ἄκος: Difference between revisions
Δεῖ τοὺς μὲν εἶναι δυστυχεῖς, τοὺς δ' εὐτυχεῖς → Aliis necesse est bene sit, aliis sit male → Die einen trifft das Unglück, andere das Glück
(1a) |
(1a) |
||
Line 42: | Line 42: | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
|mdlsjtxt=<br /><b class="num">1.</b> a [[cure]], [[relief]], [[remedy]] for a [[thing]], c. gen., Od., etc.:—absol., [[ἄκος]] [[εὑρεῖν]] Il., Soph.; ἐξευρεῖν, [[λαβεῖν]], ποιεῖσθαι, Hdt., etc.:—by a [[medical]] metaph., [[ἄκος]] ἐντέμνειν, τέμνειν, cf. [[ἐντέμνω]] II.<br /><b class="num">2.</b> a [[means]] of [[obtaining]] a [[thing]], c. gen., Eur. | |mdlsjtxt=<br /><b class="num">1.</b> a [[cure]], [[relief]], [[remedy]] for a [[thing]], c. gen., Od., etc.:—absol., [[ἄκος]] [[εὑρεῖν]] Il., Soph.; ἐξευρεῖν, [[λαβεῖν]], ποιεῖσθαι, Hdt., etc.:—by a [[medical]] metaph., [[ἄκος]] ἐντέμνειν, τέμνειν, cf. [[ἐντέμνω]] II.<br /><b class="num">2.</b> a [[means]] of [[obtaining]] a [[thing]], c. gen., Eur. | ||
}} | |||
{{FriskDe | |||
|ftr='''ἄκος''': {ákos}<br />'''Grammar''': n.<br />'''Meaning''': [[Heilung]], [[Heilmittel]] (ep. ion. seit Il., vorw. poetisch).<br />'''Derivative''': Denominatives Verb [[ἀκέομαι]] [[heilen]], [[ausbessern]] (ion. att.). Von [[ἀκέομαι]] stammen mehrere Nomina actionis und agentis (zu den letztgenannten s. Fraenkel Nom. ag. 2, 13ff.): 1. ἀκέσματα [[Heilmittel]] (Il., Pi., A., Inschr., vgl. Chantraine Formation 183) und [[ἀκεσμός]] [[Heilung]] (Kall.) mit ἀκέσμιον· ἰάσιμον H. 2. [[ἄκεσις]] [[Heilung]] (Hdt., Inschr., vgl. Holt, Les noms d’action en -σις 111) mit [[ἀκέσιμος]] [[heilend]] (Plu.) und [[ἀκέσιος]] Beiname des Apollon (Paus.), außerdem [[ἀκεσίας]]· [[ἰατρός]] Phot. — 3. [[ἀκέστωρ]] Beiname des Apollon (E. ''Andr''. 900), fem. [[ἀκεστορίς]] (Hp. ''Flat''. 1, ἅπ., vgl. Lejeune Rev. de phil. 76, 12); Nominalabstraktum [[ἀκεστορία]] [[Heilkunde]] (A. R. u. a.). 4. [[ἀκεστήρ]] [[sänftigend]] ([[χαλινός]] S. ''OC'' 714 lyr.) mit [[ἀκεστήριος]] [[heilend]] (App.) und [[ἀκεστήριον]] [[Schneiderwerkstatt]] (Lib.); außerdem Ἀκεστηρίδης EN (Styra). Mit den Nomina auf -τωρ, -τηρ stehen in Verbindung die Feminina [[ἀκεστρίς]] [[Hebamme]] (Hp.) und [[ἀκέστρια]] [[Schneiderin]] (Antiph., Luk.). 