βαίνω: Difference between revisions

From LSJ

Θνητὸς πεφυκὼς τοὐπίσω πειρῶ βλέπειν → Homo natus id, quod instat, ut videas, age → Als sterblich Wesen mühe dich zu seh'n, was folgt

Menander, Monostichoi, 249
(Bailly1_1)
(Autenrieth)
Line 15: Line 15:
{{bailly
{{bailly
|btext=<i>f.</i> [[βήσομαι]], <i>ao. tr.</i> [[ἔβησα]], <i>ao.2 intr.</i> [[ἔβην]], <i>pf.</i> [[βέβηκα]];<br /><b>A.</b> <i>intr.</i><br /><b>I.</b> <i>propr.</i> écarter les jambes;<br /><b>1</b> <i>abs.</i> ἀμφὶ δούρατι OD, περὶ [[τρόπιος]] OD enfourcher une poutre, une quille de navire <i>en parl. de naufragés</i>;<br /><b>2</b> écarter les jambes pour marcher : [[βῆ]] δ’ [[ἰέναι]] IL, [[βῆ]] δ’ [[ἴμεν]] IL il se mit en marche pour aller ; [[βῆ]] δὲ [[θέειν]] IL il se mit en marche pour courir, il se mit à courir;<br /><b>II.</b> marcher, <i>d’où</i><br /><b>1</b> aller <i>en gén.</i> : [[ἐς]] δίφρον IL, ἐφ’ ἵππων IL monter sur un char ; ἐπὶ [[νηός]] OD monter sur un navire ; προτὶ [[ἄστυ]] IL aller vers la ville ; κατὰ [[νῆας]] IL descendre vers les navires ; μετ’ ἴχνια OD suivre les pas ; δόμον [[Ἄϊδος]] [[εἴσω]] IL, OD aller dans la demeure d’Hadès ; οἰκόνδε IL aller dans sa maison ; <i>avec un participe</i> : ἔβη ἀΐξασα IL elle s’élança <i>litt.</i> elle alla s’étant élancée ; ἁβρὸν β. EUR marcher d’une allure efféminée ; [[μεγάλα]] β. LUC marcher d’un grand air, d’un air hautain ; β. [[ἐπί]] τινι IL marcher contre qqn (<i>mais</i> β. [[ἐπί]] τινι IL se dresser au-dessus d’un cadavre pour le défendre) ; πόροι [[ἐκ]] μιᾶς ὁδοῦ βαίνοντες ESCHL chemins qui partent d’une seule et même route ; <i>fig.</i> καὶ [[νῦν]] μ’ ὀδύνα βαίνει EUR et maintenant la douleur vient sur moi, <i>càd</i> m’atteint;<br /><b>2</b> <i>p. ext.</i> venir, arriver : [[ὡς]] [[ἀκμαῖος]], [[εἰ]] βαίη, ἂν μόλοι SOPH comme il serait arrivé à point, s’il était venu ! <i>fig.</i> en venir à : [[ἐς]] [[τόδε]] τόλμης SOPH, [[ἐς]] τοσοῦτον ἐλπίδων SOPH en venir à ce degré d’audace, réduit à cette unique espérance;<br /><b>3</b> s’en aller : [[ἐξ]] οἴκου OD hors de la maison ; ἀπὸ πύργου [[χαμᾶζε]] IL descendre d’une tour à terre ; κατ’ Οὐλύμποιο καρήνων IL, OD descendre des sommets de l’Olympe ; [[ἐν]] νηυσὶ [[ἐς]] πατρίδα IL s’en retourner sur des navires dans sa patrie ; <i>abs.</i> avec un part. [[ἔβαν]] ἄγοντες IL ils sont partis emmenant ; [[βῆ]] φεύγων IL il s’enfuit <i>litt.</i> il s’en alla fuyant ; [[ἐκ]] βροτῶν [[βῆναι]] SOPH disparaître d’entre les mortels ; [[θανάσιμος]] βέβηκεν SOPH mortel il s’en est allé ; [[βεβᾶσι]] ESCHL ils sont partis, <i>càd</i> ils sont morts ; <i>en parl. de choses</i> [[ἐννέα]] βεβάασι ἐνιαυτοί IL neuf années se sont écoulées ; [[πῆ]] ὅρκια βήσεται ; IL où s’en iront les serments ?;<br /><b>4</b> venir sur, monter, saillir : ἵπποι βαινόμεναι HDT cavales que l’on fait saillir;<br /><b>5</b> <i>au pf.</i> [[βέβηκα]] <i>et</i> [[βέβαα]], <i>et au pqp.</i> [[ἐβεβήκειν]] : être venu ; se trouver, être : [[ἐν]] χώρῳ SOPH dans un lieu ; <i>fig.</i> φρόνει [[βεβώς]] SOPH sache que tu es ; [[βεβώς]] SOPH qui séjourne ; β. [[ἐν]] τέλει HDT, SOPH être en charge, exercer une charge ; [[ἐν]] κακοῖς SOPH être dans le malheur ; être établi, être fixé : [[ἐν]] δαπέδῳ XÉN dans le sol ; <i>fig.</i> τυραννὶς [[εὖ]] βεβηκυῖα HDT royauté solidement établie ; βεβηκυῖα [[μάχη]] PLUT combat de pied ferme;<br /><b>B.</b> <i>tr. (seul. ao.</i> [[ἔβησα]]) faire aller, acc. : τινα ἀφ’ ἵππωνIL <i>οu</i> [[ἐξ]] ἵππων IL faire tomber <i>ou</i> renverser un guerrier de son char;<br /><i><b>Moy.</b> seul. ao. 3ᵉ sg.</i> [[ἐβήσετο]] <i>ou</i> [[βήσετο]];<br /><b>1</b> <i>tr.</i> faire aller : δίφρον IL son char (près de qqn);<br /><b>2</b> <i>intr.</i> aller.<br />'''Étymologie:''' R. Βα, aller, développée en Βαν ; cf. <i>lat.</i> ven-io.
