φύω: Difference between revisions
τὸ κακὸν δοκεῖν ποτ' ἐσθλὸν τῷδ' ἔμμεν' ὅτῳ φρένας θεὸς ἄγει πρὸς ἄταν → evil appears as good to him whose mind the god is leading to destruction (Sophocles, Antigone 622f.)
(13_7_3b) |
(6_4) |
||
| Line 15: | Line 15: | ||
{{pape | {{pape | ||
|ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1320.png Seite 1320]] fut. φύσω, aor. I. ἔφυσα, – <b class="b2">hervorbringen, entstehen lassen</b>, bes. von Pflanzen, Bäumen und ihren einzelnen Theilen, wachsen oder aufkeimen lassen, treiben; φύλλα ὕλη φύει Il. 6, 148; [[σκῆπτρον]] [[οὔποτε]] φύλλα καὶ ὄζους φύσει 1, 235; τοῖσι δ' ὑπὸ χθὼν δῖα φύεν νεοθηλέα ποίην, ließ Gras aufsprossen, 14, 347; Ζεφυρίη ([[πνοή]]) πνείουσα τὰ μὲν φύει, ἄλλα δὲ πέσσει Od. 7, 119; ὃς τὴν πολύβοτρυν ἄμπελον φύει βροτοῖς Eur. Bacch. 650; καρπὸν φύειν Her. 9, 122; ὅσα γῆ φύει Plat. Rep. X, 621 a; καὶ γεννᾶν Polit. 274 a; φύειν ἐξ [[αὑτοῦ]] πάντα Rep. IX, 588 c; Xen. oft. – Auch τρίχας φύειν, Haare wachsen lassen, hervorbringen, Od. 10, 293; vgl. στείχει δ' [[ἴουλος]] [[ἄρτι]] διὰ παρηΐδων ὥρας φυούσης Aesch. Spt. 517; πώγωνα φύειν, den Bart wachsen lassen, Her. 8, 104; γλῶσσαν, eine Zunge bekommen, 2, 68; πτερά, Flügel bekommen, Ar. Av. 106; Plat. Phaedr. 251 c Tim. 91 d; ὀδόντας u. ä.; – ἄνδρας φύειν, Männer hervorbringen, Her. 9, 122; dah. erzeugen, ὁ φύσας, der Erzeuger, der Vater, Soph. Tr. 1026. 1175 u. oft; τοῖς γονεῦσιν, οἵ σ' ἔφυσαν O. R. 436; Eur. oft; Ar. Vesp. 1472; φύειν καὶ γεννᾶν Plat. polit. 274 a; seltener von der Mutter, φῦσαι, gebären, s. Pors. Eur. Phoen. 34; φράτορας Ar. Ran. 419. – Auch auf Geistiges übtr., θεοὶ φύουσιν ἀνθρώποις φρένας Soph. Ant. 679; auch οὐδὲ τῷ χρόνῳ φύσας φανεῖ φρένας [[ποτέ]], zu Verstande kommen, O. C. 808; El. 1455; νοῦν φύειν Soph. frg.; δόξαν φύειν, Stolz erzeugen, Dünkel bekommen, Her. 5, 91; πόνους αὑτῷ φῦσαι Soph. Ant. 643. – Häufiger im pass. φύομαι, wozu das fut. φύσομαι, bei Sp. auch φυήσομαι gehört, wie aor. II. ἔφυν, inf. φῦναι, Parmenid. auch φῦν, part. φύς, [[φῦσα]], φύν, optat. φύην statt φυίην bei Theocr. 15, 94 nach Buttmann, Sp. ἐφύην, φυῆναι; perf. πέφυκα, mit Präsensbdtg, nebst dem plusqpf. ἐπεφύκειν, als impf.; epische synkopirte Formen sind [[πεφύασι]] für πεφύκασι, u. part. πεφυώς, ῶτος, Od. 5, 477, fem. [[πεφυυῖα]], Il. 14, 288; Hes. hat auch [[ἐπέφυκον]] statt ἐπεφύκεισαν, wie von einem praes. [[πεφύκω]], O. 151 Sc. 76 Th. 152. 673; – Il. 6, 149, ἀνδρῶν γενεὴ ἡ μὲν φύει, ἡ δ' ἀπολήγει, ist auch das praes. act. intr. gebraucht; – <b class="b2">werden, entstehen, wachsen</b>; zunächst von Pflanzen, τά γ' ἄσπαρτα φύονται Od. 9, 109; [[θάμνος]] ἔφυ ἐλαίης 23, 190; πρασιαὶ παντοῖαι πεφύασιν 7, 128; ὄζοι ἐπ' ἀκροτάτῃ πεφύασιν Il. 4, 484; δοιοὺς θάμνους ἐξ [[ὁμόθεν]] πεφυῶτας Od. 5, 477; τὰ περὶ καλὰ ῥέεθρα [[ἅλις]] ποταμοῖο πεφύκει Il. 21, 352; auch τοῦ κέρα ἐκ κεφαλῆς ἑκκαιδεκάδωρα πεφύκει, 4, 109, Hörner waren aus seinem Kopfe gewachsen; ῥόδα φύεται αὐτόματα Her. 8, 138; δένδρα πεφυκότα Xen. Cyr. 4, 3,5; – übertr., ἐν δ' ἄρα οἱ φῦ χειρί, oft bei Hom., eigtl. er wuchs ihm fest an der Hand, oder er wuchs mit der Hand an ihm an, d. i. er faßte ihn so fest bei der Hand, als wäre er an ihm angewachsen, vom kräftigen Händedrucke als Zeichen herzlicher Begrüßung; auch ἔφυν ἐν χερσίν Od. 10, 397, u. ἐν χείρεσσι φύοντο 24, 410, welche Vrbdgn, wie ὀδὰξ ἐν χείλεσι φύντες auch als tmes. zu [[ἐμφύω]] gezogen werden, was man vergleiche. – Von Menschen, Pind. u. die Tragg.: ὁ λωφήσων γὰρ οὐ πέφυκέ πω Aesch. Prom. 27; [[τίς]] ἂν εὐξαιτο βροτῶν ἀσινεῖ δαίμονι φῦναι Ag. 1315; σπορᾶς γε μὴν ἐκ τῆσδε φύσεται θρασὺς τόξοισι [[κλεινός]] Prom. 873; θνητοῦ πέφυκας πατρός Soph. El. 1162; κἀξ ἧς ἔφυ γυναικὸς υἱὸς καὶ [[πόσις]] O. R. 458, u. öfter; γονῇ πεφυκὼς γεραιτέρᾳ O. C. 1296, der ältere; [[πόθεν]] ἔφυσαν Eur. Suppl. 842; ἀπ' εὐγενοῦς τινος ῥίζης πέφυκας I. T. 610; Διὸς πεφυκὼς [[Τάνταλος]] Or. 5, wie auch in Prosa, Xen. Cyr. 5, 5,8; [[οὔτοι]] πέφυκα [[μάντις]] Eur. Hec. 743; οὐ γὰρ αἰχμητὴς πέφυκεν Or. 702; φὺς ἀπ' ἐμοῦ Xen. Cyr. 5, 4,30; [[πόθεν]] ἔφυ ὁ [[πόλεμος]] Pol. 3, 6,9 u. sonst. – Uebh. von Natur eine gewisse Eigenschaft, Anlage haben, von Natur befähigt sein, u. oft für das einfache sein; τὸ μὲν εὖ πράττειν ἀκόρεστον ἔφυ πᾶσι βροτοῖσιν Aesch. Ag. 1304; θεὸς γὰρ οὐκ ἤχθηρεν ὡς [[εὔφρων]] ἔφυ Pers. 758; ἔφυν γὰρ οὐδὲν ἐκ κακῆς πράσσειν τέχνης Soph. Phil. 88; δόξεις [[ὁμοῖος]] τοῖς κακοῖς πεφυκέναι 1358; ἔφυν [[ἀμήχανος]] Ant. 79; οὐτοι συνέχθειν, ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν 519, u. sonst, wie Eur.; u. in Prosa, τὸ μὴ διδόναι δίκην πάντων μέγιστόν τε καὶ πρῶτον κακῶν πέφυκε Plat. Gorg. 479 d, u. öfter. Bes. ist πέφυκε c. inf. zu merken, der Natur gemäß sein, gewöhnlich geschehen, pflegen, τὰ δεύτερα τῶν προτέρων πεφυκέναι κρατεῖν Pind. frg. 249; ὅτι χαίρειν πέφυκεν οὐχὶ τοῖς αὐτοῖς ἀεί Soph. Tr. 440; πέφυκε γὰρ καὶ [[ἄλλως]] ὁ [[ἄνθρωπος]] τὸ μὲν θεραπεῦον ὑπερφρονεῖν Thuc. 3, 39, u. öfter; ἐν οἷς ἅπαντες πεφύκαμεν ἁμαρτεῖν Is. 1, 13; ἡ ψυχὴ πέφυκε αὔξεσθαι Isocr. 1, 12; ᾑ πέφυκεν ἐπὶ τὴν ψυχὴν ἰέναι Phaedr. 258 c, u. oft; ἐπεφύκει im Ggstz von ἐθελούσιον Xen. Cyr. 5, 1,8; πεφύκασιν ὑπὸ τούτων κρατεῖσθαι 5, 1,10; πολὺ [[ῥᾷον]] ἔχοντας φυλάττειν ἢ κτήσασθαι πέφυκε πάντα, es liegt in der Natur der Dinge, daß es leichter ist, Dem. 2, 26; πεφυκέναι πρὸς τὸ ἀληθές Arist. rhet. 1, 1; u. Sp., wie Pol. verbindet τοῦτο πέφυκε καὶ φιλεῖ συμβαίνειν κατὰ φύσιν, 4, 2,10. – [Υ im praes. u. imperf. u. vor einem Vokal in der synkopirten Form des perf. ist kurz; nur sp. D., wie Nic. Al. 14 u. D. Per. 941. 