iuxta

Latin > English (Lewis & Short)

juxtā: adv. and prep. sup. form from iugis; v. iungo,
I near to, nigh.
I Adv.
   A Lit., of place.
   1    Of several objects, near together, in close proximity: theatra duo juxta fecit amplissima e ligno, Plin. 36, 15, 24, § 117.—
   2    In gen., near at hand, near, near by, hard by, close to, by the side of: legio, quae juxta constiterat, Caes. B. G. 2, 26, 1: ut sellam juxta poneret, Sall. J. 65, 2: furiarum maxima juxta Accubat, Verg. A. 6, 605: forte fuit juxta tumulus, id. ib. 3, 22: procul vel juxta sitas vires circumspectabat, Tac. H. 2, 72: talem perlatum Pompeio juxta res gerenti Mithridatico bello, Plin. 6, 17, 19, § 51: abjecto clam juxta pugione, Suet. Ner. 34: thermisque juxta celeriter constructis, id. Tit. 7.— Rarely with verbs of motion: accedere juxta, Ov. M. 8, 809.—
   B Transf., in like manner, equally, alike (syn.: aeque, pariter).
   (a)    Absol.: eorum ego vitam mortemque juxta aestimo, Sall. C. 2: aestatem et hiemem juxta pati, id. J. 85, 33: ceteri juxta insontes, Liv. 24, 5, 13: qui Argenta habent, aliaque castella juxta ignobilia, id. 32, 14, 2: juxta periculosum seu ficta seu vera promeret, Tac. A. 1, 6: solo caeloque juxta gravi, id. H. 5, 7.—
   (b)    With dat.: Fabius omittendam rem parvam ac juxta magnis difficilem censebat, Liv. 24, 19, 6.—
   (g)    With ac, atque, et, quam, cum, in the sense of as, than (cf.: aeque ac, pariter ac, etc.): juxta tecum aeque scio, Plaut. Pers. 4, 3, 75: juxta eam curo cum mea, id. Trin. 1, 2, 160 (so always in Plaut.; v. Brix ad loc.): juxta mecum omnes intellegitis, Sall. C. 58, 5: absentium bona juxta atque interemptorum divisa fuere, Liv. 1, 54, 9; 3, 33, 10: juxta eam rem aegre passi patres, quam cum consulatum vulgari viderent, i. e. were just as indignant, id. 10, 6, 9: qui me, juxta ac si meus frater esset, sustentavit, just as if, = non secus ac si, Cic. post Red. ap. Sen. 8, 20: juxta ac si hostes adessent, Sall. J. 45, 2; Liv. 22, 31, 3: in re juxta manifesta atque atroci, id. 3, 33, 10; 24, 5, 13; 21, 33, 4; 5, 6, 5: reipublicae juxta ac sibi consulere, Sall. C. 37, 8: litteris Graecis atque Latinis juxta eruditus, id. J. 95, 3: juxta bonos et malos interficere, id. C. 51, 30.—
II Prep., with acc., very near, close to, near to, hard by (not ante-class.).
   A Lit., of place: juxta eum castra posuit, Caes. B. C. 3, 41, 4; 3, 65, 4; 3, 20, 1; Nep. Dat. 1, 1; id. Att. 22 fin.; Quint. 8, 4, 22: juxta murum castra posuit, Caes. B. C. 1, 16, 4: totos dies juxta focum atque ignem agunt, Tac. G. 17; Col. 4, 8, 2.—Placed after the case: hanc (aram) juxta, Nep. Paus. 4, 4: vicina Ceraunia juxta, Verg. A. 3, 506: cubiculum Caesaris juxta, Tac. A. 13, 15 fin.: Rhenum juxta, id. ib. 4, 5: Tiberim juxta, id. ib. 2, 41: Aditum juxta moenia urbis Volsco militi struxit, Val. Max. 5, 4, 1.—
   B Transf.
   1    Next to, immediately after, beside, on a par with: juxta deos in tua manu positum est, Tac. H. 2, 76: apud quos juxta divinas religiones, humana fides colitur, Liv. 9, 9, 4: homo, juxta M. Varronem doctissimus, Gell. 4, 9: vilitate juxta beluas esse, Plin. 2, 7, 5, § 26.—
   2    Near, approaching to, like, almost the same as: velocitas juxta formidinem, cunctatio propior constantiae est, Tac. G. 30: gravitate annonae juxta seditionem ventum est, id. A. 6, 13: juxta seditionem esse, Sall. H. 3, 67, 11 Dietsch: populi imperium juxta libertatem, Tac. A. 6, 42: sapor juxta fontis dulcissimos, Sall. H. 4, 13.—
   3    Along with, together with: cum interea lucubrando faceret juxta ancillas lanam, Varr. ap. Non. 322: juxta se conjuges vexari, just as: pariter ac, Liv. 41, 6: periculosiores sunt inimicitiae juxta libertatem, among a free people, Tac. G. 21.—
   4    In consequence of, in proportion to (post-class., except one doubtful passage in Liv.): huic consuetudo juxta vicinitatem cum Aebutio fuit, Liv. 39, 9, 6 dub. Weissenb. ad loc.: quem juxta nocturnum visum ergastulo liberavit, Just. 1, 7, 1: convivium juxta regiam magnificentiam ludis exornat, id. 12, 3, 11.—
   5    According to: juxta praeceptum, Just. 2, 12, 25; Nazar. Pan. Const. 23; Vulg. Gen. 1, 11: juxta morem, id. ib. 19, 31: juxta hoc videtur et divus Hadrianus rescripsisse in haec verba, Dig. 29, 5, 1, § 28: juxta inclytum oratorem, Hier. Ep. 82.