|btext=<i>f.</i> [[βήσομαι]], <i>ao. tr.</i> [[ἔβησα]], <i>ao.2 intr.</i> [[ἔβην]], <i>pf.</i> [[βέβηκα]];<br /><b>A.</b> <i>intr.</i><br /><b>I.</b> <i>propr.</i> écarter les jambes;<br /><b>1</b> <i>abs.</i> ἀμφὶ δούρατι OD, περὶ [[τρόπιος]] OD enfourcher une poutre, une quille de navire <i>en parl. de naufragés</i>;<br /><b>2</b> écarter les jambes pour marcher : [[βῆ]] δ’ [[ἰέναι]] IL, [[βῆ]] δ’ [[ἴμεν]] IL il se mit en marche pour aller ; [[βῆ]] δὲ [[θέειν]] IL il se mit en marche pour courir, il se mit à courir;<br /><b>II.</b> marcher, <i>d’où</i><br /><b>1</b> aller <i>en gén.</i> : [[ἐς]] δίφρον IL, ἐφ’ ἵππων IL monter sur un char ; ἐπὶ [[νηός]] OD monter sur un navire ; προτὶ [[ἄστυ]] IL aller vers la ville ; κατὰ [[νῆας]] IL descendre vers les navires ; μετ’ ἴχνια OD suivre les pas ; δόμον [[Ἄϊδος]] [[εἴσω]] IL, OD aller dans la demeure d’Hadès ; οἰκόνδε IL aller dans sa maison ; <i>avec un participe</i> : ἔβη ἀΐξασα IL elle s’élança <i>litt.</i> elle alla s’étant élancée ; ἁβρὸν β. EUR marcher d’une allure efféminée ; [[μεγάλα]] β. LUC marcher d’un grand air, d’un air hautain ; β. [[ἐπί]] τινι IL marcher contre qqn (<i>mais</i> β. [[ἐπί]] τινι IL se dresser au-dessus d’un cadavre pour le défendre) ; πόροι [[ἐκ]] μιᾶς ὁδοῦ βαίνοντες ESCHL chemins qui partent d’une seule et même route ; <i>fig.</i> καὶ [[νῦν]] μ’ ὀδύνα βαίνει EUR et maintenant la douleur vient sur moi, <i>càd</i> m’atteint;<br /><b>2</b> <i>p. ext.</i> venir, arriver : [[ὡς]] [[ἀκμαῖος]], [[εἰ]] βαίη, ἂν μόλοι SOPH comme il serait arrivé à point, s’il était venu ! <i>fig.</i> en venir à : [[ἐς]] [[τόδε]] τόλμης SOPH, [[ἐς]] τοσοῦτον ἐλπίδων SOPH en venir à ce degré d’audace, réduit à cette unique espérance;<br /><b>3</b> s’en aller : [[ἐξ]] οἴκου OD hors de la maison ; ἀπὸ πύργου [[χαμᾶζε]] IL descendre d’une tour à terre ; κατ’ Οὐλύμποιο καρήνων IL, OD descendre des sommets de l’Olympe ; [[ἐν]] νηυσὶ [[ἐς]] πατρίδα IL s’en retourner sur des navires dans sa patrie ; <i>abs.</i> avec un part. [[ἔβαν]] ἄγοντες IL ils sont partis emmenant ; [[βῆ]] φεύγων IL il s’enfuit <i>litt.</i> il s’en alla fuyant ; [[ἐκ]] βροτῶν [[βῆναι]] SOPH disparaître d’entre les mortels ; [[θανάσιμος]] βέβηκεν SOPH mortel il s’en est allé ; [[βεβᾶσι]] ESCHL ils sont partis, <i>càd</i> ils sont morts ; <i>en parl. de choses</i> [[ἐννέα]] βεβάασι ἐνιαυτοί IL neuf années se sont écoulées ; [[πῆ]] ὅρκια βήσεται ; IL où s’en iront les serments ?;<br /><b>4</b> venir sur, monter, saillir : ἵπποι βαινόμεναι HDT cavales que l’on fait saillir;<br /><b>5</b> <i>au pf.</i> [[βέβηκα]] <i>et</i> [[βέβαα]], <i>et au pqp.</i> [[ἐβεβήκειν]] : être venu ; se trouver, être : [[ἐν]] χώρῳ SOPH dans un lieu ; <i>fig.</i> φρόνει [[βεβώς]] SOPH sache que tu es ; [[βεβώς]] SOPH qui séjourne ; β. [[ἐν]] τέλει HDT, SOPH être en charge, exercer une charge ; [[ἐν]] κακοῖς SOPH être dans le malheur ; être établi, être fixé : [[ἐν]] δαπέδῳ XÉN dans le sol ; <i>fig.</i> τυραννὶς [[εὖ]] βεβηκυῖα HDT royauté solidement établie ; βεβηκυῖα [[μάχη]] PLUT combat de pied ferme;<br /><b>B.</b> <i>tr. (seul. ao.</i> [[ἔβησα]]) faire aller, acc. : τινα ἀφ’ ἵππωνIL <i>οu</i> [[ἐξ]] ἵππων IL faire tomber <i>ou</i> renverser un guerrier de son char;<br /><i><b>Moy.</b> seul. ao. 3ᵉ sg.</i> [[ἐβήσετο]] <i>ou</i> [[βήσετο]];<br /><b>1</b> <i>tr.</i> faire aller : δίφρον IL son char (près de qqn);<br /><b>2</b> <i>intr.</i> aller.<br />'''Étymologie:''' R. Βα, aller, développée en Βαν ; cf. <i>lat.</i> ven-io.
