paeniteo: Difference between revisions
Μή, φίλα ψυχά, βίον ἀθάνατον σπεῦδε, τὰν δ' ἔμπρακτον ἄντλει μαχανάν → Oh! my soul do not aspire to eternal life, but exhaust the limits of the possible
(6_11) |
m (Text replacement - "(?s)({{Lewis.*?}}\n)({{.*}}\n)({{LaEn.*?}}$)" to "$3 $1$2") |
||
| (5 intermediate revisions by the same user not shown) | |||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{LaEn | |||
|lnetxt=paeniteo paenitere, paenitui, - V :: displease; (cause to) regret; repent, be sorry; [me paenitet => I am sorry] | |||
}} | |||
{{Lewis | {{Lewis | ||
|lshtext=<b>paenĭtĕo</b>: (less correctly poen-), ui, no<br /><b>I</b> [[sup]]., ēre, 2, v. a. and impers. [[root]] in [[poena]], q. v.; Gr. [[ποινή]] | |lshtext=<b>paenĭtĕo</b>: (less correctly poen-), ui, no<br /><b>I</b> [[sup]]., ēre, 2, v. a. and impers. [[root]] in [[poena]], q. v.; Gr. [[ποινή]]].<br /><b>I</b> Pers.<br /> <b>A</b> Act., to [[cause]] to [[repent]], to [[displease]] (anteclass. and [[late]] Lat.): et me [[quidem]] haec [[conditio]] [[nunc]] non paenitet, causes me no [[regret]], Plaut. Stich. 1, 1, 50: [[quod]] [[male]] emptum est [[semper]] paenitet, Cat. ap. Plin. 18, 5, 6, § 26: paenitemini et credite Evangelio, [[repent]], Vulg. Marc. 1, 15; id. Act. 3, 19.—<br /> <b>B</b> Neutr., to [[repent]], be [[sorry]]: momenta certaminum assuefaciebant militem [[minus]] jam [[tandem]] aut virtutis aut fortunae paenitere suae, Liv. 22, 12, 10: [[etiam]] [[nunc]] paenitere suā [[sponte]] Aequos [[quam]] pati hostilia malle, id. 3, 2, 4: Athenienses primi paenitere coeperunt, Just. 11, 3, 3: paenituit [[populus]], Vulg. Ecclus. 48, 16: non vult paenitere, id. Apoc. 2, 21.—Esp., in [[part]]. pres.: [[Lepidus]] paenitens consili, Sall. H. 1, 49 Dietsch: paenitens facti, Suet. Vit. 15; cf. id. Claud. 43 init.; cf. II. A. ε and ι [[infra]].—<br /><b>II</b> Impers.<br /> <b>A</b> It repents one, etc., i. e. I, [[you]], etc., [[repent]]; I, etc., [[repent]], am [[sorry]], [[grieve]], [[rue]], etc.<br /> <b>(a)</b> Aliquem alicujus rei: non paenitere me consilii de tuā mansione, Cic. Att. 9, 10, 8: quem ... in eam diem vitae non paenituerat, Just. 13, 1, 5: [[neque]] te, [[neque]] quenquam [[arbitror]] tuae paeniturum laudis, App. ap. Non. 158, 5: galeatum [[sero]] duelli paenitet, Juv. 1, 170.—<br /> <b>(b)</b> Alicujus rei [[alone]]: bonae mentis paenituisset, Sen. Q. N 4, praef. 7: paenitebatque [[modo]] consilii, [[modo]] paenitentiae ipsius, Curt. 10, 7, 12.—<br /> <b>(g)</b> Aliquem [[alone]]: si eos [[quidem]] non paeniteret, Cic. Fam. 9, 5, 2.—<br /> <b>(d)</b> With acc. of [[person]], foll. by inf.: efficiunt ut me non didicisse [[minus]] paeniteat, Cic. de Or. 2, 19, 77.