1013 brauchen es auch im praes. u. imperf. lang, sogar einige Male in der Verssenkung, Nic. Al. 501 D. Per. 1031; und so auch in Zusammensetzungen.] | |ptext=[[https://www.translatum.gr/images/pape/pape-02-1320.png Seite 1320]] fut. φύσω, aor. I. ἔφυσα, – <b class="b2">hervorbringen, entstehen lassen</b>, bes. von Pflanzen, Bäumen und ihren einzelnen Theilen, wachsen oder aufkeimen lassen, treiben; φύλλα ὕλη φύει Il. 6, 148; [[σκῆπτρον]] [[οὔποτε]] φύλλα καὶ ὄζους φύσει 1, 235; τοῖσι δ' ὑπὸ χθὼν δῖα φύεν νεοθηλέα ποίην, ließ Gras aufsprossen, 14, 347; Ζεφυρίη ([[πνοή]]) πνείουσα τὰ μὲν φύει, ἄλλα δὲ πέσσει Od. 7, 119; ὃς τὴν πολύβοτρυν ἄμπελον φύει βροτοῖς Eur. Bacch. 650; καρπὸν φύειν Her. 9, 122; ὅσα γῆ φύει Plat. Rep. X, 621 a; καὶ γεννᾶν Polit. 274 a; φύειν ἐξ [[αὑτοῦ]] πάντα Rep. IX, 588 c; Xen. oft. – Auch τρίχας φύειν, Haare wachsen lassen, hervorbringen, Od. 10, 293; vgl. στείχει δ' [[ἴουλος]] [[ἄρτι]] διὰ παρηΐδων ὥρας φυούσης Aesch. Spt. 517; πώγωνα φύειν, den Bart wachsen lassen, Her. 8, 104; γλῶσσαν, eine Zunge bekommen, 2, 68; πτερά, Flügel bekommen, Ar. Av. 106; Plat. Phaedr. 251 c Tim. 91 d; ὀδόντας u. ä.; – ἄνδρας φύειν, Männer hervorbringen, Her. 9, 122; dah. erzeugen, ὁ φύσας, der Erzeuger, der Vater, Soph. Tr. 1026. 1175 u. oft; τοῖς γονεῦσιν, οἵ σ' ἔφυσαν O. R. 436; Eur. oft; Ar. Vesp. 1472; φύειν καὶ γεννᾶν Plat. polit. 274 a; seltener von der Mutter, φῦσαι, gebären, s. Pors. Eur. Phoen. 34; φράτορας Ar. Ran. 419. – Auch auf Geistiges übtr., θεοὶ φύουσιν ἀνθρώποις φρένας Soph. Ant. 679; auch οὐδὲ τῷ χρόνῳ φύσας φανεῖ φρένας [[ποτέ]], zu Verstande kommen, O. C. 808; El. 1455; νοῦν φύειν Soph. frg.; δόξαν φύειν, Stolz erzeugen, Dünkel bekommen, Her. 5, 91; πόνους αὑτῷ φῦσαι Soph. Ant. 643. – Häufiger im pass. φύομαι, wozu das fut. φύσομαι, bei Sp. auch φυήσομαι gehört, wie aor. II. ἔφυν, inf. φῦναι, Parmenid. auch φῦν, part. φύς, [[φῦσα]], φύν, optat. φύην statt φυίην bei Theocr. 15, 94 nach Buttmann, Sp. ἐφύην, φυῆναι; perf. πέφυκα, mit Präsensbdtg, nebst dem plusqpf. ἐπεφύκειν, als impf.; epische synkopirte Formen sind [[πεφύασι]] für πεφύκασι, u. part. πεφυώς, ῶτος, Od. 5, 477, fem. [[πεφυυῖα]], Il. 14, 288; Hes. hat auch [[ἐπέφυκον]] statt ἐπεφύκεισαν, wie von einem praes. [[πεφύκω]], O. 151 Sc. 76 Th. 152. 673; – Il. 6, 149, ἀνδρῶν γενεὴ ἡ μὲν φύει, ἡ δ' ἀπολήγει, ist auch das praes. act. intr. gebraucht; – <b class="b2">werden, entstehen, wachsen</b>; zunächst von Pflanzen, τά γ' ἄσπαρτα φύονται Od. 9, 109; [[θάμνος]] ἔφυ ἐλαίης 23, 190; πρασιαὶ παντοῖαι πεφύασιν 7, 128; ὄζοι ἐπ' ἀκροτάτῃ πεφύασιν Il. 4, 484; δοιοὺς θάμνους ἐξ [[ὁμόθεν]] πεφυῶτας Od. 5, 477; τὰ περὶ καλὰ ῥέεθρα [[ἅλις]] ποταμοῖο πεφύκει Il. 21, 352; auch τοῦ κέρα ἐκ κεφαλῆς ἑκκαιδεκάδωρα πεφύκει, 4, 109, Hörner waren aus seinem Kopfe gewachsen; ῥόδα φύεται αὐτόματα Her. 8, 138; δένδρα πεφυκότα Xen. Cyr. 4, 3,5; – übertr., ἐν δ' ἄρα οἱ φῦ χειρί, oft bei Hom., eigtl. er wuchs ihm fest an der Hand, oder er wuchs mit der Hand an ihm an, d. i. er faßte ihn so fest bei der Hand, als wäre er an ihm angewachsen, vom kräftigen Händedrucke als Zeichen herzlicher Begrüßung; auch ἔφυν ἐν χερσίν Od. 10, 397, u. ἐν χείρεσσι φύοντο 24, 410, welche Vrbdgn, wie ὀδὰξ ἐν χείλεσι φύντες auch als tmes. zu [[ἐμφύω]] gezogen werden, was man vergleiche. – Von Menschen, Pind. u. die Tragg.: ὁ λωφήσων γὰρ οὐ πέφυκέ πω Aesch. Prom. 27; [[τίς]] ἂν εὐξαιτο βροτῶν ἀσινεῖ δαίμονι φῦναι Ag. 1315; σπορᾶς γε μὴν ἐκ τῆσδε φύσεται θρασὺς τόξοισι [[κλεινός]] Prom. 873; θνητοῦ πέφυκας πατρός Soph. El. 1162; κἀξ ἧς ἔφυ γυναικὸς υἱὸς καὶ [[πόσις]] O. R. 458, u. öfter; γονῇ πεφυκὼς γεραιτέρᾳ O. C. 1296, der ältere; [[πόθεν]] ἔφυσαν Eur. Suppl. 842; ἀπ' εὐγενοῦς τινος ῥίζης πέφυκας I. T. 610; Διὸς πεφυκὼς [[Τάνταλος]] Or. 5, wie auch in Prosa, Xen. Cyr. 5, 5,8; [[οὔτοι]] πέφυκα [[μάντις]] Eur. Hec. 743; οὐ γὰρ αἰχμητὴς πέφυκεν Or. 702; φὺς ἀπ' ἐμοῦ Xen. Cyr. 5, 4,30; [[πόθεν]] ἔφυ ὁ [[πόλεμος]] Pol. 3, 6,9 u. sonst. – Uebh. von Natur eine gewisse Eigenschaft, Anlage haben, von Natur befähigt sein, u. oft für das einfache sein; τὸ μὲν εὖ πράττειν ἀκόρεστον ἔφυ πᾶσι βροτοῖσιν Aesch. Ag. 1304; θεὸς γὰρ οὐκ ἤχθηρεν ὡς [[εὔφρων]] ἔφυ Pers. 758; ἔφυν γὰρ οὐδὲν ἐκ κακῆς πράσσειν τέχνης Soph. Phil. 88; δόξεις [[ὁμοῖος]] τοῖς κακοῖς πεφυκέναι 1358; ἔφυν [[ἀμήχανος]] Ant. 79; οὐτοι συνέχθειν, ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν 519, u. sonst, wie Eur.; u. in Prosa, τὸ μὴ διδόναι δίκην πάντων μέγιστόν τε καὶ πρῶτον κακῶν πέφυκε Plat. Gorg. 479 d, u. öfter. Bes. ist πέφυκε c. inf. zu merken, der Natur gemäß sein, gewöhnlich geschehen, pflegen, τὰ δεύτερα τῶν προτέρων πεφυκέναι κρατεῖν Pind. frg. 249; ὅτι χαίρειν πέφυκεν οὐχὶ τοῖς αὐτοῖς ἀεί Soph. Tr. 440; πέφυκε γὰρ καὶ [[ἄλλως]] ὁ [[ἄνθρωπος]] τὸ μὲν θεραπεῦον ὑπερφρονεῖν Thuc. 3, 39, u. öfter; ἐν οἷς ἅπαντες πεφύκαμεν ἁμαρτεῖν Is. 1, 13; ἡ ψυχὴ πέφυκε αὔξεσθαι Isocr. 1, 12; ᾑ πέφυκεν ἐπὶ τὴν ψυχὴν ἰέναι Phaedr. 258 c, u. oft; ἐπεφύκει im Ggstz von ἐθελούσιον Xen. Cyr. 5, 1,8; πεφύκασιν ὑπὸ τούτων κρατεῖσθαι 5, 1,10; πολὺ [[ῥᾷον]] ἔχοντας φυλάττειν ἢ κτήσασθαι πέφυκε πάντα, es liegt in der Natur der Dinge, daß es leichter ist, Dem. 2, 26; πεφυκέναι πρὸς τὸ ἀληθές Arist. rhet. 1, 1; u. Sp., wie Pol. verbindet τοῦτο πέφυκε καὶ φιλεῖ συμβαίνειν κατὰ φύσιν, 4, 2,10. – [Υ im praes. u. imperf. u. vor einem Vokal in der synkopirten Form des perf. ist kurz; nur sp. D., wie Nic. Al. 14 u. D. Per. 941. 1013 brauchen es auch im praes. u. imperf. lang, sogar einige Male in der Verssenkung, Nic. Al. 501 D. Per. 1031; und so auch in Zusammensetzungen.] | ||
}} | |||
{{ls | |||