5. [[ἀκεστής]] m. [[Flicker]], [[Schneider]] (X., Lyk. usw.), fem. [[ἀκεστίδες]] [[Eisenbarren in Schmelzöfen]] (Dsk. 5, 74). Nomina instrumenti: 6. [[ἀκέστρα]] f. [[Stopfnadel]] (Luk., Pap.), aber 7. [[ἄκεστρον]] n. [[Heilmittel]] (S.), vgl. Chantraine Formation 333. Hinzu kommen die Adjektiva: [[ἀκεστός]] [[der Heilung fähig]], [[heilbar]] (Ν 115, Hp., Antipho), ursprünglich von [[ἄκος]] gebildet, aber verbal umgedeutet und auf [[ἀκέομαι]] bezogen; [[ἀκεστικός]]: ἀκεστικὴ [[τέχνη]] ‘Flick-, Schneiderkunst’ (Demokr., Pl. u. a.). Neben [[ἄκος]] steht das seltene [[ἀκή]] [[Heilung]] (Hp. ''Mochl''. 21), das wahrscheinlich ein Postverbale von [[ἀκέομαι]] ist (Schwyzer 460). Von [[ἀκή]] vielleicht *ἄκιμος Cic. ''Att''. 10, 12a, 4, s. Arbenz Die Adj. auf -ιμος 93, Thomas Stud. zur lat. u. gr. Sprachgeschichte 125ff.<br />'''Etymology''' : Eine überzeugende Etymologie von [[ἄκος]] fehlt. Die Zulässigkeit einer Anknüpfung an air. ''hīcc'' [[Heilung]], kymr. ''iach'' [[gesund]] (Fick<sup>4</sup> 2, 222) hängt zunächst davon ab, ob ir. ''ī'' für urkelt. ''i̯a'' stehen kann, was unsicher ist, s. die Lit. bei Bq und WP. 1, 195.<br />'''Page''' 1,56 | |||
}} | }} |
Revision as of 13:55, 2 October 2019
English (LSJ)
εος, τό, (ἀκέομαι)
A cure, remedy, c. gen. rei, κακῶν Od.22.481, etc.; νυμφικῶν ἑδωλίων A.Ch.71; κύβους . . τερπνὸν ἀργίας ἄ. S.Fr. 479.4; κακὸν κακῷ διδοὺς ἄ. Id.Aj.363: abs., ἄ. εὑρεῖν Il.9.250; δίζησθαι, ἐξευρεῖν, ἐκπονεῖν, λαβεῖν, Hdt.1.94, 4.187, A.Supp.367, E.Ba. 327; ἄκη ποιεῖσθαι, c. dat., Pl.Lg.910a: in medical sense, Hp.Acut.1; by a medical metaph., ἄ. ἐντέμνειν, τέμνειν, A.Ag.17, E.Andr.121; ἄ. τομαῖον A.Ch.539: ἄ. [ἔστι], c. inf., ἄ. γὰρ οὐδὲν τόνδε θρηνεῖσθαι it boots not to... Id.Pr.43. 2 means of obtaining a thing, c. gen., σωτηρίας E.Hel.1055.
German (Pape)
[Seite 78] τό, Heilmittel, Hom. zweimal, Od. 22, 481 οἶσε θέειον, κακῶν ἄκος, Iliad. 9, 250 οὐδέ τι μῆχος ῥεχθέντος κακοῦ ἔστ' ἄκος εὑρεῖν; – oft sobei Trag.; aber Eur. Hel. 1061 σωτηρίας, zur Rettung; ἄκος τοῦ μὴ γίγνεσθαι ἢ τοῦ γίγνεσθαι ἧττον Arist. Pol. 5, 5; ἄκος γὰρ οὐδὲν τόνδε θρηνεῖσθαι, es nützt nichts, Aesch. Pr. 43; ἄκος δοῦναιπόνων Babr. 94. 4; Her. 4, 187; Medic.; Plat. Legg. X, 910 a ἄκος ποιεῖσθαι.