—（ε) With neutr. pron. as subj. (cf. I. B. [[supra]]; Zumpt, Gr. § 442, explains the pron. in these passages as acc., [[but]] v. Krebs, Antibarb. p. 876): sapientis est [[nihil]], [[quod]] paenitere possit, facere, Cic. Tusc. 5, 28, 81: sequitur ut [[nihil]] paeniteat, id. ib. 5, 18, 53: quaeri [[oportet]] [[utrum]] id [[facinus]] [[sit]], [[quod]] paenitere fuerit [[necesse]], id. Inv. 2, 13, 43. —（ζ) Foll. by rel. adverb. [[clause]]: [[etsi]] solet eum, cum aliquid fecit, paenitere, Cic. Att. 8, 5, 1.—（η) With [[quod]]: [[valde]] ego ipsi, [[quod]] de suā sententiā decesserit, paenitendum [[puto]], Cic. Att. 7, 3, 6: paenitet [[quod]] non ab [[adultero]] [[coepi]], Quint. Decl. 335.— (θ) With dat. of [[agent]]: consilii nostri ... nobis paenitendum, Cic. Fam. 9, 5, 2.—（ι) Absol.: tanta vis fuit paenitendi, Cic. Tusc. 4, 37, 79: corrigere errorem paenitendo, id. Fragm. ap. Lact. 6, 24: [[Sallustius]] [[usque]] eo processit, ut non paeniturum pro non acturo paenitentiam dixerit, Quint. 9, 3, 12: paenitet et torqueor, Ov. P. 1, 2, 60; Prud. Cath. 2, 26.—<br /> <b>B</b> It discontents or displeases one, i. e. one is vexed, [[angry]], offended, [[dissatisfied]] ([[class]].; cf. [[taedet]]).<br /> <b>(a)</b> Aliquem alicujus rei: ut me imperii nostri paeniteret, Cic. Rep. 6, 16, 16: num hujusce te gloriae paenitebat? id. Phil. 1, 13, 33; cf. id. Rep. 3, 35, 47: num [[igitur]], si ad centesimum annum vixisset, senectutis suae eum paeniteret? id. Sen. 6, 19: paenitere se virium suarum, Liv. 8, 23: paenituit multos vanae sterilisque cathedrae, Juv. 7, 203.—<br /> <b>(b)</b> With [[quod]] and subj.: se paenitere, [[quod]] animum tuum offenderit, Cic. Att. 11, 13, 2.—<br /> <b>C</b> It concerns, is a [[care]] to, makes [[anxious]], dissatisfies; and [[with]] [[negative]], it is [[enough]], satisfies ([[mostly]] anteclass.): an paenitet te, [[quanto]] hic fuerit usui? are [[you]] not [[satisfied]]? Plaut. Ps. 1, 3, 71: paenitetne te, [[quot]] ancillas alam? id. Truc. 2, 6, 52: duas dabo, una si [[parum]]'st; et si duarum paenitebit, addentur duae, are not [[enough]], not [[satisfactory]], id. Stich. 4, 1, 34: an paenitebat flagitii te auctore [[quod]] fecisset Adulescens? [[was]] it not [[enough]]? Ter. Eun. 5, 6, 12; id. Heaut. 1, 1, 20; id. Phorm. 1, 3, 20: an paenitet vos, [[quod]] salvum [[atque]] incolumem exercitum traduxerim? Caes. B. C. 2, 32: [[quod]] a senatu quanti fiam [[minime]] me paenitet, Cic. Att. 1, 20, 2; cf.: tam diu velle debebis (discere), [[quoad]] te [[quantum]] proficias non paenitebit, id. Off. 1, 1, 2. —Hence,<br /> <b>A</b> paenĭtens, entis, P. a., repenting, [[repentant]], [[penitent]].<br /> <b>(a)</b> Absol.: [[optimus]] est [[portus]] paenitenti [[mutatio]] consilii, Cic. Phil. 12, 2, 7.—<br /> <b>(b)</b> With gen.: Lepidum paenitentem consilii, Sall. ap. [[Charis]]. p. 224 P.—<br /> <b>(g)</b> With de: signa paenitentis de matrimonio dederat, Suet. Claud. 43.— Hence, adv.: paenĭtenter, [[with]] [[regret]], repentantly ([[late]] Lat.): auguria paenitenter omissa, Min. Fel. Oct. 26.