Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

otiosus

From LSJ
Revision as of 07:01, 22 May 2024 by Spiros (talk | contribs) (Text replacement - ":: ([\w\s'-]+)([,;]) ([\w\s'-]+)([,;]) ([\w\s'-]+)([,;]) ([\w\s'-]+)([,;]) ([\w\s'-]+)([,;]) ([\w\s'-]+)([,;]) ([\w\s'-]+) }}" to ":: $1$2 $3$4 $5$6 $7$8 $9$10 $11$12 $13 }}")

Οὐδ' ἄμμε διακρινέει φιλότητος ἄλλο, πάρος θάνατόν γε μεμορμένον ἀμφικαλύψαι → Nor will anything else divide us from our love before the fate of death enshrouds us

Apollonius of Rhodes, Argonautica, 3.1129f.

Latin > English

otiosus otiosa -um, otiosior -or -us, otiosissimus -a -um ADJ :: idle; unemployed, unoccupied, at leisure; peaceful, disengaged, free of office

Latin > English (Lewis & Short)

ōtĭōsus: a, um, adj. otium,
I at leisure, unoccupied, disengaged, unemployed, idle (class.; cf. feriatus, immunis; opp. negotiosus).
I Of persons.
   A In gen.: nimis otiosum te arbitror hominem esse, Plaut. Truc. 1, 2, 34; 40: quamvis etiam maneo otiosus hic, Ter. Ad. 2, 4, 15: cum essem otiosus domi, Cic. Brut. 3, 10: rebus humanis aliquos otiosos deos praeficere, id. N. D. 3, 39, 93.—
   B In partic.
   1    Without official employment, free from public affairs: quo in studio hominum quoque ingeniosissimorum otiosissimorumque totas aetates videmus esse contritas, Cic. de Or. 1, 51, 219: quem locum nos otiosi convertimus, in an interval of leisure, id. Div. 2, 30, 63: Graeculum se atque otiosum putari maluit, id. Sest. 51, 110: numquam se minus otiosum esse, quam cum otiosus, that he was never less at leisure than when free from official business, Cato ap. Cic. Off. 3, 1, 1: cum a te tua promissa flagitabam, ad urbem te otiosissimum esse arbitrabar, Cic. Fam. 3, 11, 3: cum otiosus stilum prehenderat, id. Brut. 24, 93.—
   2    With respect to participation, quiet, unconcerned, indifferent, neutral: spectatores otiosi Leuctricae calamitatis, Cic. Off. 2, 7, 26: quidam enim non modo armatis, sed etiam otiosis minabantur, id. Marcell. 6, 18.—
   3    Without excitement, quiet, passionless, calm, tranquil: etiam istos, quibus odio est otium, quietissimos atque otiosissimos reddam, Cic. Agr. 2, 37, 102: vide ut otiosus it, Ter. Eun. 5, 3, 10; Cic. Fam. 9, 25, 3.—
   4    Of style, tedious, dull: (Cicero) lentus est in principiis, longus in narrationibus, otiosus circa excessus, Tac. Or. 22.—
   5    That has leisure for any thing; with gen.: studiorum otiosi, Plin. H. N. praef. § 6.—Hence,
   C Subst.: ōtĭōsus, i, m., a private person, one not in official life: et facilior et tutior vita est otiosorum, Cic. Off. 1, 21, 70: otioso vero et nihil agenti privato, ... quando imperium senatus dedit? id. Phil. 11, 8, 20.—
   2    Non-combatants, civilians: crudeliter enim otiosis minabantur, Cic. Fam. 9, 6, 3 (B. and K. otiosissimi): militare nomen grave inter otiosos, Tac. Agr. 40.—
II Of inanim. and abstr. things, at leisure, free, idle, unemployed: otioso in otio animus nescit, quid velit, Enn. ap. Gell. 19, 10, 12 (Trag. v. 256 Vahl.): ego, cui fuerit ne otium quidem umquam otiosum, Cic. Planc. 27, 66: pecuniae, idle, unemployed (opp. occupatus), Plin. Ep. 10, 62, 1: senectus, Cic. Sen. 14, 49: his supplicationum otiosis diebus, id. Q. Fr. 3, 8, 3: quid quiete otiosius animi, Sen. Ira, 2, 13, 4.—
   B Transf.
   1    Idle, useless, unprofitable, superfluous (cf.: ignavus, iners, desidiosus): sententiae, Quint. 1, 1, 35: sermo, id. 8, 2, 19: otiosissimae occupationes, Plin. Ep. 9, 6, 4; so, otiosum est persequi singula, Lact. 2, 4, 28; cf. Min. Fel. 23, 1.—
   2    Quiet, free from any thing; with ab: animo nunc jam otioso esse impero, Ter. And. 5, 2, 1: ab animo, id. Phorm. 2, 2, 26: a metu, Gell. 2, 29, 9: quid est animi quiete otiosius, Sen. Ira, 2, 13, 2.—
   3    With a quiet or gentle motion, quiet, gentle: fons vel rivus huc conveniat otiosus, flowing quietly, gently, Pall. 1, 37, 3.—Hence, adv.: ōtĭōsē.
   A Lit., at leisure, at ease, without occupation: vivere, Cic. Off. 3, 26, 97: inambulare in foro, Liv. 23, 7 fin.: sequi, Plaut. Mil. 4, 6, 8: ire, id. Ep. 5, 1, 21: magnast res, quam ego tecum otiose, si otiumst, cupio loqui, id. Aul. 4, 10, 41.—
   B Transf.
   1    Calmly, quietly, without haste, gently, gradually: ambula ergo cito. Sy. Immo otiose, Plaut. Ps. 4, 1, 14; cf. id. Truc. 1, 2, 66 (opp. to properare): bene et otiose percoquere, Cato, R. R. 76 fin.: contemplari unumquodque otiose et considerare coepit, Cic. Verr. 2, 4, 15, § 33: quaerere, id. Fin. 4, 13, 22: segniter, otiose, neglegenter, contumaciter omnia agere, Liv. 2, 57.—
   2    Free from fear, quietly, fearlessly: ademptum tibi jam faxo omnem metum, in aurem utramvis otiose ut dormias, Ter. Heaut. 2, 3, 100.

