ὀρφανός
English (LSJ)
ή, όν, also ός, όν E.Hec.149 (anap.):—
A orphan, without parents, fatherless, αἱ δ' ἐλίποντο ὀρφαναί Od.20.68 ; ὀ. τέκνα Hes.Op. 330 ; παῖδά τ' ὀ. λιπεῖν S.Aj.653 : as Subst., orphan, ἐπίκληροι καὶ ὀ. Lys.26.12 ; ὀρφανοῖς καὶ ὀρφαναῖς Pl.Lg.926c ; ὀρφανῶν κάκωσις Arist. Ath.56.6, cf. IG12.6.124: also in neut., εἰς ὀρφανὰ καὶ ἔρημα ὑβρίζειν Pl.Lg.927c ; of animals, ὄρνις Ar.Av.1361 ; ὀ. οἶκος, δόμος, S.Fr.943, E.Alc.657 : metaph., neglected, ἡ δέλτος ὀρφανὴ κεῖται Herod.3.15 ; ὀρφανὰ κεῖται σκῦλα Epigr. ap. Paus.1.13.3. II c. gen., bereaved or bereft of, 1 of children, ὀ. πατρός reft of father, E.El.914, 1010 ; τοῦ πατρὸς ὀ. D.57.70 ; γονέων Plu.2.293d, etc. 2 of parents, πότμον ὀρφανὸν γενεᾶς childless, Pi.O.9.61 ; ὀ. παιδός, τέκνων, E.Hec.149 (anap.), Fr.332.6; νεοσσῶν ὀρφανὸν λέχος S.Ant.425. 3 generally, ὀ. ἑτάρων Pi.I.7(6).10, cf. Pl.Lg.730d; νύμφας ἔθηκεν ὀρφανὰς ξυναόρων E.Or.1136; ἐπιστήμης Pl.Alc.2.147a ; κρατός Sosith.2.20 ; ὀρφανοὶ ὕβριος free from insolence, Pi.I.4(3).8(26) ; ψόφον . . Κασταλίας ὀρφανὸν ἀνδρῶν χορεύσιος Id.Pae.6.9; ὀ. μαχᾶν, = ἀπόμαχος, Tim.Pers. 154 ; ὀρφανὴ βίου, i.e. poor, Herod.3.39 ; ὀ. ἀγκίστρου κάλαμος AP 12.42 (Diosc.): Com. metaph., ὀ. ταρίχιον salt-fish without sauce, Pherecr.22 (dub. l.). (A shorter form ὀρφο- appears in ὀρφο-βότης (q.v.), ὀρφόω, cf. Lat. orbus, Goth. arbi 'inheritance'.)
German (Pape)
[Seite 388] (orbus), bei den Attikern nach Porson zu Eur. Hec. 150 stets 2 Endgn, verwais't, elternlos, bes. vaterlos; ὀρφαναί, elternlose Töchter, Od. 20, 68; ὀρφανὰ τέκνα, Hes. O. 332; sp. D., παῖς Bass. 11 (VII, 372). – In allgemeiner Bdtg, wie unser verwaif't, beraubt, ermangelnd, entbehrend, τινός, z. B. ἑταίρων, Pind. I. 6, 10; ὕβριος, ohne Uebermuth, 3, 26; dah. auch von Eltern, Ol. 9, 65, wie Eur. es auch ohne den Zusatz braucht, Hec. 150, πότμος ὀρφανὸς γενεᾶς, kinderlos; παῖδά τ' ὀρφανὸν λιπεῖν, Soph. Ai. 638; übertr., ὅταν κενῆς εὐνῆς νεοσσῶν ὀρφανὸν βλέψῃ λέχος, Ant. 421; οἶκον ὀρφανὸν λείψω πατρός Eur. Or. 663, u. öfter in dieser Vrbdg, ὀρφανὴν πατρός, El. 914; u. so in Prosa im eigentlichen Sinne, u. übertr.; παίδων ὀρφανὸν αὐτῷ γενέσθαι τὸν βίον, Plat. Legg. V, 730 d; τῶν φιλτάτων, Phaedr. 239 e; τῆς ἐπιστήμης, Alc. II, 147 a; subst., τοῖς ὀρφανοῖς καὶ ὀρφαναῖς, Legg. XI, 926 c, öfter.