—<br /> <b>B</b> paenĭ-tendus, a, um, to be repented of, [[blamable]], [[objectionable]] (perh. not [[ante]]-Aug.).<br /> <b>1</b> Affirmatively: [[itaque]] hic [[ager]] [[sive]] exercetur, seu cessat, colono est [[paenitendus]], Col. 3, 2: paenitendae rei [[recordatio]], Sen. Brev. Vit. 10, 2.—<br /> <b>2</b> With a [[negative]]: sub [[haud]] paenitendo [[magistro]], Liv. 1, 35, 5; 25, 6, 10; 40, 6, 3: dicta non paenitenda, Gell. 1, 3, 2: [[gens]] Flavia reipublicae non paenitenda, Suet. Vesp. 1. | ||
}} | |||
{{Gaffiot | |||
|gf=<b>pænĭtĕō</b>,⁸ ŭī, ēre.<br /> <b>I</b> mécontenter, causer du regret, du repentir,<br /><b>1</b> tr. [douteux] : Pl. *St. 51<br /><b>2</b> abs<sup>t</sup>] Cic. Tusc. 5, 53 ; 5, 81.<br /> <b>II</b><br /><b>1</b> intr., être mécontent, [d’où] avoir du regret, du repentir : pænitens Cic. Phil. 12, 7, qqn qui regrette ; [avec gén.] consili Sall. H. 1, 68 M, se repentant de son projet ; si pænitere possint Liv. 36, 22, 3, s’ils pouvaient se repentir ; pænitens de matrimonio Suet. Claud. 43, se repentant de son mariage ; pæniturus Sall. d. Quint. 9, 3, 12 ; pænitebunt Pac. d. Non. 475, 18 || [[vis]] pænitendi Cic. Tusc. 4, 79, force du repentir, cf. Cic. Fin. 2, 106 || [pass. impers.] consilii [[nostri]] [[nobis]] pænitendum [[non]] putarem Cic. Fam. 9, 5, 2, je ne croirais pas que nous dussions nous repentir de notre projet, cf. Sall. J. 85, 28 ; ei pænitendum [[puto]], [[quod]]... Cic. Att. 7, 3, 6, je crois qu’il doit regretter de<br /><b>2</b> tr. [seul<sup>t</sup> dans l’adj. verbal] pænitendus, dont on doit être mécontent, regrettable : Col. Rust. 3, 2 ; Sen. Brev. 10, 3 || [[haud]] pænitendus [[magister]] Liv. 1, 35, 5, un maître satisfaisant, cf. Liv. 25, 6, 10 ; 40, 6, 3.||[[vis]] pænitendi Cic. Tusc. 4, 79, force du repentir, cf. Cic. Fin. 2, 106||[pass. impers.] consilii [[nostri]] [[nobis]] pænitendum [[non]] putarem Cic. Fam. 9, 5, 2, je ne croirais pas que nous dussions nous repentir de notre projet, cf. Sall. J. 85, 28 ; ei pænitendum [[puto]], [[quod]]... Cic. Att. 7, 3, 6, je crois qu’il doit regretter de<br /><b>2</b> tr. [seul<sup>t</sup> dans l’adj. verbal] pænitendus, dont on doit être mécontent, regrettable : Col. Rust. 3, 2 ; Sen. Brev. 10, 3||[[haud]] pænitendus [[magister]] Liv. 1, 35, 5, un maître satisfaisant, cf. Liv. 25, 6, 10 ; 40, 6, 3. | |||
}} | |||
{{Georges | |||
|georg=paeniteo ([[poeniteo]]), uī, ēre ([[paene]]), I) [[Unlust]]-, [[Unzufriedenheit]]-, [[Reue]] [[verursachen]], me [[haec]] [[condicio]] [[nunc]] [[non]] [[paenitet]], [[ich]] bin [[nicht]] [[unzufrieden]] [[mit]] usw., Plaut. [[Stich]]. 