custodio

Latin > English

custodio custodire, custodivi, custoditus V TRANS :: guard/protect/preserve, watch over, keep safe; take heed/care, observe; restrain

Latin > English (Lewis & Short)

custōdĭo: īvi, or ĭi, ītum, 4 (
I fut. pass. custodibitur, Plaut. Capt. 3, 5, 71), v. a. id., to watch, protect, keep, defend, guard (freq. and class.).
I In gen.
   A With material objects: Q. Caepio Brutus pro consule provinciam Macedoniam, tueatur, defendat, custodiat incolumemque conservet, Cic. Phil. 10, 11, 26: tuum corpus domumque, id. Mil. 25, 67: quod me receperit, juverit, custodierit, id. Planc. 10, 26; cf.: in meā salute custodiendā, id. ib. 1, 1: me non solum amicorum fidelitas, sed etiam universae civitatis oculi custodiunt, id. Phil. 12, 9, 22: ut haec insula ab eā (Cerere) ... incoli custodirique videatur, id. Verr. 2, 4, 49, § 107: urbes, Quint. 7, 10, 13: maritimam oram viginti navibus longis, Liv. 36, 2, 11 (cf. tueri, id. 36, 2, 7): officinam diligentiā, Plin. 12, 14, 32, § 59: castra nocte, ne quis elabi posset, Liv. 9, 42, 6: amictum, Quint. 5, 14, 31: poma in melle, to lay up, preserve, Col. 12, 45, 3: paries, qui laevum marinae Veneris latus Custodit, Hor. C. 3, 26, 6: tua, id. S. 2, 3, 151: hic stilus ... me veluti custodiet ensis, id. ib. 2, 1, 40.—Esp.: se, to be on the watch: quanto se opere custodiant bestiae, Cic. N. D. 2, 49, 126: fac ut diligentissime te ipsum custodias, id. Att. 14, 17, A, 8.—
   (b)    With ab: Gortynii templum magnā curā custodiunt non tam a ceteris quam ab Hannibale, Nep. Hann. 9, 4: poma ab insomni dracone, Ov. M. 9, 190: cutem a vitiis, Plin. 28, 8, 25, § 89.—
   B With immaterial objects (freq. in postAug. prose), to keep, preserve, regard, take heed, observe, maintain: id quod tradatur posse percipere animo et memoriā custodire, Cic. de Or. 1, 28, 127: dicta litteris, id. ib. 2, 2, 7; cf.: ex his (arboribus) quas memoria hominum custodit, Plin. 16, 44, 85, § 234: illa quae scriptis reposuimus, velut custodire desinimus, Quint. 11, 2, 9; opp. mutare, id. 12, 8, 6: modum ubique, id. 4, 2, 35: regulam loquendi, id. 1, 7, 1: praecepta, Col. 1, 8, 15: eam rationem, id. 4, 29, 11: ordinem, id. 12, 4, 1: quae custodienda in olearam curā ... praecipiemus, Plin. 17, 18, 29, § 125: morem, id. 14, 12, 14, § 88: religiose quod juraveris, id. Pan. 65, 2 et saep.—
   (b)    With ab: teneriores annos ab injuriā sanctitas docentis custodiat, Quint. 2, 2, 3.—
   (g)    With ut or ne: in aliis quoque propinquitatibus custodiendum est, ut inviti judicemur dixisse, Quint. 11, 1, 66: quo in genere id est praecipue custodiendum, ne, etc., id. 8, 3, 73; 8, 5, 7; Col. 4, 24, 11: ut custoditum sit ne umquam veniret, etc., Suet. Tib. 7.—
II With the access. idea of hindering free motion, in a good or bad sense.
   A In gen., to hold something back, to preserve, keep: multorum te oculi et aures non sentientem ... speculabuntur atque custodient, Cic. Cat. 1, 2, 6: aliquem, ne quid auferat, to watch, observe, id. Div. in Caecil. 16, 51: ejus (sc. epistulae) custodiendae et proferendae arbitrium tuum, Cic. Att. 15, 13, 1: librum, id. Fam. 6, 5, 1: codicillos, Suet. Tib. 51: prodit se quamlibet custodiatur simulatio, Quint. 12, 1, 29.—
   B Esp., to hold in custody, hold captive: noctu nervo vinctus custodibitur, Plaut. Capt. 3, 5, 71; Cic. Fragm. ap. Quint. 9, 3, 50: ducem praedonum, id. Verr. 2, 5, 27, § 68: obsides, Caes. B. G. 6, 4: Domitium, id. B. C. 1, 20: bovem, Verg. A. 8, 218 et saep.—Hence, * cu-stōdītē, adv. (acc. to I.), cautiously, carefully: ut parce custoditeque ludebat! Plin. Ep. 5, 16, 3.

