gratus: Difference between revisions
m (Text replacement - "]]>" to "]]") |
(D_4) |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{Lewis | {{Lewis | ||
|lshtext=<b>grātus</b>: a, um, adj. Sanscr. har-jami, [[love]], [[desire]]; Gr. [[χαίρω]], [[χάρμα]], [[χάρις]].<br /><b>I</b> Pass., [[beloved]], [[dear]], [[acceptable]], [[pleasing]], [[agreeable]] (syn.: [[acceptus]], jucundus, [[optatus]], [[dulcis]], [[blandus]], [[suavis]]; in this signif. in [[ante]]-Aug. [[prose]], viz. in Cic. and Cæs., [[only]] of things; [[gratiosus]], [[mostly]] of persons).<br /> <b>A</b> Of things: non [[ille]] ([[amor]] [[tuus]]) [[quidem]] mihi [[ignotus]], sed [[tamen]] [[gratus]] et [[optatus]]: dicerem jucundus, [[nisi]] id [[verbum]] in omne [[tempus]] perdidissem, Cic. Fam. 5, 15, 1; cf.: illud [[tamen]] dicam, mihi id, [[quod]] fecisti, esse gratissimum. Tale [[enim]] tuum judicium non potest mihi non [[summe]] esse jucundum. Quod cum ita [[sit]], esse gratum [[necesse]] est, id. ib. 13, 8, 2: ista [[veritas]], [[etiam]] si jucunda non est, mihi [[tamen]] grata est, id. Att. 3, 24, 2; cf. also: cujus officia jucundiora [[licet]] [[saepe]] mihi fuerint, [[numquam]] [[tamen]] gratiora, id. Fam. 4, 6, 1: quae omnia mihi jucunda, hoc extremum [[etiam]] gratum fuit, id. ib. 10, 3, 1; so corresp. or [[connected]] [[with]] jucundus, id. ib. 1, 17, 6; id. Rosc. Am. 18, 51; id. Cat. 4, 1, 1; Plin. 26, 3, 8, § 14; Plin. Ep. 5, 3, 1; 8, 23, 5: [[quid]] est, [[quod]] aut [[populo]] Romano gratius esse debeat aut sociis exterisque nationibus optatius esse possit, Cic. Div. in Caecil. 3, 7; so [[with]] [[optatus]] cf. [[above]], the [[passage]] Cic. Fam. 5, 15, 1: [[quod]] approbaris, id gratum acceptumque habendum. id. Tusc. 5, 15, 45; cf.: mihi pol grata acceptaque hujus est [[benignitas]], Plaut. Stich. 1, 1, 49; Cat. 96, 1: [[munus]] eorum gratum acceptumque esse, Nep. Hann. 7; [[rarely]] in the [[contrary]] [[order]]: quorum mihi Dona [[accepta]] et grata [[habeo]], tuaque ingrata, Plaut. Truc. 2, 7, 56: Tox. Credidi gratum [[fore]] Beneficium [[meum]] [[apud]] te. Do. Immo [[equidem]] gratiam [[tibi]] [[habeo]], id. Pers. 4, 7, 8; cf.: grata [[tibi]] esse mea officia non [[miror]]: cognovi [[enim]] te gratissimum omnium, etc., Cic. Fam. 5, 11, 1: [[quam]] multi, ut [[Galli]], ut [[Poeni]] homines immolare et pium et diis immortalibus gratissimum esse duxerunt! Cic. Rep. 3, 9; cf. Caes. B. G. 6, 16, 5; Cic. ap. Non. 398, 28 (Rep. 6, 2 Mos.); cf. in comp.: sedere in his scholis gratius erat [[quam]] [[ire]] per solitudines, etc., Plin. 26, 2, 6, § 11; cf. also: [[hedera]] est gratissima Baccho, Ov. F. 3, 767: dapibus supremi Grata [[testudo]] Jovis, Hor. C. 1, 32, 14: eoque erat cujusque gratior in re publica [[virtus]], [[quod]], etc., Cic. Rep. 2, 34 fin.; 2, 35: o [[diva]], gratum quae regis [[Antium]], Hor. C. 1, 35, 1; cf.: grato sub antro, id. ib. 1, 5, 3: [[locus]], id. Ep. 2, 2, 46: [[tempus]], id. ib. 2, 2, 198: [[hora]], id. ib. 1, 4, 14: [[dies]], id. C. 4, 5, 7: lux, id. S. 1, 5, 39: nox, id. Carm. Sec. 23: carmina, id. C. 1, 15, 14; 3, 11, 23: artes, id. ib. 