51. – II) [[Unlust]]-, [[Unzufriedenheit]]-, [[Reue]] [[empfinden]] ([[über]] [[etwas]], [[was]] [[man]] gern [[nicht]] getan od. gelitten hätte), A) pers. = etw. verwerflich [[finden]], [[mißbilligen]], [[sich]] [[leid]] [[sein]] [[lassen]], [[bereuen]], m. Genet. [[rei]], dimissi Demetrii, Iustin.: neglecti consilii, Iustin., u. so paenitens consilii, Sall.: [[non]] [[vult]] paenitere a fornicatione sua, Vulg. apoc. 2, 21. – absol., paeniterent, paenituerunt, [[non]] paenitebis, Vulg.: si paenitere possint, Liv.: paenitens, Cic.: [[paeniturus]], Sall.: [[vis]] paenitendi (der [[Reue]]), Cic.: paenitendo, [[durch]] [[Reue]], Cic. – dah. [[non]] od. [[haud]] [[paenitendus]], [[nicht]] verwerflich, [[magister]], Liv.: dicta, Gell.: [[iuvenis]] [[neque]] corpore [[neque]] [[animo]] [[neque]] fortunā [[paenitendus]], Apul. – B) impers., [[paenitet]] alqm alcis [[rei]] u. dgl., es ist jmd. [[unzufrieden]] od. [[nicht]] [[zufrieden]], -[[böse]] [[über]] etw., es findet od. fühlt [[sich]] jmd. [[bei]] etw. [[nicht]] befriedigt, es genügt jmdm. etw. [[nicht]], es ist jmdm. etw. [[nicht]] [[genug]], es tut jmdm. etw. [[leid]], es ärgert, verdrießt jmd. etw., es reut jmd. [[etwas]], u. [[non]] [[paenitet]] [[auch]] = es ist jmd. [[zufrieden]], es genügt jmdm., es ist jmdm. [[genug]], α) m. (u. zuw. [[ohne]]) Acc. pers. u. Genet. [[rei]]: suae quemque fortunae [[paenitet]], Cic.: sapientiam [[numquam]] [[sui]] [[paenitet]], ist [[niemals]] [[mit]] [[sich]] [[selbst]] [[unzufrieden]], Cic.: ne [[eius]] nati rem publicam paeniteret, der [[Staat]] [[sich]] [[über]] seine [[Geburt]] [[beklagen]] sollte, Vell.: ut [[quoius]] me [[non]] paeniteat mittas [[mihi]], Plaut.: me [[haud]] [[paenitet]] eorum sententiae [[esse]], quibus etc., [[ich]] bin [[nicht]] [[abgeneigt]], der [[Meinung]] derer beizutreten, denen usw., Liv. – populum iudicii paenitebat, das [[Volk]] reute das U., Nep.: me [[paenitet]] consilii, Cic. – [[ohne]] Acc. pers., aetatis [[maxime]] paenitebat, an seiner [[Jugend]] stieß [[man]] [[sich]] am meisten, Liv.: [[tamquam]] paeniteat laboris (die A. [[nicht]] genüge, [[noch]] zu [[wenig]] [[sei]]), [[novum]] [[bellum]] cum finitimo [[populo]] et potentissimo parari, Liv.: u. so [[velut]] paeniteret [[eius]] fidei, [[quam]] etc., [[als]] [[sei]] ihnen die Tr. [[leid]] ([[als]] ärgere [[sie]] die Tr.), die usw., Vell. – β) [[mit]] Acc. pers. u. Nom. pronom. neutr., [[nihil]] [[sane]] [[esse]], [[quod]] [[nos]] paeniteret, Cic.: id me [[paenitet]], Gell. – [[mit]] bl. Acc. pers., solet Dionysium, cum aliqiud [[furiose]] fecit, paenitere, Cic. – m. bl. Nom. pronom. neutr., [[nihil]], [[quod]] paenitere possit, facere, Cic.: so [[nihil]] [[umquam]] paenitendum [[admisi]], Amm. – γ) m. Acc. pers. u. folg. Infin., ut [[eum]] paeniteat [[non]] deformem [[esse]] natum, [[sich]] [[darüber]] [[beklagen]] sollte, daß er [[nicht]] usw., Cic.: [[neque]] me [[paenitet]] ([[ich]] bin [[gar]] [[nicht]] [[böse]] [[darüber]]), causam A. Cluentii defendere, Cic.: [[non]] [[paenitet]] me vixisse, Cic. – δ) m. bl. Infin., ut [[fortiter]] fecisse paeniteat, Cic.: [[nisi]] [[forte]] [[sic]] loqui [[paenitet]], Cic.: [[quamvis]] paenituisset audisse, Sen. rhet.: ecquid [[paenitet]] absolvisse, Sen. rhet. – ε) m. Acc. pers. u. folg. Acc. u. Infin., ut [[eum]] tali virtute tantāque firmitate animi se in rem publicam fuisse paeniteat, Cic. Sest. 95. – ζ) m. bl. Acc. u. Infin., [[paenitet]] in posterum diem dilatum ([[esse]]) [[certamen]], Liv. 10, 40, 1. – η) m. Acc. pers. u. folg. [[quod]] (daß), an [[paenitet]] [[vos]], [[quod]] salvum [[atque]] incolumem exercitum nullā [[omnino]] [[nave]] desideratā traduxerim? Caes.: Quintum [[paenitet]], [[quod]] animum tuum offendit, Cic. – θ) m. bl. folg. [[quod]] (daß), [[neque]] [[mihi]] [[umquam]] veniet in mentem paenitere, [[quod]] a me [[ipse]] [[non]] desciverim, Cic. ad Att. 2, 4, 2: [[paenitet]] [[enim]] [[quod]]... deduxisti, Liv. 10, 34, 18: [[quod]] [[male]] emptum est, [[semper]] [[paenitet]], Plin. 18, 26: [[paenitet]], [[quod]] [[non]] ab [[adultero]] [[coepi]], Ps. Quint. decl. 335. – ι) m. u. [[ohne]] Acc. u. folg. indir. Fragesatz (s. Brix Plaut. trin. 321. [[Wagner]] Ter. heaut. 72), paenitetne te, [[quot]] ancillas alam? Plaut.: is [[probus]] quem [[paenitet]] [[quam]] ([[wie]]) [[probus]] sit et [[frugi]] bonae, Plaut.: [[tamdiu]] [[velle]] debebis, [[quoad]] te, [[quantum]] proficias, [[non]] [[paenitet]], Cic.: [[enim]] [[quantum]] ([[wie]] [[wenig]]) [[hic]] operis fiat [[paenitet]], Ter.: [[quod]], a senatu [[quanti]] fiam, [[minime]] me [[paenitet]], Cic. – κ) absol., [[paenitet]] et torqueor, [[ich]] fühle [[Reue]] u. [[Qual]], Ov. ex Pont. 1, 1, 59 sq.: [[nunc]] [[paenitet]], Sen. contr. 7, 7 (22), 9: [[piget]], [[pudescit]], [[paenitet]], Prud. cath. 2, 26. | |||
}} | }} | ||
Latest revision as of 14:15, 19 October 2022
Latin > English
paeniteo paenitere, paenitui, - V :: displease; (cause to) regret; repent, be sorry; [me paenitet => I am sorry]
Latin > English (Lewis & Short)
paenĭtĕo: (less correctly poen-), ui, no
I sup., ēre, 2, v. a. and impers. root in poena, q. v.; Gr. ποινή].
I Pers.
A Act., to cause to repent, to displease (anteclass. and late Lat.): et me quidem haec conditio nunc non paenitet, causes me no regret, Plaut. Stich. 1, 1, 50: quod male emptum est semper paenitet, Cat. ap. Plin. 18, 5, 6, § 26: paenitemini et credite Evangelio, repent, Vulg. Marc. 1, 15; id. Act. 3, 19.—
B Neutr., to repent, be sorry: momenta certaminum assuefaciebant militem minus jam tandem aut virtutis aut fortunae paenitere suae, Liv. 22, 12, 10: etiam nunc paenitere suā sponte Aequos quam pati hostilia malle, id. 3, 2, 4: Athenienses primi paenitere coeperunt, Just. 11, 3, 3: paenituit populus, Vulg. Ecclus. 48, 16: non vult paenitere, id. Apoc. 2, 21.—Esp., in part. pres.: Lepidus paenitens consili, Sall. H. 1, 49 Dietsch: paenitens facti, Suet. Vit. 15; cf. id. Claud. 43 init.; cf. II. A. ε and ι infra.—
II Impers.
