.), 3, v. a.,<br /><b>I</b> to [[speak]] [[between]], i. e. to [[interpose]] by [[speaking]].<br /><b>I</b> Lit.<br /> <b>A</b> To [[say]] [[among]] [[other]] things, to [[remark]] [[meanwhile]], [[interpose]]: in praesentiarum hoc interdicere non alienum fuit, Auct. Her. 2, 11 fin.—<br /> <b>B</b> To [[forbid]], [[prohibit]], [[interdict]].<br /> <b>(a)</b> With ne: [[interdico]], ne, etc., Ter. Hec. 4, 1, 48: interdicit [[atque]] imperat Cassivellauno ne Mandubratio noceat, Caes. B. G. 5, 22: praecipit [[atque]] interdicit omnes unum peterent Indutiomarum, neu [[quis]], etc., id. ib. 5, 58; so [[with]] ut ne: [[neque]] [[enim]] est [[interdictum]] ... ut singulis hominibus ne [[amplius]] [[quam]] singulas artes nosse liceat, Cic. de Or. 1, 50, 215; id. Balb. 13, 30.—<br /> <b>(b)</b> Alicui aliquid: feminis [[dumtaxat]] purpurae usum (al. usu), Liv. 34, 7: histrionibus scaenam, Suet. Dom. 7: ei convictum hominum, Val. Max. 2, 7, 9: feminis convivia et conspectum virorum, Just. 41, 3, 2: alicui admirationem, Sen. Ep. 87: [[interdictum]] est [[mare]] Antiati [[populo]], Liv. 8, 14: [[religio]] civibus interdicta, Suet. Claud. 25: interdicitur vini [[potus]], Plin. 30, 10, 27, § 87; cf. abl. absol.: urbe interdicta, Suet. Aug. 27; id. Vesp. 14; Cic. Balb. 10, 26.—<br /> <b>(g)</b> Alicui [[with]] inf.: alicui [[arte]] sua uti, Dig. 48, 19, 43: cum sibi interdixerit habere, interdixit et poscere, Sen. Vit. Beat. 18, 3; cf. [[with]] ellips. of dat.: interdixit [[hariolus]] ... aliquid [[novi]] negoti incipere, Ter. Phorm. 4, 4, 27: pari severitate interdixit [[commeatus]] peti, Suet. Galb. 6.—<br /> <b>(d)</b> Alicui aliquā re: vos interdicitis patribus commercio [[plebis]], Liv. 5, 3, 8: quā arrogantiā [[usus]] [[Ariovistus]] omni Galliā Romanis interdixisset, Caes. B. G. 1, 46, 4: meretriciis amoribus juventuti, Cic. Cael. 20, 48: [[male]] rem gerentibus patribus bonis interdici solet, id. de Sen. 7, 22: ei [[domo]] suā, Quint. 6, 3, 79; Suet. Aug. 66 (cf. 1. B. 2. [[infra]].).—（ε) Aliquem aliquā re: aliquem sacrificiis, Caes. B. G. 6, 13, 6; [[mostly]] in [[pass]].: [[quod]] moribus eorum interdici non poterat socero [[gener]], Nep. Ham. 3, 2: philosophi urbe et Italiā interdicti sunt, Gell. 15, 11, 4: [[illi]] omni jure interdicti, Q. Metell. ap. Gell. 17, 2, 7.—（ζ) With dat. and de and abl.: interdixi [[tibi]] de medicis, [[forbid]] to [[have]] to do [[with]], [[warn]] [[against]], [[Cato]] ap. Plin. 29, 1, 7, § 14.—（η) Pass. impers., [[with]] abl. [[manner]]: priusquam [[senatus]] [[consulto]] interdiceretur, Suet. Aug. 43.