4, 13, 22: [[error]] mentis, id. Ep. 2, 2, 140: [[protervitas]], id. C. 1, 19, 7 et saep.: feceris, si de re publica [[quid]] sentias explicaris, nobis gratum omnibus, [[will]] do us all a [[favor]], Cic. Rep. 1, 21 fin.; cf.: [[quamobrem]] utrique [[nostrum]] gratum [[admodum]] feceris, id. Lael. 4, 16: [[quod]] si eum interfecerit, multis [[sese]] nobilibus gratum esse facturum, Caes. B. G. 1, 44, 20: [[quapropter]] gratissimum mihi feceris, si curaris, ut, etc. ... Hoc mihi gratius facere [[nihil]] potes, a [[very]] [[great]] [[favor]] ... no greater [[favor]], Cic. Fam. 13, 44: is [[adulescens]] ita locatus est, ut, quae rebus grata erant, gratiora verbis faceret, Liv. 45, 13, 13: gratum elocuta consiliantibus Junone divis, [[something]] [[pleasant]], Hor. C. 3, 3, 17.—<br /> <b>B</b> Of [[living]] beings.<br /> <b>(a)</b> With dat.: [[Herophile]] Phoebo grata, Tib. 2, 5, 68; cf.: [[vates]] diis gratissima, Ov. F. 1, 585; and: superis deorum [[gratus]] ([[Mercurius]]) et imis, Hor. C. 1, 10, 20: [[donec]] [[gratus]] eram [[tibi]], id. ib. 3, 9, 1; cf. Prop. 1, 2, 31: [[gratus]] Alexandro regi Magno fuit [[ille]] [[Choerilus]], Hor. Ep. 2, 1, 232; Suet. Caes. 27: cui (Maecenati) cum se gratum et [[acceptum]] in modum amici videret, id. Gramm. 21: filio ejus Fausto gratissimus fuit, id. ib. 12: ([[cervus]]) [[gratus]] erat [[tibi]], Ov. M. 10, 121.—<br /> <b>(b)</b> Absol.: [[olim]] [[gratus]] eram, Prop. 1, 12, 7; Hor. C. 4, 6, 21: [[conviva]], id. S. 2, 2, 119: comitum gratissime, Ov. M. 14, 221; cf.: juvenum gratissime [[Crantor]], id. ib. 12, 367: o mihi de fratris [[longe]] gratissime [[natis]], id. ib. 12, 586: [[quaestor]] consulibus suis non [[minus]] jucundus et [[gratus]] [[quam]] usui fuit, Plin. Ep. 8, 23, 5.—Hence, subst.: grātus, i, m., a favorite, [[darling]]: [[quam]] (classem) non amicorum sed gratorum appellabat, Suet. Tib. 46 fin.<br /><b>II</b> Act., [[thankful]], [[grateful]]; thankworthy, [[deserving]] or procuring [[thanks]] (beneficii [[memor]]): cognovi te gratissimum omnium: nec [[enim]] tu mihi habuisti [[modo]] gratiam, [[verum]] [[etiam]] cumulatissime retulisti, Cic. Fam. 5, 11, 1; cf. id. Leg. 1, 18, 49: [[quamquam]] gratiarum actionem a te non desiderabam, cum te re ipsa [[atque]] [[animo]] scirem esse gratissimum, [[tamen]], etc., id. Fam. 10, 19, 1: si [[bene]] de me meritis gratum me [[praebeo]], etc., id. Planc. 38, 91 (v. Krebs, Antibarb. p. 508); cf.: ut grati ac memores beneficii esse videantur, id. Agr. 2, 8, 21: Hegesaratus, magnis meis beneficiis [[ornatus]] in consulatu suo, [[memor]] et [[gratus]] fuit, id. Fam. 13, 25; cf. also id. Att. 9, 11, A, 3: tu [[quam]] [[gratus]] [[erga]] me fueris, [[ipse]] existimare potes, id. Fam. 5, 5, 2; cf.: ut [[quam]] gratissimus [[erga]] te esse cognoscerer, id. ib. 1, 5, 1; Quint. 11, 2, 12: gratiorem me esse in te, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 1: si [[quod]] adest gratum juvat, Hor. S. 2, 6, 13; id. C. 1, 12, 39: [[laudo]] vos, [[Quirites]], cum gratissimis animis prosequimini [[nomen]] clarissimi adolescentis, Cic. Phil. 4, 1, 3; cf. id. ib. 14, 11, 30, and 10, 3, 7: tu, quamcumque [[deus]] [[tibi]] fortunaverit horam, gratā sume manu, Hor. Ep. 1, 11, 23: [[quod]] [[tamen]] [[nunc]] faciam: tum, cum gratum mihi esse potuit, nolui, i. e. [[might]] [[have]] procured me [[thanks]], Ter. Heaut. 