A It repents one, etc., i. e. I, you, etc., repent; I, etc., repent, am sorry, grieve, rue, etc.
(a) Aliquem alicujus rei: non paenitere me consilii de tuā mansione, Cic. Att. 9, 10, 8: quem ... in eam diem vitae non paenituerat, Just. 13, 1, 5: neque te, neque quenquam arbitror tuae paeniturum laudis, App. ap. Non. 158, 5: galeatum sero duelli paenitet, Juv. 1, 170.—
(b) Alicujus rei alone: bonae mentis paenituisset, Sen. Q. N 4, praef. 7: paenitebatque modo consilii, modo paenitentiae ipsius, Curt. 10, 7, 12.—
(g) Aliquem alone: si eos quidem non paeniteret, Cic. Fam. 9, 5, 2.—
(d) With acc. of person, foll. by inf.: efficiunt ut me non didicisse minus paeniteat, Cic. de Or. 2, 19, 77.—（ε) With neutr. pron. as subj. (cf. I. B. supra; Zumpt, Gr. § 442, explains the pron. in these passages as acc., but v. Krebs, Antibarb. p. 876): sapientis est nihil, quod paenitere possit, facere, Cic. Tusc. 5, 28, 81: sequitur ut nihil paeniteat, id. ib. 5, 18, 53: quaeri oportet utrum id facinus sit, quod paenitere fuerit necesse, id. Inv. 2, 13, 43. —（ζ) Foll. by rel. adverb. clause: etsi solet eum, cum aliquid fecit, paenitere, Cic. Att. 8, 5, 1.—（η) With quod: valde ego ipsi, quod de suā sententiā decesserit, paenitendum puto, Cic. Att. 7, 3, 6: paenitet quod non ab adultero coepi, Quint. Decl. 335.— (θ) With dat. of agent: consilii nostri ... nobis paenitendum, Cic. Fam. 9, 5, 2.—（ι) Absol.: tanta vis fuit paenitendi, Cic. Tusc. 4, 37, 79: corrigere errorem paenitendo, id. Fragm. ap. Lact. 6, 24: Sallustius usque eo processit, ut non paeniturum pro non acturo paenitentiam dixerit, Quint. 9, 3, 12: paenitet et torqueor, Ov. P. 1, 2, 60; Prud. Cath. 2, 26.—
B It discontents or displeases one, i. e. one is vexed, angry, offended, dissatisfied (class.; cf. taedet).
(a) Aliquem alicujus rei: ut me imperii nostri paeniteret, Cic. Rep. 6, 16, 16: num hujusce te gloriae paenitebat? id. Phil. 1, 13, 33; cf. id. Rep. 3, 35, 47: num igitur, si ad centesimum annum vixisset, senectutis suae eum paeniteret? id. Sen. 6, 19: paenitere se virium suarum, Liv. 8, 23: paenituit multos vanae sterilisque cathedrae, Juv. 7, 203.—
(b) With quod and subj.: se paenitere, quod animum tuum offenderit, Cic. Att. 11, 13, 2.—
C It concerns, is a care to, makes anxious, dissatisfies; and with negative, it is enough, satisfies (mostly anteclass.): an paenitet te, quanto hic fuerit usui? are you not satisfied? Plaut. Ps. 1, 3, 71: paenitetne te, quot ancillas alam? id. Truc. 2, 6, 52: duas dabo, una si parum'st; et si duarum paenitebit, addentur duae, are not enough, not satisfactory, id. Stich. 4, 1, 34: an paenitebat flagitii te auctore quod fecisset Adulescens? was it not enough? Ter. Eun. 5, 6, 12; id. Heaut. 1, 1, 20; id. Phorm. 1, 3, 20: an paenitet vos, quod salvum atque incolumem exercitum traduxerim? Caes. B. C. 2, 32: quod a senatu quanti fiam minime me paenitet, Cic. Att. 1, 20, 2; cf.: tam diu velle debebis (discere), quoad te quantum proficias non paenitebit, id. Off. 1, 1, 2. —Hence,
A paenĭtens, entis, P. a., repenting, repentant, penitent.