Greek (Liddell-Scott)
ὀρφᾰνός: -ή, -όν, ὡσαύτως ός, όν Εὐρ. Ἑκ. 151· ― ὀρφανός, ἄνευ γονέων, ὀρφαναί, θυγατέρες ἄνευ γονέων, Ὀδ. Υ. 68· ὀρφανὰ τέκνα Ἡσ. Ἔργ. κ. Ἡμ. 332· παῖδα τ’ ὀρφ. λιπὼν Σοφ. Αἴ. 653· νύμφας ὀρφανὰς Εὐρ. Ὀρ. 1136· ― ὡς οὐσιαστ., ὀρφανός, ἐπίκληροι καὶ ὀρφ. Λυσ. 176. 21· ὀρφανοῖς καὶ ὀρφαναῖς Πλάτ. Νόμ. 926C· διετέλουν δὲ οὗτοι ὑπὸ τὴν φροντίδα τοῦ Ἄρχοντος, Ἀριστ. Ἀποσπ. 381· ― ὡσαύτως ἐν τῷ οὐδ., εἰς ὀρφανὰ καὶ ἔρημα ὑβρίζειν Πλάτ. Νόμ. 927C· γραφαὶ καὶ δίκαι ... ὀρφανῶν κακώσεως Ἀριστ. Ἀθην. Πολιτ. σ. 82, 14 Βlass: ― ἐπὶ ζῴων, ὄρνις Ἀριστοφ. Ὄρν. 1361· ἐπὶ πραγμάτων, ὀρφ. οἶκος, δόμος Σοφ. Ἀποσπ. 680, Εὐρ. Ἄλκ. 657. ΙΙ. μετὰ γεν. ἐστερημένος τινός. 1) ἐπὶ τέκνων, ὀρφ. πατρός, ἐστερημένα τοῦ πατρός, ὁ αὐτ. ἐν Ἠλ. 914, 1010· ὀρφ. τοῦ πατρὸς Δημ. 1320. 20· γονέων Πλούτ., κλ. 2) ἐπὶ γονέων, πότμον ὀρφανὸν γενεᾶς, ἄπαιδα, ἄτεκνον, Πινδ. Ο. 9. 92· ὀρφ. παίδων, τέκνων Εὐρ. Ἑκ. 151, Ἀποσπ. 336. 6, Πλάτ. Νόμ. 730D· νεοσσῶν ὀρφανῶν λέχος Σοφ. Ἀντ. 425. 3) καθόλου, ὀρφ. ἑταίρων Πινδ. Ι. 7. 16· ἐπιστήμης Πλάτ. Ἀλκ. 2. 147Α· κρατὸς Σωσίθ. ἐν Ἑρμάνν. Πονημάτ. 1. 55· ὀρφ. ὕβριος, ἀπηλλαγμένοι ἀλαζονείας, Πινδ. Ι. 4. 14· ὀρφ. ἀγκίστρου κάλαμος Ἀνθολ. Π. 12. 42, = κενός, ἡ δέλτος ὀρφανὴ (δηλ. γραμμάτων) κεῖται Ἡρώνδ. ΙΙΙ, 15. ― Κατὰ κωμικὴν μεταφοράν, ὀρφ. ταρίχιον, ἰχθὺς τεταριχευμένος ἄνευ καρυκεύματος, Φερεκράτης ἐν «Αὐτομόλοις» 4· πρβλ. χήρα Ι, ἐν τέλ. (Τύπος τις συντομώτερος ὀρφὸς ἀναφαίνεται ἐν τῷ συνθέτῳ ὀρφοβότης (ὃ ἴδε), ὀρφόω, Λατ. orb- us, orb-are, κτλ., Ἀρχ. Γερμ. arb-ja (erb-e).)
French (Bailly abrégé)
ή ou ός, όν :
1 privé de son père ou de sa mère, orphelin;
2 privé de ses petits, oiseau;
3 p. ext. privé de, gén..
Étymologie: R. Ὀρφ, priver de ; cf. lat. orbus.
English (Autenrieth)
bereft, orphaned; ὀρφαναί, as ‘orphans,’ Od. 20.68†.