Latin > French (Gaffiot 2016)

custōdĭō,⁹ īvī, ou ĭī, ītum, īre (custos), tr.,
1 [en gén.] garder, conserver, protéger, défendre : corpus Cic. Mil. 67, garder la personne de qqn ; poma in melle Col. Rust. 12, 45, 3, conserver des fruits dans du miel ; se custodire Cic. Nat. 2, 126, être sur ses gardes ; templum ab Hannibale Nep. Hann. 9, 4, garder un temple contre Hannibal ; memoria aliquid Cic. de Or. 1, 127, retenir qqch. dans sa mémoire ; custodire modum ubique Quint. 4, 2, 35, être toujours dans la mesure ; custodire quod juraveris Plin. Min. Pan. 65, 2, respecter son serment
2 [en part.] a) surveiller, tenir l’œil sur : custodire aliquem, ne quid auferat Cic. Cæcil. 51, surveiller qqn, pour l’empêcher de rien dérober ; b) tenir secret : ejus (orationis) custodiendæ et proferendæ arbitrium tuum Cic. Att. 15, 13, 1, libre à toi de garder par devers toi ce discours ou de le publier ; c) tenir en prison : Cic. Verr. 2, 5, 68
3 abs^t] prendre garde, avoir soin de : custodiendum est ut Quint. 11, 1, 6, il faut veiller à ce que ; [avec ne ] Quint. 8, 3, 73. impf. sync. custodibant Catul. 64, 319 || fut. custodibo Pl. Capt. 729.

Latin > German (Georges)