|lstext='''φύω''': Αἰολ., [[φυίω]] (ἴδε κατωτ. Α. ΙΙ.)· ― παρατ., ἔφυον, Ἐπικ. γ΄ ἑνικ. φύεν Ἰλ. Ξ. 347· ― μέλλ. φύσω [ῡ] Ἰλ. Α. 235, Σοφ.· ― ἀόρ., ἔφῠσα Ὀδ., Ἀττ.· ― Παθ. καὶ μέσ., μέλλ. φύσομαι Αἰσχύλ. Πρ. 871, Πλάτ. κλπ.: Τούτῳ ἕπονται κατὰ σημασίαν οἱ ἀμετάβ. χρόνοι τοῦ ἐνεργ., δηλ. πρκμ., πέφῡκα Ὅμ., Ἀττ., Ἐπικ. γ΄ πληθ., πεφύᾱσι Ἰλ. Δ. 484, Ὀδ. Η. 128· ὑποτ. γ΄ ἑνικ., πεφύῃ (ἐμ-) Θέογν. 396· Ἐπικ. μετοχ. θηλ., [[πεφυυῖα]] (ἐμ-) Ἰλ. Α. 513, αἰτ. πληθ., πεφυῶτας Ὀδ. Ε. 477· ― ὑπερσ., ἐπεφύκειν Ξεν., Πλάτ.· Ἐπικ. πεφύκειν Ἰλ. Δ. 109· Ἐπικ. γ΄ πληθ., [[ἐπέφυκον]] (ἀντὶ -εσαν) Ἡσ. Θεογ. 152, Ἔργ. κ. Ἡμ. 149, Ἀσπ. Ἡρ. 76· ― ἀόρ. β΄ ἔφῡν (ὡς εἰ ἐξ ἐνεστ. φῦμι) Ὅμ., Ἀττ., Ἐπικ. γ΄ ἑνικ. φῦ Ἰλ. Ζ. 253, κτλ., γ΄ πληθ. ἔφυν (ἀντὶ ἔφῡσαν, [[ὅπερ]] [[εἶναι]] καὶ γ΄ πληθ. τοῦ ἀορ. α΄) Ὀδ. Ε. 481, κτλ.· ὑποτ., ἴδε κατωτ.· εὐκτ. γ΄ ἑνικ. φύη ἢ φυίη Θεόκρ. 15. 94· ἀπαρ., φῦναι, Ἐπικ. φύμεναι ὁ αὐτ. 25. 39· μετοχ. φὺς Ἀττ., Αἰολ. θηλ. [[φοῦσα]] Κόριννα 2· ἔφυσα = ἔφυν, ἀμφίβ. ἐν Ἑλλην. Ἐπιγράμμ. 690. ― Παρὰ μεταγεν. ὑπάρχει καὶ μέλλ., φυήσω Ἑβδ. (Ἡσαΐ. ΛΖ΄, 31), παθ. φυήσομαι, Γεωπ. 2. 37, 1, Θεμίστ. (ἐν Λουκ. Διῒ Τραγ. διορθοῦται, ἀναφύσεσθαι)· ἀόρ. β΄ παθ. ἐφύην, Ἰωσήπ. Ἰουδ. Ἀρχ. 18. 1, 1, (ἀν-) Θεοφρ. περὶ Φυτ. Ἱστ. 4. 16, 2· ὑποτ. φυῶ, -ῇ, -ῶσι Εὐρ. Ἀποσπ. 378, Πλάτ. Πολ. 415C, 597C, κ. ἀλλ. (ἀλλ’ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον [[μετὰ]] διαφ. γραφ., φύῃ, φύωσι, ἐκ τοῦ ἔφυν)· ἀπαρ., φυῆναι Διοσκ. 2. 8, (ἀνα-) Διόδ. 1. 7· μετ., φυεὶς Ἱππ. 242. 25, Μένανδρ. ἐν Ἀδήλ. 87· ― ἀόρ. α΄ παθ., συμφυθεὶς Γαλην. 7. 725. [Καθόλου, ῠ, πρὸ φωνήεντος, δηλ. ἐν τῷ ἐνεστ., παρατ., καὶ ἐν τοῖς Ἐπικ. τύποις τοῦ πρκμ., [[πεφύασι]], πεφυώς, κλπ.· καὶ ῡ, πρὸ συμφώνου, δηλ. ἐν πᾶσι τοῖς λοιποῖς χρόνοις. Ἀλλὰ φῡεται, φῡομεν Σοφ. Ἀποσπ. 109, Ἀριστοφ. Ὄρν. 106· καὶ παρὰ μεταγεν. ποιηταῖς, Νικ. Ἀλεξιφ. 14, Διον. Περιηγ. 941, 1013· [[ἐνίοτε]] καὶ ἐν θέσει, [[οἷον]] Νικ. Ἀλεξιφ. 506, Διονύσ. Περιηγ. 1031. Οὕτω καὶ ἐν τοῖς συνθέτοις.] (Ἐκ τῆς √ΦΥ παράγονται καὶ αἱ λ. φυή, φύσις, φῦμα, φυτός, φυτεύω, φῦλον, φυλή, φῖτυ, φιτύω, [[ἴσως]] δὲ καὶ τὸ φὼς (ὁ) = ὁ φύσας· πρβλ. Σανσκρ. bhu, bha-vâmi (existo), bha-vas (origo), bhâ-vas (natura), bhû-tis, (existentia), bhû-mis (terra)· Ζενδ. bû, (fieri, esse)· Λατ. fu-i (fuas, fuat), fu-turus, fo-re, fu-tuo, fe-tus, fe-cundus, fe-num, fe-nus, (πρβλ. [[τόκος]]), fi-lius· Γοτθ. bau-an (οἰκεῖν κτλ.)· Ἀρχ. Σκανδ. bù-a· Ἀγγλοσαξον. be-om ([[εἶναι]], Ἀγγλ. be)· Ἀρχ. Γερμ. bi-m· Σλαυ. by-ti (esse)· Λιθ. bu-ti (esse)· Ἀρχ. Ἰρλανδ. biu (fio, sum).) Α. Μεταβ., ἐν τῷ ἐνεστ., μέλλ. καὶ ἀορ. α΄ ἐνεργ.· [[παράγω]], ἀναδίδω, γεννῶ, «βγάζω», [[κάμνω]] νὰ φυτρώσῃ τι, φύλλα... ὕλη τηλεθόωσα φύσει Ἰλ. Ζ. 148· τοῖσι δ’ ὑπὸ χθὼν δῖα φύεν νεοθηλέα ποίην Ξ. 347, πρβλ. Α. 235, Ὀδ. Η. 119, κτλ.· ἄμπελον φύσει βροτοῖς Εὐρ. Βάκχ. 651· οὕτω, τρίχες..., ἃς πρὶν ἔφυσεν [[φάρμακον]], τὰς ὁποίας πρὶν ἔκαμε τὸ [[φάρμακον]] νὰ φυτρώσουν, Ὀδ. Κ. 393, πρβλ. Αἰσχύλ. Θήβ. 535· φ. χεῖρε, πόδε, ὀφθαλμὼ ἀνθρώποις Ξεν. Ἀπομν. 2. 3, 19, πρβλ. Οἰκον. 7. 16. 2) ἐπὶ χώρας, φύειν καρπόν τε θωμαστὸν καὶ ἄνδρας ἀγαθοὺς Ἡροδ. 9. 122· ὅσα γῆ φύει Πλάτ. Πολ. 621Α. 3) ἐπὶ ἀνθρώπων, γεννῶ, [[παράγω]], Λατ. procreare, Εὐρ. Φοίν. 869, Ἀντιφῶν 125. 23, Πλούτ. κλπ.· Ἄτλας... θεῶν μιᾶς ἔφυσε Μαῖαν Εὐρ. Ἴων 3· ― ὁ φύσας, ὁ γεννήσας, ὁ [[πατήρ]], ([[τοὐναντίον]] ὁ φύς, ὁ [[υἱός]], ἴδε κατωτ. Β. Ι. 2), Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 1019, (πρβλ. [[φύτωρ]])· ὁ φ. πατὴρ Εὐρ. Ἑλ. 87· ὁ φ. χἠ τεκοῦσα ὁ αὐτ. ἐν Ἀλκ. 290· τὴν τεκοῦσαν ἢ τὸν φύσαντα Λυσ. 116 ἐν τέλει· καὶ ἐπὶ ἀμφοτέρων τῶν γονέων, τοῖς γονεῦσιν οἳ σ’ ἔφυσαν Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 436· οἱ φύσαντες Εὐρ. Φοίν. 34, πρβλ. Ἀποσπ. 407, Ἀριστοφ. Σφ. 1472· φ. καὶ γεννᾶν Πλάτ. Πολιτικ. 274Α· (ἐξεφύσαμεν ἐν τῷ πληθ. ἐπὶ τῆς μητρός, Εὐρ. Μήδ. (Νόθ.) 1063· οὕτω, ὦ γάμοι, ἐφύσαθ’ ἡμᾶς Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 1404· [[ὡσαύτως]], ἥδ’ [[ἡμέρα]] φύσει σε, θὰ φέρῃ εἰς φῶς τὴν γέννησίν σου, [[αὐτόθι]] 438· [[χρόνος]] φύει τ’ ἄδηλα καὶ φανέντα κρύπτεται ὁ αὐτ. ἐν Αἴ. 647. 4) ἐπὶ ἀνθρώπων ἐν σχέσει πρὸς τὴν ἀνάπτυξιν μερῶν τοῦ σώματος αὐτῶν, φ. πώγωνα, «βγάζω γένεια», Ἡρόδ. 8. 104· φ. γλῶσσαν ὁ αὐτ. 2. 68· φ. [[κέρεα]] ὁ αὐτ. 4. 29· φ. πτερὰ (πρβλ. [[πτεροφυέω]]) Ἀριστοφ. Ὄρν. 106, Πλάτ. Φαῖδρ. 251C· σάρκα ὁ αὐτ. ἐν Τίμ. 74Ε· φ. τρίχας, ὀδόντας, πόδας καὶ πτερά, κέρατα κλπ. Ἀριστ. περὶ τὰ Ζῷα Ἱστ. 3. 11, 9., 5. 22, 12, κλπ.· [[ἐντεῦθεν]] τὸ ἀστεῖον, φύειν φράτερας, ἴδε ἐν λ. [[φράτηρ]]. 5) μεταφορ., φρένας φύειν, κτᾶσθαι φρένας, νοῦν, Σοφ. Οἰδ. Κολ. 804, Ἠλ. 1463· (ἀλλὰ καὶ θεοὶ φύουσιν ἀνθρώποις φρένας ὁ αὐτ. ἐν Ἀντιγ. 683)· νοῦν φύειν Σοφ. Ἀποσπ. 118· δόξαν φύω, κτῶμαι δόξαν ἢ [[σχηματίζω]] ὑψηλὴν περὶ [[ἐμαυτοῦ]] γνώμην, Schweigh. εἰς Ἡρόδ. 5. 91· αἰτίαν φύει βροτοῖς Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 160· πόνους αὐτῷ φῦσαι Σοφ. Ἀντιγ. 647. ΙΙ. ἐν τῷ ἐνεστ., κατὰ τὸ φαινόμενον ἀμεταβ., φύω κλάδους, [[βλαστάνω]] (ὡς τὸ [[φαίνω]]), εἰς [[ἔτος]] [[ἄλλο]] φύοντι Μόσχος 3. 108· δρύες... φύοντι Θεόκρ. 7. 75, πρβλ. 4. 24· ― οὕτω δὲ καὶ τὸ μοναδικὸν παρ’ Ὁμ. [[χωρίον]] δύναται νὰ ἑρμηνευθῇ, ἀνδρῶν γενεὴ ἡ μὲν φύει ἡ δ’ ἀπολήγει, ἡ μία γενεὰ παράγει βλαστούς, ἡ δὲ ἄλλη παύεται ἀπὸ τοῦ νὰ βλαστάνῃ (ἐν ᾧ ἡ μεταβατ. [[σύνταξις]] ἀπαντᾷ ἐν τῷ προηγουμένῳ στίχῳ, φύλλα… ὕλη φύει), Ἰλ. Ζ. 149· ― ἀλλὰ παρὰ τῷ Ἀλκαίῳ 94, ἐν στήθεσι φυίει, φαίνεται [[μᾶλλον]] ἀμετάβ., = ἀναπτύσσεται, ἀναφαίνεται· οὕτω τὸ [[ἐκφύω]] παρὰ τοῖς Ἑβδ. (Δευτ. ΚΘ΄, 18), πρβλ. Ἐπιστ. πρὸς Ἑβρ. ιβ΄, 15. Β. Παθ., [[μετὰ]] τῶν ἀμεταβ. χρόνων τοῦ ἐνεργ., δηλ. ἀορ. β΄, πρκμ. καὶ ὑπερσ., φύομαι, φυτρώνω, αὐξάνομαι, ἀναπτύσσομαι, μεγαλώνω, [[ἔρχομαι]] εἰς τὸ [[εἶναι]], [[μάλιστα]] ἐπὶ φυτῶν καὶ δένδρων, [[θάμνος]] ἔφυ ἐλαίης Ὀδ. Ψ. 190, πρβλ. Ε. 481· παντοῖαι πρασιαὶ πεφύασιν Η. 128· τά γ’ ἄσπαρτα φύονται Ι. 109, πρβλ. Ἰλ. Δ. 483, Ξ. 288, Φ. 352· φύεται αὐτόματα ῥόδα Ἡρόδ. 8. 138, πρβλ. 1. 