Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

circumscribo: Difference between revisions

From LSJ

Μὴ φῦναι τὸν ἅπαντα νικᾷ λόγον → Not to be born is, past all prizing, best.

Sophocles, Oedipus Coloneus l. 1225
(6_3)
 
(CSV import)
 
(5 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 1: Line 1:
{{LaEn
|lnetxt=circumscribo circumscribere, circumscripi, circumscriptus V TRANS :: abridge, write concise form/well-turned phrase; cheat, impose on; circumvent<br />circumscribo circumscribo circumscribere, circumscripi, circumscriptus V TRANS :: draw a line/circle around; circumscribe; hem in, confine, restrict; rule out
}}
{{Lewis
{{Lewis
|lshtext=<b>circum-scrībo</b>: psi, ptum, 3, v. a.<br /><b>I</b> Prop., to [[draw]] a [[line]] [[around]], to [[circumscribe]], [[enclose]] in a [[circle]] (in [[good]] [[prose]]; [[very]] freq. in Cic.): orbem, Cic. Fin. 5, 8, 23: lineas extremas umbrae, Quint. 10, 2, 7: virgulā stantem, Cic. Phil. 8, 8, 23: virgā regem, Liv. 45, 12, 5: aeneā fibulā [[pars]] auriculae latissima circumscribitur, Col. 6, 5, 4: terram [[surculo]] heliotropii, Plin. 22, 21, 29, § 60.—<br /><b>II</b> Trop.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> To [[draw]] a [[line]] as the [[circumference]] of a [[thing]] (cf. Quint. 12, 10, 5), i. e. to [[define]], [[encompass]], [[enclose]], lim it, [[bound]], [[circumscribe]] (syn.: [[definio]], [[describo]], [[termino]]): nullis ut terminis ([[orator]]) circumscribat aut definiat jus suum, Cic. de Or. 1, 16, 70; cf.: [[genus]] universum brevi circumscribi et definiri potest, id. Sest. 45, 97: exiguum nobis vitae [[curriculum]] [[natura]] circumscripsit, immensum gloriae, id. Rab. Perd. 10, 30: quibus regionibus vitae [[spatium]] circumscriptum est, id. Arch. 11, 29: [[ante]] [[enim]] circumscribitur mente [[sententia]] confestimque verba concurrunt, id. Or. 59, 200: locum habitandi alicui, id. Par. 2, 18: [[Oceanus]] [[undique]] circumscribit omnes terras et ambit, Gell. 12, 13, 20: uti mihi dicas et [[quasi]] circumscribas verbis, [[quid]] [[homo]] [[sit]], id. 4, 1, 12.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> To [[bring]] [[within]] [[narrow]] bounds, i. e. to [[contract]], [[hem]] in, [[circumscribe]], to [[hinder]] [[free]] [[action]], to [[restrain]], [[confine]], [[limit]], etc. (syn.: [[claudo]], [[includo]], coërceo).<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(a)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Esp., of the restrictions or hinderances imposed by one [[magistracy]] or [[authority]] [[upon]] [[another]]: Senatus [[credo]] praetorem eum circumscripsisset, Cic. Mil. 33, 88 (cf. [[just]] [[before]]: an consules in praetore coërcendo fortes fuissent), id. Att. 7, 9, 2; id. Phil. 13, 9, 19; Caes. B. C. 1, 32; Auct. ap. Quint. 9, 3, 72: [[ille]] se fluvio Rubicone et CC. milibus circumscriptum esse patiatur? Cic. Phil. 6, 3, 5: gulam et ventrem, Sen. Ep. 108, 14: circumscribere [[corpus]] et [[animo]] locum laxare, id. ib. 15, 2: laudes, id. Cons. ad Helv. 19, 7.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In gen.: uno genere [[genus]] hoc aratorum, to [[comprehend]] in one [[class]], Cic. Verr. 2, 2, 61, § 149 Zumpt: totum Dionysium [[sex]] epitomis circumscripsit, [[abridged]], Col. 1, 1, 10: ut luxuriam vilitate circumscribamus, Plin. 22, 2, 3, § 4.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In [[later]] medic. lang. circumscribi = minui, to [[abate]], [[subside]]: [[gravedo]] circumscribitur, Cael. Aur. Tard. 5, 10; so id. Acut. 2, 10 fin.