renuntio

Latin > English

renuntio renuntiare, renuntiavi, renuntiatus V :: report, announce; reject

Latin > English (Lewis & Short)

rĕ-nuntĭo: (rĕnuncĭo), āvi, ātum, 1, v. a.
I To bring or carry back word, to report, give notice, declare, announce.
   A In gen. (rare and mostly ante-class.; syn. refero): quid nunc renuntiem abs te responsum, Chreme? Ter. Heaut. 4, 8, 18: hoc alii mihi renuntiant, Plaut. Ps. 1, 5, 6; cf. id. ib. 1, 5, 36: quia nihil a quoquam renuntiabatur, no answer was brought, Suet. Ner. 47: teque ad patrem esse mortuum renuntiem, Plaut. Bacch. 1, 2, 49.—With obj.clause: istaec quae tibi renuntiantur, filium te velle circumducere, Plaut. Ps. 1, 5, 15: quasi non tibi renuntiata sint haec, sic fore, Ter. And. 3, 2, 28: Alexandro regi renuntiatam adeo divitem (insulam), Plin. 6, 31, 36, § 198: is me nunc renuntiare repudium jussit tibi, Plaut. Aul. 4, 10, 54; Ter. Phorm. 4, 3, 72: deliberet renuntietque hodie mihi, Velintne annon, id. Hec. 3, 5, 58: hunc metuebam, ne meae Uxori renuntiaret de pallā, Plaut. Men. 2, 3, 67.—Impers., Plaut. Aul. 4, 1, 18: posteaquam mihi renuntiatum est de obitu Tulliae filiae tuae, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 1: tibi renuntiari sic me habere in animo, Cic. Clu. 5, 17.— Absol.: abi et renuntia, Plaut. Bacch. 4, 2, 10; Ter. Heaut. 4, 4, 5: rus abiisse aiebant, nunc domum renuntio, Plaut. Merc. 4, 5, 2: huc, Ter. And. 3, 4, 15: ita mihi renuntiatum est, quibus credo satis, Plaut. Poen. 3, 5, 19; so, renuntiatum est, Ter. And. 3, 2, 21.—
   B In partic., publicists' and jurid. t. t., to state officially, to report, declare, proclaim, announce, etc. (freq. and class.; syn. indico): legati ex auctoritate haec Caesari renuntiant, Intelligere se, etc., Caes. B. C. 1, 35: Volusenus perspectis regionibus ... ad Caesarem revertitur quaeque ibi perspexisset, renuntiat, id. B. G. 4, 21 fin.; cf. id. ib. 7, 5: Roscius postulata Caesaris renuntiat, id. B. C. 1, 10: Caesari renuntiaverunt, pulverem majorem in eā parte videri, id. B. G. 4, 32: Caesar cognoscit Considium timore perterritum, quod non vidisset, pro viso sibi renuntiasse, id. ib. 1, 22: si ille vir legationem renuntiare potuisset, had been able to give an account of his mission, Cic. Phil. 9, 1, 1; so, legationem, Liv. 9, 4; 23, 6; 35, 32; 36, 35; 39, 33; Plin. Ep. 4, 9, 20 al.; cf.: haec dicta legatis renuntiataque in consilium, Liv. 29, 3: nunc imperant pullario: ille renuntiat, Cic. Div. 2, 35, 74; cf. Liv. 34, 44: haec cum renuntiata essent, id. 36, 1, 4: renuntiat collegae facturum se quod is censeret, id. 37, 1, 8: tribuni revocaturos se easdem tribus renuntiarunt, id. 45, 36 fin.: hostium numerum, Cic. ad Q. Fr. 3, 2, 2: acta et imperia tua domum ad senatum suum renuntiaverunt, id. Verr. 2, 3, 31, § 73.— Esp. of the official announcement of an election (either by the praeco or the presiding magistrate), to declare or announce elected, to make the return: coepti sunt a praecone renuntiari, quem quaeque tribus fecerint aedilem, Varr. R. R. 3, 17; cf.: cum esset praetor renuntiatus, Cic. Verr. 2, 5, 15, § 38: cum propter dilationem comitiorum ter praetor primus centuriis cunctis renuntiatus sum, id. Imp. Pomp. 1, 2: eo modo sacerdos Climarchias renuntiatus est, id. Verr. 2, 2, 52, § 129: qui (magistratus) priusquam renuntiarentur, Liv. 5, 18 et saep.: aliquem consulem, Cic. Mur. 1, 1; cf. id. de Or. 2, 64, 260: ut hostis renuntiaretur, declared a public enemy, Spart. Jul. 5, 3: dictator comitia consularia habuit aemulumque decoris sui absentem M. Valerium Corvum consulem renuntiavit, Liv. 7, 26; Plin. Pan. 92, 3; Val. Max. 3, 8, ext. 3: renuntiare repudium, v. h. v.—
   2    Transf., in gen., to announce, report, declare: assentior vero renuntioque vobis, nihil esse, quod adhuc de re publicā dictum putemus, Cic. Rep. 2, 44, 71.—
   C Renuntiare sibi, to report to one's self, impress on one's own mind, i. e. reflect, think: qui renuntient sibi, quanta sit humani ingenii vis, quam potens efficiendi, quae velit, represent to themselves, i. e. think, meditate, Quint. 12, 11, 10; cf.: potest et illa res a luctu te prohibere nimio, si tibi ipse renuntiaveris, nihil horum, quae facis, posse subduco, Sen. ad Polyb. 6 (25), 1.—
II (Re negative or qs. rejecting.) To retract, revoke, recall, refuse; to give up, break off, protest against, disclaim, renounce (good prose): Pa. Ad cenam hercle alio promisi foras. Ge. Jube domi cenam coqui Atque ad illum renuntiari, Plaut. Stich. 4, 2, 19; cf.: renuntiari extemplo amicis, quos in consilium rogaverat, imperavit, Sen. Clem. 1, 9: ego illi ad prandium promisissem, and prandium renuntiassem, id. Suas. 2, 12: incensus hospitium ei renuntiat; domo ejus emigrat, Cic. Verr. 2, 2, 36, § 89: societatem et amicitiam alicui, Liv. 36, 3; so, societatem alicui, id. 38, 31: amicitiam alicui, id. 42, 25, 1; Tac. A. 2, 70; Suet. Calig. 3: renuntiat Habonius illam decisionem tutoribus, Cic. Verr. 2, 1, 54, § 141; cf. id. ib. 1, 6, 16.—Absol.: quid imprudentius publicanis renuntiantibus? Cic. Att. 2, 1, 8: nemo ingemuit, etc.... pedem nemo in illo judicio supplosit, credo, ne Stoicis renuntiaretur, id. de Or. 1, 53: civilibus officiis, Quint. 10, 7, 1; Plin. Ep. 2, 1, 8: vitae, Suet. Galb. 11: foro, id. Rhet. 6: Campaniae, Sen. Q. N. 6, 1, 10: inertiae, Plin. Pan. 59, 2: nuptiis, Tert. ad Uxor. 1, 1: societati, Dig. 17, 19, 65, § 3.