}}
{{Autenrieth
|auten=fut. [[βήσομαι]], aor. 1 [[ἔβησα]], aor. 2 [[ἔβην]] or [[βῆν]], βῆ, du. [[ἐβήτην]], [[βήτην]], [[βάτην]], pl. ἔβησαν, βῆσαν, [[ἔβαν]], [[βάν]], subj. βῶ, [[βείω]], βήῃς, βήῃ, inf. [[βήμεναι]], perf. [[βέβηκα]], 3 pl. [[βεβάᾶσι]], inf. [[βεβάμεν]], [[part]]. [[βεβαώς]], -ῶτα, fem. [[βεβῶσα]], plup. 3 [[sing]]. βεβήκειν, 3 pl. [[βέβασαν]], [[mid]]. aor. (ἐ)[[βήσετο]]: [[walk]], [[step]], go, perf., [[tread]], [[stand]] ([[have]] a [[footing]]); [[strictly]] of [[moving]] the legs [[apart]], [[hence]] to [[denote]] the [[attitude]] of [[standing]] [[over]] to [[protect]] [[one]], ἀμφὶ δ' ἄῤ [[αὐτῷ]] βαῖνε [[λέων]] ὥς, Il. 5.299; [[hence]], [[too]], the [[phrase]] βῆ δ' [[ἰέναι]], βῆ δὲ [[θέειν]], ‘started [[for]] to go,’ a [[graphic]] periphrasis [[for]] [[ᾔει]], etc.; [[often]] in the [[sense]] of departing, ἣ δ' Οὔλυμπόνδε βηβήκει, ‘[[was]] [[gone]],’ Il. 1.221 ; [[ἐννέα]] βεβάᾶσιν ἐνιαυτοί, ‘[[have]] passed,’ Il. 2.134 ; πῇ δὴ συνθεσίαι τε καὶ ὅρκια βήσεται ἥμιν, ‘[[what]] is to [[become]] of?’ Il. 2.339; so, [[ἔβαν]] φέρουσαι, βῆ φεύγων, etc.; [[βήσετο]] [[δίφρον]], ‘[[mounted]],’ [[apparently]] trans., [[really]] w. acc. of [[limit]] of [[motion]], Il. 3.262; causative, aor. 1 [[act]]., φῶτας [[ἐείκοσι]] βῆσεν ἀφ' ἵππων, made to go, ‘brought’ [[down]] [[from]] [[their]] cars, Il. 16.180 ; βῆσαι ἵππους ἐπὶ Βουπρασίου, ‘[[bring]]’ horses to B., Il. 11.756.
}}
}}

Revision as of 15:24, 15 August 2017

Click links below for lookup in third sources:
Full diacritics: βαίνω Medium diacritics: βαίνω Low diacritics: βαίνω Capitals: ΒΑΙΝΩ
Transliteration A: baínō Transliteration B: bainō Transliteration C: vaino Beta Code: bai/nw

English (LSJ)

(inf.