—<br /> <b>2</b> In partic.: interdicere alicui aquā et igni, to [[forbid]] one the [[use]] of [[fire]] and [[water]], i. e. to [[banish]]: [[tanquam]] si [[illi]] aquā et igni [[interdictum]] [[sit]], Cic. Phil. 6, 4: futurum [[puto]], ut aquā et igni nobis interdicatur, id. Fam. 11, 1: quibus cum aquā et igni interdixisset, Caes. B. G. 6, 44; Paul. Sent. 5, 26, 3; 5, 29, 1.—<br /> <b>(b)</b> Interdicere alicui (sc. aquā et igni), Ampel. 42.—<br /> <b>(g)</b> Interdicere alicui aquam et ignem, Isid. 5, 27, 38.—<br /><b>II</b> Transf.<br /> <b>A</b> To [[enjoin]], [[command]] (of an [[injunction]] implying also a [[prohibition]]): te familiae [[valde]] interdicere ut uni [[dicto]] [[audiens]] esset, Cic. Rep. 1, 39, 61.—<br /> <b>B</b> Of the prætor, to [[forbid]], [[interdict]]; esp., to [[make]] a [[provisional]] or interlocutory [[decree]]: [[praetor]] interdixit de vi, etc., Cic. Caecin. 8, 22: [[praetor]] qui de fossis, de cloacis, etc., interdicit, id. ib. 13 init.: [[praetor]] interdixit, ut [[unde]] dejectus esset, eo restitueretur, id. ib. 28, 80.—<br /> <b>C</b> To [[make]] [[use]] of a prætor's [[interdict]], Quint. 3, 6, 71: si [[adversus]] eum velis interdicere, Dig. 43, 18, 1: alicui rem capitalem, [[Cato]] ap. [[Charis]]. p. 178 P. | ||
| Line 7: | Line 10: | ||
{{Georges | {{Georges | ||
|georg=[[inter]]-dīco, dīxī, [[dictum]], ere, I) [[untersagen]], [[verbieten]], 1) im allg.: α) alci alqā re od. alqo (s. Drak. Liv. 5, 3, 8): Romanis omni Galliā, Caes.: feminis purpurae usu, Liv.: alci [[domo]], Suet., [[domo]] suā, Quint., u. bl. [[domo]], Tac.: alci [[domo]] et provinciis [[suis]], Suet.: alci admiratione rerum, Sen.: im [[Passiv]], interdici [[non]] poterat socero (Dat.) [[genero]] (Abl.), Nep.: unpers., [[male]] rem gerentibus (Dat.) patriis bonis (Abl.) interdici solet, Cic.: meretriciis amoribus [[interdictum]] iuventuti, Cic.: [[interdictum]] est mari (Abl.) Antiati [[populo]] (Dat.), Liv.: ei Italiā et Hispaniā, in [[qua]] [[ortus]] erat, [[interdictum]] est, wurde aus J. u. H. verbannt, Tac. – β) alqm alqā re, [[nur]] im [[Passiv]], [[illi]] [[vero]] omni iure [[atque]] honestate interdicti, Q. Metell. Numid. b. Gell. 17, 2, 7: philosophi urbe et Italiā interdicti sunt, Gell. 15, 11, 4: [[dives]] [[ille]] [[cibo]] interdicitur, Apul. flor. 23, p. 36, 11 Kr. – γ) alci alqd (vgl. Gronov Sen. ep. 18, 13): alci rem capitalem, [[Cato]] oratt. 10. fr. 5: alci convictum hominum, Val. Max.: histrionibus scaenam, Suet.: alci patriam, Iustin.: alci orbem (terrarum), Ov.: [[ohne]] Dat. pers., usum amethystini coloris, Suet.: im [[Passiv]], [[religio]] druidarum interdicta civibus, Suet.: [[ohne]] Dat. pers., interdicitur vini [[potus]] quinis diebus [[ante]] et [[postea]], Plin.: [[magia]] ista [[iam]] [[inde]] [[antiquitus]] [[duodecim]] tabulis [[propter]] incredundas frugum illecebras