193· ὑπὸ φηγῷ πεφυκυίῃ, ἥτις εἶχεν ἀναφυῆ [[ἐκεῖ]], ὁ αὐτ. 2. 56· οὕτω, δένδρα πεφυκότα Ξεν. Κύρου Παιδ. 4. 3, 5· τὰ φυόμενα καὶ τὰ γιγνόμενα Πλάτ. Κρατ. 410D, πρβλ. Φαίδωνα 110D· ― οὕτω, τοῦ κέρα ἐκ κεφαλῆς ἑκκαιδεκάδωρα πεφύκειν, ἐκ τῆς κεφαλῆς τοῦ ὁποίου εἶχον φυτρώσῃ κέρατα δεκαὲξ παλαμῶν, Ἰλ. Δ. 109, πρβλ. Ἡρόδ. 1. 108., 3. 133· φύονται πολιαὶ Πινδ. Ο. 4. 39· κεφαλαὶ πεφυκυῖαι θριξί, κατακεκαλυμμέναι ὑπὸ τριχῶν, Διόδ. 2. 50· πέφυκε [[λίθος]] ἐν αὐτῇ, παράγεται, Ξεν. Πόροι 1, 4· μεταφ., [[νόσημα]] φυόμενον, [[πόλις]] φυομένη Πλάτ. Πολιτ. 564Β, Νόμ. 757D· ὁ [[σπέρμα]] παρασχών, οὖτος τῶν φύντων [[αἴτιος]], τῶν πραγμάτων τὰ ὁποῖα ἐφύτρωσαν (ὁ Δινδόρφ. παραλείπει τὴν λέξιν κακῶν, ἑπόμενος τοῖς Ἀντιγράφοις), Δημ. 280. 28· ― ὁ [[αὐτός]], 231. 14, ἔχει καὶ τὴν περίεργον φράσιν, κατὰ πάντων ἐφύετο, ηὐξάνετο, ἐγίνετο [[μέγας]] διὰ τῆς καταπιέσεως πάντων. ― Ἐπὶ τῆς σημασίας ταύτης ὁ ἀόρ. β΄ [[εἶναι]] [[σπάνιος]], ἴδε ἀνωτ.· ἀλλ’ [[εἶναι]] συχνὸς ἐν τῇ φράσει ἐν δ’ ἄρα οἱ φῦ χερσὶ (ἴδε ἐν λέξει [[ἐμφύω]]), πρβλ. Ὀδ. Κ. 397. 2) ἐπὶ ἀνθρώπων, [[γίγνομαι]], γεννῶμαι, συνηθέστατα ἐν τῷ ἀορ. β΄ καὶ πρκμ., ὁ λωφήσων οὐ πέφυκέ πω Αἰσχύλ. Πρ. 27· τίς ἂν εὔξαιτο βροτῶν ἀσινεῖ δαίμονι φῦναι ὁ αὐτ. ἐν Ἀγ. 1342· μὴ φῦναι νικᾷ, τὸ νὰ μὴ ἔχῃ γεννηθῇ τις φαίνεται καλλίτερον, Σοφ. Οἰδ. ἐν Κολ. 1225· γονῇ πεφυκὼς γεραιτέρᾳ [[αὐτόθι]] 1294· οὐχ ὑπὸ θυσιῶν οὐδ’ ὑπὸ εὐχῶν φὺς Πλάτ. Πολ. 461Α, πρβλ. Πολιτικ. 272Α· φύς τε καὶ τραφεὶς ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 396C· [[μήπω]] φῦναι [[μηδὲ]] γενέσθαι Ξεν. Κύρου Παιδ. 5, 1, 6, πρβλ. Πλάτ. Συμπ. 197Α· ― συντεταγμένον [[μετὰ]] γεν., φῦναι ἢ πεφυκέναι τινός, γεννηθῆναι ἢ κατάγεσθαι ἔκ τινος, Αἰσχύλ. Θήβ. 1031, Σοφ. Οἰδ. Κολ. 1379, κλπ., οὕτω φ. ἀπό τινος Πινδ. Ἀποσπ. 33, Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 1359, Ἀντιγ. 562· ἀπ’ εὐγενοῦς ῥίζης Εὐρ. Ἰφ. ἐν Ταύρ. 610· ἀπὸ δρυὸς Πλάτ. Ἀπολ. 34D, κλπ.· φ. ἔκ τινος Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 458, Εὐρ. [[Ἡρακλ]]. 325, Πλάτ., κλπ.· ἐκ χώρας τινὸς Ἰσοκρ. 45C, κλπ.· οἱ μετ’ ἐκείνου φύντες, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ οἱ ἐξ ἐκείνου γεγονότες, Ἰσαῖος 72. 11, πρβλ. Πλάτ. Συμπ.· ἐκ θεῶν γεγονότι... διὰ βασιλέων πεφυκότι Ξεν. Κύρου Παιδ. 7. 2, 24. ΙΙ. ὁ πρκμ. καὶ [[ἐνίοτε]] ὁ ἀόρ. β΄ λαμβάνουσι σημασίαν ἐνεστ., εἶμαι ἐκ φύσεως [[τοιοῦτος]] ἢ [[τοιοῦτος]], ἔχω ἐκ φύσεως τοιοῦτον ἢ τοιοῦτον [[σχῆμα]], καὶ [[ἁπλῶς]] εἰμί· πέφυκε κακός, [[σοφός]], κλπ. Σοφ. Φιλ. 558, 1244, κλπ.· ἔφυν [[ἀμήχανος]] ὁ αὐτ. ἐν Ἀντιγ. 79· φύντ’ ἀρετᾷ τὸν γεννηθέντα πρὸς ἀρετὴν δηλ. τὸν φύσει γενναῖον καὶ ἀνδρεῖον, Πινδ. Ο. 10 (11). 24· πρβλ. Αἰσχύλ. Ἀγ. 1331, Πλάτ. Γοργ. 479D, κλπ.· πιστὸς φύεσθαι Ξεν. Κύρου Παιδ. 8. 7, 13· εὐχροώτεροι ὁρῷντο ἢ πεφύκασι Ξεν. Κύρου Παιδ. 8. 1, 41, πρβλ. Οἰκ. 10, 2· [[τἆλλα]] [[ἕκαστος]] ἡμῶν, [[ὅπως]] ἔτυχε, πέφυκεν Δημ. 982 ἐν τέλει· ― οὕτω καὶ μετ’ ἐπιρρ., ἱκανῶς πεφυκότες, ἔχοντες φυσικὴν ἱκανότητα, Ἀντιφῶν 115. 3· δυσκόλως πεφ. Ἰσοκρ. 910Β· [[οὕτως]] πεφ. Ξεν. Ἑλλ. 7. 1. 7· [[ὡσαύτως]], οἱ [[καλῶς]] πεφυκότες Σοφ. Ἠλ. 989, πρβλ. Λυσί. 192. 22· οἱ βέλτιστα φύντες Πλάτ. Πολ. 341C· ― ἀκολούθως [[ἁπλῶς]], εἶμαι [[ποιός]] τις, φῦναι ἄγγελον Αἰσχύλ. Πρ. 969· ἔφυς [[μήτηρ]] θεῶν ὁ αὐτ. ἐν Πέρσ. 157· γυναῖκε... ἔφυμεν Σοφ. Ἀντιγ. 62· [[Ἅιδης]] ὁ παύσων ἔφυ [[αὐτόθι]] 572· οὕτω [[μετὰ]] μετοχ. [[νικᾶν]]... χρῄζων ἔφυν Σοφ. Φιλ. 1052· [[πρέπων]] ἔφυς... φωνεῖν ὁ αὐτ. ἐν Οἰδ. Τυρ. 9, πρβλ. 587· [[ἁπλοῦς]] ὁ [[μῦθος]] τῆς ἀληθείας ἔφυ Εὐρ. Φοίν. 469, πρβλ. Ξεν. Συμπ. 4, 54, Ἰσοκρ. 50C, 229C, 2) μετ’ ἀπαρ., εἶμαι ἐκ φύσεως [[κατάλληλος]] ἢ ἔχω φύσει διάθεσιν, ἢ κλίσιν, ἢ τὴν ἱκανότητα νά..., τὰ δεύτερα πέφυκε κρατεῖν Πινδ. Ἀποσπ. 249· καὶ παρ’ Ἀττ., πολλῷ γ’ [[ἀμείνων]] τοὺς [[πέλας]] φρενοῦν ἔφυς ἢ σαυτὸν Αἰσχύλ. Πρ. 335· ἔφην γὰρ οὐδὲν ἐκ κακῆς πράσσειν τέχνης Σοφ. Φιλ. 88, πρβλ. Ἀντ. 688· φύσει μὴ πεφυκότα τοιαῦτα φωνεῖν ὁ αὐτ. ἐν Φιλ. 80· πεφύκασι δ’ ἅπαντες... ἁμαρτάνειν Θουκ. 3. 45, πρβλ. 2. 64, 3. 39., 4. 61, Ξεν. Κύρου Παιδ. 5. 1, 10. 3) [[μετὰ]] προθ., πεφ. ἐπί τινι, ὡς τὸ φῦναι ἐπὶ δακρύοις, εἶμαι φύσει ἐπιρρεπὴς εἰς δάκρυα, Εὐρ. Μήδ. 928· [[ἔρως]] γὰρ ἀργόν, κἀπὶ τοῖς ἀργοῖς ἔφυ, ἔχει ῥοπὴν εἰς τὴν ἀργίαν (ἢ εὑρίσκεται παρὰ τοῖς ἀργοῖς ἢ ὀκνηροῖς), ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 324· [[ὡσαύτως]], ἐπί τι, Πλάτ. Πολ. 507Ε· εἴς τι [[αὐτόθι]] 433Α, Αἰσχίνης 72. 24· ἀλλὰ συνηθέστατα, [[πρός]] τι, πεφ. πρὸς τὸ ἀληθὲς Ἀριστ. Ρητ. 1. 1. 11· εὖ πεφυκὼς πρὸς ἀρετὴν Ξεν. Ἀπομν. 4. 1, 2· πρὸς πόλεμον [[μᾶλλον]]... ἢ πρὸς εἰρήνην Πλάτ. Πολ. 547Ε· κάλλιστα φ. [[πρός]] τι Ξεν. Ἑλλ. 7, 1, 3 κλπ.· [[ὡσαύτως]], [[πρός]] τινι ὁ αὐτ. ἐν Ἀθην. Πολ. 2. 19 (εἰ ἡ γραφὴ [[ἀληθής]], πρβλ. Πολύβ. 9. 29, 10)· [[ὡσαύτως]], εὖ πεφ. κατά τι Δημ. 982. 21· ― ἀπροσ., πέφυκε γενέσθαι Schäf Ἰουλ. σ. ix. 4) «[[πίπτω]]» εἴς τινα ἐκ φύσεως, εἶμαι ὁ φυσικὸς κλῆρός τινος, πᾶσι θνατοῖς ἔφυ [[μόρος]] Σοφ. Ἠλ. 860· χαίρειν πέφυκεν οὐχὶ τοῖς αὐτοῖς ἀεὶ ὁ αὐτ. ἐν Τραχ. 440· ἐφύετο κοινὸς πᾶσι [[κίνδυνος]] Δημ. 1394· 8· πρβλ. Ξεν. Κύρου Παιδ. 4. 3, 19. 5) ἀπροσ., [[εἶναι]] φυσικόν, φυσικῶς συμβαίνει, μετ’ ἀπαρ., Ἀριστ. Πολιτικ. 2. 2, 7, 4. 12, 3. β) ἀπολ., ὡς πέφυκε, ὡς [[εἶναι]] φυσικόν, Ξεν. Κυνηγ. 6, 15, κ. ἀλλ.· ᾖ πέφυκε Πλάτ. Τίμ. 81Ε· ― ἀλλὰ τοῦτο ἐκφέρεται καὶ [[προσωπικῶς]], τοῖς [[ἁπλῶς]], ὡς πεφύκασι, βαδίζουσι Δημ. 1122. 17. 6) ἀπολ. [[ὡσαύτως]] [[συχν]]. κατὰ μετοχ., τὰ φύσει πεφυκότα, φυσικὰ προϊόντα, Λυσίας 193. 21, πρβλ. Πλάτ. Κρατ. 383Α, 389C· [[ἄνθρωπος]] πεφυκώς, ὁ [[ἄνθρωπος]] ὡς [[εἶναι]] ἐκ φύσεως, Ξεν. Κύρου Παιδ. 1. 1, 3· τὰ φύντα Δημ. 280 ἐν τέλει. | |||
}} | }} | ||
Revision as of 10:11, 5 August 2017
English (LSJ)
Il.6.148, etc.; Aeol. φυίω fort. leg. in Alc.97: impf. ἔφυον, Ep.3sg.