English (Slater)
ὀρφᾰνός
1 bereft of c. gen., i. e. without μὴ καθέλοι μιν αἰὼν πότμον ἐφάψαις ὀρφανὸν γενεᾶς (O. 9.61) τοὶ μὲν ὦν λέγονται πρόξενοί τ' ἀμφικτιόνων κελαδεννᾶς τ ὀρφανοὶ ὕβριος pr. (I. 4.8) Ἄδραστον ἐξ ἀλαλᾶς ἄμπεμψας ὀρφανὸν μυρίων ἑτάρων pr. (I. 7.10) ὕδατι γὰρ ἐπὶ χαλκοπύλῳ ψόφον αἰὼν Κασταλίας ὀρφανὸν ἀνδρῶν χορεύσιος ἦλθον (Pae. 6.9)
Spanish
English (Strong)
of uncertain affinity; bereaved ("orphan"), i.e. parentless: comfortless, fatherless.
English (Thayer)
ὀρφανη, ὀρφανόν (ὈΡΦΟΣ, Latin orbus; (Curtius, § 404)), from Homer, Odyssey 20,68 down, the Sept. for יָתום; bereft (of a father, of parents), A. V. fatherless); of those bereft of a teacher, guide, guardian, Lamentations 5:3).
Greek Monolingual
και αρφανός, -ή, -ό (ΑΜ ὀρφανός, -ή, -όν)
(ως επίθ. και ως ουσ.)
1. αυτός που στερήθηκε τον έναν ή και τους δύο γονείς του λόγω θανάτου
2. αυτός που έχασε πολύτιμο προστάτη ή φίλο
3. (γενικά) αυτός που στερείται κάποιου προσώπου ή έχει έλλειψη ενός πράγματος («ὅταν κενῆς εὐνῆς νεοσσῶν ὀρφανὸν βλέψῃ λέχος», Σοφ.)
αρχ.
1. περιφρονημένος, παραμελημένος
2. αδαής, άσχετος («ὀρφανὸς ὢν ταύτης τῆς ἐπιστήμης», Πλάτ.)
3. φρ. α) «ὀρφανὸς μαχᾱν» — απόμαχος
β) «ὀρφανὴ βίου» — άπορη, φτωχή.
[ΕΤΥΜΟΛ. Το επίθ. ὀρφανός αποτελεί παρ. σε -ανός (πρβλ. σφριγ-ανός, τραγανός, χλο-ανός) ενός αμάρτυρου ουσ. ὄρφος, στο οποίο οδηγούν οι τ. που παραδίδει ο Ησύχ. ὀρφοβότης, ὀρφοβοτία, ὤρφωσεν (< ὀρφῶ). Το ουσ. ὄρφος ανάγεται σε ΙΕ ρίζα orbho- «ορφανός» και αντιστοιχεί με το αρμεν. orb «ορφανός» και το λατ. orbus «άτεκνος, ορφανός, στερημένος από κάτι», το οποίο, με τη σημ. «ορφανός», αντικαταστάθηκε αργότερα από το orphanus, δάνειο από την Ελληνική, που πέρασε αργότερα και στις λατινογενείς γλώσσες (πρβλ. αγγλ. orphan, γαλλ. orphelin). Η μαρτυρία, ωστόσο στη Χεττιτική του ρ. harp-zi «χωρίζω, αφαιρώ, αποκόπτω» οδήγησε στην υπόθεση ότι όλοι αυτοί οι τ. ανάγονται σε ΙΕ ρίζα ρηματικού χαρακτήρα με λαρυγγικό φθόγγο (ә3er-bh-) και με τη γενικότερη σημ. «χωρισμός, στέρηση». Στην Ελληνική η λ. ὀρφανός έπαψε νωρίς να χρησιμοποιείται με τη γενικότερη αυτή σημ. και περιορίστηκε στην έννοια της στέρησης, της απώλειας τών γονέων, δηλ. της ορφάνιας, ενώ οποιαδήποτε άλλη χρήση της λ. (πρβλ. τη σημ. «αυτός που στερείται κάποιου προσώπου ή έχει έλλειψη κάποιου πράγματος»)θεωρείται μεταφορική. Τέλος, ο νεοελλ. τ. αρφανός είναι ιδιωματικός και έχει προέλθει με προληπτική αφομοίωση του -ο- σε -α-.
