νήφω

English (LSJ)

Dor. νάφω (v. infr. II), used by early writers only in pres., mostly in part.: later impf.
A ἔνηφον Chor. in Rev.Phil.1877.67: aor. ἔνηψα IEp.Pet.4.7, Orac. ap. Ael.Fr.103, J.AJ11.3.3, Procl. in Prm. p.741 S., (ἐξ-) Aret.SD1.5, (ἀν-) Nic.Dam.4 J.:—to be sober, drink no wine, οὔτε τι γὰρ ν. οὔτε λίην μεθύω Thgn.478; νήφειν Archil.4, Pl. Smp.213e, al.: part. νήφων as adjective, = νηφάλιος, Hdt.1.133, Ar.Lys. 1228; ὑμῖν ἀντέκυρσα… νήφων ἀοίνοις S.OC100; ὑπ' ἐχθροῦ νήφοντος ὑβριζόμην D.21.74; τὸ τοὺς μεθύοντας… πλείω ζημίαν ἀποτίνειν τῶν ν. Lex Pittaciap. Arist.Pol.1274b20; μεθύοντα… παρὰ νηφόντων λόγους παραβάλλειν Pl.Smp.214c; ν. θεός, i.e. water, Id.Lg.773d: prov., τὸ ἐν τῇ καρδίᾳ τοῦ νήφοντος ἐπὶ τῆς γλώττης τοῦ μεθύοντος Plu.2.503f; [Ἀναξαγόρας] οἷον ν. ἑφάνη παρ' εἰκῇ λέγοντας Arist. Metaph.984b17; νήφων μεθύοντα ὑπὸ τῆς Ἀφροδίτης θεᾶται X.Smp.8.21; τὸ νῆφον ὑπὸ τοῦ πάθους βυθίζεται Alciphr.1.13.
II metaph., to be self-controlled, Pl.Lg.918d; to be sober and wary, νᾶφε καὶ μέμνασ' ἀπιστεῖν = keep a clear head and remember not to believe a thing Epich.[250]; γρηγορῶμεν καὶ νήφωμεν 1 Ep.Thess.5.6; νήψατε εἰς προσευχάς 1 Ep.Pet.l.c.; νήφων καὶ πεφροντικώς Plu. 2.800b; ν. καὶ φροντιστής Gal.17(1).991; προμηθής τε καὶ ν. Hdn.2.15.1; καρδίῃ νήφοντος Poet. ap. Longin.34.4; ν. λογισμός Epicur.Ep. 3p.64U.
2 ν. ἐκ κακοῦ recover oneself from... Ach.Tat.1.13; ἐγερθέντων καὶ νηψάντων ἀπὸ τῆς πτώσεως Procl.l.c.

German (Pape)

[Seite 255] nüchtern, mäßig sein u. leben, bes. keinen Wein trinken; Theogn. 481; Archil. 49, οὐ γὰρ ἂν πρώταισιν ὑμῖν ἀντέκυρσα νήφων ἀοίνοις, Soph. O. C. 100 (vgl. νηφάλιος); νήφοντα καὶ σοφὸν ἄρχοντα μεθυόντων δεῖ καθιστάναι, Plat. Legg. I, 640 d; μεθύοντα ἄνδρα παρὰ νηφόντων λόγους παραβάλλειν, Conv. 214 c, öfter; Folgde, wie Dem. 21, 74; u. Sp., wie Plut. u. Luc., oft; auch übertr., nüchtern u. besonnen sein, νήφων im Ggstz von εἰκῆ λέγων Arist. met. 1, 3; νῆφε καὶ μέμνησο ἀπιστεῖν, Epicharm. bei Luc. Hermot. 47; vgl. Pol. 31, 21, 14; τὸ γὰρ ἐν τῇ καρδίᾳ τοῦ νήφοντος ἐπὶ τῆς γλώττης ἐστὶ τοῦ μεθύοντος, Plut. garrul. 4; ἀνὴρ προμηθὴς καὶ νήφων, Hdn. 2, 15, 1. – Das perf. νενηφώς hat Philostr.

French (Bailly abrégé)

f. νήψω, ao. ἔνηψα;
1 être sobre, particul. s'abstenir de vin;
2 fig. être vigilant, sage, prudent.
Étymologie: DELG pê νη-, ἅπτω « ne pas toucher à ».