Greek (Liddell-Scott)
ἄκος: -εος, τό, (ἀκέομαι) = θεραπεία, ἴασις, ἀνακούφισις, καταφυγή, μ. γεν. πράγματος, τὸ ὁποῖον ἀποφεύγει τις: κακῶν, Ὀδ. Χ. 481· πρβλ. Ἰλ. Ι. 250, κτλ.· νυμφικῶν ἑδωλίων, Αἰσχύλ. Χο. 71· κύβους... τερπνὸν ἀργίας ἄκος, Σοφ. Ἀποσπ. 380· κακὸν κακῷ διδοὺύς ἄκος, ὁ αὐτ. Αἴ. 363: - ἀπολ. ἄκος εὑρεῖν, Ἰλ. Ι. 250· δίζησθαι, ἐξευρεῖν, ἐκπονεῖν, λαβεῖν, ποιεῖσθαι, Ἡρόδ. 1. 94., 4. 187., Αἰσχυλ. Ἰκ. 367, Εὐρ. Βάκχ. 327, Πλατ., κτλ.: - ἐν κυριολεκτικῇ ἰατρικῇ σημασία, Ἱππ. Ὀξ. 383 καὶ (κατὰ ἰατρικήν μεταφοράν), ἄκος ἐντέμνειν, τέμνειν, Αἰσχύλ. Ἀγ. 17 (πρβλ. Χο. 539), Εὐρ. Ἀνδρ. 121: - ἄκος [ἐστί] μετ’ ἀπαρεμ., ἄκος γὰρ οὐδὲν τόνδε θρηνεῖσθαι, ἀνωφελὲς εἶναι νὰ... Αἰσχυλ. Πρ. 43. 2) μέσον δι’ οὗ λαμβάνει τίς τι· μ. γεν. τοῦ ἐπιζητουμένου πράγματος, σωτηρίας, Εὐρ. Ἑλ. 1055.
French (Bailly abrégé)
ion. -εος, att. -ους (τό) :
remède ; κακῶν OD contre des maux ; ἄκος οὐδέν avec un inf. ESCHL il ne sert de rien de, litt. cela ne remédie à rien de.
Étymologie: apparenté avec ἦκα et ἀκέω, ἀκέομαι.
English (Autenrieth)
English (Slater)
ᾰκος
1 remedy met. καματωδέων δὲ πλαγᾶν ἄκος ὑγιηρὸν ἐν βαθυπεδίῳ Νεμέᾳ τὸ καλλίνικον φέρει (N. 3.18) εἰ καί τι Διωνύσου ἄρουρα φέρει βιόδωρον ἀμαχανίας ἄκος i. e. wine (Pae. 4.26)
Spanish (DGE)
-εος, τό
• Prosodia: [ᾰ-]
1 remedio, solución, alivio como obj. de los verbos εὑρεῖν Il.9.250, ἐξευρεῖν Hdt.4.187, δίζησθαι Hdt.1.94, λαβεῖν E.Ba.327, ἐκπονεῖν A.Supp.367, ἄκος τινι ποιεῖσθαι poner remedio a algo Pl.Lg.910a
•esp. como ac. int. en la locución ἄ. τέμνειν, ἐντέμνειν (fig. sobre el corte de hierbas medicinales) procurar un remedio A.A.17, E.Andr.121, de ahí ἄκος τομαῖον A.Ch.539
•c. gen. ἄ. κακῶν Od.22.481, cf. A.Pers.631, E.Alc.135, πόνων E.Andr.121, θανάτοιο h.Ap.193, πλαγᾶν Pi.N.3.18, c. inf. ἄ. γὰρ οὐδὲν τόνδε θρηνεῖσθαι A.Pr.43
•fig. del alma, Heraclit.B 68
•en sent. médico remedio ref. tanto a dieta como a medicamentos, Hp.Acut.2, cf. Hum.1.
2 medio c. gen. σωτηρίας E.Hel.1055, ἄκη σωτήρια Ph.1.628. • DMic.: a-ke-a2 (??).