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>C</b> To [[encircle]] or go [[around]] by [[writing]] = scribendo circumdare, i. e. to [[deceive]], [[cheat]], [[circumvent]], [[entrap]], [[insnare]] (syn.: [[circumvenio]], [[decipio]]): fallacibus et captiosis interrogationibus circumscripti [[atque]] decepti, Cic. Ac. 2, 15, 46; Plin. 7, 40, 41, § 131; 33, 3, 14, § 48: non circumscribetur, qui ita se gesserit, ut dicat, etc., [[will]] not be deceived, i. e. [[will]] [[commit]] no [[error]], Sen. Q. N. 5, 1, 3; id. Ep. 82, 19.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In [[mercantile]] lang., to [[deprive]] of [[money]], to [[overreach]], [[defraud]]: adulescentulos, Cic. Phil. 14, 3, 7; Juv. 10, 222; 14, 237: ab Roscio HS. IↃↃↃ. [[circumscriptus]], Cic. Rosc. Com. 8, 24: vectigalia, to [[embezzle]], Quint. Decl. 340.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In [[law]], to [[defeat]] the [[purpose]] of a [[law]], a [[will]], etc., by a [[forced]] or [[too]] [[literal]] [[interpretation]]: legem, Dig. 4, 3, 18 fin.: ita circumscripto testamento, Plin. Ep. 8, 18, 4; Front. Aquaed. 112: constitutiones, Lact. de Ira Dei, 8.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>4</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of [[circumlocution]], to [[involve]] in [[language]]: [[oratio]] rem simplicem circumscribens elocutione, Auct. Her. 4, 32, 43; cf.: facetis jocis [[sacrilegium]] circumscribens, [[covering]], Just. 39, 2, 5.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>D</b> To [[cancel]]; to [[declare]] [[invalid]], to [[annul]], [[invalidate]], [[void]], [[set]] [[aside]] (cf. [[circumduco]], II. D.): hoc omni tempore Sullano ex accusatione circumscripto, Cic. Verr. 2, 1, 16, § 43 (sublato, circumducto, praetermisso, Ascon.): circumscriptis [[igitur]] iis seutentiis, quas posui, etc., id. Fin. 3, 9, 31.—Hence, [[circumscriptus]], a, um, P. a.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; (Acc. to II. A.) In rhet., [[rounded]] [[into]] periods, periodic: circumscripti verborum [[ambitus]], Cic. Or. 12, 38; cf. Auct. Her. 4, 32, 43; Quint. 12, 10, 5, and v. [[circumscriptio]].—Adv.: [[circum]]-scriptē, in periods: [[circumscripte]] numeroseque dicere, Cic. Or. 66, 221: [[circumscripte]] complecti singulas res. id. N. D. 2, 59, 147.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; (Acc. to II. B.) Restricted, [[limited]]: [[brevis]] et circumscripta quaedam [[explicatio]], Cic. de Or. 1, 42, 189: (vis orationis) pressior et circumscriptior et adductior, Plin. Ep. 1, 16, 4.—Adv.: [[circum]]-scriptē, [[summarily]]: [[circumscripte]] et [[breviter]] ostendere, Lact. 5, 14, 8; 5, 9, 20. —Sup. of the adj., and comp. and [[sup]]. of the adv. not in [[use]].
|lshtext=<b>circum-scrībo</b>: psi, ptum, 3, v. a.<br /><b>I</b> Prop., to [[draw]] a [[line]] [[around]], to [[circumscribe]], [[enclose]] in a [[circle]] (in [[good]] [[prose]]; [[very]] freq. in Cic.): orbem, Cic. Fin. 5, 8, 23: lineas extremas umbrae, Quint. 10, 2, 7: virgulā stantem, Cic. Phil. 8, 8, 23: virgā regem, Liv. 45, 12, 5: aeneā fibulā [[pars]] auriculae latissima circumscribitur, Col. 6, 5, 4: terram [[surculo]] heliotropii, Plin. 22, 21, 29, § 60.—<br /><b>II</b> Trop.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> To [[draw]] a [[line]] as the [[circumference]] of a [[thing]] (cf. Quint. 12, 10, 5), i. e. to [[define]], [[encompass]], [[enclose]], lim it, [[bound]], [[circumscribe]] (syn.: [[definio]], [[describo]], [[termino]]): nullis ut terminis ([[orator]]) circumscribat aut definiat jus suum, Cic. de Or. 1, 16, 70; cf.: [[genus]] universum brevi circumscribi et definiri potest, id. Sest. 45, 97: exiguum nobis vitae [[curriculum]] [[natura]] circumscripsit, immensum gloriae, id. Rab. Perd. 10, 30: quibus regionibus vitae [[spatium]] circumscriptum est, id. Arch. 11, 29: [[ante]] [[enim]] circumscribitur mente [[sententia]] confestimque verba concurrunt, id. Or. 59, 200: locum habitandi alicui, id. Par. 2, 18: [[Oceanus]] [[undique]] circumscribit omnes terras et ambit, Gell. 12, 13, 20: uti mihi dicas et [[quasi]] circumscribas verbis, [[quid]] [[homo]] [[sit]], id. 4, 1, 12.