ΠΑΡ. ορφανεύω, ορφάνια / ορφανία, ορφανίζω, ορφανικός
αρχ.
ορφάνιος, ορφανότης, ορφανούμαι.
ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) ορφανοτρόφος
αρχ.
ορφανοδικασταί, ορφανοπάτωρ, ορφανοφύλαξ (Β' συνθετικό) νεοελλ. κοιλάρφανος, κοιλιάρφανος, πεντάρφανος].
Greek Monotonic
ὀρφᾰνός: -ή, -όν και -ός, -όν, Λατ. orbus,
I. ορφανός, αυτός που δεν έχει γονείς, που δεν έχει πατέρα, σε Ομήρ. Οδ., Ησίοδ., Αττ.· ως ουσ., το ορφανό, σε Πλάτ.
II. με γεν., στερούμενος ή στερημένος.
1. λέγεται για παιδιά, ὀρφανὸς πατρός, αυτό που στερείται πατέρα.
2. λέγεται για γονείς, ὀρφανὸς παίδων, στον ίδ.· νεοσσῶν ὀρφανὸν λέχος, σε Σοφ.
3. γενικά, ὀρφανῶν ἑταίρων, σε Πίνδ.· ἐπιστήμης, σε Πλάτ. κ.λπ.
Russian (Dvoretsky)
ὀρφᾰνός: II ὁ сирота Plat.
и
1) осиротевший (τέκνα Hes.; παῖς Soph.; ὄρνις Arph.; δόμος Eur.);
2) лишившийся, потерявший (ἑταίρων Pind.; τοῦ πατρός Dem.; γονέων Plut.): κενῆς εὐνῆς νεοσσῶν ὀρφανὸν λέχος Soph. оставшееся без птенцов гнездо;
3) не имеющий, лишенный: ὀ. ἐπιστήμης Plat. лишенный знания, невежественный; ὀ. ὕβριος Pind. не знающий высокомерия; ὀ. ἀγκίστρου κάλαμος Anth. удилище без крючка.
Frisk Etymological English
Grammatical information: m.
Meaning: orphaned, orphan, metaph. bereft, abandoned (υ 68).
Compounds: As 1. member a.o. in ὀρφανο-δικασταί m.pl. "orphan-judge" (Leg. Gort.; Fraenkel Nom. ag. 1, 185).
Derivatives: 1. Adj. ὀρφαν-ικός belonging to ὀρφανοι (Il., Pl., Arist.; Fraenkel 1, 211 f., Chantraine Études 101 f.), -ιος abandoned, lonely (AP). 2. Subst. ὀρφαν-ία f. orphanhood, bereavement (Pi., ætt.), -ότης f. id. (Cappadocia). 3. Verbs. a) ὀρφαν-ίζω (ἀπ- ὀρφανός) to make an orphan, to bereave (Pi.); from it formally -ιστής m., but as guardian (S. Aj. 512), name of an official (Selymbria); b) -εύω to bring up orphans, midd. to be orphaned (E.) with -ευμα n. orphanhood (E.), -εία f. (if not itacistic for -ία) id. (pap.); c) -όομαι to be bereft (AP, sch.).
Origin: IE [Indo-European] [781] *h₃erbh- or *h₂orbh- orphaned, bereft
Etymology: From the H.glosses ὀρφοβόται ἐπίτροποι ὀρφανῶν with ὀρφο-βοτία ἐπιτροπή and ὤρφωσεν (: ὀρφόω) ὠρφάνισεν we get a noun *ὀρφος, of which ὀρφανός, with the same meaning, seems to be a purely formal enlargement after other adj. in -ανός. With *ὀρφος agree exactly Arm. orb, -oy orphan and Lat. orbus orphaned, bereft, IE *orbho-s. A i̯o-deriv. is supposed in Celt. and (a loan from there?) the Germ. word for heritage (so prop. *"orphans possessions" ?; diff., not convincing, Porzig Gliederung 121f.), e.g. OIr. orb(b)e, orpe n., Goth. arbi, OHG arbi, erbi n.; from there der Erbe, e.g. OIr. orb(b)e m., Goth. arbja, OHG arpeo, erbo m. Further, quite hypothetical connections in WP. 1, 183 f., Pok. 781 f., W.-Hofmann s. orbus (w. rich lit.); further Benveniste Hitt. et indoeur. 11 f., who finds in Hitt. ḫarp-zi separate, keep s. the relevant primary verb and at the same time reminds (after Collinder) of comparable Fi.-Ugr. words, e.g. Fi. orbo, orvo orphan.