• Etimología: De *i̯eH2k-/*iH2k-, cf. airl. hīcc ‘salud’, galés īach.
Greek Monolingual
ἄκος (-ως), το (Α)
1. θεραπευτικό μέσον, γιατρικό
2. μέσο ψυχικής ανακούφισης και παρηγοριάς, καταφυγή
3. μέσο για τήν επίτευξη κάποιου σκοπού
4. απρόσ. «ἄκος ἐστὶ μοι», μέ ωφελεί.
[ΕΤΥΜΟΛ. Αβέβαιης ετυμολογίας. Η λ. συνδέεται πιθ. με τύπους, όπως αρχ. ιρλ. hῑcc «θεραπεία», που ανάγονται σε ΙΕ yēk- / yək- «θεραπεύω». Στη ρίζα αυτή οδηγούν και οι δασυνόμενοι διαλεκτικοί τ. ἀφακεῖσθαι και ἐφακεῖσθαι του παραγώγου ρ. ἀκοῦμαι. Οι τ. ἄκος, ἀκοῦμαι κ.τ.ό. πρέπει να είναι ιωνικοί με ψίλωση, αφού μάλιστα απαντούν σπάνια στον αττικό λόγο.
ΠΑΡ. αρχ. ἀκέομαι.
ΣΥΝΘ. αρχ. ἀκεσφόρος, ἀνακής, ἀνηκής, εὐήκης, πανακής.
Greek Monotonic
ἄκος: -εος, τό (ἀκέομαι),
1. γιατρειά, θεραπεία, ίαση, περίθαλψη, ανακούφιση για κάτι, με γεν., σε Ομήρ. Οδ. κ.λπ.· απόλ., ἄκος εὑρεῖν, σε Ομήρ. Ιλ., Σοφ.· δίζησθαι, ἐξευρεῖν, ἐκπονεῖν, λαβεῖν, ποιεῖσθαι, σε Ηρόδ. κ.λπ.· κατά ιατρική φρασ., ἄκος ἐντέμνειν, τέμνειν, πρβλ. ἐντέμνω II.
2. μέσο με το οποίο αποκτάται κάτι, με γεν., σε Ευρ.
Russian (Dvoretsky)
ἄκος: εος τό способ устранения (κακῶν Hom.); средство для достижения (σωτηρίας Eur.): ἄ. οὐδὲν τόνδε θρηνεῖσθαι Aesch. бесполезно сетовать о нем; ἄκεα διζησθαι Her. изыскивать способы; ἄ. τινὸς ἐκτέμνειν Aesch. или τέμνειν Eur. приготовлять лекарство против чего-л.
Frisk Etymological English
Grammatical information: n.
Meaning: cure, remedy (Il.).
Dialectal forms: Myc. aketirijai \/akestriai\/ (not *akestriai, agetriai). aketere, jaketere \/jakesteres\/?
Compounds: ἀφ-, ἐφ-ακέομαι
Derivatives: Denomin. verb ἀκέομαι cure; repair (Il.). ἀκέσματα remedy (Il.); ἄκεσις healing (Hdt.); ἀκέστωρ epithet of Apollon (E.). Also ἀκή healing (Hp.), prob. from ἀκέομαι. νήκεστος Hes. (beside ἀνά\/ήκεστος) seems from *n-h₂k-, but may be analogical. PN Ἐξηκίας (Attica; Pailler, Lettre de Pallas 4, 1996, 8).
Origin: XX [etym. unknown]
Etymology: Et. unknown. Connection with OIr. hícc healing has been suggested, but its relation to MW iach healthy is uncertain (Schrijver 1991 [StudBrPhon]103). DELG's *iek-\/iǝk- is impossible: eh₁\/h₁ would give *εκ-. The compounds with ἀφ- etc. seem to point to original aspiration. An original *ih₂k- seems possible. Improbable Pisani Sprache 12, 1966, 91f. (to Skt. yáśas- n. fame, Arm. asem say). Hitt. saktaizzi cure a sick seems impossible, because the s- does not disappear.