A φύεν Il.14.347: fut. φύσω [ῡ] 1.235, S.OT438: aor. ἔφῡσα Od.10.393, etc.:—Pass. and Med., 9.109, Pi.O.4.28, etc.: fut. φύσομαι A.Pr.871, Hp.Mochl.42, Pl.Lg.831a, etc.: similar in sense are the intr. tenses, pf. πέφῡκα Od.7.114, etc., Ep.3pl. πεφύᾱσι Il.4.484, Od.7.128; 3sg. subj. πεφύῃ (ἐμ-) Thgn.396; Ep. part. fem. πεφυυῖα (ἐμ-) Il.1.513, acc. pl. πεφυῶτας Od.5.477; Dor. inf. πεφύκειν Epich.173.3: plpf. ἐπεφύκειν X.Cyr.5.1.9, Pl.Ti. 69e; Ep. πεφύκειν Il.4.109; Ep. 3pl. ἐπέφῡκον Hes.Th.152, Op.149: aor. 2 ἔφῡν (as if from φῦμι) Od.10.397, etc.: Ep. 3sg. φῦ Il.6.253, etc., 3pl. ἔφυν (for ἔφῡσαν, which is also 3pl. of aor. 1) Od.5.481, etc.; subj. φύω or φυῶ E.Fr.377.2, Pl.R.415c, 597c, Hp.Carn.12; 3sg. opt. φύη Theoc.15.94, (συμ-) Sor.2.89; inf. φῦναι, Ep. φύμεναι Theoc. 25.39, φῦν Parm.8.10; part. φύς Od.18.410, etc., Boeot. fem. φοῦσα Corinn.21: ἔφυσεν, = ἔφυ, dub. in IG14.2126.5 (Rome); conversely ἔφυ, = ἔφυσεν, ib.3.1350, Sammelb.5883 (Cyrene): later, fut. φυήσω LXXIs.37.31, Pass. φυήσομαι Gp.2.37.1, Them.Or.21.248c (in Luc. JTr.19 ἀναφύσεσθαι is restored): aor. 2 Pass. ἐφύην J.AJ18.1.1, prob. in BSA28.124 (Didyma), (ἀν-) Thphr.HP4.16.2; inf. φυῆναι Dsc.2.6, (ἀνα-) D.S.1.7; part. φῠείς Hp.Nat.Puer.22, Trag.Adesp. 529, PTeb.787.30 (ii B. C.), Ev.Luc.8.6: aor. 1 Pass. συμ-φυθείς Gal. 7.725. [Generally ῠ before a vowel, Ep., Trag. (A.Th.535, S.Fr. 910.2), etc., ῡ before a consonant; but φῡει Trag.Adesp.454.2, φῡεται S.Fr.88.4, Trag.Adesp.543 ( = Men.565); φῡομεν Ar.Av.106; ἐφῡετο prob. in Ar.Fr.680, cf. Nic.Al.14, D.P.941, 1013; even in thesi, προσφῡονται Nic.Al.506, φῡουσιν D.P.1031; also in compds.] A trans., in pres., fut., and aor. 1 Act.:—bring forth, produce, put forth, φύλλα . . ὕλη τηλεθόωσα φύει Il.6.148; τοῖσι δ' ὑπὸ χθὼν δῖα φύεν νεοθηλέα ποίην 14.347, cf. 1.235, Od.7.119, etc.; ἄμπελον φύει βροτοῖς E.Ba.651; so τρίχες... ἃς πρὶν ἔφυσεν φάρμακον made the hair grow, Od.10.393, cf. A.Th.535; φ. χεῖρε, πόδε, ὀφθαλμὰ ἀνθρώποις X.Mem.2.3.19; of a country, καρπόν τε θωμαστὸν φύειν καὶ ἄνδρας ἀγαθούς Hdt.9.122; ὅσα γῆ φύει Pl.R.621a, cf. Anaxag.4. 2 beget, engender, E.Ph.869, etc.; Ἄτλας . . θεῶν μιᾶς ἔφυσε Μαῖαν E. Ion3, cf. Trag.Adesp.454.2; so of God creating man, Antipho 4.1.2, cf. Plu.2.1065c; ὁ φύσας the begetter, father (opp. ὁ φύς the son, v. infr. B.1.2), S.OT1019, Ar.V.1472 (lyr.); ὁ φ. πατήρ E.Hel.87; ὁ φ. χἠ τεκοῦσα Id.Alc.290; τὴν τεκοῦσαν ἢ τὸν φύσαντα Lys.10.8; of both parents, γονεῦσι οἵ σ' ἔφυσαν S.OT436; οἱ φύσαντες E.Ph.34, cf. Fr. 403.2; φ. τε καὶ γεννᾶν Pl.Plt.274a; ὦ γάμοι γάμοι, ἐφύσαθ' ἡμᾶς S.OT 1404; ἥδ' ἡμέρα φύσει σε will bring to light thy birth, ib.438; χρόνος φύει τ' ἄδηλα καὶ φανέντα κρύπτεται Id.Aj.647. 3 of individuals in reference to the growth of parts of themselves, φ. πώγωνα, γλῶσσαν, κέρεα, grow or get a beard, etc., Hdt.8.104, 2.68, 4.29; φ. πτερά Ar. Av.106, Pl.Phdr.251c; σάρκα Id.Ti.74e; φ. τρίχας, πόδας καὶ πτερά, etc., Arist.HA518a33, 554a29, etc.: for the joke in φύειν φράτερας, v. φράτηρ. 4 metaph., φρένας φῦσαι get understanding, S.OC 804, El.1463 (but also θεοὶ φύουσιν ἀνθρώποις φρένας Id.Ant.683): prov., ἁλιεὺς πληγεὶς νοῦν φύσει 'once bit, twice shy', Sch.Pl.Smp. 222b; γέροντα τὸν νοῦν σάρκα δ' ἡβῶσαν φύει A.Th.622; δόξαν φῦσαι get glory or to form a high opinion of oneself, Hdt.5.91; θεὸς . . αἰτίαν φύει βροτοῖς A.Niob.in PSI11.1208.15; αὑτῷ πόνους φῦσαι S. Ant.647. II in pres. seemingly intr., put forth shoots, εἰς ἔτος ἄλλο φύοντι Mosch.3.101; δρύες . . φύοντι Theoc.7.75, cf. 4.24: so ἀνδρῶν γενεὴ ἡ μὲν φύει ἡ δ' ἀπολήγει one generation is putting forth scions, the other is ceasing to do so, Il.6.149; ἐν στήθεσι φύει (fort. φυίει) grows up, appears, Alc.97; ῥίζα ἄνω φύουσα ἐν χολῇ LXXDe. 29.18. B Pass., with intr. tenses of Act., aor. 2, pf. and plpf., grow, wax, spring up or forth, esp. of the vegetable world, θάμνος ἔφυ ἐλαίης Od.23.190, cf. 5.481; πρασιαὶ παντοῖαι πεφύασιν 7.128; τά γ' ἄσπαρτα φύονται 9.109, cf. Il.4.483, 14.288, 21.352; φύεται αὐτόματα ῥόδα Hdt.8.138, cf. 1.193; ὑπὸ φηγῷ πεφυκυίῃ growing there, Id.2.56; πεφυκότα δένδρα trees growing there, X.Cyr.4.3.5; τὰ φυόμενα καὶ τὰ γιγνόμενα Pl.Cra.410d, cf. Phd.110d, Plt.272a; τοῦ κέρα ἐκ κεφαλῆς ἑκκαιδεκάδωρα πεφύκει from his head grew horns sixteen palms long, Il.4.109, cf. Hdt.1.108, 3.133; φύονται πολιαί Pi.O.4.28; κεφαλαὶ πεφυκυῖαι θριξί grown with hair, D.S.2.50 (s. v.l.); πέφυκε λίθος ἐν αὐτῇ is produced, X.Vect.1.4: metaph., νόσημα ἐν ὀλιγαρχίᾳ φυόμενον, φυομένη πόλις, Pl.R.564b, Lg.757d; ὁ σπέρμα παρασχών, οὗτος τῶν φύντων αἴτιος [κακῶν] of the things produced, D.18.159; also κατὰ πάντων ἐφύετο waxed great by or upon their depression, ib. 19. —In this sense aor. 2 is rare (v. supr.), exc. in phrases such as ἔν τ' ἄρα οἱ φῦ χειρί (v. ἐμφύω), Od.2.302. 2 of persons, to be begotten or born, most freq. in aor. 2 and pf., ὁ λωφήσων οὐ πέφυκέ πω A.Pr. 27; τίς ἂν εὔξαιτο βροτὸς ὢν ἀσινεῖ δαίμονι φῦναι; Id.Ag.1342 (anap.); μὴ φῦναι τὸν ἅπαντα νικᾷ λόγον not to be born is best, S.OC1224 (lyr.); γονῇ πεφυκὼς . . γεραιτέρᾳ ib.1294; οὐχ ὑπὸ θυσιῶν οὐδ' ὑπὸ εὐχῶν φύς Pl.R.461a; φύς τε καὶ τραφείς ib.396c; μήπω φῦναι μηδὲ γενέσθαι X.Cyr.5.1.7, cf. Pl.Smp.197a: construed with gen., πεφμκέναι or φῦναί τινος to be born or descended from any one, τὸ κοινὸν σπλάγχνον οὗ πεφύκαμεν A.Th.1036, cf. S.OC1379, etc.; θνατᾶς ἀπὸ ματρὸς ἔφυ Pi.Fr.61, cf. S.OT1359 (lyr.), Ant.562; ἀπ' εὐγενοῦς ῥίζης E.IT610; ἀπὸ δρυός Pl.Ap.34d, etc.; φ. ἔκ τινος S.OT 458, E.Heracl.325, Pl.R.415c, etc.; ἐκ χώρας τινός Isoc.4.24, etc.; οἱ μετ' ἐκείνου φύντες, opp. οἱ ἐξ ἐκείνου γεγονότες, Is.8.30; ἐκ θεῶν γεγονότι . . διὰ βασιλέων πεφυκότι X.Cyr.7.2.24. II in pres., become, οὐδεὶς ἐχθρὸς οὔτε φύεται πρὸς χρήμαθ' οἵ τε φύντες . . S.Fr. 88.4; πιστοὺς φύσει φύεσθαι X.Cyr.8.7.13; the pf. and aor. 2 take a pres. sense, to be so and so by nature, κακός, σοφός πέφυκα (-κώς), etc., S.Ph.558, 1244, etc.; δρᾶν ἔφυν ἀμήχανος Id.Ant.79; φύντ' ἀρετᾷ born for virtue, i.e. brave and good by nature, Pi.O.10(11).20; so of things, τὸ μὲν εὖ πράσσειν ἀκόρεστον ἔφυ A.Ag.1331 (anap.), cf. Pl.Grg.479d, etc.; εὐχροώτεροι ὁρῷντο ἢ πεφύκασιν X.Cyr.8.1.41, cf. Oec.10.2; [τὸ πῦρ] πέφυκε τοιοῦτον Id.Cyr.5.1.10; τἄλλα ἕκαστος ἡμῶν, ὅπως ἔτυχε, πέφυκεν D.37.56: with Advs., ἱκανῶς πεφυκότες of good natural ability, Antipho 2.1.1; δυσκόλως πεφ. Isoc.9.6; οὕτως πεφ. X.HG7.1.7; also οἱ καλῶς πεφυκότες S.El.989, cf. Lys.2.20; οἱ βέλτιστα φύντες Pl.R.431c: then, simply, to be so and so, φῦναι Ζηνὶ πιστὸν ἄγγελον A.Pr.969; θεοῦ μήτηρ ἔφυς Id.Pers.157 (troch.); γυναῖκε . . ἔφυμεν S.Ant.62; Ἅιδης ὁ παύσων ἔφυ ib.575; ἁπλοῦς ὁ μῦθος τῆς ἀληθείας ἔφυ E.Ph.469: c. part., νικᾶν . . χρῄζων ἔφυν S.Ph. 1052; πρέπων ἔφυς . . φωνεῖν Id.OT9, cf. 587; τοῦτο ἴδιον ἔφυμεν ἔχοντες Isoc.4.48, cf. 11.41, X.Smp.4.54. 2 c. inf., to be formed or disposed by nature to do so and so, τὰ δεύτερα πέφυκε κρατεῖν Pi.Fr.279; πολλῷ γ' ἀμείνων τοὺς πέλας φρενοῦν ἔφυς ἢ σαυτόν A.Pr.337; ἔφυν γὰρ οὐδὲν ἐκ τέχνης πράσσειν κακῆς S.Ph.88, cf. Ant.688; φύσει μὴ πεφυκότα τοιαῦτα φωνεῖν Id.Ph.79; πεφύκασι δ' ἅπαντες . . ἁμαρτάνειν Th.3.45, cf. 2.64, 3.39, 4.61, etc.; πέφυκε . . τρυφὴ . . ἦθος διαφθείρειν Jul.Or.1.15c. 3 with Preps., γυνὴ . . ἐπὶ δακρύοις ἔφυ is by nature prone to tears, E.Med.928; ἔρως γὰρ ἀργόν, κἀπὶ τοῖς ἀργοῖς ἔφυ is inclined to idleness, Id.Fr.322; also ἐπί τι Pl.R.507e; εἴς τι Aeschin.3.132; most freq. πρός τι, οἱ ἄνθρωποι πρὸς τὸ ἀληθὲς πεφύκασι Arist.Rh.1355a16; εὖ πρὸς ἀρετὴν πεφυκότες X. Mem.4.1.2; πρὸς πόλεμον μᾶλλον . . ἢ πρὸς εἰρήνην Pl.R.547e; κάλλιστα φ. πρός τι X.HG7.1.3, etc.; also πρός τινι Id.Ath.2.19 (s. v.l., cf. Plb.9.29.10); also εὖ πεφ. κατά τι D.37.55. 4 c. dat., fall to one by nature, be one's natural lot, πᾶσι θνατοῖς ἔφυ μόρος S.El. 860 (lyr.); χαίρειν πέφυκεν οὐχὶ τοῖς αὐτοῖς ἀεί Id.Tr.440; ἐφύετο κοινὸς πᾶσι κίνδυνος D.60.18, cf. X.Cyr.4.3.19. 5 impers., it is natural, it happens naturally, c. inf., D.14.30, Arist.Pol.1261b7, Po. 1450a1. 6 abs., ὡς πέφυκε as is natural, X.Cyn.6.15, al.; ᾗ πέφυκεν Pl.Ti.81e; also expressed personally, τοῖς ἁπλῶς, ὡς πεφυκασι, βαδίζουσι D.45.68: also freq. in part., τὰ φύσει πεφυκότα the order of nature, Lys.2.29; φύντα, opp. ὁμολογηθέντα, Antipho Soph. 44Ai 32 (Vorsokr.5); ἄνθρωπος πεφυκώς man as he is, X.Cyr.1.1.3. (Cf. Skt. bhū- 'to be, become', Lith. búti 'to be', Lat. fui, Eng. be, etc.)