   A βαίμεναι Hsch.), fut. βήσομαι Il.2.339, etc., Dor. βᾱσεῦμαι Theoc.2.8, etc.: pf. βέβηκα Il.15.90, etc., Dor. βέβᾱκα Pi.I.4(3).41, etc., with shortd. forms βεβάᾱσι Il.2.134, contr. βεβᾶσι A.Pers. 1002 (lyr.), Eu.76, etc.; subj. βεβῶσι (ἐμ-) Pl.Phdr.252e; inf. βεβάμεν Il.17.359, βεβάναι E.Heracl.610 (lyr.); part. βεβαώς, -αυῖα Il.14.477, Hom.Epigr.15.10, contr. βεβώς: plpf. ἐβεβήκειν Il.11.296, etc., Ep. βεβήκειν 6.495; sync. 3pl. βέβᾰσαν 17.286, etc.: aor. 2 ἔβην Il. 17.112, etc., Dor. ἔβᾱν Pi.O.13.97, etc.; Ep. 3sg. βῆ Il.13.297, Ep. 3dual βάτην [ᾰ] 1.327, 3pl. ἔβαν A.Pers.18 (lyr.), (κατ-) S.Tr.504 (lyr.), Ep. βάν Il.20.32; imper. βῆθι, Dor. βᾶθι S.Ph.1196 (lyr.); βᾱ in compds. ἔμβα, κατάβα, etc., 2pl. βᾶτε A.Supp.191, Eu.1033 (lyr.); subj. βῶ, Ep. 3sg. βήῃ (ὑπερ-) Il.9.501, βήω 6.113, ἐμ-βέῃ GDI5075.4 (Cret.), Dor. βᾶμες (for βῶμεν) Theoc.15.22; opt. βαίην; inf. βῆναι (Att. Prose only in compds.), Ep. βήμεναι Od.19.296, Dor. βᾶμεν Pi.P.4.39; part. βάς βᾶσα βάν, Dor. pl. ἐκ-βῶντας Th.5.77:— Med., Ep.aor.1 ἐβήσετο (ἀπ-) Il.1.428:—Pass., pres. (v. infr.A.11.1): in compds., aor. ἀν-, παρ-, ξυν-εβάθην, X.Eq.3.4, Th.3.67, 4.30; later παρ-εβάνθην D.C.48.2,al.; ἀνα-, παρα-, ξυμ-βέβᾰμαι, X.Eq.Mag.1.4, Th.1.123, 8.98; παρα-βέβασμαι D.17.12: fut. παρα-βαθήσομαι Sch.E. Hec.802.—For the Act. fut. and aor. 1, v. infr. B; for pres. part. βιβάς, v. βίβημι.—In correct Att. Prose the pres. βαίνω is almost the only tense in use; but in compds. Prose writers used all tenses freely.    A in the above tenses,    I intr., walk, step, prop. of motion on foot, ποσὶ βήσετο Il.5.745, etc.; but also of all motion on ground, the direction being commonly determined by a Prep.:—the kind of motion is often marked by a part., βῆ φεύγων, βῆ ἀΐξασα, Il.2.665, 4.74: c. part. fut., denoting purpose, βῆ ῥ' Ἶσον . . ἐξεναρίξων he went to slay, Il.11.101: with neut. Adj. as Adv., σαῦλα ποσὶν β. h.Merc.28; ἁβρὸν β. παλλεύκῳ ποδί E.Med.1164, cf. 830 (lyr.); ἴσα or ὁμοίως β. τινί, D.19.314, X.Eq.1.3; ἐν ποικίλοις β. A.Ag.936, cf. 924; march or dance, μετὰ ῥυθμοῦ, ἐν ῥυθμῷ, Th.5.70, Pl.Lg.670b: freq. c. inf. in Hom., βῆ δ' ἰέναι set out to go, went his way, Il.4.199, etc.; βῆ δ' ἴμεν 5.167, etc.; βῆ δὲ θέειν started to run, 2.183, etc.; βῆ δ' ἐλάαν 13.27: c. acc. loci, νέας Od.3.162, cf. S.OT153 (lyr.), OC378; ἐπὶ νηὸς ἔβαινεν was going on board ship, Od.11.534; but ἐν δὲ ἑκάστῃ [νηῒ] . . ἑκατὸν καὶ εἴκοσι βαῖνον were on board, Il.2.510; ἐφ' ἵππων βάντες having mounted the chariot, 18.532; ἐπὶ πώλου βεβῶσα mounted on... S.OC313; ἐς δίφρον Il.5.364; ἐς ἅρματα E.El.320; βαίνειν δι' αἵματος wade in blood, Id.Ph. 20.    2 in pf., stand or be in a place, χῶρος ἐν ᾧ βεβήκαμεν S.OC52; βεβηκὼς σφόδρα firmly poised (opp. κρεμάμενος) Pl.Ti.62c; β. μάχη steady fight, Plu.Phil.9: freq. almost, = εἰμί (sum), εὖ βεβηκώς on a good footing, well established, prosperous, [θεοὶ] εὖ βεβηκότας ὑπτίους κλίνουσ' Archil.56.3; τυραννίδα εὖ βεβηκυῖαν Hdt.7.164, cf. S.El.979; εὖ βίου βεβηκότα prob. for ἐν βίῳ βεβιωκότα Nicom. Com.2; ἀσφαλέως βεβηκὼς ποσσί Archil.58.4; ἐπισφαλῶς βεβ. LXX Wi.4.4; ἄγαλμα βεβηκὸς ἄνω τὰ κάτω δὲ κεχηνός Eub.107.23; οἱ ἐν τέλει ἐόντες, βεβῶτες, they who arein office, Hdt.9.106, S.Ant.67; τοῦτον οὐχ ὁρῇς ὅκως βέβη-[κεν] ἀνδριάντα; Herod.4.36; [λίθους] ἐν ταῖς ἰδίαις χώραις βεβηκότας IG7.3073.163 (Lebad.); ἐν κακοῖς βεβ. S.El.1057; μοίρᾳ οὐκ ἐν ἐσθλᾷ β. ib.1095 (lyr.); βοῦς, κλεὶς ἐπὶ γλώσσῃ βέβηκεν, v. βοῦς IV, κλείς 4; φρόνει βεβὼς ἐπὶ ξυροῦ τύχης S.Ant.996.    