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> To [[bring]] [[within]] [[narrow]] bounds, i. e. to [[contract]], [[hem]] in, [[circumscribe]], to [[hinder]] [[free]] [[action]], to [[restrain]], [[confine]], [[limit]], etc. (syn.: [[claudo]], [[includo]], coërceo).<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(a)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Esp., of the restrictions or hinderances imposed by one [[magistracy]] or [[authority]] [[upon]] [[another]]: Senatus [[credo]] praetorem eum circumscripsisset, Cic. Mil. 33, 88 (cf. [[just]] [[before]]: an consules in praetore coërcendo fortes fuissent), id. Att. 7, 9, 2; id. Phil. 13, 9, 19; Caes. B. C. 1, 32; Auct. ap. Quint. 9, 3, 72: [[ille]] se fluvio Rubicone et CC. milibus circumscriptum esse patiatur? Cic. Phil. 6, 3, 5: gulam et ventrem, Sen. Ep. 108, 14: circumscribere [[corpus]] et [[animo]] locum laxare, id. ib. 15, 2: laudes, id. Cons. ad Helv. 19, 7.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In gen.: uno genere [[genus]] hoc aratorum, to [[comprehend]] in one [[class]], Cic. Verr. 2, 2, 61, § 149 Zumpt: totum Dionysium [[sex]] epitomis circumscripsit, [[abridged]], Col. 1, 1, 10: ut luxuriam vilitate circumscribamus, Plin. 22, 2, 3, § 4.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In [[later]] medic. lang. circumscribi = minui, to [[abate]], [[subside]]: [[gravedo]] circumscribitur, Cael. Aur. Tard. 5, 10; so id. Acut. 2, 10 fin.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>C</b> To [[encircle]] or go [[around]] by [[writing]] = scribendo circumdare, i. e. to [[deceive]], [[cheat]], [[circumvent]], [[entrap]], [[insnare]] (syn.: [[circumvenio]], [[decipio]]): fallacibus et captiosis interrogationibus circumscripti [[atque]] decepti, Cic. Ac. 2, 15, 46; Plin. 7, 40, 41, § 131; 33, 3, 14, § 48: non circumscribetur, qui ita se gesserit, ut dicat, etc., [[will]] not be deceived, i. e. [[will]] [[commit]] no [[error]], Sen. Q. N. 5, 1, 3; id. Ep. 82, 19.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In [[mercantile]] lang., to [[deprive]] of [[money]], to [[overreach]], [[defraud]]: adulescentulos, Cic. Phil. 14, 3, 7; Juv. 10, 222; 14, 237: ab Roscio HS. IↃↃↃ. [[circumscriptus]], Cic. Rosc. Com. 8, 24: vectigalia, to [[embezzle]], Quint. Decl. 340.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In [[law]], to [[defeat]] the [[purpose]] of a [[law]], a [[will]], etc., by a [[forced]] or [[too]] [[literal]] [[interpretation]]: legem, Dig. 4, 3, 18 fin.: ita circumscripto testamento, Plin. Ep. 8, 18, 4; Front. Aquaed. 112: constitutiones, Lact. de Ira Dei, 8.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>4</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of [[circumlocution]], to [[involve]] in [[language]]: [[oratio]] rem simplicem circumscribens elocutione, Auct. Her. 4, 32, 43; cf.: facetis jocis [[sacrilegium]] circumscribens, [[covering]], Just. 39, 2, 5.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>D</b> To [[cancel]]; to [[declare]] [[invalid]], to [[annul]], [[invalidate]], [[void]], [[set]] [[aside]] (cf. [[circumduco]], II. D.): hoc omni tempore Sullano ex accusatione circumscripto, Cic. Verr. 2, 1, 16, § 43 (sublato, circumducto, praetermisso, Ascon.): circumscriptis [[igitur]] iis seutentiis, quas posui, etc., id. Fin. 3, 9, 31.—Hence, [[circumscriptus]], a, um, P. a.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; (Acc. to II. A.) In rhet., [[rounded]] [[into]] periods, periodic: circumscripti verborum [[ambitus]], Cic. Or. 12, 38; cf. Auct. Her. 4, 32, 43; Quint. 12, 10, 5, and v. [[circumscriptio]].