Russian (Dvoretsky)

νήφω:
1) быть трезвым Soph., Plat., Dem.: τὸ ἐν τῇ καρδίᾳ τοῦ νήφοντος ἐπὶ τῆς γλώσσης ἐστὶ τοῦ μεθύοντος погов. Plut. что у трезвого в сердце, то у пьяного на языке;
2) быть рассудительным, бдительным Plut.: νῆφε καὶ μέμνησο ἀπιστεῖν Luc. будь сдержан и помни о том, что верить (на слово) нельзя (слова Эпихарма).

Greek (Liddell-Scott)

νήφω: ἐν χρήσει παρὰ τοῖς δοκίμοις συγγραφεῦσι μόνον κατ’ ἐνεστ., καὶ κατὰ τὸ πλεῖστον κατὰ μετοχ.: παρὰ μεταγεν., ἀόρ. ἔνηψα Χρησμ. Σιβ. 1. 154, πρβλ. Ἰωσήπ. Ἰουδ. Ἀρχ. 11. 3, 3. Εἶμαι νηφάλιος, σώφρων, ἀπέχομαι ἀπὸ τοῦ οἴνου, οὔτε τι γὰρ ν. οὔτε λίαν μεθύω Θέογν. 478· νήφειν Ἀρχίλ. 4, Πλάτ. Συμ. 213Ε, κ. ἀλλ.· νήφει ὁ αὐτ. ἐν Νόμ. 918Β: μετοχ. νήφων ὡς ἐπίθετ. = νηφάλιος, Ἡρόδ. 1. 133, Ἀριστοφ. Λυσ. 1228· τὸ τοὺς μεθύοντας... πλείω ζημίαν ἀποτίνειν τῶν νηφόντων Νόμ. Πιττακοῦ ἐν Ἀριστ. Πολιτικ. 2. 12, 13· μεθύοντα... παρὰ νηφόντων λόγους παραβάλλειν Πλάτ. Συμπ. 214C· ὁ νήφων θεός, τὸ ὕδωρ, αὐτόθι Νόμ. 773D· - παροιμ., τὸ ἐν τῇ καρδίᾳ τοῦ νήφοντος ἐπὶ τῆς γλώττης τοῦ μεθύοντος Πλούτ. 2. 503F: [Ἀναξαγόρας] οἷον νήφων ἐφάνη παρ’ εἰκῇ λέγοντας Ἀριστ. Μετὰ τὰ Φυσ. 1. 3, 16· - πρβλ. νήφων. ΙΙ. μεταφορ., εἶμαι σώφρων καὶ προσέχω, νᾶφε καὶ μέμνασ’ ἀπιστεῖν Ἐπίχ. 119 Ahr.· νήφων καὶ πεφροντικώς Πλούτ. 2. 800Β· προμηθής τε καὶ ν. Ἡρῳδιαν. 2. 15· - ἐπὶ συγγραφέως, εἶμαι ψυχρός, ἀπαθής, δίκαιος, Ξεν. Συμπ. 8, 21, Λογγῖν. 34. 2) ν. ἐκ κακοῦ, ἀναλαμβάνω ἐκ..., Ἀχιλλ. Τάτ. 1. 13.

English (Strong)

of uncertain affinity; to abstain from wine (keep sober), i.e. (figuratively) be discreet: be sober, watch.

English (Thayer)

1st aorist imperative 2nd person plural νήψατε; from Theognis, Sophocles, Xenophon down; to be sober; in the N. T. everywhere tropically, to be calm and collected in spirit; to be temperate, dispassionate, circumspect: εἰς τάς προσευχάς, unto (the offering of) prayer, ἀγρυπνέω; and on the word see Ellicott on Timothy, the passage cited Compare: ἀνανήφω, ἐκνήφω.)