interdicta, Apul.: [[bes]]. im Abl. absol., [[nullo]] proposito [[praemio]], [[sed]] [[etiam]] interdicto, Cic. Balb. 26: aulā interdictā, urbe interdictā, Suet. – δ) alci de alqo: [[interdixi]] [[tibi]] de medicis, [[Cato]] ad Marc. fil. de medic. fr. 1. p. 77, 9 ed. Iordan. – ε) alci m. Infin.: alci [[arte]] suā [[uti]], Paul. dig. 48, 19, 43: cum [[sibi]] interdixerit habere, interdixit et poscere, Sen. de vit. beat. 18, 3: cum [[tibi]] cupere interdixero, Sen. ep. 116, 1. – u. [[ohne]] Dat. pers. m. folg. Acc. u. Infin. Pass., pari severitate interdixit [[commeatus]] peti, Suet. Galb. 6, 2. – ζ) ([[mit]] u. [[ohne]] Dat. pers.) m. folg. ne od. ut ne u. Konj.: [[interdico]], ne extulisse [[extra]] [[aedes]] puerum [[usquam]] velis, Ter.: interdicit [[atque]] imperat (zus. = er verbietet [[nachdrücklich]]) Cassivellauno, ne Mandubracio [[neu]] Trinobantibus noceat, Caes.: im [[Passiv]], [[sed]] id [[neque]] feci [[adhuc]] [[nec]] [[mihi]] ne faciam [[interdictum]] [[puto]], Cic.: ex [[quo]] [[etiam]] Pythagoriis [[interdictum]] putatur, ne fabā vescerentur, Cic.: [[neque]] est [[interdictum]] [[aut]] a rerum [[natura]] [[aut]] a [[lege]] [[aliqua]] [[atque]] [[more]], ut singulis hominibus ne [[amplius]] [[quam]] singulas artes [[nosse]] liceat, Cic. – η) im Zshg. absol.: interdixit [[hariolus]], [[haruspex]] vetuit, Ter. Phorm. 708: ad scaenicas [[quoque]] et gladiatorias operas et equitibus Romanis [[aliquando]] [[usus]] est, [[verum]] [[priusquam]] [[senatus]] [[consulto]] interdiceretur (es verboten wurde), Suet. Aug. 43, 3. – 2) insbes., [[als]] publiz. t. t.: a) interdicere alci aquā et igni od. aquā [[atque]] igni od. aquā ignique, jmdm. »[[Wasser]] und [[Feuer]] [[untersagen]]« = die förmliche u. verschärfte [[Verbannung]] [[gegen]] jmd. [[aussprechen]], Cic. Phil. 1, 23 u.a. Caes. b. G. 6, 44, 3. Vell. 2, 24, 2 u. 45, 1. Tac. ann. 3, 38 u. 68: [[auch]] igni [[atque]] aquā, Tac. ann. 4, 21 u. 6, 30: im [[Passiv]] unpers., ut aquā et igni [[nobis]] interdicatur, [[Brut]]. in Cic. ep. 11, 1, 2. – b) sacrificiis interdicere, absol., »vom [[Gottesdienst]] [[ausschließen]]«, [[ähnlich]] unserm »in den [[Kirchenbann]] [[tun]]«, Caes. b. G. 6, 13, 6. – II) [[verordnen]], [[befehlen]], [[einschärfen]], 1) im allg., m. folg. ut u. Konj., familiae [[valde]] interd., ut [[uni]] [[dicto]] [[audiens]] sit, Cic. de rep. 1, 61. – 2) [[als]] publiz. t. t. v. [[Prätor]] = [[ein]] [[Interdikt]] [[ergehen]] [[lassen]], [[bes]]. [[bei]] [[Klagen]] [[über]] den [[Besitz]], a) eig.: de vi, Cic. Caecin. 22: m. folg. ut u. Konj., [[praetor]] interdixit, ut [[unde]] [[deiectus]] esset eo restitueretur, Cic. Caecin. 