—Adv.: [[circum]]-scriptē, in periods: [[circumscripte]] numeroseque dicere, Cic. Or. 66, 221: [[circumscripte]] complecti singulas res. id. N. D. 2, 59, 147.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; (Acc. to II. B.) Restricted, [[limited]]: [[brevis]] et circumscripta quaedam [[explicatio]], Cic. de Or. 1, 42, 189: (vis orationis) pressior et circumscriptior et adductior, Plin. Ep. 1, 16, 4.—Adv.: [[circum]]-scriptē, [[summarily]]: [[circumscripte]] et [[breviter]] ostendere, Lact. 5, 14, 8; 5, 9, 20. —Sup. of the adj., and comp. and [[sup]]. of the adv. not in [[use]].
}}
{{Gaffiot
|gf=<b>circumscrībō</b>,¹¹ scrīpsī, scrīptum, ĕre, tr., tracer un cercle autour<br /><b>1</b> [au pr.] : orbem Cic. Fin. 5, 23, décrire un cercle ; lineas extremas umbræ Quint. 10, 2, 7, tracer les contours d’une ombre ; [[virgula]] aliquem circumscribere Cic. Phil. 8, 23, avec une baguette tracer un cercle autour de quelqu’un<br /><b>2</b> [fig.] enclore, borner, limiter qqch. : [[exiguum]] [[nobis]] vitæ [[curriculum]] [[natura]] circumscripsit Cic. Rab. perd. 30, il [[est]] étroit, le champ d’existence que nous a tracé la nature ; [[illi]] quibus [[quasi]] [[circumscriptus]] [[est]] habitandi [[locus]] Cic. Par. 18, ceux auxquels on a pour ainsi [[dire]] délimité un lieu d’habitation ; mente circumscribitur [[sententia]] Cic. Or. 200, l’esprit [[fixe]] le contour de la pensée ; terminis [[aliquid]] circumscribere Cic. de Or. 1, 70, entourer qqch. de limites (circonscrire qqch.), cf. Arch. 29 ; de Or. 2, 67 ; certi et circumscripti verborum ambibus Cic. Or. 38, périodes aux contours précis<br /><b>3</b> limiter, restreindre : gulam et ventrem Sen. Ep. 108, 14, se restreindre sur la bouche et les plaisirs sensuels ; [[senatus]], [[credo]], prætorem [[eum]] circumscripsisset Cic. Mil. 88, le sénat, j’imagine, aurait maintenu sa préture dans les bornes, cf. Att. 7, 9, 2 ; Cæs. C. 1, 32, 6 ; parata de circumscribendo adulescente [[sententia]] [[consularis]] Cic. Phil. 13, 19, la motion d’un consulaire était toute prête pour fixer des limites au jeune homme [Octave] = pour lui interdire l’accès du territoire de la république en le déclarant [[hostis]] ; [[circumscriptus]] a senatu [[Antonius]] Cic. Phil. 2, 53, les pouvoirs d’Antoine paralysés par le sénat<br /><b>4</b> envelopper, circonvenir, tromper : captiosis interrogationibus circumscripti [[atque]] decepti Cic. Ac. 2, 46, enlacés (embarrassés) et trompés par des questions captieuses &#124;&#124; adulescentulos circumscribere Cic. Phil. 14, 7, circonvenir des jeunes [[gens]] [les voler par abus de confiance] ; ab Roscio HS IƆƆƆ [[circumscriptus]] Cic. Com. 24, circonvenu de cinquante [[mille]] sesterces par [[Roscius]] &#124;&#124; détourner une loi de son vrai sens (l’interpréter faussement) : Dig. 4, 3, 18 ; [un testament] Plin. Min. Ep. 8, 18, 4<br /><b>5</b> écarter, éliminer [d’un procès, d’une discussion] : [[hoc]] omni tempore Sullano ex accusatione circumscripto Cic. Verr. 2, 1, 43, tout ce temps de [[Sylla]] étant retranché de l’accusation ; [[uno]] genere circumscribere habetis in [[animo]] [[genus]] [[hoc]] aratorum Cic. Verr. 2, 2, 149, vous avez l’intention par ce seul moyen juridique d’éliminer [[cette]] classe des cultivateurs, cf. Fin. 3, 31.||adulescentulos circumscribere Cic. Phil. 14, 7, circonvenir des jeunes [[gens]] [les voler par abus de confiance] ; ab Roscio HS IƆƆƆ [[circumscriptus]] Cic. Com. 24, circonvenu de cinquante [[mille]] sesterces par [[Roscius]]||détourner une loi de son vrai sens (l’interpréter faussement) : Dig. 4, 3, 18 ; [un testament] Plin. Min. Ep. 8, 18, 4<br /><b>5</b> écarter, éliminer [d’un procès, d’une discussion] : [[hoc]] omni tempore Sullano ex accusatione circumscripto Cic. Verr. 2, 1, 43, tout ce temps de [[Sylla]] étant retranché de l’accusation ; [[uno]] genere circumscribere habetis in [[animo]] [[genus]] [[hoc]] aratorum Cic. Verr. 2, 2, 149, vous avez l’intention par ce seul moyen juridique d’éliminer [[cette]] classe des cultivateurs, cf. Fin. 3, 31.