(a) Absol.: optimus est portus paenitenti mutatio consilii, Cic. Phil. 12, 2, 7.—
(b) With gen.: Lepidum paenitentem consilii, Sall. ap. Charis. p. 224 P.—
(g) With de: signa paenitentis de matrimonio dederat, Suet. Claud. 43.— Hence, adv.: paenĭtenter, with regret, repentantly (late Lat.): auguria paenitenter omissa, Min. Fel. Oct. 26.—
B paenĭ-tendus, a, um, to be repented of, blamable, objectionable (perh. not ante-Aug.).
1 Affirmatively: itaque hic ager sive exercetur, seu cessat, colono est paenitendus, Col. 3, 2: paenitendae rei recordatio, Sen. Brev. Vit. 10, 2.—
2 With a negative: sub haud paenitendo magistro, Liv. 1, 35, 5; 25, 6, 10; 40, 6, 3: dicta non paenitenda, Gell. 1, 3, 2: gens Flavia reipublicae non paenitenda, Suet. Vesp. 1.
Latin > French (Gaffiot 2016)
pænĭtĕō,⁸ ŭī, ēre.
I mécontenter, causer du regret, du repentir,
1 tr. [douteux] : Pl. *St. 51
2 abst] Cic. Tusc. 5, 53 ; 5, 81.
II
1 intr., être mécontent, [d’où] avoir du regret, du repentir : pænitens Cic. Phil. 12, 7, qqn qui regrette ; [avec gén.] consili Sall. H. 1, 68 M, se repentant de son projet ; si pænitere possint Liv. 36, 22, 3, s’ils pouvaient se repentir ; pænitens de matrimonio Suet. Claud. 43, se repentant de son mariage ; pæniturus Sall. d. Quint. 9, 3, 12 ; pænitebunt Pac. d. Non. 475, 18 || vis pænitendi Cic. Tusc. 4, 79, force du repentir, cf. Cic. Fin. 2, 106 || [pass. impers.] consilii nostri nobis pænitendum non putarem Cic. Fam. 9, 5, 2, je ne croirais pas que nous dussions nous repentir de notre projet, cf. Sall. J. 85, 28 ; ei pænitendum puto, quod... Cic. Att. 7, 3, 6, je crois qu’il doit regretter de
2 tr. [seult dans l’adj. verbal] pænitendus, dont on doit être mécontent, regrettable : Col. Rust. 3, 2 ; Sen. Brev. 10, 3 || haud pænitendus magister Liv. 1, 35, 5, un maître satisfaisant, cf. Liv. 25, 6, 10 ; 40, 6, 3.
Latin > German (Georges)
paeniteo (poeniteo), uī, ēre (paene), I) Unlust-, Unzufriedenheit-, Reue verursachen, me haec condicio nunc non paenitet, ich bin nicht unzufrieden mit usw., Plaut. Stich. 51. – II) Unlust-, Unzufriedenheit-, Reue empfinden (über etwas, was man gern nicht getan od. gelitten hätte), A) pers. = etw. verwerflich finden, mißbilligen, sich leid sein lassen, bereuen, m. Genet. rei, dimissi Demetrii, Iustin.: neglecti consilii, Iustin., u. so paenitens consilii, Sall.: non vult paenitere a fornicatione sua, Vulg. apoc. 2, 21. – absol., paeniterent, paenituerunt, non paenitebis, Vulg.: si paenitere possint, Liv.: paenitens, Cic.: paeniturus, Sall.: vis paenitendi (der Reue), Cic.: paenitendo, durch Reue, Cic. – dah. non od. haud paenitendus, nicht verwerflich, magister, Liv.: dicta, Gell.: iuvenis neque corpore neque animo neque fortunā paenitendus, Apul. – B) impers., paenitet alqm alcis rei u. dgl., es ist jmd. unzufrieden od. nicht zufrieden, -böse über etw., es findet od. fühlt sich jmd. bei etw. nicht befriedigt, es genügt jmdm. etw. nicht, es ist jmdm. etw. nicht genug, es tut jmdm. etw. leid, es ärgert, verdrießt