80. – b) übtr., [[bei]] [[einer]] [[Klage]] ([[bes]]. [[über]] Mein und Dein) [[sich]] [[des prätor. Interdikts [[bedienen]], seine [[Klage]] [[auf]] das prätor. [[Edikt]] [[begründen]], Quint. 3, 6, 71 u. ICt. – / Synkop. Plusquamperf. [[interdixem]], Catul. poët. b. Gell. 19, 9, 14 (Anthol. Lat. 53, 3 M.). | |georg=[[inter]]-dīco, dīxī, [[dictum]], ere, I) [[untersagen]], [[verbieten]], 1) im allg.: α) alci alqā re od. alqo (s. Drak. Liv. 5, 3, 8): Romanis omni Galliā, Caes.: feminis purpurae usu, Liv.: alci [[domo]], Suet., [[domo]] suā, Quint., u. bl. [[domo]], Tac.: alci [[domo]] et provinciis [[suis]], Suet.: alci admiratione rerum, Sen.: im [[Passiv]], interdici [[non]] poterat socero (Dat.) [[genero]] (Abl.), Nep.: unpers., [[male]] rem gerentibus (Dat.) patriis bonis (Abl.) interdici solet, Cic.: meretriciis amoribus [[interdictum]] iuventuti, Cic.: [[interdictum]] est mari (Abl.) Antiati [[populo]] (Dat.), Liv.: ei Italiā et Hispaniā, in [[qua]] [[ortus]] erat, [[interdictum]] est, wurde aus J. u. H. verbannt, Tac. – β) alqm alqā re, [[nur]] im [[Passiv]], [[illi]] [[vero]] omni iure [[atque]] honestate interdicti, Q. Metell. Numid. b. Gell. 17, 2, 7: philosophi urbe et Italiā interdicti sunt, Gell. 15, 11, 4: [[dives]] [[ille]] [[cibo]] interdicitur, Apul. flor. 23, p. 36, 11 Kr. – γ) alci alqd (vgl. Gronov Sen. ep. 18, 13): alci rem capitalem, [[Cato]] oratt. 10. fr. 5: alci convictum hominum, Val. Max.: histrionibus scaenam, Suet.: alci patriam, Iustin.: alci orbem (terrarum), Ov.: [[ohne]] Dat. pers., usum amethystini coloris, Suet.: im [[Passiv]], [[religio]] druidarum interdicta civibus, Suet.: [[ohne]] Dat. pers., interdicitur vini [[potus]] quinis diebus [[ante]] et [[postea]], Plin.: [[magia]] ista [[iam]] [[inde]] [[antiquitus]] [[duodecim]] tabulis [[propter]] incredundas frugum illecebras interdicta, Apul.: [[bes]]. im Abl. absol., [[nullo]] proposito [[praemio]], [[sed]] [[etiam]] interdicto, Cic. Balb. 26: aulā interdictā, urbe interdictā, Suet. – δ) alci de alqo: [[interdixi]] [[tibi]] de medicis, [[Cato]] ad Marc. fil. de medic. fr. 1. p. 77, 9 ed. Iordan. – ε) alci m. Infin.: alci [[arte]] suā [[uti]], Paul. dig. 48, 19, 43: cum [[sibi]] interdixerit habere, interdixit et poscere, Sen. de vit. beat. 18, 3: cum [[tibi]] cupere interdixero, Sen. ep. 116, 1. – u. [[ohne]] Dat. pers. m. folg. Acc. u. Infin. Pass., pari severitate interdixit [[commeatus]] peti, Suet. Galb. 6, 2. – ζ) ([[mit]] u. [[ohne]] Dat. pers.) m. folg. ne od. ut ne u. Konj.: [[interdico]], ne extulisse [[extra]] [[aedes]] puerum [[usquam]] velis, Ter.: interdicit [[atque]] imperat (zus. = er verbietet [[nachdrücklich]]) Cassivellauno, ne Mandubracio [[neu]] Trinobantibus noceat, Caes.: im [[Passiv]], [[sed]] id [[neque]] feci [[adhuc]] [[nec]] [[mihi]] ne faciam [[interdictum]] [[puto]], Cic.: ex [[quo]] [[etiam]] Pythagoriis [[interdictum]] putatur, ne fabā vescerentur, Cic.: [[neque]] est [[interdictum]] [[aut]] a rerum [[natura]] [[aut]] a [[lege]] [[aliqua]] [[atque]] [[more]], ut singulis hominibus ne [[amplius]] [[quam]] singulas artes [[nosse]] liceat, Cic. – η) im Zshg. absol.: interdixit [[hariolus]], [[haruspex]] vetuit, Ter. Phorm. 708: ad scaenicas [[quoque]] et gladiatorias operas et equitibus Romanis [[aliquando]] [[usus]] est, [[verum]] [[priusquam]] [[senatus]] [[consulto]] interdiceretur (es verboten wurde), Suet. Aug. 43, 3. – 2) insbes., [[als]] publiz. t. t.: a) interdicere alci aquā et igni od. aquā [[atque]] igni od. aquā ignique, jmdm. »[[Wasser]] und [[Feuer]] [[untersagen]]« = die förmliche u. verschärfte [[Verbannung]] [[gegen]] jmd. [[aussprechen]], Cic. Phil. 1, 23 u.a. Caes. b. G. 6, 44, 3. Vell. 2, 24, 2 u. 45, 1. Tac. ann. 3, 38 u. 68: [[auch]] igni [[atque]] aquā, Tac. ann. 4, 21 u. 6, 30: im [[Passiv]] unpers., ut aquā et igni [[nobis]] interdicatur, [[Brut]]. in Cic. ep. 11, 1, 2. – b) sacrificiis interdicere, absol., »vom [[Gottesdienst]] [[ausschließen]]«, [[ähnlich]] unserm »in den [[Kirchenbann]] [[tun]]«, Caes. b. G. 6, 13, 6. – II) [[verordnen]], [[befehlen]], [[einschärfen]], 1) im allg., m. folg. ut u. Konj., familiae [[valde]] interd., ut [[uni]] [[dicto]] [[audiens]] sit, Cic. de rep. 1, 61. – 2) [[als]] publiz. t. t. v. [[Prätor]] = [[ein]] [[Interdikt]] [[ergehen]] [[lassen]], [[bes]]. [[bei]] [[Klagen]] [[über]] den [[Besitz]], a) eig.: de vi, Cic. Caecin. 22: m. folg. ut u. Konj., [[praetor]] interdixit, ut [[unde]] [[deiectus]] esset eo restitueretur, Cic. Caecin. 80. – b) übtr., [[bei]] [[einer]] [[Klage]] ([[bes]]. [[über]] Mein und Dein) [[sich]] [[des prätor. Interdikts [[bedienen]], seine [[Klage]] [[auf]] das prätor. [[Edikt]] [[begründen]], Quint. 3, 6, 71 u. ICt. – / Synkop. Plusquamperf. [[interdixem]], Catul. poët. b. Gell. 19, 9, 14 (Anthol. Lat. 53, 3 M.). | ||
}} | |||
{{LaZh | |||
|lnztxt=interdico, is, xi, ctum, cere. n. act. 3. :: 搶着説。禁止。出禁命。逆。阻。— foeminis usum purpurae 禁婦用大紅衣。 — ei domo sua uti 禁其入本家。— rem capitalem ei 告其死罪。— de fossis 出告示言坑事。Sacrificiis (''abl''.) eos interdico 禁彼等舆祭。Cui nemo — potest 無人能阻彼。Interdixi ei domum meam 我禁其入吾家。Praefectus interdixit ut omnes surgerent 總督示衆人起。 | |||
}} | }} | ||
Latest revision as of 20:13, 12 June 2024
Latin > English
interdico interdicere, interdixi, interdictus V :: forbid, interdict, prohibit; debar (from)
Latin > English (Lewis & Short)
inter-dīco: dixi, ctum (interdixem for interdixissem, Cat. ap. Gell. 19, 9 fin.), 3, v. a.,
I to speak between, i. e. to interpose by speaking.