Greek Monolingual

(Α νήφω και δωρ. τ. νάφω)
1. είμαι εγκρατής στο κρασί, απέχω από το κρασί, είμαι νηφάλιος, ξεμέθυστος («εἶεν δή, ἄνδρες
δοκεῖτε γάρ μοι νήφειν
οὐκ ἐπιτρεπτέον ὑμῖν, ἀλλὰ ποτέον», Πλάτ.)
2. μτφ. έχω πνευματική διαύγεια, είμαι ψύχραιμος, ήρεμος
αρχ.
1. αναλαμβάνω τις δυνάμεις μου, αναρρωννύω
2. μτφ. α) (ιδίως για συγγραφέα) είμαι απαλλαγμένος από πάθη, είμαι ψυχρός, αντικειμενικός, δίκαιος («ἐγὼ δ' ὑπ' ἐχθροῦ, νήφοντος, ἕωθεν, ὕβρει καὶ οὐκ οἴνῳ τοῦτο ποιοῦν τος, ὑβριζόμην», Δημοσθ.)
β) είμαι προσεκτικός, προνοητικός, βρίσκομαι σε εγρήγορση («νᾱφε καὶ μέμνασ' ἀπιστεῖν», Επίχ.)
γ) έχω αυτοέλεγχο («νήφει καὶ πρότερον αἱρεῖται τοῦ πολλοῦ τὸ τοῦ μέτρου ἐχόμενον», Πλάτ.)
3. (η μτχ. νήφων ως επίθ.) νηφάλιος, ξεμέθυστος
4. φρ. «νήφων θεός» — το νερό
5. παροιμ. «τὸ ἐν τῇ καρδίᾳ τοῦ νήφοντος ἐπὶ τῆς γλώττης τοῦ μεθύοντος» — λέγεται στις περιπτώσεις που μπορεί κανείς να μάθει την αλήθεια από έναν μεθυσμένο (Πλούτ.).
[ΕΤΥΜΟΛ. Το ρ. νήφω εντάσσεται σε ένα σύστημα τύπων, νηφ-άλιος, νηφ-αλέος, νηφ-αίνω και νήφ-ων, μέσα στο οποίο δεν φαίνεται να έχει την αρχική παραγωγική θέση (πρωτόθετο). Η σπανιότητα με την οποία εμφανίζεται το ρ. στον ενεστώτα καθώς και το ότι ο αόρ. του ρ. ἔνηψα είναι μεταγενέστερος οδήγησαν στη βεβαιότητα ότι οι ονοματικές μορφές του συστήματος νηφάλιος, νηφαλέος και νήφων είναι οι αρχικές, ενώ το ρ. νήφω λειτουργεί ως μετονοματικό παράγωγο. Το θ. νηφ- τών τ. θα μπορούσε να συνδεθεί με το αρμ. nawťi «νηφάλιος»].

Greek Monotonic

νήφω: αόρ. αʹ ἔνηψα·
I. δεν πίνω κρασί, παραμένω νηφάλιος, σώφρων, σε Θέογν., Πλάτ.· μτχ. νήφων ως επίθ., = νηφάλιος, σε Ηρόδ., Πλάτ.
II. μεταφ., είμαι εγκρατής, ψυχρός, απαθής, δίκαιος (λέγεται για συγγραφέα), είμαι σώφρων και προσεκτικός, σε Ξεν.

Frisk Etymological English

Ch. 3, 134
Grammatical information: v.
Meaning: be sober, fast, often metaph.
Other forms: Dor. νάφω, in the older language only present, mostly in ptc. (IA., Thgn., Archil.), aor. νῆψαι (J., 1. Ep. Pet. 4, 7).
Compounds: Also w. prefix, e.g. ἀνα-, ἐκ-.
Derivatives: 1. νήφων, -ονος in νήφονες νήφοντες H., dat. pl. νήφοσι (Thgn.); 2. νηφάλιος without wine, of drink offerings etc. (A.), later also of persons fasten (Ph., J.) with νηφαλιεύω bring a drinkoffering without wine (Poll.), νηφαλίζω in νηφαλισμένον ὕδατι, οὑκ οἴνῳ ἡγνισμένον H.; besides νηφαλιεύς surn. of Apollon (AP 9, 525, 14: -έα, metr. enlargement at verse-end, cf. Bosshardt 70); also νηφαλέος (Hdn. Gr., Ph.; after αὑαλέος etc., Debrunner IF 23, 17 f.) and νηφαντικός sobering (Pl. Phlb. 61, Porph.) as from *νηφαίνω; cf. e.g. σημαλέος: σημαντικός; on the suffixchange λ: ν in gen. s. e.g. Schwyzer 483, Benveniste Origines 45 f. -- Verbal noun νῆψις f. soberness (Plb., Str.).
Origin: IE [Indo-European]X [probably] [754] *?? sober
Etymology: Of νήφω, νάφω reminds Arm. nawt'i sober (Pedersen KZ 39, 349), but the phonetical, morphological and semantic interpretation of the Armenian form is unclear. Arm. nawt'i is prob. i- (i̯o-)deriv. of an unattested noun *nawt, which formally agrees to canawt known (to the aor. can-eay, pres. čanač̣em recognise, s. γιγνώσκω) and like this must have a dental suffix; even the semantic relation is unclear, De Lamberterie, RPh. 72 (1998)134 (= DELG Suppl.); cf. Clackson 1994, 154ff; even the long a of Greek is doubted; so de L. prefers to connect Lat. ebrius and reconstructs *n̥-h₁gʷʰon-. -- Given the preponderance of the nominal forms (including the ptc. νήφων) as also the meaning one might think that the relatively rare present νήφω (with secondary νῆψαι) was a denominative and to start from a noun *ναφ(ο-) v.t. (cf. for the type Schwyzer 722f.), to which there was an l / n-stem νηφ-άλ-ιος, νήφ-ον-. -- OHG nuoh-turn sober, earlier conidered a testimony for an IE *nāgʷʰ-, remains far as LW [loanword] (Lat. nocturnus), s. WP. 2, 317 w. further lit.