}}
{{Georges
|georg=[[circum]]-scrībo, scrīpsi, scrīptum, ere, [[einen]] [[Kreis (um [[einen]] Ggstd.) [[beschreiben]], od. [[einen]] Ggstd. [[mit]] einem Kreise [[umschreiben]], -[[einschließen]], I) eig.: orbem, Cic.: lineas extremas umbrae, Quint: stantem virgulā, Cic.: [[lacus]] est in similitudinem iacentis rotae [[circumscriptus]], hat im Umkreise die [[Gestalt]] eines l. R., Plin. ep. 8, 20, 4. – II) übtr.: A) gleichs. den [[Umriß]] eines Körpers [[ziehen]], d.i. die Grenzen eines Ggstds. [[bestimmen]], [[etwas]] [[abgrenzen]], [[exiguum]] alci vitae [[curriculum]], Cic.: [[ante]] circumscribitur mente [[sententia]], [[erst]] denkt od. faßt die [[Seele]] den Gedanken [[bestimmt]], Cic.: locum habitandi alci, Cic.: [[Oceanus]] [[undique]] circumscribit omnes terras et ambit, Gell.: nullis ut terminis circumscribat [[aut]] definiat [[ius]] suum [[quo]] [[minus]] ei liceat etc., Cic. de or. 1, 70. – B) (die [[Grenze]], [[Schranken]], [[als]] Ggstz. zum Weiten, Laxen gedacht) [[etwas]] in enge Grenzen [[ziehen]], [[zusammenziehen]], [[beschränken]], [[einschränken]] ([[wie]] [[auch]] περιγράφειν), a) im allg.: c. [[corpus]] et [[animo]] locum laxare, den [[Umfang]] [[des]] K. [[beschränken]] (= ihn [[nicht]] zu [[stark]] [[werden]] [[lassen]]) u. dem Geiste den [[Raum]] [[erweitern]], Sen.: constitui vincere dolorem tuum, [[non]] circumscribere ([[nicht]] [[bloß]] zu [[beschränken]], zu paralysieren), Sen.: c. luxuriam vilitate, Plin.: gulam et ventrem, Sen.: Dionysium [[sex]] epitomis, [[zusammenfassen]], Col. – u. [[als]] t. t. der [[spät]]. Medizin, circumscribi = minui, [[aufhören]], Cael. Aur. – b) eine [[Person]] in ihrem [[Benehmen]], sowohl übh., alqm, Sen. nat. qu. 5, 1, 3: alqm alqā re, Cic. Phil. 6, 3, 5. – [[als]] insbes. [[einen]] [[Magistrat]] in der Ausübung seiner Amtsgewalt [[beschränken]] u. ([[wenn]] er in seinen Maßregeln zu [[weit]] geht) ihn in die gehörigen [[Schranken]] [[zurückweisen]], ihn [[einschränken]], tribunum [[plebis]], Cic.: praetorem, Cic.: Antonium, Cic. – C) gleichs. [[mit]] Worten umziehend [[umschreiben]], [[circuitio]] est [[oratio]] rem simplicem circumscribens elocutione, Cornif. rhet. 4, 43. – D) jmd. gleichs. [[mit]] Worten, Fragen usw. [[einschließen]], ihn [[umgarnen]], [[bestricken]], [[täuschen]], 1) im allg.: fallacibus et captiosis interrogationibus circumscripti [[atque]] decepti, umgarnt u. berückt, Cic.: c. ipsum, Plin. – 2) insbes.: a) [[als]] t. t. der Geschäftsspr., jmd. um [[sein]] [[Geld]]-, um [[sein]] [[Vermögen]] [[bringen]], ihn [[übervorteilen]] (s. Heusinger Cic. de off. 3, c. 15 in.), adulescentulos, Cic. (vgl. ne [[minor]] [[[frater]]] circumscribatur, timet, Sen. rhet.): ab alqo circumscribi, Cic.: vectigalia, [[unterschlagen]], Ps. Quint. decl. – b) [[als]] t. t. der Gerichtsspr., [[durch]] Erklärung [[nach]] dem Buchstaben den [[wahren]] [[Sinn]] eines Gesetzes, Testaments usw. [[umgehen]], legem, ICt.: [[testamentum]], Plin. ep. – dah. c) eine [[Tat]] [[durch]] [[andere]] Auslegung [[bemänteln]], facetis iocis [[sacrilegium]], Iustin. 39, 2, 5. – E) eine [[Streitfrage]] [[vor]] [[Gericht]] od. in der Disputation [[umgehen]], etw. aufhe ben, [[beseitigen]] ([[wie]] περιγράφειν), sententias, Cic.: [[uno]] genere ([[durch]] diesen [[einen]] [[Umstand]]) [[genus]] [[hoc]] oratorum, Cic.: [[hoc]] omne [[tempus]] Sullanum ex accusatione, Cic.
}}
{{LaZh
|lnztxt=circumscribo, bis, psi, ptum, bere. 3. (''scribo''.) :: 畫一道以圍之。定限。騙。拉開。 — pupillos 騙孤子。— gulam 拘朿貪食。— senatum 壓議事廳 — testamentum 强冒遺書 Oceanus circumscribit omnes terras 西海沿各地方。
}}
}}