I Lit.
A To say among other things, to remark meanwhile, interpose: in praesentiarum hoc interdicere non alienum fuit, Auct. Her. 2, 11 fin.—
B To forbid, prohibit, interdict.
(a) With ne: interdico, ne, etc., Ter. Hec. 4, 1, 48: interdicit atque imperat Cassivellauno ne Mandubratio noceat, Caes. B. G. 5, 22: praecipit atque interdicit omnes unum peterent Indutiomarum, neu quis, etc., id. ib. 5, 58; so with ut ne: neque enim est interdictum ... ut singulis hominibus ne amplius quam singulas artes nosse liceat, Cic. de Or. 1, 50, 215; id. Balb. 13, 30.—
(b) Alicui aliquid: feminis dumtaxat purpurae usum (al. usu), Liv. 34, 7: histrionibus scaenam, Suet. Dom. 7: ei convictum hominum, Val. Max. 2, 7, 9: feminis convivia et conspectum virorum, Just. 41, 3, 2: alicui admirationem, Sen. Ep. 87: interdictum est mare Antiati populo, Liv. 8, 14: religio civibus interdicta, Suet. Claud. 25: interdicitur vini potus, Plin. 30, 10, 27, § 87; cf. abl. absol.: urbe interdicta, Suet. Aug. 27; id. Vesp. 14; Cic. Balb. 10, 26.—
(g) Alicui with inf.: alicui arte sua uti, Dig. 48, 19, 43: cum sibi interdixerit habere, interdixit et poscere, Sen. Vit. Beat. 18, 3; cf. with ellips. of dat.: interdixit hariolus ... aliquid novi negoti incipere, Ter. Phorm. 4, 4, 27: pari severitate interdixit commeatus peti, Suet. Galb. 6.—
(d) Alicui aliquā re: vos interdicitis patribus commercio plebis, Liv. 5, 3, 8: quā arrogantiā usus Ariovistus omni Galliā Romanis interdixisset, Caes. B. G. 1, 46, 4: meretriciis amoribus juventuti, Cic. Cael. 20, 48: male rem gerentibus patribus bonis interdici solet, id. de Sen. 7, 22: ei domo suā, Quint. 6, 3, 79; Suet. Aug. 66 (cf. 1. B. 2. infra.).—（ε) Aliquem aliquā re: aliquem sacrificiis, Caes. B. G. 6, 13, 6; mostly in pass.: quod moribus eorum interdici non poterat socero gener, Nep. Ham. 3, 2: philosophi urbe et Italiā interdicti sunt, Gell. 15, 11, 4: illi omni jure interdicti, Q. Metell. ap. Gell. 17, 2, 7.—（ζ) With dat. and de and abl.: interdixi tibi de medicis, forbid to have to do with, warn against, Cato ap. Plin. 29, 1, 7, § 14.—（η) Pass. impers., with abl. manner: priusquam senatus consulto interdiceretur, Suet. Aug. 43.—
2 In partic.: interdicere alicui aquā et igni, to forbid one the use of fire and water, i. e. to banish: tanquam si illi aquā et igni interdictum sit, Cic. Phil. 6, 4: futurum puto, ut aquā et igni nobis interdicatur, id. Fam. 11, 1: quibus cum aquā et igni interdixisset, Caes. B. G. 6, 44; Paul. Sent. 5, 26, 3; 5, 29, 1.—
(b) Interdicere alicui (sc. aquā et igni), Ampel. 42.—
(g) Interdicere alicui aquam et ignem, Isid. 5, 27, 38.—
II Transf.