See also
Οὔτοι συνέχθειν, ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν I was not born to hate, but to love | Tis not my nature to join in hating, but in loving Sophocles, Antigone 523
German (Pape)
[Seite 1320] fut. φύσω, aor. I. ἔφυσα, – hervorbringen, entstehen lassen, bes. von Pflanzen, Bäumen und ihren einzelnen Theilen, wachsen oder aufkeimen lassen, treiben; φύλλα ὕλη φύει Il. 6, 148; σκῆπτρον οὔποτε φύλλα καὶ ὄζους φύσει 1, 235; τοῖσι δ' ὑπὸ χθὼν δῖα φύεν νεοθηλέα ποίην, ließ Gras aufsprossen, 14, 347; Ζεφυρίη (πνοή) πνείουσα τὰ μὲν φύει, ἄλλα δὲ πέσσει Od. 7, 119; ὃς τὴν πολύβοτρυν ἄμπελον φύει βροτοῖς Eur. Bacch. 650; καρπὸν φύειν Her. 9, 122; ὅσα γῆ φύει Plat. Rep. X, 621 a; καὶ γεννᾶν Polit. 274 a; φύειν ἐξ αὑτοῦ πάντα Rep. IX, 588 c; Xen. oft. – Auch τρίχας φύειν, Haare wachsen lassen, hervorbringen, Od. 10, 293; vgl. στείχει δ' ἴουλος ἄρτι διὰ παρηΐδων ὥρας φυούσης Aesch. Spt. 517; πώγωνα φύειν, den Bart wachsen lassen, Her. 8, 104; γλῶσσαν, eine Zunge bekommen, 2, 68; πτερά, Flügel bekommen, Ar. Av. 106; Plat. Phaedr. 251 c Tim. 91 d; ὀδόντας u. ä.; – ἄνδρας φύειν, Männer hervorbringen, Her. 9, 122; dah. erzeugen, ὁ φύσας, der Erzeuger, der Vater, Soph. Tr. 1026. 1175 u. oft; τοῖς γονεῦσιν, οἵ σ' ἔφυσαν O. R. 436; Eur. oft; Ar. Vesp. 1472; φύειν καὶ γεννᾶν Plat. polit. 274 a; seltener von der Mutter, φῦσαι, gebären, s. Pors. Eur. Phoen. 34; φράτορας Ar. Ran. 419. – Auch auf Geistiges übtr., θεοὶ φύουσιν ἀνθρώποις φρένας Soph. Ant. 679; auch οὐδὲ τῷ χρόνῳ φύσας φανεῖ φρένας ποτέ, zu Verstande kommen, O. C. 808; El. 1455; νοῦν φύειν Soph. frg.; δόξαν φύειν, Stolz erzeugen, Dünkel bekommen, Her. 5, 91; πόνους αὑτῷ φῦσαι Soph. Ant. 643. – Häufiger im pass. φύομαι, wozu das fut. φύσομαι, bei Sp. auch φυήσομαι gehört, wie aor. II. ἔφυν, inf. φῦναι, Parmenid. auch φῦν, part. φύς, φῦσα, φύν, optat. φύην statt φυίην bei Theocr. 15, 94 nach Buttmann, Sp. ἐφύην, φυῆναι; perf. πέφυκα, mit Präsensbdtg, nebst dem plusqpf. ἐπεφύκειν, als impf.; epische synkopirte Formen sind πεφύασι für πεφύκασι, u. part. πεφυώς, ῶτος, Od. 5, 477, fem. πεφυυῖα, Il. 14, 288; Hes. hat auch ἐπέφυκον statt ἐπεφύκεισαν, wie von einem praes. πεφύκω, O. 151 Sc. 76 Th. 152. 673; – Il. 6, 149, ἀνδρῶν γενεὴ ἡ μὲν φύει, ἡ δ' ἀπολήγει, ist auch das praes. act. intr. gebraucht; – werden, entstehen, wachsen; zunächst von Pflanzen, τά γ' ἄσπαρτα φύονται Od. 9, 109; θάμνος ἔφυ ἐλαίης 23, 190; πρασιαὶ παντοῖαι πεφύασιν 7, 128; ὄζοι ἐπ' ἀκροτάτῃ πεφύασιν Il. 4, 484; δοιοὺς θάμνους ἐξ ὁμόθεν πεφυῶτας Od. 5, 477; τὰ περὶ καλὰ ῥέεθρα ἅλις ποταμοῖο πεφύκει Il. 21, 352; auch τοῦ κέρα ἐκ κεφαλῆς ἑκκαιδεκάδωρα πεφύκει, 4, 109, Hörner waren aus seinem Kopfe gewachsen; ῥόδα φύεται αὐτόματα Her. 8, 138; δένδρα πεφυκότα Xen. Cyr. 4, 3,5; – übertr., ἐν δ' ἄρα οἱ φῦ χειρί, oft bei Hom., eigtl. er wuchs ihm fest an der Hand, oder er wuchs mit der Hand an ihm an, d. i. er faßte ihn so fest bei der Hand, als wäre er an ihm angewachsen, vom kräftigen Händedrucke als Zeichen herzlicher Begrüßung; auch ἔφυν ἐν χερσίν Od. 10, 397, u. ἐν χείρεσσι φύοντο 24, 410, welche Vrbdgn, wie ὀδὰξ ἐν χείλεσι φύντες auch als tmes. zu ἐμφύω gezogen werden, was man vergleiche. – Von Menschen, Pind. u. die Tragg.: ὁ λωφήσων γὰρ οὐ πέφυκέ πω Aesch. Prom. 27; τίς ἂν εὐξαιτο βροτῶν ἀσινεῖ δαίμονι φῦναι Ag. 1315; σπορᾶς γε μὴν ἐκ τῆσδε φύσεται θρασὺς τόξοισι κλεινός Prom. 873; θνητοῦ πέφυκας πατρός Soph. El. 1162; κἀξ ἧς ἔφυ γυναικὸς υἱὸς καὶ πόσις O. R. 458, u. öfter; γονῇ πεφυκὼς γεραιτέρᾳ O. C. 1296, der ältere; πόθεν ἔφυσαν Eur. Suppl. 842; ἀπ' εὐγενοῦς τινος ῥίζης πέφυκας I. T. 610; Διὸς πεφυκὼς Τάνταλος Or. 5, wie auch in Prosa, Xen. Cyr. 5, 5,8; οὔτοι πέφυκα μάντις Eur. Hec. 743; οὐ γὰρ αἰχμητὴς πέφυκεν Or. 702; φὺς ἀπ' ἐμοῦ Xen. Cyr. 5, 4,30; πόθεν ἔφυ ὁ πόλεμος Pol. 3, 6,9 u. sonst. – Uebh. von Natur eine gewisse Eigenschaft, Anlage haben, von Natur befähigt sein, u. oft für das einfache sein; τὸ μὲν εὖ πράττειν ἀκόρεστον ἔφυ πᾶσι βροτοῖσιν Aesch. Ag. 1304; θεὸς γὰρ οὐκ ἤχθηρεν ὡς εὔφρων ἔφυ Pers. 758; ἔφυν γὰρ οὐδὲν ἐκ κακῆς πράσσειν τέχνης Soph. Phil. 88; δόξεις ὁμοῖος τοῖς κακοῖς πεφυκέναι 1358; ἔφυν ἀμήχανος Ant. 79; οὐτοι συνέχθειν, ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν 519, u. sonst, wie Eur.; u. in Prosa, τὸ μὴ διδόναι δίκην πάντων μέγιστόν τε καὶ πρῶτον κακῶν πέφυκε Plat. Gorg. 479 d, u. öfter. Bes. ist πέφυκε c. inf. zu merken, der Natur gemäß sein, gewöhnlich geschehen, pflegen, τὰ δεύτερα τῶν προτέρων πεφυκέναι κρατεῖν Pind. frg. 249; ὅτι χαίρειν πέφυκεν οὐχὶ τοῖς αὐτοῖς ἀεί Soph. Tr. 440; πέφυκε γὰρ καὶ ἄλλως ὁ ἄνθρωπος τὸ μὲν θεραπεῦον ὑπερφρονεῖν Thuc. 3, 39, u. öfter; ἐν οἷς ἅπαντες πεφύκαμεν ἁμαρτεῖν Is. 1, 13; ἡ ψυχὴ πέφυκε αὔξεσθαι Isocr. 1, 12; ᾑ πέφυκεν ἐπὶ τὴν ψυχὴν ἰέναι Phaedr. 258 c, u. oft; ἐπεφύκει im Ggstz von ἐθελούσιον Xen. Cyr. 5, 1,8; πεφύκασιν ὑπὸ τούτων κρατεῖσθαι 5, 1,10; πολὺ ῥᾷον ἔχοντας φυλάττειν ἢ κτήσασθαι πέφυκε πάντα, es liegt in der Natur der Dinge, daß es leichter ist, Dem. 2, 26; πεφυκέναι πρὸς τὸ ἀληθές Arist. rhet. 1, 1; u. Sp., wie Pol. verbindet τοῦτο πέφυκε καὶ φιλεῖ συμβαίνειν κατὰ φύσιν, 4, 2,10. – [Υ im praes. u. imperf. u. vor einem Vokal in der synkopirten Form des perf. ist kurz; nur sp. D., wie Nic. Al. 14 u. D. Per. 941. 1013 brauchen es auch im praes. u. imperf. lang, sogar einige Male in der Verssenkung, Nic. Al. 501 D. Per. 1031; und so auch in Zusammensetzungen.]