2, 3, 21: est [[istuc]] datum Profecto, ut grata mihi sint, quae [[facio]], omnia, id. Eun. 3, 1, 6 Ruhnk.; cf.: didicisse, [[quam]] [[sit]] re pulchrum, beneficio gratum, [[fama]] gloriosum, tyrannum occidere, [[productive]] of [[gratitude]], Cic. Phil. 2, 46, 117: pro quibus beneficiis vix [[satis]] [[gratus]] videar, Sall. H. 2, 41, 5 Dietsch.— Hence, adv.: grātē.<br /> <b>1</b> (Acc. to I. = jucunde.) With [[pleasure]], [[agreeably]], [[willingly]] ([[rare]] in the [[class]]. [[period]]): praeterita [[grate]] meminit et, etc., Cic. Fin. 1, 19, 62: liberti pupillorum [[grate]] facient, si, etc., Dig. 26, 10, 3: [[insignis]] haec [[munificentia]] ... nec a debitoribus [[magis]] [[quam]] a creditoribus gratius excepta, Just. 12, 11, 2: gratissime provocari, Macr. S. 7, 2.—<br /> <b>2</b> (Acc. to II.) Thankfully, [[gratefully]] ([[class]].): aliquid et [[grate]] et pie facere, Cic. Planc. 41, 98; cf.: [[quid]] pie, [[quid]] [[grate]], [[quid]] [[humaniter]], aut fecerit aut tulerit, id. de Or. 2, 11, 46; Suet. Aug. 66: natales [[grate]] numeras, Hor. Ep. 2, 2, 210: [[beneficium]] qui dat, vult accipi [[grate]], Sen. Ben. 2, 31: aliquid recipere, Suet. Ner. 22; and in [[sup]].: id [[munus]] [[inter]] censoria [[opera]] gratissime [[acceptum]] est, Plin. 7, 60, 60, § 214. | |lshtext=<b>grātus</b>: a, um, adj. Sanscr. har-jami, [[love]], [[desire]]; Gr. [[χαίρω]], [[χάρμα]], [[χάρις]].<br /><b>I</b> Pass., [[beloved]], [[dear]], [[acceptable]], [[pleasing]], [[agreeable]] (syn.: [[acceptus]], jucundus, [[optatus]], [[dulcis]], [[blandus]], [[suavis]]; in this signif. in [[ante]]-Aug. [[prose]], viz. in Cic. and Cæs., [[only]] of things; [[gratiosus]], [[mostly]] of persons).<br /> <b>A</b> Of things: non [[ille]] ([[amor]] [[tuus]]) [[quidem]] mihi [[ignotus]], sed [[tamen]] [[gratus]] et [[optatus]]: dicerem jucundus, [[nisi]] id [[verbum]] in omne [[tempus]] perdidissem, Cic. Fam. 5, 15, 1; cf.: illud [[tamen]] dicam, mihi id, [[quod]] fecisti, esse gratissimum. Tale [[enim]] tuum judicium non potest mihi non [[summe]] esse jucundum. Quod cum ita [[sit]], esse gratum [[necesse]] est, id. ib. 13, 8, 2: ista [[veritas]], [[etiam]] si jucunda non est, mihi [[tamen]] grata est, id. Att. 3, 24, 2; cf. also: cujus officia jucundiora [[licet]] [[saepe]] mihi fuerint, [[numquam]] [[tamen]] gratiora, id. Fam. 4, 6, 1: quae omnia mihi jucunda, hoc extremum [[etiam]] gratum fuit, id. ib. 10, 3, 1; so corresp. or [[connected]] [[with]] jucundus, id. ib. 1, 17, 6; id. Rosc. Am. 18, 51; id. Cat. 4, 1, 1; Plin. 26, 3, 8, § 14; Plin. Ep. 5, 3, 1; 8, 23, 5: [[quid]] est, [[quod]] aut [[populo]] Romano gratius esse debeat aut sociis exterisque nationibus optatius esse possit, Cic. Div. in Caecil. 3, 7; so [[with]] [[optatus]] cf. [[above]], the [[passage]] Cic. Fam. 5, 15, 1: [[quod]] approbaris, id gratum acceptumque habendum. id. Tusc. 5, 15, 45; cf.: mihi pol grata acceptaque hujus est [[benignitas]], Plaut. Stich. 