A To enjoin, command (of an injunction implying also a prohibition): te familiae valde interdicere ut uni dicto audiens esset, Cic. Rep. 1, 39, 61.—
B Of the prætor, to forbid, interdict; esp., to make a provisional or interlocutory decree: praetor interdixit de vi, etc., Cic. Caecin. 8, 22: praetor qui de fossis, de cloacis, etc., interdicit, id. ib. 13 init.: praetor interdixit, ut unde dejectus esset, eo restitueretur, id. ib. 28, 80.—
C To make use of a prætor's interdict, Quint. 3, 6, 71: si adversus eum velis interdicere, Dig. 43, 18, 1: alicui rem capitalem, Cato ap. Charis. p. 178 P.
Latin > French (Gaffiot 2016)
interdīcō,⁹ dīxī, dictum, ĕre, intr. et tr.
I intr.,
1 interdire : alicui aliqua re, interdire à qqn qqch. : omni Gallia Romanis Cæs. G. 1, 46, 4, interdire toute la Gaule aux Romains, cf. G. 6, 13, 6 ; Cic. CM 22, etc. ; alicui aqua et igni Cæs. G. 6, 44, 3, interdire à qqn l’eau et le feu ; [pass. imp.] alicui aqua et igni interdicitur Cic. Phil. 1, 23 ; Domo 82, on interdit... || avec ut ne ou ne, interdire [à qqn] de : Cæs. G. 7, 40, 4 ; Cic. de Or. 1, 216 ; Div. 1, 62
2 formuler un interdit [préteur] : Cic. Cæc. 85 ; cum de vi interdicitur [pass. imp.] Cic. Cæc. 86, quand l’interdit est accordé (quand il y a interdit) sur un cas de violence || [avec ut ou subj. seul] enjoindre expressément de : Cic. Rep. 1, 61 ; Cæs. G. 5, 58, 4.
II tr.,
1 rem alicui, interdire, défendre qqch. à qqn : [à l’actif] Ov. M. 6, 333 ; Val. Max. 2, 7, 9 ; Suet. Dom. 7 ; Nero 32 ; [au pass.] res interdicitur alicui Cic. Har. 12 ; Balbo 26 ; Planc. 45 ; Nep. Ham. 2, 2
2 [pers.] aliquis interdicitur aliqua re, qqn est exclu de qqch. : Gell. 15, 11, 4 ; 17, 2, 7. pqpf sync. interdixem Catul. d. Gell. 19, 9, 4.
{{Georges |georg=inter-dīco, dīxī, dictum, ere, I) untersagen, verbieten, 1) im allg.: α) alci alqā re od. alqo (s. Drak. Liv. 5, 3, 8): Romanis omni Galliā, Caes.: feminis purpurae usu, Liv.: alci domo, Suet., domo suā, Quint., u. bl. domo, Tac.: alci domo et provinciis suis, Suet.: alci admiratione rerum, Sen.: im Passiv, interdici non poterat socero (Dat.) genero (Abl.), Nep.: unpers., male rem gerentibus (Dat.) patriis bonis (Abl.) interdici solet, Cic.: meretriciis amoribus interdictum iuventuti, Cic.: interdictum est mari (Abl.) Antiati populo (Dat.), Liv.: ei Italiā et Hispaniā, in qua ortus erat, interdictum est, wurde aus J. u. H. verbannt, Tac. – β) alqm alqā re, nur im Passiv, illi vero omni iure atque honestate interdicti, Q. Metell. Numid. b. Gell. 17, 2, 7: philosophi urbe et Italiā interdicti sunt, Gell. 15, 11, 4: dives ille cibo interdicitur, Apul. flor. 23, p. 36, 11 Kr. – γ) alci alqd (vgl. Gronov Sen. ep. 18, 13): alci rem capitalem, Cato oratt. 