jmd. etw., es reut jmd. etwas, u. non paenitet auch = es ist jmd. zufrieden, es genügt jmdm., es ist jmdm. genug, α) m. (u. zuw. ohne) Acc. pers. u. Genet. rei: suae quemque fortunae paenitet, Cic.: sapientiam numquam sui paenitet, ist niemals mit sich selbst unzufrieden, Cic.: ne eius nati rem publicam paeniteret, der Staat sich über seine Geburt beklagen sollte, Vell.: ut quoius me non paeniteat mittas mihi, Plaut.: me haud paenitet eorum sententiae esse, quibus etc., ich bin nicht abgeneigt, der Meinung derer beizutreten, denen usw., Liv. – populum iudicii paenitebat, das Volk reute das U., Nep.: me paenitet consilii, Cic. – ohne Acc. pers., aetatis maxime paenitebat, an seiner Jugend stieß man sich am meisten, Liv.: tamquam paeniteat laboris (die A. nicht genüge, noch zu wenig sei), novum bellum cum finitimo populo et potentissimo parari, Liv.: u. so velut paeniteret eius fidei, quam etc., als sei ihnen die Tr. leid (als ärgere sie die Tr.), die usw., Vell. – β) mit Acc. pers. u. Nom. pronom. neutr., nihil sane esse, quod nos paeniteret, Cic.: id me paenitet, Gell. – mit bl. Acc. pers., solet Dionysium, cum aliqiud furiose fecit, paenitere, Cic. – m. bl. Nom. pronom. neutr., nihil, quod paenitere possit, facere, Cic.: so nihil umquam paenitendum admisi, Amm. – γ) m. Acc. pers. u. folg. Infin., ut eum paeniteat non deformem esse natum, sich darüber beklagen sollte, daß er nicht usw., Cic.: neque me paenitet (ich bin gar nicht böse darüber), causam A. Cluentii defendere, Cic.: non paenitet me vixisse, Cic. – δ) m. bl. Infin., ut fortiter fecisse paeniteat, Cic.: nisi forte sic loqui paenitet, Cic.: quamvis paenituisset audisse, Sen. rhet.: ecquid paenitet absolvisse, Sen. rhet. – ε) m. Acc. pers. u. folg. Acc. u. Infin., ut eum tali virtute tantāque firmitate animi se in rem publicam fuisse paeniteat, Cic. Sest. 95. – ζ) m. bl. Acc. u. Infin., paenitet in posterum diem dilatum (esse) certamen, Liv. 10, 40, 1. – η) m. Acc. pers. u. folg. quod (daß), an paenitet vos, quod salvum atque incolumem exercitum nullā omnino nave desideratā traduxerim? Caes.: Quintum paenitet, quod animum tuum offendit, Cic. – θ) m. bl. folg. quod (daß), neque mihi umquam veniet in mentem paenitere, quod a me ipse non desciverim, Cic. ad Att. 2, 4, 2: paenitet enim quod... deduxisti, Liv. 10, 34, 18: quod male emptum est, semper paenitet, Plin. 18, 26: paenitet, quod non ab adultero coepi, Ps. Quint. decl. 335. – ι) m. u. ohne Acc. u. folg. indir. Fragesatz (s. Brix Plaut. trin. 321. Wagner Ter. heaut. 72), paenitetne te, quot ancillas alam? Plaut.: is probus quem paenitet quam (wie) probus sit et frugi bonae, Plaut.: tamdiu velle debebis, quoad te, quantum proficias, non paenitet, Cic.: enim quantum (wie wenig) hic operis fiat paenitet, Ter.: quod, a senatu quanti fiam, minime me paenitet, Cic. – κ) absol., paenitet et torqueor, ich fühle Reue u. Qual, Ov. ex Pont. 1, 1, 59 sq.: nunc paenitet, Sen. contr. 7, 7 (22), 9: piget, pudescit, paenitet, Prud. cath. 2, 26.