Middle Liddell
1. a cure, relief, remedy for a thing, c. gen., Od., etc.:—absol., ἄκος εὑρεῖν Il., Soph.; ἐξευρεῖν, λαβεῖν, ποιεῖσθαι, Hdt., etc.:—by a medical metaph., ἄκος ἐντέμνειν, τέμνειν, cf. ἐντέμνω II.
2. a means of obtaining a thing, c. gen., Eur.
Frisk Etymology German
ἄκος: {ákos}
Grammar: n.
Meaning: Heilung, Heilmittel (ep. ion. seit Il., vorw. poetisch).
Derivative: Denominatives Verb ἀκέομαι heilen, ausbessern (ion. att.). Von ἀκέομαι stammen mehrere Nomina actionis und agentis (zu den letztgenannten s. Fraenkel Nom. ag. 2, 13ff.): 1. ἀκέσματα Heilmittel (Il., Pi., A., Inschr., vgl. Chantraine Formation 183) und ἀκεσμός Heilung (Kall.) mit ἀκέσμιον· ἰάσιμον H. 2. ἄκεσις Heilung (Hdt., Inschr., vgl. Holt, Les noms d’action en -σις 111) mit ἀκέσιμος heilend (Plu.) und ἀκέσιος Beiname des Apollon (Paus.), außerdem ἀκεσίας· ἰατρός Phot. — 3. ἀκέστωρ Beiname des Apollon (E. Andr. 900), fem. ἀκεστορίς (Hp. Flat. 1, ἅπ., vgl. Lejeune Rev. de phil. 76, 12); Nominalabstraktum ἀκεστορία Heilkunde (A. R. u. a.). 4. ἀκεστήρ sänftigend (χαλινός S. OC 714 lyr.) mit ἀκεστήριος heilend (App.) und ἀκεστήριον Schneiderwerkstatt (Lib.); außerdem Ἀκεστηρίδης EN (Styra). Mit den Nomina auf -τωρ, -τηρ stehen in Verbindung die Feminina ἀκεστρίς Hebamme (Hp.) und ἀκέστρια Schneiderin (Antiph., Luk.). 5. ἀκεστής m. Flicker, Schneider (X., Lyk. usw.), fem. ἀκεστίδες Eisenbarren in Schmelzöfen (Dsk. 5, 74). Nomina instrumenti: 6. ἀκέστρα f. Stopfnadel (Luk., Pap.), aber 7. ἄκεστρον n. Heilmittel (S.), vgl. Chantraine Formation 333. Hinzu kommen die Adjektiva: ἀκεστός der Heilung fähig, heilbar (Ν 115, Hp., Antipho), ursprünglich von ἄκος gebildet, aber verbal umgedeutet und auf ἀκέομαι bezogen; ἀκεστικός: ἀκεστικὴ τέχνη ‘Flick-, Schneiderkunst’ (Demokr., Pl. u. a.). Neben ἄκος steht das seltene ἀκή Heilung (Hp. Mochl. 21), das wahrscheinlich ein Postverbale von ἀκέομαι ist (Schwyzer 460). Von ἀκή vielleicht *ἄκιμος Cic. Att. 10, 12a, 4, s. Arbenz Die Adj. auf -ιμος 93, Thomas Stud. zur lat. u. gr. Sprachgeschichte 125ff.
Etymology : Eine überzeugende Etymologie von ἄκος fehlt. Die Zulässigkeit einer Anknüpfung an air. hīcc Heilung, kymr. iach gesund (Fick4 2, 222) hängt zunächst davon ab, ob ir. ī für urkelt. i̯a stehen kann, was unsicher ist, s. die Lit. bei Bq und WP. 1, 195.
Page 1,56