10. fr. 5: alci convictum hominum, Val. Max.: histrionibus scaenam, Suet.: alci patriam, Iustin.: alci orbem (terrarum), Ov.: ohne Dat. pers., usum amethystini coloris, Suet.: im Passiv, religio druidarum interdicta civibus, Suet.: ohne Dat. pers., interdicitur vini potus quinis diebus ante et postea, Plin.: magia ista iam inde antiquitus duodecim tabulis propter incredundas frugum illecebras interdicta, Apul.: bes. im Abl. absol., nullo proposito praemio, sed etiam interdicto, Cic. Balb. 26: aulā interdictā, urbe interdictā, Suet. – δ) alci de alqo: interdixi tibi de medicis, Cato ad Marc. fil. de medic. fr. 1. p. 77, 9 ed. Iordan. – ε) alci m. Infin.: alci arte suā uti, Paul. dig. 48, 19, 43: cum sibi interdixerit habere, interdixit et poscere, Sen. de vit. beat. 18, 3: cum tibi cupere interdixero, Sen. ep. 116, 1. – u. ohne Dat. pers. m. folg. Acc. u. Infin. Pass., pari severitate interdixit commeatus peti, Suet. Galb. 6, 2. – ζ) (mit u. ohne Dat. pers.) m. folg. ne od. ut ne u. Konj.: interdico, ne extulisse extra aedes puerum usquam velis, Ter.: interdicit atque imperat (zus. = er verbietet nachdrücklich) Cassivellauno, ne Mandubracio neu Trinobantibus noceat, Caes.: im Passiv, sed id neque feci adhuc nec mihi ne faciam interdictum puto, Cic.: ex quo etiam Pythagoriis interdictum putatur, ne fabā vescerentur, Cic.: neque est interdictum aut a rerum natura aut a lege aliqua atque more, ut singulis hominibus ne amplius quam singulas artes nosse liceat, Cic. – η) im Zshg. absol.: interdixit hariolus, haruspex vetuit, Ter. Phorm. 708: ad scaenicas quoque et gladiatorias operas et equitibus Romanis aliquando usus est, verum priusquam senatus consulto interdiceretur (es verboten wurde), Suet. Aug. 43, 3. – 2) insbes., als publiz. t. t.: a) interdicere alci aquā et igni od. aquā atque igni od. aquā ignique, jmdm. »Wasser und Feuer untersagen« = die förmliche u. verschärfte Verbannung gegen jmd. aussprechen, Cic. Phil. 1, 23 u.a. Caes. b. G. 6, 44, 3. Vell. 2, 24, 2 u. 45, 1. Tac. ann. 3, 38 u. 68: auch igni atque aquā, Tac. ann. 4, 21 u. 6, 30: im Passiv unpers., ut aquā et igni nobis interdicatur, Brut. in Cic. ep. 11, 1, 2. – b) sacrificiis interdicere, absol., »vom Gottesdienst ausschließen«, ähnlich unserm »in den Kirchenbann tun«, Caes. b. G. 6, 13, 6. – II) verordnen, befehlen, einschärfen, 1) im allg., m. folg. ut u. Konj., familiae valde interd., ut uni dicto audiens sit, Cic. de rep. 1, 61. – 2) als publiz. t. t. v. Prätor = ein Interdikt ergehen lassen, bes. bei Klagen über den Besitz, a) eig.: de vi, Cic. Caecin. 22: m. folg. ut u. Konj., praetor interdixit, ut unde deiectus esset eo restitueretur, Cic. Caecin. 80. – b) übtr., bei einer Klage (bes. über Mein und Dein) sich [[des prätor. Interdikts bedienen, seine Klage auf das prätor. Edikt begründen, Quint. 3, 6, 71 u. ICt. – / Synkop. Plusquamperf. interdixem, Catul. poët. b. Gell. 19, 9, 14 (Anthol. Lat. 53, 3 M.). }}
Latin > Chinese
interdico, is, xi, ctum, cere. n. act. 3. :: 搶着説。禁止。出禁命。逆。阻。— foeminis usum purpurae 禁婦用大紅衣。 — ei domo sua uti 禁其入本家。— rem capitalem ei 告其死罪。— de fossis 出告示言坑事。Sacrificiis (abl.) eos interdico 禁彼等舆祭。Cui nemo — potest 無人能阻彼。Interdixi ei domum meam 我禁其入吾家。Praefectus interdixit ut omnes surgerent 總督示衆人起。