Latest revision as of 17:05, 12 June 2024

Latin > English

circumscribo circumscribere, circumscripi, circumscriptus V TRANS :: abridge, write concise form/well-turned phrase; cheat, impose on; circumvent
circumscribo circumscribo circumscribere, circumscripi, circumscriptus V TRANS :: draw a line/circle around; circumscribe; hem in, confine, restrict; rule out

Latin > English (Lewis & Short)

circum-scrībo: psi, ptum, 3, v. a.
I Prop., to draw a line around, to circumscribe, enclose in a circle (in good prose; very freq. in Cic.): orbem, Cic. Fin. 5, 8, 23: lineas extremas umbrae, Quint. 10, 2, 7: virgulā stantem, Cic. Phil. 8, 8, 23: virgā regem, Liv. 45, 12, 5: aeneā fibulā pars auriculae latissima circumscribitur, Col. 6, 5, 4: terram surculo heliotropii, Plin. 22, 21, 29, § 60.—
II Trop.
   A To draw a line as the circumference of a thing (cf. Quint. 12, 10, 5), i. e. to define, encompass, enclose, lim it, bound, circumscribe (syn.: definio, describo, termino): nullis ut terminis (orator) circumscribat aut definiat jus suum, Cic. de Or. 1, 16, 70; cf.: genus universum brevi circumscribi et definiri potest, id. Sest. 45, 97: exiguum nobis vitae curriculum natura circumscripsit, immensum gloriae, id. Rab. Perd. 10, 30: quibus regionibus vitae spatium circumscriptum est, id. Arch. 11, 29: ante enim circumscribitur mente sententia confestimque verba concurrunt, id. Or. 59, 200: locum habitandi alicui, id. Par. 2, 18: Oceanus undique circumscribit omnes terras et ambit, Gell. 12, 13, 20: uti mihi dicas et quasi circumscribas verbis, quid homo sit, id. 4, 1, 12.—
   B To bring within narrow bounds, i. e. to contract, hem in, circumscribe, to hinder free action, to restrain, confine, limit, etc. (syn.: claudo, includo, coërceo).
   (a)    Esp., of the restrictions or hinderances imposed by one magistracy or authority upon another: Senatus credo praetorem eum circumscripsisset, Cic. Mil. 33, 88 (cf. just before: an consules in praetore coërcendo fortes fuissent), id. Att. 7, 9, 2; id. Phil. 13, 9, 19; Caes. B. C. 1, 32; Auct. ap. Quint. 9, 3, 72: ille se fluvio Rubicone et CC. milibus circumscriptum esse patiatur? Cic. Phil. 6, 3, 5: gulam et ventrem, Sen. Ep. 108, 14: circumscribere corpus et animo locum laxare, id. ib. 15, 2: laudes, id. Cons. ad Helv. 19, 7.—
   (b)    In gen.: uno genere genus hoc aratorum, to comprehend in one class, Cic. Verr. 2, 2, 61, § 149 Zumpt: totum Dionysium sex epitomis circumscripsit, abridged, Col. 1, 1, 10: ut luxuriam vilitate circumscribamus, Plin. 22, 2, 3, § 4.—
   2    In later medic. lang. circumscribi = minui, to abate, subside: gravedo circumscribitur, Cael. Aur. Tard. 5, 10; so id. Acut. 2, 10 fin.—
   C To encircle or go around by writing = scribendo circumdare, i. e. to deceive, cheat, circumvent, entrap, insnare (syn.: circumvenio, decipio): fallacibus et captiosis interrogationibus circumscripti atque decepti, Cic. Ac. 2, 15, 46; Plin. 7, 40, 41, § 131; 33, 3, 14, § 48: non circumscribetur, qui ita se gesserit, ut dicat, etc., will not be deceived, i. e. will commit no error, Sen. Q. N. 5, 1, 3; id. Ep. 82, 19.—
   2    In mercantile lang., to deprive of money, to overreach, defraud: adulescentulos, Cic. Phil. 14, 3, 7; Juv. 10, 222; 14, 237: ab Roscio HS. IↃↃↃ. circumscriptus, Cic. Rosc. Com. 8, 24: vectigalia, to embezzle, Quint. Decl. 340.—
   3    In law, to defeat the purpose of a law, a will, etc., by a forced or too literal interpretation: legem, Dig. 4, 3, 18 fin.: ita circumscripto testamento, Plin. Ep. 8, 18, 4; Front. Aquaed. 112: constitutiones, Lact. de Ira Dei, 8.—
   4    Of circumlocution, to involve in language: oratio rem simplicem circumscribens elocutione, Auct. Her. 4, 32, 43; cf.: facetis jocis sacrilegium circumscribens, covering, Just. 39, 2, 5.—
   D To cancel; to declare invalid, to annul, invalidate, void, set aside (cf. circumduco, II. D.): hoc omni tempore Sullano ex accusatione circumscripto, Cic. Verr. 2, 1, 16, § 43 (sublato, circumducto, praetermisso, Ascon.): circumscriptis igitur iis seutentiis, quas posui, etc., id. Fin. 3, 9, 31.—Hence, circumscriptus, a, um, P. a.
   1    (Acc. to II. A.) In rhet., rounded into periods, periodic: circumscripti verborum ambitus, Cic. Or. 12, 38; cf. Auct. Her. 4, 32, 43; Quint. 12, 10, 5, and v. circumscriptio.—Adv.: circum-scriptē, in periods: circumscripte numeroseque dicere, Cic. Or. 66, 221: circumscripte complecti singulas res. id. N. D. 2, 59, 147.—
   2    (Acc. to II. B.) Restricted, limited: brevis et circumscripta quaedam explicatio, Cic. de Or. 1, 42, 189: (vis orationis) pressior et circumscriptior et adductior, Plin. Ep. 1, 16, 4.—Adv.: circum-scriptē, summarily: circumscripte et breviter ostendere, Lact. 5, 14, 8; 5, 9, 20. —Sup. of the adj., and comp. and sup. of the adv. not in use.