1, 1, 49; Cat. 96, 1: [[munus]] eorum gratum acceptumque esse, Nep. Hann. 7; [[rarely]] in the [[contrary]] [[order]]: quorum mihi Dona [[accepta]] et grata [[habeo]], tuaque ingrata, Plaut. Truc. 2, 7, 56: Tox. Credidi gratum [[fore]] Beneficium [[meum]] [[apud]] te. Do. Immo [[equidem]] gratiam [[tibi]] [[habeo]], id. Pers. 4, 7, 8; cf.: grata [[tibi]] esse mea officia non [[miror]]: cognovi [[enim]] te gratissimum omnium, etc., Cic. Fam. 5, 11, 1: [[quam]] multi, ut [[Galli]], ut [[Poeni]] homines immolare et pium et diis immortalibus gratissimum esse duxerunt! Cic. Rep. 3, 9; cf. Caes. B. G. 6, 16, 5; Cic. ap. Non. 398, 28 (Rep. 6, 2 Mos.); cf. in comp.: sedere in his scholis gratius erat [[quam]] [[ire]] per solitudines, etc., Plin. 26, 2, 6, § 11; cf. also: [[hedera]] est gratissima Baccho, Ov. F. 3, 767: dapibus supremi Grata [[testudo]] Jovis, Hor. C. 1, 32, 14: eoque erat cujusque gratior in re publica [[virtus]], [[quod]], etc., Cic. Rep. 2, 34 fin.; 2, 35: o [[diva]], gratum quae regis [[Antium]], Hor. C. 1, 35, 1; cf.: grato sub antro, id. ib. 1, 5, 3: [[locus]], id. Ep. 2, 2, 46: [[tempus]], id. ib. 2, 2, 198: [[hora]], id. ib. 1, 4, 14: [[dies]], id. C. 4, 5, 7: lux, id. S. 1, 5, 39: nox, id. Carm. Sec. 23: carmina, id. C. 1, 15, 14; 3, 11, 23: artes, id. ib. 4, 13, 22: [[error]] mentis, id. Ep. 2, 2, 140: [[protervitas]], id. C. 1, 19, 7 et saep.: feceris, si de re publica [[quid]] sentias explicaris, nobis gratum omnibus, [[will]] do us all a [[favor]], Cic. Rep. 1, 21 fin.; cf.: [[quamobrem]] utrique [[nostrum]] gratum [[admodum]] feceris, id. Lael. 4, 16: [[quod]] si eum interfecerit, multis [[sese]] nobilibus gratum esse facturum, Caes. B. G. 1, 44, 20: [[quapropter]] gratissimum mihi feceris, si curaris, ut, etc. ... Hoc mihi gratius facere [[nihil]] potes, a [[very]] [[great]] [[favor]] ... no greater [[favor]], Cic. Fam. 13, 44: is [[adulescens]] ita locatus est, ut, quae rebus grata erant, gratiora verbis faceret, Liv. 45, 13, 13: gratum elocuta consiliantibus Junone divis, [[something]] [[pleasant]], Hor. C. 3, 3, 17.—<br /> <b>B</b> Of [[living]] beings.<br /> <b>(a)</b> With dat.: [[Herophile]] Phoebo grata, Tib. 2, 5, 68; cf.: [[vates]] diis gratissima, Ov. F. 1, 585; and: superis deorum [[gratus]] ([[Mercurius]]) et imis, Hor. C. 1, 10, 20: [[donec]] [[gratus]] eram [[tibi]], id. ib. 3, 9, 1; cf. Prop. 1, 2, 31: [[gratus]] Alexandro regi Magno fuit [[ille]] [[Choerilus]], Hor. Ep. 2, 1, 232; Suet. Caes. 27: cui (Maecenati) cum se gratum et [[acceptum]] in modum amici videret, id. Gramm. 21: filio ejus Fausto gratissimus fuit, id. ib. 12: ([[cervus]]) [[gratus]] erat [[tibi]], Ov. M. 10, 121.—<br /> <b>(b)</b> Absol.: [[olim]] [[gratus]] eram, Prop. 1, 12, 7; Hor. C. 4, 6, 21: [[conviva]], id. S. 2, 2, 119: comitum gratissime, Ov. M. 14, 221; cf.: juvenum gratissime [[Crantor]], id. ib. 12, 367: o mihi de fratris [[longe]] gratissime [[natis]], id. ib. 12, 586: [[quaestor]] consulibus suis non [[minus]] jucundus et [[gratus]] [[quam]] usui fuit, Plin. Ep. 8, 23, 5.