b Geom. of figures, stand on a base, ἐπί τινος Arist.IA709a24, cf. Apollon.Perg.Con.3.3; πυραμὶς ἐπὶ τετραγώνου βεβηκυῖα Hero *Stereom.1.31; of an angle, stand on an arc, ἐπί τινος, πρός τινι, Euc.3Def.9, cf. 16.26.    c βεβηκὼς ῥυθμός stately rhythm, Syrian.in Hermog.1p.69R.; ἀνάπαυσις ib.p.18 R.    3 go away, depart, ἐν νηυσὶ φίλην ἐς πατρίδ' Il.12.16; ἔβαν ἄγοντες, ἔβαν φέρουσαι, have gone and taken away, 1.391, 2.302; ἄφαρ βέβακεν S.Tr. 134; θανάσιμος βέβηκεν Id.OT959, cf. 832; βεβᾶσι φροῦδοι E.IT1289; βέβηκα euphem. for τέθνηκα, A.Pers.1002 (lyr.); of things, ἐννέα ἐνιαυτοὶ βεβάασι nine years have come and gone, Il.2.134; πῇ ὅρκια βήσεται; ib.339, cf. 8.229.    4 come, τίπτε βέβηκας; 15.90; arrive, S.OT81, Aj.921.    5 go on, advance, ἐς τόδε τόλμης, ἐς τοσοῦτον ἐλπίδων, Id.OT125,772; ἐπ' ἔσχατα Id.OC217 (lyr.).    6 c. part. as periphr. for fut., βαίνω καταγγέλλων PMag.Par.1.2474.    II c. acc., mount, Hom. only in aor. Med. βήσασθαι δίφρον Il.3.262, Od.3.481: in Act. (fut. part. Med. βησόμενος Them.Or.21.248b), of the male, mount, cover, Pl.Phdr.250e, Achae.28, Arist.HA575a13, etc.:—in Pass., ἵπποι βαινόμεναι brood mares, Hdt.1.192.    2 c. acc. cogn., β. Δωρίαν κέλευθον ὕμνων Pi.Fr.191; Καλλαβίδας Eup.163; ἔβα ῥόον went down stream, i.e. died, Theoc.1.140.    b metaph. of metre, scan, D.H.Comp.21 (Pass.), Aristid. Quint.1.23,24, etc.; βαίνεται τὸ ἔπος is scanned, Arist.Metaph.1093a30.    3 χρέος ἔβα με debts came on me, Ar.Nu.30; ὀδύνα μ' ὀδύνα βαίνει E.Hipp.1371 (lyr.).    4 Poet. with acc. of the instrument of motion, βαίνειν πόδα E.El.94, 1173 (lyr.).    5 βαίνειν· φιλεῖν, κολακεύειν, Hsch.    B Causal, in fut. βήσω, (ἐπι-) Il.8.197, (εἰσ-) E.IT742: aor. 1 ἔβησαmake to go, φῶτας βῆσεν ἀφ' ἵππων he made them dismount, Il.16.810; ἀμφοτέρους ἐξ ἵππων βῆσε κακῶς he brought them down from the chariot in sorry plight, 5.164; ὄφρα βάσομεν ὄκχον Pi.O. 6.24.—Rare in Trag. (exc. in compds.), E.Med.209 (lyr.).—The simple Verb is uncommon in later Gr. (For βάμ-yω, cf. Lat. venio, Skt. gamyáte; βάσκω corresponds to Skt. gácchati (g[uglide]ṃ-sk-); root g[uglide]em- in OHG. quëman 'come'; ἔβην, βήσομαι fr. root g[uglide]ā-, Skt. jigāti, aor. ágāt.)

German (Pape)

[Seite 425] (entst. aus βανίω; vom Thema βάω, Cratin. Belkk. An. 1 p. 371, 3 προβῶντες Meineke C. G. F. 2, 1 p. 88), fut. βήσομαι, dor. βασεῦμαι Theocr. 2, 8; aor. ἔβην, Hom. auch βάτην, z. B. Il. 1, 327; ὑπέρ βασαν 12, 469; conj. βείω 6, 113; καταβείομεν 10, 97; ἐπιβέωμεν Her. 7, 50; in derselben Bdtg aor. med. βήσετο Hom. Iliad. 3, 262. 312. 5, 745. 8, 389 Odyss. 3, 481, ἐβήσετο Iliad. 14, 229 Odyss. 7, 135. 13, 75. 15, 284, v. v. l. l. βήσατο, ἐβήσατο, vgl. Scholl. Didym. Iliad. 3, 262 προκρίνει μὲν τὴν διὰ τοῦ ε γραφὴν βήσετο, πλὴν οὐ μετατίθησιν ἀλλὰ διὰ τοῦ α γράφει Ἀρίσταρχος; idem Scholl. Iliad. 