Latin > French (Gaffiot 2016)

circumscrībō,¹¹ scrīpsī, scrīptum, ĕre, tr., tracer un cercle autour
1 [au pr.] : orbem Cic. Fin. 5, 23, décrire un cercle ; lineas extremas umbræ Quint. 10, 2, 7, tracer les contours d’une ombre ; virgula aliquem circumscribere Cic. Phil. 8, 23, avec une baguette tracer un cercle autour de quelqu’un
2 [fig.] enclore, borner, limiter qqch. : exiguum nobis vitæ curriculum natura circumscripsit Cic. Rab. perd. 30, il est étroit, le champ d’existence que nous a tracé la nature ; illi quibus quasi circumscriptus est habitandi locus Cic. Par. 18, ceux auxquels on a pour ainsi dire délimité un lieu d’habitation ; mente circumscribitur sententia Cic. Or. 200, l’esprit fixe le contour de la pensée ; terminis aliquid circumscribere Cic. de Or. 1, 70, entourer qqch. de limites (circonscrire qqch.), cf. Arch. 29 ; de Or. 2, 67 ; certi et circumscripti verborum ambibus Cic. Or. 38, périodes aux contours précis
3 limiter, restreindre : gulam et ventrem Sen. Ep. 108, 14, se restreindre sur la bouche et les plaisirs sensuels ; senatus, credo, prætorem eum circumscripsisset Cic. Mil. 88, le sénat, j’imagine, aurait maintenu sa préture dans les bornes, cf. Att. 7, 9, 2 ; Cæs. C. 1, 32, 6 ; parata de circumscribendo adulescente sententia consularis Cic. Phil. 13, 19, la motion d’un consulaire était toute prête pour fixer des limites au jeune homme [Octave] = pour lui interdire l’accès du territoire de la république en le déclarant hostis ; circumscriptus a senatu Antonius Cic. Phil. 2, 53, les pouvoirs d’Antoine paralysés par le sénat
4 envelopper, circonvenir, tromper : captiosis interrogationibus circumscripti atque decepti Cic. Ac. 2, 46, enlacés (embarrassés) et trompés par des questions captieuses || adulescentulos circumscribere Cic. Phil. 14, 7, circonvenir des jeunes gens [les voler par abus de confiance] ; ab Roscio HS IƆƆƆ circumscriptus Cic. Com. 24, circonvenu de cinquante mille sesterces par Roscius || détourner une loi de son vrai sens (l’interpréter faussement) : Dig. 4, 3, 18 ; [un testament] Plin. Min. Ep. 8, 18, 4
5 écarter, éliminer [d’un procès, d’une discussion] : hoc omni tempore Sullano ex accusatione circumscripto Cic. Verr. 2, 1, 43, tout ce temps de Sylla étant retranché de l’accusation ; uno genere circumscribere habetis in animo genus hoc aratorum Cic. Verr. 2, 2, 149, vous avez l’intention par ce seul moyen juridique d’éliminer cette classe des cultivateurs, cf. Fin. 3, 31.