Latin > German (Georges)

iūxtā (verwandt mit iungo), dicht daneben, -neben, I) Adv.: A) im Raume: 1) nebeneinander, theatra duo iuxta fecit, Plin. 36, 117. – 2) dicht daneben, a) = dicht dabei, nahe bei, nahe an, nebenan (Ggstz. procul), legio, quae i. constiterat, Caes.: iuxta collocare, Tac.: sellam i. ponere, Sall.: fuit i. tumulus, Verg.: qui iuxta sunt, die nächste Umgebung, Suet. – b) in die Nähe, venire, Claud. Quadrig. bei Gell.: accedere, Ov. met. 8, 809 (811): obseratis vi portis i. adire prohibebatur, Amm. 31, 11, 3. – B) übtr.: 1) der Reihe nach = unmittelbar darauf, quae deinde Cato i. dicit, Gell. 7, 3, 15. – 2) zur Bezeichnung der Gleichheit = ebenso, auf gleiche Art, gleich, plebi patribusque i. carus, Sall.: aliaque castella i. ignobilia, Liv.: per dubios infestosque populos i. intentus ad Hasdrubalem pervenit, Liv.: vir secundis adversisque iuxta famosus, Tac. – dah. mit Vergleichungspartikeln, rei publicae iuxta ac sibi consulere, Sall.: litteris Graecis i. at que Latinis eruditus, Sall.: parēre atque imperare i. paratus, Liv.: hiemem et aestatem i. pati, Sall.: i. obsidentes obsessos gue inopia vexavit, Liv.: eorum ego vitam mortemque i. aestumo, Sall.: i. ac si hostes adessent, Liv.: i. quam, Liv. – mit Dat., res parva ac i. magnis difficilis, Liv. 24, 19, 6: amicos amicis i. ponere, Val. Max. 3, 8. ext. 5. – mit cum u. Abl. verb., iuxta eam (virginem) curo cum mea, Plaut.: iuxta tecum aeque scio, Plaut.: i. mecum omnes intellegitis, Sall. – II) Praep. m. Acc., A) im Raume: 1) eig.: a) mit Pers. = neben, an der Seite, cum faceret iuxta ancillas lanam, Varro fr.: occursantes domini iuxta coniuges et liberos, Tac.: iuxta genitorem adstat virgo, Verg.: collocare alqm iuxta se in sella, Eutr., iuxta se latere dextro, Suet.: iuxta suam quisque centuriam armis fulgentes, Tac. – b) mit Örtl. = dicht neben, an der Seite, iuxta murum castra posuit, Caes.: iuxta viam sepultus est, Nep.: i. focum agere, Tac. – bei Verben der Bewegung = bis in die Nähe, provehimur pelago vicina Ceraunia iuxta, Verg.: aditum iuxta moenia urbis Volsco militi struxit, Val. Max. – 2) übtr.: a) zur Bezeichnung der Reihenfolge = unmittelbar nach, nächst, apud quos i. divinas religiones fides humana colitur, Liv.: i. deos in tua manu positum est (imperium), Tac.: Nigidius Figilus, homo, ut ego arbitror, i. M. Varronem doctissimus, Gell. – b) zur Bezeichnung der Annäherung, Ähnlichkeit: α) nahe an, bei, velocitas i. formidinem, Tac.: periculosiores sunt amicitiae i. libertatem, Tac. – bei Verben der Bewegung, gravitate annonae iuxta seditionem ventum, es kam beinahe zu einem Aufruhr, Tac. – β) fast so, ebenso, i. se coniuges liberosque vexari, Liv. 41, 6, 10 H. (Weißenb. ipsos coniuges etc.). – c) zur Bezeichnung der Gemäßheit = nach, gemäß, i. nocturnum visum, Iustin., i. praeceptum, Iustin.: i. siderum disciplinam, Solin. – B) in der Zeit, a) unmittelbar vor, gegen, quas (orationes) iam senior et i. finem vitae composuit, Tac. dial. 22. – b) unmittelbar nach, gleich nach, neque enim convenit i. inediam protinus satietatem esse, Cels. 2, 16: i. haec Variana clades, Plin. 7, 110. – / iuxta dem regierten Worte nachges., hunc iuxta, Nep. Paus. 4, 4: Coryton iuxta, Stat. Theb. 1, 90. – vulg. iūstā, Itala (Fuld.) Roman. 16, 25.