14, 229 Ζηνόδοτος καὶ Ἀριστοφάνης ἐς πόντον ἐβήσετο· καὶ μήποτε ἄμεινον; – perf. βέβηκα, mit den synkop. Formen, meist bei Dichtern, βεβάασιν, βεβᾶσι, conj. ἐμβεβῶσι, inf. βεβάναι u. ep. βεβάμεν, partic. βεβαώς, βεβαυῖα, zsgz. βεβώς, βεβῶσα, auch in Prosa; perf. pass. παραβεβάσθαι; aor. p. παρεβάθην, s. unten. Das factitive fut. u. aor. βήσω, ἔβησα s. unten. Auf die Wurzel βάω zurückzuführen sind vielleicht die Formen βάτω Soph. Ai. 1414 im Anap., βᾶτε Aesch. Suppl. 191 im Trim., die Imperat. ἔμβα, κατάβα u. ä. – 1) Eigtl. den Fuß heben, ausschreiten, Hom. βῆ δ' ἴμεν, er hob den Fuß zu gehen, er machte sich auf und ging, auch βῆ δὲ θέειν, er begann zu laufen, Il. 11, 617; βῆ δ' ἐλάαν 13, 27; περὶ τρόπιος βεβαῶτα Od. 5, 130; ἀμφ' ἑνὶ δούρατι βαῖνε, er spreitete die Beine aus um einen Balken, 5, 371. Uebh. schreiten, gehen, wandeln; nähere Bestimmungen werden hinzugefügt, a) mit praeposit. wird die Richtung bezeichnet, wohin, ὡς u. πρός bei Personen, ἐπί bei Personen u. Sachen im feindlichen Sinn, εἰς bei Sachen. Bei Dichtern, bes. Tragg., auch sp. D., steht auch der bloße acc., καὶ νῦν μ' ὀδύνα βαίνει, kommt über mich, Eur. Hipp. 1371; αἶνον ἔβα κόρος, Sättigung folgte dem Lobe, Pind. Ol. 2, 95; τί χρέος ἔβα με Ar. Nub. 30, aus einem Trag. entlehnt; μετά τι, nach etwas gehen, um es zu holen; μετ' ἴχνια βαῖνε θεοῖο Odyss. 2, 406, er folgte der Göttin, u. ä. – b) partic. bestimmen die Art u. Weise des Gehens, so ist βῆ φεύγων Iliad. 2, 665 = er floh, βῆ ἀίξασα Iliad. 4, 74 = sie eilte fort; das partic. fut. drückt die Absicht aus, βῆ ἐξεναρίξων 11, 101. – c) Zuweilen steht ein wirklicher Objects-Accus. dabei, wie κέλευθον Pind. frg. 201; ὁδόν Sp.; Aesch. sagt umgekehrt πόροι βαίνουσι Ch. 71. Anders ist πόδα βαίνειν, den Fuß in Bewegung setzen, zu fassen, Eur. El. 94. 1173; anders ἔβαν νέας Od. 3, 162, οἱ μὲν ἀποστρέψαντες ἔβαν νέας ἀμφιελίσσας, entweder ἔβαν νέας = sie gingen zu den Schiffen, oder zu verbinden ἀποστρέψαντες νέας. – d) Aehnl. mit adject., bes. im neutr. plur., die Art u. Weise des Gehens bestimmend, ἶσα Πυθοκλεῖ, ebenso wie P. gehen, gleichen Schritt mit ihm halten, Dem. 19, 314, was oft in VLL. citirt u. von aufgeblasenen Menschen verstanden wird; falsch faßte es Ath. V, 113 e auf; ἁβρά (s. ἁβρός), μεγάλα, Luc. D. Mort. 29, 1, große Schritte machen, einherstolzieren; εὔρυθμα D. Deor. 2, 2; σαῦλα H. h. Merc. 28; ἁβρὸν β. Eur. Med. 1264. Auch μετὰ ῥυθμοῦ, im Takt marschiren, Thuc. 5, 70; ἐν ῥυθμῷ Plat. Legg. II, 670 b. – 2) dem Zusammenbange nach ist es öfter a) weggehen, dahingehen, entfliehen; Hom. Odyss. 3, 131 βῆμεν δ' ἐν νήεσσι, zu Schiffe fortgehen; ἐννέα δὴ βεβάασι Διὸς ἐνιαυτοί, sind hingegangen, vergangen, Il. 2, 134; κύματα βάντ' ἐπιόντα τ' ἰδεῖν Soph. Tr. 115; ἔβα, er floh, Ant. 120 u. öfter; ἐκ βροτῶν βῆναι, aus dem Leben, aus der Welt gehen, O. R. 805 u. so öfter bes. Eur. für sterben, dahingehen, z. B. Suppl. 1163; auch Sp.; so ἰκμὰς ἔβη, die Feuchtigkeit verschwand, Il 17. 392; übertr., πῇ ὅρκια βήσεται ἥμιν; wo werden sie hingehen? was wird aus ihnen werden? 2, 339. – b) ankomm en, ὡς ἀκμαῖος, εἰ βαίη, μὁλοι, wie käme er zu rechter Zeit, Soph. Ai. 904; so ist 36 ἔβην = ἥκω; vgl. O. C. 314. 