Greek (Liddell-Scott)
φύω: Αἰολ., φυίω (ἴδε κατωτ. Α. ΙΙ.)· ― παρατ., ἔφυον, Ἐπικ. γ΄ ἑνικ. φύεν Ἰλ. Ξ. 347· ― μέλλ. φύσω [ῡ] Ἰλ. Α. 235, Σοφ.· ― ἀόρ., ἔφῠσα Ὀδ., Ἀττ.· ― Παθ. καὶ μέσ., μέλλ. φύσομαι Αἰσχύλ. Πρ. 871, Πλάτ. κλπ.: Τούτῳ ἕπονται κατὰ σημασίαν οἱ ἀμετάβ. χρόνοι τοῦ ἐνεργ., δηλ. πρκμ., πέφῡκα Ὅμ., Ἀττ., Ἐπικ. γ΄ πληθ., πεφύᾱσι Ἰλ. Δ. 484, Ὀδ. Η. 128· ὑποτ. γ΄ ἑνικ., πεφύῃ (ἐμ-) Θέογν. 396· Ἐπικ. μετοχ. θηλ., πεφυυῖα (ἐμ-) Ἰλ. Α. 513, αἰτ. πληθ., πεφυῶτας Ὀδ. Ε. 477· ― ὑπερσ., ἐπεφύκειν Ξεν., Πλάτ.· Ἐπικ. πεφύκειν Ἰλ. Δ. 109· Ἐπικ. γ΄ πληθ., ἐπέφυκον (ἀντὶ -εσαν) Ἡσ. Θεογ. 152, Ἔργ. κ. Ἡμ. 149, Ἀσπ. Ἡρ. 76· ― ἀόρ. β΄ ἔφῡν (ὡς εἰ ἐξ ἐνεστ. φῦμι) Ὅμ., Ἀττ., Ἐπικ. γ΄ ἑνικ. φῦ Ἰλ. Ζ. 253, κτλ., γ΄ πληθ. ἔφυν (ἀντὶ ἔφῡσαν, ὅπερ εἶναι καὶ γ΄ πληθ. τοῦ ἀορ. α΄) Ὀδ. Ε. 481, κτλ.· ὑποτ., ἴδε κατωτ.· εὐκτ. γ΄ ἑνικ. φύη ἢ φυίη Θεόκρ. 15. 94· ἀπαρ., φῦναι, Ἐπικ. φύμεναι ὁ αὐτ. 25. 39· μετοχ. φὺς Ἀττ., Αἰολ. θηλ. φοῦσα Κόριννα 2· ἔφυσα = ἔφυν, ἀμφίβ. ἐν Ἑλλην. Ἐπιγράμμ. 690. ― Παρὰ μεταγεν. ὑπάρχει καὶ μέλλ., φυήσω Ἑβδ. (Ἡσαΐ. ΛΖ΄, 31), παθ. φυήσομαι, Γεωπ. 2. 37, 1, Θεμίστ. (ἐν Λουκ. Διῒ Τραγ. διορθοῦται, ἀναφύσεσθαι)· ἀόρ. β΄ παθ. ἐφύην, Ἰωσήπ. Ἰουδ. Ἀρχ. 18. 1, 1, (ἀν-) Θεοφρ. περὶ Φυτ. Ἱστ. 4. 16, 2· ὑποτ. φυῶ, -ῇ, -ῶσι Εὐρ. Ἀποσπ. 378, Πλάτ. Πολ. 415C, 597C, κ. ἀλλ. (ἀλλ’ ὡς ἐπὶ τὸ πλεῖστον μετὰ διαφ. γραφ., φύῃ, φύωσι, ἐκ τοῦ ἔφυν)· ἀπαρ., φυῆναι Διοσκ. 2. 8, (ἀνα-) Διόδ. 1. 7· μετ., φυεὶς Ἱππ. 242. 25, Μένανδρ. ἐν Ἀδήλ. 87· ― ἀόρ. α΄ παθ., συμφυθεὶς Γαλην. 7. 725. [Καθόλου, ῠ, πρὸ φωνήεντος, δηλ. ἐν τῷ ἐνεστ., παρατ., καὶ ἐν τοῖς Ἐπικ. τύποις τοῦ πρκμ., πεφύασι, πεφυώς, κλπ.· καὶ ῡ, πρὸ συμφώνου, δηλ. ἐν πᾶσι τοῖς λοιποῖς χρόνοις. Ἀλλὰ φῡεται, φῡομεν Σοφ. Ἀποσπ. 109, Ἀριστοφ. Ὄρν. 106· καὶ παρὰ μεταγεν. ποιηταῖς, Νικ. Ἀλεξιφ. 14, Διον. Περιηγ. 941, 1013· ἐνίοτε καὶ ἐν θέσει, οἷον Νικ. Ἀλεξιφ. 506, Διονύσ. Περιηγ. 1031. Οὕτω καὶ ἐν τοῖς συνθέτοις.] (Ἐκ τῆς √ΦΥ παράγονται καὶ αἱ λ. φυή, φύσις, φῦμα, φυτός, φυτεύω, φῦλον, φυλή, φῖτυ, φιτύω, ἴσως δὲ καὶ τὸ φὼς (ὁ) = ὁ φύσας· πρβλ. Σανσκρ. bhu, bha-vâmi (existo), bha-vas (origo), bhâ-vas (natura), bhû-tis, (existentia), bhû-mis (terra)· Ζενδ. bû, (fieri, esse)· Λατ. fu-i (fuas, fuat), fu-turus, fo-re, fu-tuo, fe-tus, fe-cundus, fe-num, fe-nus, (πρβλ. τόκος), fi-lius· Γοτθ. bau-an (οἰκεῖν κτλ.)· Ἀρχ. Σκανδ. bù-a· Ἀγγλοσαξον. be-om (εἶναι, Ἀγγλ. be)· Ἀρχ. Γερμ. bi-m· Σλαυ. by-ti (esse)· Λιθ. bu-ti (esse)· Ἀρχ. Ἰρλανδ. biu (fio, sum).) Α. Μεταβ., ἐν τῷ ἐνεστ., μέλλ. καὶ ἀορ. α΄ ἐνεργ.· παράγω, ἀναδίδω, γεννῶ, «βγάζω», κάμνω νὰ φυτρώσῃ τι, φύλλα... ὕλη τηλεθόωσα φύσει Ἰλ. Ζ. 148· τοῖσι δ’ ὑπὸ χθὼν δῖα φύεν νεοθηλέα ποίην Ξ. 347, πρβλ. Α. 235, Ὀδ. Η. 119, κτλ.· ἄμπελον φύσει βροτοῖς Εὐρ. Βάκχ. 651· οὕτω, τρίχες..., ἃς πρὶν ἔφυσεν φάρμακον, τὰς ὁποίας πρὶν ἔκαμε τὸ φάρμακον νὰ φυτρώσουν, Ὀδ. Κ. 393, πρβλ. Αἰσχύλ. Θήβ. 535· φ. χεῖρε, πόδε, ὀφθαλμὼ ἀνθρώποις Ξεν. Ἀπομν. 2. 3, 19, πρβλ. Οἰκον. 7. 16. 2) ἐπὶ χώρας, φύειν καρπόν τε θωμαστὸν καὶ ἄνδρας ἀγαθοὺς Ἡροδ. 9. 122· ὅσα γῆ φύει Πλάτ. Πολ. 621Α. 3) ἐπὶ ἀνθρώπων, γεννῶ, παράγω, Λατ. procreare, Εὐρ. Φοίν. 869, Ἀντιφῶν 125. 23, Πλούτ. κλπ.· Ἄτλας... θεῶν μιᾶς ἔφυσε Μαῖαν Εὐρ. Ἴων 3· ― ὁ φύσας, ὁ γεννήσας, ὁ πατήρ, (τοὐναντίον ὁ φύς, ὁ υἱός, ἴδε κατωτ. Β. Ι. 2), Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 1019, (πρβλ. φύτωρ)· ὁ φ. πατὴρ Εὐρ. Ἑλ. 87· ὁ φ. χἠ τεκοῦσα ὁ αὐτ. ἐν Ἀλκ. 290· τὴν τεκοῦσαν ἢ τὸν φύσαντα Λυσ. 116 ἐν τέλει· καὶ ἐπὶ ἀμφοτέρων τῶν γονέων, τοῖς γονεῦσιν οἳ σ’ ἔφυσαν Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 436· οἱ φύσαντες Εὐρ. Φοίν. 34, πρβλ. Ἀποσπ. 407, Ἀριστοφ. Σφ. 1472· φ. καὶ γεννᾶν Πλάτ. Πολιτικ. 274Α· (ἐξεφύσαμεν ἐν τῷ πληθ. ἐπὶ τῆς μητρός, Εὐρ. Μήδ. (Νόθ.) 1063· οὕτω, ὦ γάμοι, ἐφύσαθ’ ἡμᾶς Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 1404· ὡσαύτως, ἥδ’ ἡμέρα φύσει σε, θὰ φέρῃ εἰς φῶς τὴν γέννησίν σου, αὐτόθι 438· χρόνος φύει τ’ ἄδηλα καὶ φανέντα κρύπτεται ὁ αὐτ. ἐν Αἴ. 647. 4) ἐπὶ ἀνθρώπων ἐν σχέσει πρὸς τὴν ἀνάπτυξιν μερῶν τοῦ σώματος αὐτῶν, φ. πώγωνα, «βγάζω γένεια», Ἡρόδ. 8. 104· φ. γλῶσσαν ὁ αὐτ. 2. 68· φ. κέρεα ὁ αὐτ. 4. 29· φ. πτερὰ (πρβλ. πτεροφυέω) Ἀριστοφ. Ὄρν. 106, Πλάτ. Φαῖδρ. 251C· σάρκα ὁ αὐτ. ἐν Τίμ. 74Ε· φ. τρίχας, ὀδόντας, πόδας καὶ πτερά, κέρατα κλπ. Ἀριστ. περὶ τὰ Ζῷα Ἱστ. 3. 11, 9., 5. 22, 12, κλπ.· ἐντεῦθεν τὸ ἀστεῖον, φύειν φράτερας, ἴδε ἐν λ. φράτηρ. 5) μεταφορ., φρένας φύειν, κτᾶσθαι φρένας, νοῦν, Σοφ. Οἰδ. Κολ. 804, Ἠλ. 1463· (ἀλλὰ καὶ θεοὶ φύουσιν ἀνθρώποις φρένας ὁ αὐτ. ἐν Ἀντιγ. 683)· νοῦν φύειν Σοφ. Ἀποσπ. 118· δόξαν φύω, κτῶμαι δόξαν ἢ σχηματίζω ὑψηλὴν περὶ ἐμαυτοῦ γνώμην, Schweigh. εἰς Ἡρόδ. 5. 91· αἰτίαν φύει βροτοῖς Αἰσχύλ. Ἀποσπ. 160· πόνους αὐτῷ φῦσαι Σοφ. Ἀντιγ. 647. ΙΙ. ἐν τῷ ἐνεστ., κατὰ τὸ φαινόμενον ἀμεταβ., φύω κλάδους, βλαστάνω (ὡς τὸ φαίνω), εἰς ἔτος ἄλλο φύοντι Μόσχος 3. 108· δρύες... φύοντι Θεόκρ. 7. 75, πρβλ. 4. 24· ― οὕτω δὲ καὶ τὸ μοναδικὸν παρ’ Ὁμ. χωρίον δύναται νὰ ἑρμηνευθῇ, ἀνδρῶν γενεὴ ἡ μὲν φύει ἡ δ’ ἀπολήγει, ἡ μία γενεὰ παράγει βλαστούς, ἡ δὲ ἄλλη παύεται ἀπὸ τοῦ νὰ βλαστάνῃ (ἐν ᾧ ἡ μεταβατ. σύνταξις ἀπαντᾷ ἐν τῷ προηγουμένῳ στίχῳ, φύλλα… ὕλη φύει), Ἰλ. Ζ. 149· ― ἀλλὰ παρὰ τῷ Ἀλκαίῳ 94, ἐν στήθεσι φυίει, φαίνεται μᾶλλον ἀμετάβ., = ἀναπτύσσεται, ἀναφαίνεται· οὕτω τὸ ἐκφύω παρὰ τοῖς Ἑβδ. (Δευτ. ΚΘ΄, 18), πρβλ. Ἐπιστ. πρὸς Ἑβρ. ιβ΄, 15. Β. Παθ., μετὰ τῶν ἀμεταβ. χρόνων τοῦ ἐνεργ., δηλ. ἀορ. β΄, πρκμ. καὶ ὑπερσ., φύομαι, φυτρώνω, αὐξάνομαι, ἀναπτύσσομαι, μεγαλώνω, ἔρχομαι εἰς τὸ εἶναι, μάλιστα ἐπὶ φυτῶν καὶ δένδρων, θάμνος ἔφυ ἐλαίης Ὀδ. Ψ. 190, πρβλ. Ε. 481· παντοῖαι πρασιαὶ πεφύασιν Η. 128· τά γ’ ἄσπαρτα φύονται Ι. 109, πρβλ. Ἰλ. Δ. 483, Ξ. 288, Φ. 352· φύεται αὐτόματα ῥόδα Ἡρόδ. 8. 