Latin > French (Gaffiot 2016)

rĕnūntĭō,⁹ āvī, ātum, āre, tr.
    I
1 annoncer en retour, rapporter, annoncer : Cæs. G. 1, 10, 1 ; 1, 21, 2 ; 1, 22, 4 ; 4, 21, 9, etc.
2 [officiell^t] aliquid ad senatum Cic. Verr. 2, 3, 73, in concilium Liv. 29, 3, 4, rapporter qqch. au sénat, à l’assemblée ; legationem Cic. Phil. 9, 1, rendre compte de sa mission || en part., proclamer le nom du candidat élu [v. renuntiatio ] : aliquem consulem Cic. Mur. 1 ; aliquem prætorem Cic. Pomp. 2, proclamer qqn consul, préteur, cf. Verr. 2, 5, 38 ; Liv. 7, 26
3 annoncer publiquement : Cic. Q. 3, 2, 2 || [fig.] proclamer : Cic. Rep. 2, 70
4 sibi renuntiare, se dire à soi-même : Quint. 12, 11, 10 ; Sen. Polyb. 6, 1.
    II renvoyer, renoncer à : a) ad aliquem Pl. St. 599, se dédire d’une acceptation à dîner chez qqn (faire savoir à qqn qu’on se dégage de la promesse faite de dîner chez lui); alicui Sen. Clem. 1, 9, 7 donner contre-ordre à qqn ; ne Stoïcis renuntiaretur [pass. imp.] Cic. de Or. 1, 230, pour éviter une rupture avec les Stoïciens ; abs^t] dénoncer un contrat : quid impudentius publicanis renuntiantibus ? Cic. Att. 2, 1, 8, quoi de plus impudent que le dédit des publicains ? || abandonner la partie [p. ex., dans une lutte] : Sen. Ben. 5, 2, 4 ; b) alicui hospitium Cic. Verr. 2, 2, 89, annoncer à qqn une rupture des liens d’hospitalité, cf. Liv. 36, 3 ; 38, 31 ; 42, 25 ; Tac. Ann. 2, 70 ; decisionem tutoribus Cic. Verr. 2, 1, 141, annoncer aux tuteurs qu’on renonce à l’accommodement, cf. Cic. Verr. 2, pr. 16 ; v. repudium ; c) civilibus officiis Quint. 10, 7, 1, renoncer aux affaires juridiques, cf. Plin. Min. Ep. 2, 1, 8 ; Suet. Galba 11 ; mundo, diabolo, etc. Eccl., renoncer au monde, au diable, etc.