845 u. a. O. – c) ein Vordringen, in der Vbdg ἐς τόδε τόλμης Soph. O. R. 125; ἐς τοσοῦτον ἐλπίδων 772, so weit in seiner Hoffnung. Vgl. ἐπὶ τοσαύτης βεβηκότες εὐτυχίας Dion. Hal. 6, 71. – 3) Uebh. sich befinden, wie versari, zu mannigfachen Umschreibungen dienend, δι' ὀδύνης βαίνειν, im Schmerz wandeln, sich in Schmerz befinden, Eur. Phoen. 1554; aber ibd. 20 πᾶς οἶκος βήσεται δι αἵματος, wird untergehen, eigtl. durch Blut od. Mord wandeln; διὰ μόχθων Heracl. 625; διὰ δίκας ἔβα νέμεσις ἐς Ἑλέναν, strafend erreichte sie die Hel., Or. 1361. – 4) das perf. drückt bes. das Sein an einem Orte, das sich in einem Zustande Befinden aus; ἐν κάλλεσιν Aesch. Ag. 898; ἐν κακοῖς Soph. El. 1046; ἐν πόνῳ O. C. 1361; εὖ βεβηκώς, sich in gutem Zustande befinden, gut stehen, Archil. frg. 32; Soph. El. 967; τυραννὶς εὖ βεβηκυῖα Her. 7, 164. Bes. festen Fuß gefaßt habend, fest stehend (VLL. βεβαίως ἑστηκώς); ἐπὶ τῆς γῆς βεβηκότες, dem ἐφ' ἵππων κρέμασθαι entggstzt, Xen. An. 3, 2, 19; vgl. βεβηκυίας τῆς οἰκίας ἐν δαπέδῳ Oec. 8, 17; στασιμωτέρως βέβηκε Plat. Tim. 55 e; ἐπὶ μέσου Parm. 138 c; ἐπὶ σμικροτάτου ποδός Polit. 270 a; ἐπὶ γῆς βεβῶτες Tim. 63 c. So auch Sp., γωνία ἐπί τινος βεβ. Pol 54, 6; βεβηκυῖα μάχη Plut. u. A.; τὸ βεβηκός, Festigkeit, Beständigkeit, Sp. Damit ist zu vgl. βοῦς ἐπὶ γλώσσῃ μέγας βέβηκεν Aesch. Ag. 36, liegt auf der Zunge, verschließt den Mund, wie χρυσέα κλῂς ἐπὶ γλώσσῃ βέβ. Soph. O. C. 1055; βεβὼς ἐπὶ ξύρου τύχης Ant. 983, Eur. Herc. Fur. 630 u. öfter bei Sp., sich in dem entscheidenden Moment, in der höchsten Gefahr befinden; οἱ ἐν τέλει βεβῶτες, = ὄντες, Soph. Ant. 67; ἐν μάχῃ βεβώς Eur. Suppl. 850. – 5) bei Gramm. = scandiren, nach B. A. p. 85 ἐπὶ τοῦ ῥυθμοῦ, τὸν στίχον; μέτρον κατὰ πόδα δακτυλικὸν βαινόμενον Dion. Hal. C. V. 4. – 6) in trans. Bdtg, besteigen, vom Begatten bes. der Thiere, βαίνειν καὶ παιδοσπορεῖν Plat. Phaedr. 250 e; pass., besprungen werden, ἵπποι βαινόμεναι Her. 1, 192; vgl. Arist. H. A. 5, 14. – Sonst gehören der trans. Bdtg »in Bewegung setzen«, »gehen machen« das fut. βήσω u. der aor. ἔβησα an; φῶτας βῆσεν ἀφ' ἵππων, ließ sie absteigen, warf sie hinab, Il. 16, 810; ἐξ ἵππων βῆσε κακῶς ἀέκοντας, brachte sie vom Wagen herunter, 5, 164; βάσομεν ὄκχον κελεύθῳ ἐν καθαρᾷ Pind. Ol. 6, 24; ἔβησεν ἐς Ἑλλάδα Eur. Med. 209; El. 589; βῆσα Ἠμαθίην ἐς Ἄρεα Add. 9 (VII, 238). Vgl. βήσετο δίφρον Il. 3, 262, er bestieg den Wagen. – Die 3. pers. sing. plusqpft. activ. βεβήκει und ἐβεβήκει gebraucht Hom. als einfaches praeterit., aor. oder imperfect.; daneben ist die Auffassung als eines wirklichen plusquamperf. nur an einigen Stellen statthaft, vielleicht an keiner nothwendig; wobei noch zu bedenken, daß Hom. auch den eigentlichen aor. überall als plusquamperf. gebraucht; s. βεβήκει Iliad. 1, 221. 6, 313. 495. 16, 751. 856. 864. 17, 137. 706. 22, 362 Odyss. 1, 360. 3, 410. 6, 11. 8, 361. 10, 388. 12, 312. 13, 164. 14, 483. 15, 464. 17, 26. 61. 18, 185. 20, 144. 21, 354. 22, 433. 23, 292, ἐβεβήκει Iliad. 6, 513. 11, 296. 446. 13, 156. 20, 161. 22, 21. 23, 391 (v. l. κοτέουσα βεβήκει Scholl.); in allen diesen Stellen ist βεβήκει ἐβεβήκει. Versende. Die anderen Personen dieses plusquamperf. außer βεβήκει kommen bei Hom. nicht vor. Vgl. die dem βεβήκει ähnliche u. ähnlich gebrauchte Form βεβλήκει s. v. βάλλω.

French (Bailly abrégé)

f. βήσομαι, ao. tr. ἔβησα, ao.2 intr. ἔβην, pf. βέβηκα;