Latin > French (Gaffiot 2016)

ōtĭōsus,⁹ a, um (otium),
1 oisif, qui est sans occupation, de loisir : Cic. Br. 10 ; Nat. 3, 93, etc. ; quoniam sumus otiosi Cic. Læl. 16, puisque nous avons le temps || alicui otiosum est avec inf. Tac. Ann. 13, 3, qqn a le temps de
2 [en part.] qui n’est pas pris par les affaires publiques, loin des affaires : Cic. de Or. 1, 219 ; Off. 3, 1, etc. ; otiosa senectus Cic. CM 49, une vieillesse libre de son temps ; his supplicationum otiosis diebus Cic. Q. 3, 8, 3, pendant les loisirs que donnent ces jours de supplications || [m. pris substt] homme éloigné de la politique : Cic. Off. 1, 70 ; Phil. 11, 20
3 qui ne participe pas à une affaire, neutre, indifférent : Cic. Off. 2, 26 ; Marc. 18 ; Fam. 9, 6, 3
4 calme, paisible, tranquille : Ter. Eun. 919 ; Andr. 842 ; Cic. Fam. 9, 25, 3, etc. || spatium ab hoste otiosum Cæs. C. 3, 3, 1, intervalle de temps que n’avait pas troublé l’ennemi
5 [rhét.] qui prend son temps, qui s’attarde : (Cicero) est otiosus circa excesus, Tac. D. 22 (Cicéron) s’attarde dans les digressions || [en parl. du style] lent, languissant : Quint. 10, 2, 17 ; Tac. D. 18
6 oiseux, inutile, superflu : otiosissimæ occupationes Plin. Min. Ep. 9, 6, 4, occupations les plus oiseuses, cf. Quint. 1, 1, 35 ; 8, 2, 19 || oisif, qui ne rapporte rien [en parl. d’argent] : Plin. Min. Ep. 10, 62, 1.