Middle Liddell

I. to drink no wine, Theogn., Plat.; part. νήφων as adj. = νηφάλιος, Hdt., Plat.
II. metaph. to be sober, dispassionate, Xen.

Frisk Etymology German

νήφω: {nḗphō}
Forms: dor. νάφω, in der älteren Sprache nur Präsens, meist im Ptz. (ion. att. seit Thgn. u. Archil.), Aor. νῆψαι (J., 1. Ep. Pet. 4, 7 u.a.)
Grammar: v.
Meaning: nüchtern sein, oft übertr.
Composita: auch m. Präfix, z.B. ἀνα-, ἐκ-,
Derivative: Davon 1. νήφων, -ονος in νήφονες· νήφοντες H., Dat. pl. νήφοσι (Thgn.); 2. νηφάλιος ohne Wein, von Trankopfern u. dgl. (seit A.), später auch von Personen nüchtern (Ph., J. u.a.) mit νηφαλιεύω ein Trankopfer ohne Wein darbringen (Poll.), νηφαλίζω in νηφαλισμένον· ὕδατι, οὐκ οἴνῳ ἡγνισμένον H.; daneben νηφαλιεύς Bein. des Apollon (AP 9, 525, 14: -έα, metr. Erweiterung am Versende, vgl. Bosshardt 70); auch νηφαλέος (Hdn. Gr., Ph. u.a.; nach αὐαλέος usw., Debrunner IF 23, 17 f.) und νηφαντικός ernüchternd (Pl. Phlb. 61, Porph.) wie von *νηφαίνω; vgl. z.B. σημαλέος: σημαντικός; zum wohlbekannten Suffixwechsel λ: ν im allg. s. z.B. Schwyzer 483, Benveniste Origines 45 f. — Verbalnomen νῆψις f. Nüchternheit (Plb., Str. usw.).
Etymology: An νήφω, νάφω erinnert stark arm. nawt‘i nüchtern (Peder- sen KZ 39, 349), aber die lautlichen und morphologischen Einzelheiten sind dunkel. Arm. nawt‘i ist wohl i- (i̯o-)Ableitung eines unbelegten Nomens *nawt‘, das formal zu canawt‘ bekannt (zum Aor. can-eay, Präs. čanač̣em erkennen, s. γιγνώσκω) stimmt und wie dies ein Dentalsuffix enthalten muß; Grundform somit *nābh-t-? — Angesichts des starken Übergewichts der nominalen Formen (einschließlich des Ptz. νήφων) wie auch der Bed. könnte man geneigt sein, das verhältnismäßig seltene Präsens νήφω (wozu sekundär νῆψαι) als ein altes Denominativurn zu betrachten und von einem Nomen *ναφ(ο-) o.a. auszugehen (vgl. zum Typus Schwyzer 722f.). wozu der l/n-Stamm νηφάλιος, νήφον-. — Ahd. nuoh-turn nüchtern, früher als Zeuge eines idg. *nāgʷh- angeführt, bleibt als LW (lat. nocturnus) fern, s. WP. 2, 317 m. weiterer Lit.
Page 2,318-319

Chinese

原文音譯：n»fw 尼賀
詞類次數：動詞（6）
原文字根：（反）飲
字義溯源：禁戒酒*，保持清醒，未醉，適度，謹慎，謹慎自守，謹守，儆醒，節制
同源字：1） （ἀνανήφω）醒悟 2） （ἐκνήφω）清醒過來 3） （νηφαλέος / νηφάλιος）清醒的 4） （νήφω）禁戒酒比較： （σωφρονέω）=心思健全
出現次數：總共（6）；帖前（2）；提後（1）；彼前（3）
譯字彙編：
1） 儆醒（1） 彼前4:7；
2） 務要謹守（1） 彼前5:8；
3） 謹慎自守（1） 彼前1:13；
4） 謹慎（1） 提後4:5；
5） 就該謹守（1） 帖前5:8；
6） 謹守（1） 帖前5:6