—Hence, subst.: grātus, i, m., a favorite, [[darling]]: [[quam]] (classem) non amicorum sed gratorum appellabat, Suet. Tib. 46 fin.<br /><b>II</b> Act., [[thankful]], [[grateful]]; thankworthy, [[deserving]] or procuring [[thanks]] (beneficii [[memor]]): cognovi te gratissimum omnium: nec [[enim]] tu mihi habuisti [[modo]] gratiam, [[verum]] [[etiam]] cumulatissime retulisti, Cic. Fam. 5, 11, 1; cf. id. Leg. 1, 18, 49: [[quamquam]] gratiarum actionem a te non desiderabam, cum te re ipsa [[atque]] [[animo]] scirem esse gratissimum, [[tamen]], etc., id. Fam. 10, 19, 1: si [[bene]] de me meritis gratum me [[praebeo]], etc., id. Planc. 38, 91 (v. Krebs, Antibarb. p. 508); cf.: ut grati ac memores beneficii esse videantur, id. Agr. 2, 8, 21: Hegesaratus, magnis meis beneficiis [[ornatus]] in consulatu suo, [[memor]] et [[gratus]] fuit, id. Fam. 13, 25; cf. also id. Att. 9, 11, A, 3: tu [[quam]] [[gratus]] [[erga]] me fueris, [[ipse]] existimare potes, id. Fam. 5, 5, 2; cf.: ut [[quam]] gratissimus [[erga]] te esse cognoscerer, id. ib. 1, 5, 1; Quint. 11, 2, 12: gratiorem me esse in te, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 1: si [[quod]] adest gratum juvat, Hor. S. 2, 6, 13; id. C. 1, 12, 39: [[laudo]] vos, [[Quirites]], cum gratissimis animis prosequimini [[nomen]] clarissimi adolescentis, Cic. Phil. 4, 1, 3; cf. id. ib. 14, 11, 30, and 10, 3, 7: tu, quamcumque [[deus]] [[tibi]] fortunaverit horam, gratā sume manu, Hor. Ep. 1, 11, 23: [[quod]] [[tamen]] [[nunc]] faciam: tum, cum gratum mihi esse potuit, nolui, i. e. [[might]] [[have]] procured me [[thanks]], Ter. Heaut. 2, 3, 21: est [[istuc]] datum Profecto, ut grata mihi sint, quae [[facio]], omnia, id. Eun. 3, 1, 6 Ruhnk.; cf.: didicisse, [[quam]] [[sit]] re pulchrum, beneficio gratum, [[fama]] gloriosum, tyrannum occidere, [[productive]] of [[gratitude]], Cic. Phil. 2, 46, 117: pro quibus beneficiis vix [[satis]] [[gratus]] videar, Sall. H. 2, 41, 5 Dietsch.— Hence, adv.: grātē.<br /> <b>1</b> (Acc. to I. = jucunde.) With [[pleasure]], [[agreeably]], [[willingly]] ([[rare]] in the [[class]]. [[period]]): praeterita [[grate]] meminit et, etc., Cic. Fin. 1, 19, 62: liberti pupillorum [[grate]] facient, si, etc., Dig. 26, 10, 3: [[insignis]] haec [[munificentia]] ... nec a debitoribus [[magis]] [[quam]] a creditoribus gratius excepta, Just. 12, 11, 2: gratissime provocari, Macr. S. 7, 2.—<br /> <b>2</b> (Acc. to II.) Thankfully, [[gratefully]] ([[class]].): aliquid et [[grate]] et pie facere, Cic. Planc. 41, 98; cf.: [[quid]] pie, [[quid]] [[grate]], [[quid]] [[humaniter]], aut fecerit aut tulerit, id. de Or. 2, 11, 46; Suet. Aug. 66: natales [[grate]] numeras, Hor. Ep. 2, 2, 210: [[beneficium]] qui dat, vult accipi [[grate]], Sen. Ben. 2, 31: aliquid recipere, Suet. Ner. 22; and in [[sup]].: id [[munus]] [[inter]] censoria [[opera]] gratissime [[acceptum]] est, Plin. 7, 60, 60, § 214. | ||
}} | |||
{{Gaffiot | |||