cūstōdio, īvī od. iī, ītum, īre (custos), bewachen, bewahren, überwachen, über etw. wachen, etw. hüten, unter seine Obhut nehmen, schirmen, beaufsichtigen, I) im allg.: 1) eig.: a) übh.: α) leb. Wesen: quod (Plancius) me vel vi pulsum vel ratione cedentem receperit, iuverit, custodierit, Cic. Planc. 26: ubi me non solum amicorum fidelitas, sed etiam universae civitatis oculi custodiunt, Cic. Phil. 12, 22: sine dominam custodiat, Sen. contr. 7, 6 (21). § 1: hic stilus... me veluti custodiet ensis vaginā tectus, Hor. sat. 2, 1, 39 sqq. – c. se, auf seiner Hut sein, für den Schutz seiner eigenen Person sorgen, se diligentissime, Cic. ep. 9, 14, 8 u. (ders. Brief) Cic. ad Att. 14, 17. litt. A. § 8: neque enim se usquam custodit magis iudex, Quint. 4, 2, 126: v. Tieren, iam vero illa etiam notiora, quanto se opere custodiant bestiae, ut in pastu circumspectent, ut in cubilibus delitescant, Cic. de nat. deor. 2, 126. – β) lebl. Objj.: c. sua, Mela; vgl. ni tua custodis, avidus iam haec auferet heres, Hor.: c. res illatas (v. der Hausfrau), Col.: hanc insulam incolere custodireque (v. der Ceres), Cic.: provinciam Macedoniam tueri, defendere, custodire (v. Prokonsul), Cic.: custodire, servare, protegere hunc statum, hanc pacem (v. einer Gottheit), Vell.: tam fortiter et fideliter pudicitiam, Sen. rhet.: c. salutem alcis, Cic. u. Val. Max.: regnum, quod a patruo tuo tutelā eius custoditum et auctum etiam accepi, Liv. – hic paries, laevum marinae qui Veneris (als Standbild) latus custodit, Hor. – m. ab (vor) u. Abl., tenuiores annos ab iniuria, Quint.: cutem a vitiis, Plin. – b) als Wächter, Schildwache usw. bewachen, aurum mire (v. den Greifen), Mela: aurum cum summa pernicie attingentium (v. Hunden), Mela: poma (v. einer Schlange), Ov.: corpus domumque alcis, Cic.: urbes, Quint. – locum intentius, Liv.: eam maritimam oram viginti navibus longis, Liv. – m. ab u. Abl., templum ab Hannibale, ne ille inscientibus his (amphoras) tolleret, Nep. Hann. 9, 4.
2) übtr., etw. bewahren, aufrecht erhalten, beachten, beobachten, auf etw. halten, etw. beibehalten, mire decorem, regulam loquendi, Quint.: praecepta, Col.: ordinem, morem, Plin.: testamenta ut legitima, Plin. ep.: defunctorum voluntatem, Plin. ep.: nemini religiosius quod iuraverit custodiendum, quam cuius maxime intersit non peierari, Plin. pan. – m. folg. ut od. ne u. Konj., s. Quint. 11, 1, 66 u. 8, 3, 73. – m. in (bei) u. Abl., quod illi in suis civibus custodiunt, Sen. de ben. 5, 3, 2.
II) insbes.: a) als Aufpasser überwachen (kontrollieren), im Auge behalten, beaufsichtigen, α) eine Pers.: fac se abs te custodiri atque observari sciant (competitores), Q. Cic.: multorum te oculi atque aures non sentientem... speculabuntur atque custodient, Cic.: hi (piratae) qui oculis tantummodo eum (Caesarem captum) custodiebant, Vell.: m. donec u. Konj., P. Carvilium mitteret, qui (legatos), donec navem conscendissent, custodiret, Liv.: m. ne u. Konj., lugentem timentemque custodire solemus, ne solitudine male utatur, Sen.: u. so alqm c., ne quid auferat, Cic. – β) lebl. (Ggstde.: A. Terentius Varro ad custodiendum iter eorum (legatorum) missus, Liv.: nec verba custodiebat, Sen. rhet. – m. ne u. Konj., castra sunt circumsessa et nocte custodita, ne quis elabi posset, Liv. – b) bewahren = aufbewahren, aufheben, α) sächl. Objj.: eius (orationis) custodiendae et proferendae arbitrium tuum (est), Cic.: liber tuus a me custoditur diligentissime, Cic.: ornamenta triumphi Caesaris retinenda et custodienda curarat, Auct. b. Afr.: codicilli tam diu custoditi, Suet. – v. lebl. Subjj., faces ignem assiduā concussione custodiunt, Plin. ep. – insbes., vor dem Verderben bewahren, konservieren, poma in melle, Col.: leporis pulmones sale, Plin.: v. lebl. Subjj., ladanum custodit nigritiam capillorum, Plin. – et quaerendi et custodiendi scientia, die Kunst (Vermögen) zu erwerben u. zu erhalten, Sen. ep. 101, 2. – β) abstr. Objj.: alqd percipere animo et memoriā c., s. Cic. de or. 1, 127: c. alqd litteris, s. Cic. de or. 2, 7: u. v. lebl. Subjj., ita a natura comparatum est, ut altius iniuriae quam merita descendant et illa cito defluant, has tenax memoria custodiat, Sen. de ben. 1, 1, 8: herba loci nomen custodiens, Plin. 37, 102. – c) gefänglich verwahren, in Haft halten, gefangen halten, Domitium, Caes.: ducem praedonum, Cic.: obsides Aeduis custodiendos tradere, Caes. – alqm honorate, in ehrenvoller Haft halten, Tac.: alqm publice, Cic.: legatos separatim, Liv. – neque in proximam noctem ubi satis tuto custodiretur, expediebant, Liv.: custodiri in carcere, Suet.: custodiri domibus magistratuum, Tac.: custodiri Syracusis, Cic.: per municipia custodiri, Vell.; vgl. per Latinos populos custodiendos dari, Liv. – noctu nervo vinctum custodiri, Plaut. – m. Ang. des Grundes durch quasi u. Konj., Pansae quidem adeo suspecta mors fuit, ut Glyco medicus custoditus sit, quasi venenum vulneri indidisset, Suet.: Arionem quasi falleret, custodiri iussit, Gell. – / Synk. Imperf. custodibat, Porphyr. Hor. carm. 3, 16, 5 u. custodibant, Catull. 64, 319. – vulg. Fut. Akt. custodibo, Itala (psalt. Veron.) psalm. 118, 17; 118, 134; 118, 136: custodibit, Itala (Germ.) 4 Esdr. 13, 23: custodibunt, Itala (Vindob.) prov. 4, 8. – arch. Fut. Pass. custodibitur, Plaut. capt. 729.

Latin > Chinese

custodio, is, ivi, itum, ire. 4. :: 看守。守。 — sermones 窺聽人言。— ferias 守封印之日。Custodi hoc ab eo 守此于彼可也。Nomen loci custodit haec herba 此草隨生之處而名。Custodibitur pro Custodietur.