Latin > German (Georges)

re-nūntio, āvī, ātum, āre, I) zurückberichten, -verkünden, -melden, -anzeigen, hinterbringen, Bericht erstatten, a) übh., m. Acc., m. de u. Abl., m. Acc. u. Infin., m. folg. indir. Fragesatz, quid nunc renuntiem abs te responsum, Ter.: nihil a quoque renuntiabatur, wurde keine Antwort gebracht, Suet.: hoc alii mihi renuntiant, Plaut.: ne Stoicis renuntiaretur, wiedererzählt würde, Cic.: te ad patrem esse mortuom renuntiem, Plaut.: ego iam nunc tibi renuntio futurum, ut sis sciens, Ter.: assentior renuntioque vobis nihil esse quod etc., erkläre euch, Cic.: puer cum celeriter, quid esset, renuntiasset, Nep. – impers., mihi renuntiatum est de obitu filiae tuae, Sulpic. in Cic. ep.: ero renuntiatum est eam huic nuptum dari, Plaut.: postquam ad nos renuntiatum est te et patrem esse mortuom, Plaut.: renuntiari tibi Licinium plagiarium tributa exigere, Cic. – absol., nunc domum renuntiatum, Plaut.: renuntiatum est, Ter. – b) amtlich zurückberichten, melden, Bericht abstatten, alqd ad senatum, Cic.: alqd in concilium, Liv.: legationem, von seiner Sendung Bericht abstatten, Cic.: hominum et militum numerum, Cic. ep. – c) öffentlich bekanntmachen, α) die Wahl zum Konsul, Prätor usw., verkündigen, ausrufen, m. dopp. Acc., im Passiv m. dopp. Nom., L. Murenam consulem, Cic.: Valerium Corvum consulem, Liv.: eodem modo sacerdos Climachias renuntiatus est, Cic.: ter praetor centuriis cunctis renuntiatus sum, Cic.: fratrem a fratre renuntiatum (sc. magistratum, als M.), Caes.: tuā voce (consules) renuntiati sumus, Plin. pan.: ter praetor primus (zuerst, an erster Stelle) renuntiatus sum, Cic. – m. folg. indir. Fragesatz, a praecone coepti sunt renuntiari, quem quaeque tribus fecerint aedilem, Varro r. r. 3, 17, 1. – m. folg. Acc. u. Infin., Palicanum suffragiis populi consulem creatum, Val. Max. 3, 8, 3. – β) öffentlich erklären, m. dopp. Acc., im Passiv m. dopp. Nom., ut hostis (F. des Staates) renuntiaretur, Spart. Did. Iul. 5, 3. – d) repudium alci, die Ehe aufkündigen, Plaut. aul. 783. Ter. Phorm. 677. Fronto ad amic. 1, 15 extr. – e) ren. sibi, sich im Geiste sagen, sich zu Gemüte führen, m. folg. Acc. u. Infin., nihil horum, quae facis, posse subduci, Sen. cons. ad Polyb. 6 (25), 1: m. folg. indir. Fragesatz, quanta sit humani ingenii vis, Quint. 12, 11, 10. – II) aufkündigen, aufsagen, absagen, a) eig.: alci amicitiam, Liv.: decisionem tutoribus, Cic.: hospitium alci, Cic. – insbes., jmdm. eine Einladung zu Tische absagen, ren. ad alqm, Plaut. Stich. 599: ego illi ad prandium promisissem, ad cenam renuntiassem! Sen. suas. 2, 12. – b) bildl., entsagen, aufgeben, sich lossagen von etwas, auf etwas verzichten, civilibus officiis, Quint.: advocationibus, Plin. ep.: vitae, Suet.: mundo, Cypr.: ut etiam rebus, quibus renuntiasti, te post renuntiationem inserueris, Augustin. epist. 85, 2.