Middle Liddell
ὀρφᾰνός, ή, όν
I. Lat. orbus, orphan, without parents, fatherless, Od., Hes., attic:—as Subst., an orphan, Plat.
II. c. gen. bereaved or bereft,
1. of children, ὀρφ. πατρός reft of father, Eur.
2. of parents, ὀρφ. παίδων Eur.; νεοσσῶν ὀρφανὸν λέχος Soph.
3. generally, ὀρφ. ἑταίρων Pind.; ἐπιστήμης Plat., etc.
Frisk Etymology German
ὀρφανός: {orphanós}
Meaning: verwaist, Waise, übertr. beraubt, verlassen (seit υ 68).
Composita : Als Vorderglied u.a. in ὀρφανοδικασταί m.pl. "Waisenrichter" (Leg. Gort.; Fraenkel Nom. ag. 1, 185).
Derivative: Davon 1. Adj. ὀρφανικός zu den ὀρφανοί gehörig (Il., Pl., Arist. u.a.; Fraenkel 1, 211 f., Chantraine Études 101 f.), -ιος verlassen, einsam (AP). 2. Subst. ὀρφανία f. Waisenstand, Beraubung (Pi., att.), -ότης f. ib. (Kappadokien). 3. Verba. a) ὀρφανίζω (ἀπ- ~) ‘verwaisen (tr.), zur Waise machen, berauben’ (vorw. poet. seit Pi.); davon formal -ιστής m., aber im Sinn von ‘Vor- mund’ (S. Aj. 512), N. einer Behörde (Selymbria); b) -εύω Waisen erziehen, Med. verwaist sein (E.) mit -ευμα n. Verwaisung (E.), -εία f. (wenn nicht itazistisch für -ία) ib. (Pap.); c) -όομαι beraubt werden (AP, Sch.).
Etymology : Aus den H.glossen ὀρφοβόται· ἐπίτροποι ὀρφανῶν mit ὀρφοβοτία· ἐπιτροπή und ὤρφωσεν (: ὀρφόω)· ὠρφάνισεν ergibt sich ein Nomen *ὀρφος, von dem das gleichbedeutende ὀρφανός eine rein formale Erweiterung nach anderen Adj. auf -ανός zu sein scheint. Zu *ὀρφος stimmen genau arm. orb, -oy Waise und lat. orbus verwaist, beraubt, idg. *orbho-s. Eine i̯o-Ableitung wird in dem kelt. und (daraus entlehnten?) germ. Wort für das Erbe (somit eig. *"Waisengut" ?; anders, nicht überzeugend, Porzig Gliederung 121f.) vermutet, z.B. air. orb(b)e, orpe n., got. arbi, ahd. arbi, erbi n.; davon der Erbe, z.B. air. orb(b)e m., got. arbja, ahd. arpeo, erbo m. Weitere, ganz hypothetische Anknüpfungen bei WP. 1, 183 f., Pok. 781 f., W.-Hofmann s. orbus (m. reicher Lit.); dazu noch Benveniste Hitt. et indoeur. 11 f., der in heth. ḫarp-zi etwa ‘ab-, aussondern, gesondert hinstellen’ das zugehörige primäre Verb erkennen will und gleichzeitig (nach Collinder) an anklingende fi.-ugr. Wörter, z.B. fi. orbo, orvo Waise erinnert.
Page 2,431
Chinese
原文音譯：ÑrfanÒj 哦而法挪士
詞類次數：形容詞（2）
原文字根：喪失 相當於： （יָתֹום）
字義溯源：喪失雙親的，孤兒*，無父的，不幸的
同源字：1） （ἀπορφανίζω）全然奪去 2） （ὀρφανός）孤兒
出現次數：總共（2）；約（1）；雅（1）
譯字彙編：
1） 孤兒（2） 約14:18； 雅1:27