Latin > German (Georges)

ōtiōsus, a, um (otium), reich an Muße, I) eig.: a) müßig, untätig, unbeschäftigt, feiernd, geschäftslos, ohne Geschäfte, u. insbes. ohne öffentliches Amt, ohne öffentliche Geschäfte (Ggstz. negotiosus, occupatus), α) v. leb. Wesen: homo, Cic.: otiosi urbani, Pflastertreter, Liv.: homines otiosissimi, Cic.: di, die nichts zu tun haben, Cic.: bos, Hor.: quem locum nos otiosi (in einem müßigen Stündchen) convertimus, Cic.: cum otiosus (in müßigen Stunden) stilum prehenderat, Cic.: licuit Themistocli otioso esse, Cic.: Plur. subst., otiosis (Müßiggängern) locus hic non est; discede morator (Bummler), Corp. inscr. Lat. 4, 813. – β) v. Lebl.: otium, Cic.: aetas, tempus, Cic.: otiosissimae occupationes, geschäftiger Müßiggang, Plin. ep.: honor otiosus ac vacans, unverwaltetes u. erledigtes Ehrenamt, Plin. pan.: übtr., pecunia, brach daliegendes, keine Zinsen bringendes, ICt.: u. so pecuniae publicae vereor ne otiosae iaceant (Ggstz. occupatae), Plin. ep.: fons vel rivus huc convenit otiosus, in aller Gemächlichkeit, Pallad, 1, 37, 3. – b) frei von Berufsarbeiten, α) v. Pers., der Muße ergeben, den Wissenschaften lebend, literarisch beschäftigt, ein Literat, Cic. u.a.: numquam se minus otiosum esse quam cum otiosus (esset), Cic.: otiosa Neapolis, mußereich, Hor.: Plur. subst. m. Genet., studiorum otiosi, die Muße für wissenschaftliche Beschäftigungen haben, Plin. nat hist. praef. § 6. – im weiteren (üblen) Sinne, sich gehen lassend, v. Redner, Tac. dial. 18 u. 22. – β) v. Lebl., der Muße gewidmet, dies, Cic.: senectus, Cic.: u. alci otiosum est m. folg. Infin., es macht sich jmd. einen Zeitvertreib daraus, zu usw., Tac. ann. 13, 3. – c) politisch müßig, untätig, teilnahmlos, neutral, Ruhe haltend, friedsam, α) von Pers.: omnes fere socii spectatores se otiosos praebuerunt Leuctricae calamitatis, Cic.: istos otiosos reddam, will sie zur Ruhe bringen, Cic.: subst., otiosi, Neutrale, Cic. ep. 9, 6, 3; od. friedliche Bürger, Tac. Agr. 40. – β) v. Lebl., friedlich, ruhig, dignitas, Cic. Sest. 98. – II) übtr.: a) gemütlich, ohne Unruhe, ruhig, sorglos, unbesorgt, unbekümmert, animo otioso esse, Ter. u. Gell.: quin tu otiosus es, Ter.: quid otiosius quiete animi, quid irā laboriosius, Sen.: otiosum Fadium reddere, dem F. die Ruhe wiedergeben, Cic. – m. ab (von seiten) u. Abl., otiosus ab animo, Ter. Phorm. 340. – b) müßig = überflüssig, unnütz, peregrinatio, Curt.: sententiae, Quint.: sermo, Quint.: quaestio, Gell. – dah. otiosum est mit Infin. = es ist überflüssig, persequi singula, Lact. 2, 4, 28: ire per singulos, Min. Fel. 23, 1 (21, 9).