138, πρβλ. 1. 193· ὑπὸ φηγῷ πεφυκυίῃ, ἥτις εἶχεν ἀναφυῆ ἐκεῖ, ὁ αὐτ. 2. 56· οὕτω, δένδρα πεφυκότα Ξεν. Κύρου Παιδ. 4. 3, 5· τὰ φυόμενα καὶ τὰ γιγνόμενα Πλάτ. Κρατ. 410D, πρβλ. Φαίδωνα 110D· ― οὕτω, τοῦ κέρα ἐκ κεφαλῆς ἑκκαιδεκάδωρα πεφύκειν, ἐκ τῆς κεφαλῆς τοῦ ὁποίου εἶχον φυτρώσῃ κέρατα δεκαὲξ παλαμῶν, Ἰλ. Δ. 109, πρβλ. Ἡρόδ. 1. 108., 3. 133· φύονται πολιαὶ Πινδ. Ο. 4. 39· κεφαλαὶ πεφυκυῖαι θριξί, κατακεκαλυμμέναι ὑπὸ τριχῶν, Διόδ. 2. 50· πέφυκε λίθος ἐν αὐτῇ, παράγεται, Ξεν. Πόροι 1, 4· μεταφ., νόσημα φυόμενον, πόλις φυομένη Πλάτ. Πολιτ. 564Β, Νόμ. 757D· ὁ σπέρμα παρασχών, οὖτος τῶν φύντων αἴτιος, τῶν πραγμάτων τὰ ὁποῖα ἐφύτρωσαν (ὁ Δινδόρφ. παραλείπει τὴν λέξιν κακῶν, ἑπόμενος τοῖς Ἀντιγράφοις), Δημ. 280. 28· ― ὁ αὐτός, 231. 14, ἔχει καὶ τὴν περίεργον φράσιν, κατὰ πάντων ἐφύετο, ηὐξάνετο, ἐγίνετο μέγας διὰ τῆς καταπιέσεως πάντων. ― Ἐπὶ τῆς σημασίας ταύτης ὁ ἀόρ. β΄ εἶναι σπάνιος, ἴδε ἀνωτ.· ἀλλ’ εἶναι συχνὸς ἐν τῇ φράσει ἐν δ’ ἄρα οἱ φῦ χερσὶ (ἴδε ἐν λέξει ἐμφύω), πρβλ. Ὀδ. Κ. 397. 2) ἐπὶ ἀνθρώπων, γίγνομαι, γεννῶμαι, συνηθέστατα ἐν τῷ ἀορ. β΄ καὶ πρκμ., ὁ λωφήσων οὐ πέφυκέ πω Αἰσχύλ. Πρ. 27· τίς ἂν εὔξαιτο βροτῶν ἀσινεῖ δαίμονι φῦναι ὁ αὐτ. ἐν Ἀγ. 1342· μὴ φῦναι νικᾷ, τὸ νὰ μὴ ἔχῃ γεννηθῇ τις φαίνεται καλλίτερον, Σοφ. Οἰδ. ἐν Κολ. 1225· γονῇ πεφυκὼς γεραιτέρᾳ αὐτόθι 1294· οὐχ ὑπὸ θυσιῶν οὐδ’ ὑπὸ εὐχῶν φὺς Πλάτ. Πολ. 461Α, πρβλ. Πολιτικ. 272Α· φύς τε καὶ τραφεὶς ὁ αὐτ. ἐν Πολ. 396C· μήπω φῦναι μηδὲ γενέσθαι Ξεν. Κύρου Παιδ. 5, 1, 6, πρβλ. Πλάτ. Συμπ. 197Α· ― συντεταγμένον μετὰ γεν., φῦναι ἢ πεφυκέναι τινός, γεννηθῆναι ἢ κατάγεσθαι ἔκ τινος, Αἰσχύλ. Θήβ. 1031, Σοφ. Οἰδ. Κολ. 1379, κλπ., οὕτω φ. ἀπό τινος Πινδ. Ἀποσπ. 33, Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 1359, Ἀντιγ. 562· ἀπ’ εὐγενοῦς ῥίζης Εὐρ. Ἰφ. ἐν Ταύρ. 610· ἀπὸ δρυὸς Πλάτ. Ἀπολ. 34D, κλπ.· φ. ἔκ τινος Σοφ. Οἰδ. Τύρ. 458, Εὐρ. Ἡρακλ. 325, Πλάτ., κλπ.· ἐκ χώρας τινὸς Ἰσοκρ. 45C, κλπ.· οἱ μετ’ ἐκείνου φύντες, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸ οἱ ἐξ ἐκείνου γεγονότες, Ἰσαῖος 72. 11, πρβλ. Πλάτ. Συμπ.· ἐκ θεῶν γεγονότι... διὰ βασιλέων πεφυκότι Ξεν. Κύρου Παιδ. 7. 2, 24. ΙΙ. ὁ πρκμ. καὶ ἐνίοτε ὁ ἀόρ. β΄ λαμβάνουσι σημασίαν ἐνεστ., εἶμαι ἐκ φύσεως τοιοῦτος ἢ τοιοῦτος, ἔχω ἐκ φύσεως τοιοῦτον ἢ τοιοῦτον σχῆμα, καὶ ἁπλῶς εἰμί· πέφυκε κακός, σοφός, κλπ. Σοφ. Φιλ. 558, 1244, κλπ.· ἔφυν ἀμήχανος ὁ αὐτ. ἐν Ἀντιγ. 79· φύντ’ ἀρετᾷ τὸν γεννηθέντα πρὸς ἀρετὴν δηλ. τὸν φύσει γενναῖον καὶ ἀνδρεῖον, Πινδ. Ο. 10 (11). 24· πρβλ. Αἰσχύλ. Ἀγ. 1331, Πλάτ. Γοργ. 479D, κλπ.· πιστὸς φύεσθαι Ξεν. Κύρου Παιδ. 8. 7, 13· εὐχροώτεροι ὁρῷντο ἢ πεφύκασι Ξεν. Κύρου Παιδ. 8. 1, 41, πρβλ. Οἰκ. 10, 2· τἆλλα ἕκαστος ἡμῶν, ὅπως ἔτυχε, πέφυκεν Δημ. 982 ἐν τέλει· ― οὕτω καὶ μετ’ ἐπιρρ., ἱκανῶς πεφυκότες, ἔχοντες φυσικὴν ἱκανότητα, Ἀντιφῶν 115. 3· δυσκόλως πεφ. Ἰσοκρ. 910Β· οὕτως πεφ. Ξεν. Ἑλλ. 7. 1. 7· ὡσαύτως, οἱ καλῶς πεφυκότες Σοφ. Ἠλ. 989, πρβλ. Λυσί. 192. 22· οἱ βέλτιστα φύντες Πλάτ. Πολ. 341C· ― ἀκολούθως ἁπλῶς, εἶμαι ποιός τις, φῦναι ἄγγελον Αἰσχύλ. Πρ. 969· ἔφυς μήτηρ θεῶν ὁ αὐτ. ἐν Πέρσ. 157· γυναῖκε... ἔφυμεν Σοφ. Ἀντιγ. 62· Ἅιδης ὁ παύσων ἔφυ αὐτόθι 572· οὕτω μετὰ μετοχ. νικᾶν... χρῄζων ἔφυν Σοφ. Φιλ. 1052· πρέπων ἔφυς... φωνεῖν ὁ αὐτ. ἐν Οἰδ. Τυρ. 9, πρβλ. 587· ἁπλοῦς ὁ μῦθος τῆς ἀληθείας ἔφυ Εὐρ. Φοίν. 469, πρβλ. Ξεν. Συμπ. 4, 54, Ἰσοκρ. 50C, 229C, 2) μετ’ ἀπαρ., εἶμαι ἐκ φύσεως κατάλληλος ἢ ἔχω φύσει διάθεσιν, ἢ κλίσιν, ἢ τὴν ἱκανότητα νά..., τὰ δεύτερα πέφυκε κρατεῖν Πινδ. Ἀποσπ. 249· καὶ παρ’ Ἀττ., πολλῷ γ’ ἀμείνων τοὺς πέλας φρενοῦν ἔφυς ἢ σαυτὸν Αἰσχύλ. Πρ. 335· ἔφην γὰρ οὐδὲν ἐκ κακῆς πράσσειν τέχνης Σοφ. Φιλ. 88, πρβλ. Ἀντ. 688· φύσει μὴ πεφυκότα τοιαῦτα φωνεῖν ὁ αὐτ. ἐν Φιλ. 80· πεφύκασι δ’ ἅπαντες... ἁμαρτάνειν Θουκ. 3. 45, πρβλ. 2. 64, 3. 39., 4. 61, Ξεν. Κύρου Παιδ. 5. 1, 10. 3) μετὰ προθ., πεφ. ἐπί τινι, ὡς τὸ φῦναι ἐπὶ δακρύοις, εἶμαι φύσει ἐπιρρεπὴς εἰς δάκρυα, Εὐρ. Μήδ. 928· ἔρως γὰρ ἀργόν, κἀπὶ τοῖς ἀργοῖς ἔφυ, ἔχει ῥοπὴν εἰς τὴν ἀργίαν (ἢ εὑρίσκεται παρὰ τοῖς ἀργοῖς ἢ ὀκνηροῖς), ὁ αὐτ. ἐν Ἀποσπ. 324· ὡσαύτως, ἐπί τι, Πλάτ. Πολ. 507Ε· εἴς τι αὐτόθι 433Α, Αἰσχίνης 72. 24· ἀλλὰ συνηθέστατα, πρός τι, πεφ. πρὸς τὸ ἀληθὲς Ἀριστ. Ρητ. 1. 1. 11· εὖ πεφυκὼς πρὸς ἀρετὴν Ξεν. Ἀπομν. 4. 1, 2· πρὸς πόλεμον μᾶλλον... ἢ πρὸς εἰρήνην Πλάτ. Πολ. 547Ε· κάλλιστα φ. πρός τι Ξεν. Ἑλλ. 7, 1, 3 κλπ.· ὡσαύτως, πρός τινι ὁ αὐτ. ἐν Ἀθην. Πολ. 2. 19 (εἰ ἡ γραφὴ ἀληθής, πρβλ. Πολύβ. 9. 29, 10)· ὡσαύτως, εὖ πεφ. κατά τι Δημ. 982. 21· ― ἀπροσ., πέφυκε γενέσθαι Schäf Ἰουλ. σ. ix. 4) «πίπτω» εἴς τινα ἐκ φύσεως, εἶμαι ὁ φυσικὸς κλῆρός τινος, πᾶσι θνατοῖς ἔφυ μόρος Σοφ. Ἠλ. 860· χαίρειν πέφυκεν οὐχὶ τοῖς αὐτοῖς ἀεὶ ὁ αὐτ. ἐν Τραχ. 440· ἐφύετο κοινὸς πᾶσι κίνδυνος Δημ. 1394· 8· πρβλ. Ξεν. Κύρου Παιδ. 4. 3, 19. 5) ἀπροσ., εἶναι φυσικόν, φυσικῶς συμβαίνει, μετ’ ἀπαρ., Ἀριστ. Πολιτικ. 2. 2, 7, 4. 12, 3. β) ἀπολ., ὡς πέφυκε, ὡς εἶναι φυσικόν, Ξεν. Κυνηγ. 6, 15, κ. ἀλλ.· ᾖ πέφυκε Πλάτ. Τίμ. 81Ε· ― ἀλλὰ τοῦτο ἐκφέρεται καὶ προσωπικῶς, τοῖς ἁπλῶς, ὡς πεφύκασι, βαδίζουσι Δημ. 1122. 17. 6) ἀπολ. ὡσαύτως συχν. κατὰ μετοχ., τὰ φύσει πεφυκότα, φυσικὰ προϊόντα, Λυσίας 193. 21, πρβλ. Πλάτ. Κρατ. 383Α, 389C· ἄνθρωπος πεφυκώς, ὁ ἄνθρωπος ὡς εἶναι ἐκ φύσεως, Ξεν. Κύρου Παιδ. 1. 1, 3· τὰ φύντα Δημ. 280 ἐν τέλει.