{{Georges |georg=circum-scrībo, scrīpsi, scrīptum, ere, einen [[Kreis (um einen Ggstd.) beschreiben, od. einen Ggstd. mit einem Kreise umschreiben, -einschließen, I) eig.: orbem, Cic.: lineas extremas umbrae, Quint: stantem virgulā, Cic.: lacus est in similitudinem iacentis rotae circumscriptus, hat im Umkreise die Gestalt eines l. R., Plin. ep. 8, 20, 4. – II) übtr.: A) gleichs. den Umriß eines Körpers ziehen, d.i. die Grenzen eines Ggstds. bestimmen, etwas abgrenzen, exiguum alci vitae curriculum, Cic.: ante circumscribitur mente sententia, erst denkt od. faßt die Seele den Gedanken bestimmt, Cic.: locum habitandi alci, Cic.: Oceanus undique circumscribit omnes terras et ambit, Gell.: nullis ut terminis circumscribat aut definiat ius suum quo minus ei liceat etc., Cic. de or. 1, 70. – B) (die Grenze, Schranken, als Ggstz. zum Weiten, Laxen gedacht) etwas in enge Grenzen ziehen, zusammenziehen, beschränken, einschränken (wie auch περιγράφειν), a) im allg.: c. corpus et animo locum laxare, den Umfang des K. beschränken (= ihn nicht zu stark werden lassen) u. dem Geiste den Raum erweitern, Sen.: constitui vincere dolorem tuum, non circumscribere (nicht bloß zu beschränken, zu paralysieren), Sen.: c. luxuriam vilitate, Plin.: gulam et ventrem, Sen.: Dionysium sex epitomis, zusammenfassen, Col. – u. als t. t. der spät. Medizin, circumscribi = minui, aufhören, Cael. Aur. – b) eine Person in ihrem Benehmen, sowohl übh., alqm, Sen. nat. qu. 5, 1, 3: alqm alqā re, Cic. Phil. 6, 3, 5. – als insbes. einen Magistrat in der Ausübung seiner Amtsgewalt beschränken u. (wenn er in seinen Maßregeln zu weit geht) ihn in die gehörigen Schranken zurückweisen, ihn einschränken, tribunum plebis, Cic.: praetorem, Cic.: Antonium, Cic. – C) gleichs. mit Worten umziehend umschreiben, circuitio est oratio rem simplicem circumscribens elocutione, Cornif. rhet. 4, 43. – D) jmd. gleichs. mit Worten, Fragen usw. einschließen, ihn umgarnen, bestricken, täuschen, 1) im allg.: fallacibus et captiosis interrogationibus circumscripti atque decepti, umgarnt u. berückt, Cic.: c. ipsum, Plin. – 2) insbes.: a) als t. t. der Geschäftsspr., jmd. um sein Geld-, um sein Vermögen bringen, ihn übervorteilen (s. Heusinger Cic. de off. 3, c. 15 in.), adulescentulos, Cic. (vgl. ne minor [[[frater]]] circumscribatur, timet, Sen. rhet.): ab alqo circumscribi, Cic.: vectigalia, unterschlagen, Ps. Quint. decl. – b) als t. t. der Gerichtsspr., durch Erklärung nach dem Buchstaben den wahren Sinn eines Gesetzes, Testaments usw. umgehen, legem, ICt.: testamentum, Plin. ep. – dah. c) eine Tat durch andere Auslegung bemänteln, facetis iocis sacrilegium, Iustin. 39, 2, 5. – E) eine Streitfrage vor Gericht od. in der Disputation umgehen, etw. aufhe ben, beseitigen (wie περιγράφειν), sententias, Cic.: uno genere (durch diesen einen Umstand) genus hoc oratorum, Cic.: hoc omne tempus Sullanum ex accusatione, Cic. }}

Latin > Chinese

circumscribo, bis, psi, ptum, bere. 3. (scribo.) :: 畫一道以圍之。定限。騙。拉開。 — pupillos 騙孤子。— gulam 拘朿貪食。— senatum 壓議事廳 — testamentum 强冒遺書 Oceanus circumscribit omnes terras 西海沿各地方。