A. intr.
I. propr. écarter les jambes;
1 abs. ἀμφὶ δούρατι OD, περὶ τρόπιος OD enfourcher une poutre, une quille de navire en parl. de naufragés;
2 écarter les jambes pour marcher : βῆ δ’ ἰέναι IL, βῆ δ’ ἴμεν IL il se mit en marche pour aller ; βῆ δὲ θέειν IL il se mit en marche pour courir, il se mit à courir;
II. marcher, d’où
1 aller en gén. : ἐς δίφρον IL, ἐφ’ ἵππων IL monter sur un char ; ἐπὶ νηός OD monter sur un navire ; προτὶ ἄστυ IL aller vers la ville ; κατὰ νῆας IL descendre vers les navires ; μετ’ ἴχνια OD suivre les pas ; δόμον Ἄϊδος εἴσω IL, OD aller dans la demeure d’Hadès ; οἰκόνδε IL aller dans sa maison ; avec un participe : ἔβη ἀΐξασα IL elle s’élança litt. elle alla s’étant élancée ; ἁβρὸν β. EUR marcher d’une allure efféminée ; μεγάλα β. LUC marcher d’un grand air, d’un air hautain ; β. ἐπί τινι IL marcher contre qqn (mais β. ἐπί τινι IL se dresser au-dessus d’un cadavre pour le défendre) ; πόροι ἐκ μιᾶς ὁδοῦ βαίνοντες ESCHL chemins qui partent d’une seule et même route ; fig. καὶ νῦν μ’ ὀδύνα βαίνει EUR et maintenant la douleur vient sur moi, càd m’atteint;
2 p. ext. venir, arriver : ὡς ἀκμαῖος, εἰ βαίη, ἂν μόλοι SOPH comme il serait arrivé à point, s’il était venu ! fig. en venir à : ἐς τόδε τόλμης SOPH, ἐς τοσοῦτον ἐλπίδων SOPH en venir à ce degré d’audace, réduit à cette unique espérance;
3 s’en aller : ἐξ οἴκου OD hors de la maison ; ἀπὸ πύργου χαμᾶζε IL descendre d’une tour à terre ; κατ’ Οὐλύμποιο καρήνων IL, OD descendre des sommets de l’Olympe ; ἐν νηυσὶ ἐς πατρίδα IL s’en retourner sur des navires dans sa patrie ; abs. avec un part. ἔβαν ἄγοντες IL ils sont partis emmenant ; βῆ φεύγων IL il s’enfuit litt. il s’en alla fuyant ; ἐκ βροτῶν βῆναι SOPH disparaître d’entre les mortels ; θανάσιμος βέβηκεν SOPH mortel il s’en est allé ; βεβᾶσι ESCHL ils sont partis, càd ils sont morts ; en parl. de choses ἐννέα βεβάασι ἐνιαυτοί IL neuf années se sont écoulées ; πῆ ὅρκια βήσεται ; IL où s’en iront les serments ?;
4 venir sur, monter, saillir : ἵπποι βαινόμεναι HDT cavales que l’on fait saillir;
5 au pf. βέβηκα et βέβαα, et au pqp. ἐβεβήκειν : être venu ; se trouver, être : ἐν χώρῳ SOPH dans un lieu ; fig. φρόνει βεβώς SOPH sache que tu es ; βεβώς SOPH qui séjourne ; β. ἐν τέλει HDT, SOPH être en charge, exercer une charge ; ἐν κακοῖς SOPH être dans le malheur ; être établi, être fixé : ἐν δαπέδῳ XÉN dans le sol ; fig. τυραννὶς εὖ βεβηκυῖα HDT royauté solidement établie ; βεβηκυῖα μάχη PLUT combat de pied ferme;
B. tr. (seul. ao. ἔβησα) faire aller, acc. : τινα ἀφ’ ἵππωνIL οu ἐξ ἵππων IL faire tomber ou renverser un guerrier de son char;
Moy. seul. ao. 3ᵉ sg. ἐβήσετο ou βήσετο;
1 tr. faire aller : δίφρον IL son char (près de qqn);
2 intr. aller.
Étymologie: R. Βα, aller, développée en Βαν ; cf. lat. ven-io.

English (Autenrieth)

fut. βήσομαι, aor. 1 ἔβησα, aor. 2 ἔβην or βῆν, βῆ, du. ἐβήτην, βήτην, βάτην, pl. ἔβησαν, βῆσαν, ἔβαν, βάν, subj. βῶ, βείω, βήῃς, βήῃ, inf. βήμεναι, perf. βέβηκα, 3 pl. βεβάᾶσι, inf. βεβάμεν, part. βεβαώς, -ῶτα, fem. βεβῶσα, plup. 3 sing. βεβήκειν, 3 pl. βέβασαν, mid. aor. (ἐ)βήσετο: walk, step, go, perf., tread, stand (have a footing); strictly of moving the legs apart, hence to denote the attitude of standing over to protect one, ἀμφὶ δ' ἄῤ αὐτῷ βαῖνε λέων ὥς, Il. 5.299; hence, too, the phrase βῆ δ' ἰέναι, βῆ δὲ θέειν, ‘started for to go,’ a graphic periphrasis for ᾔει, etc.; often in the sense of departing, ἣ δ' Οὔλυμπόνδε βηβήκει, ‘was gone,’ Il. 1.221 ; ἐννέα βεβάᾶσιν ἐνιαυτοί, ‘have passed,’ Il. 2.134 ; πῇ δὴ συνθεσίαι τε καὶ ὅρκια βήσεται ἥμιν, ‘what is to become of?’ Il. 2.339; so, ἔβαν φέρουσαι, βῆ φεύγων, etc.; βήσετο δίφρον, ‘mounted,’ apparently trans., really w. acc. of limit of motion, Il. 3.262; causative, aor. 1 act., φῶτας ἐείκοσι βῆσεν ἀφ' ἵππων, made to go, ‘brought’ down from their cars, Il. 16.180 ; βῆσαι ἵππους ἐπὶ Βουπρασίου, ‘bring’ horses to B., Il. 11.756.