|gf=(1) <b>grātus</b>,⁷ a, um,<br /><b>1</b> agréable, bienvenu, qui reçoit bon accueil : [[nihil]] erat [[quod]] [[aut]] patri gratius [[aut]] [[sibi]] jucundius facere posset Cic. Amer. 51, il ne pouvait [[rien]] faire qui fût ou [[plus]] agréable à son père ou [[plus]] attrayant pour lui-même ; ([[amor]] [[tuus]] [[mihi]] [[est]]) [[gratus]] et [[optatus]], dicerem [[jucundus]] [[nisi]]... Cic. Fam. 5, 15, 1, (ce témoignage de ton amitié) [[est]] le bienvenu et comble mes vœux, je dirais qu’il me cause du plaisir, si [ce mot n’était à jamais perdu pour moi] ; [[aliquid]] gratum acceptumque habere Cic. Tusc. 5, 45, tenir une chose pour agréable et bien venue ; homines immolare diis immortalibus gratissimum [[esse]] duxerunt Cic. Rep. 3, 15, ils crurent que les sacrifices humains étaient très agréables aux dieux, cf. Cæs. G. 6, 16, 5 ; eoque erat cujusque gratior in re publica [[virtus]], [[quod]]... Cic. Rep. 2, 59, et les vertus politiques de chacun trouvaient d’autant meilleur accueil que... ; gratum [[est]] [[quod]] volunt Cic. Br. 68, applaudissons à leur intention || [avec noms de pers.] : [[gratus]] [[conviva]] Hor. S. 2, 2, 119, convive bienvenu ; [[gratus]] Alexandro regi fuit Chœrilus Hor. Ep. 2, 1, 232, Chœrilus trouva bon accueil auprès du roi Alexandre ; [[classis]] [[non]] amicorum, [[sed]] gratorum Suet. Tib. 46, la classe [[non]] des amis, mais des bienvenus<br /><b>2</b> aimable, charmant : [[gratus]] [[locus]] Hor. Ep. 2, 2, 46, charmant endroit, cf. Hor. O. 1, 35, 1, etc.<br /><b>3</b> accepté avec reconnaissance, cher, précieux, dont on a de la gratitude : ista [[veritas]], [[etiam]] si jucunda [[non]] [[est]], [[mihi]] [[tamen]] grata [[est]] Cic. Att. 3, 24, 2, [[cette]] vérité, même si elle n’[[est]] pas attrayante, ne laisse pas de m’être précieuse ; [[ejus]] officia jucundiora sæpe [[mihi]] fuerunt, [[numquam]] [[tamen]] gratiora Cic. Fam. 4, 6, 1, ses services m’ont souvent causé [[plus]] de plaisir, mais jamais ils ne m’ont été [[plus]] chers ; quæ [[omnia]] [[mihi]] jucunda, [[hoc]] [[extremum]] [[etiam]] gratum fuit Cic. Fam. 10, 3, 1, tous ces renseignements m’ont causé du plaisir, le dernier, je l’ai même reçu avec gratitude ; facere alicui gratum, gratissimum, pergratum, faire plaisir à qqn (le [[plus]] grand, un très grand plaisir), obliger qqn beaucoup : Cic. Læl. 16 ; Att. 8, 2, 2, etc. ; Cæs. G. 1, 44, 12<br /><b>4</b> reconnaissant : gratissimus hominum Cic. Fam. 5, 11, 1, le [[plus]] reconnaissant des hommes, cf. Cic. Leg. 1, 49 ; Fam. 10, 19, 1, etc. ; gratum se præbere alicui Cic. Planc. 91, se montrer reconnaissant à qqn ; [[gratus]] [[erga]] aliquem Cic. Fam. 5, 5, 2, etc. ; in aliquem Cic. Planc. 77 ; in [[aliquo]] Cic. Fam. 3, 8, 3, reconnaissant envers qqn, à [[propos]] de qqn ; [[pro]] [[aliqua]] re Sall. H. 2, 47, 5, pour qqch. || grato [[animo]] Cic. Br. 5, avec reconnaissance ; gratissimo [[animo]], gratissimis animis [pluralité] Cic. [[Sulla]] 72 ; Phil. 4, 3, avec la [[plus]] [[grande]] reconnaissance ; gratissima [[memoria]] omnium civium Cic. Phil. 10, 7, le souvenir si reconnaissant de tous les citoyens ; grata manu Hor. Ep. 1, 11, 23, d’une main reconnaissante. | |||
}} | }} | ||
Revision as of 06:55, 14 August 2017
Latin > English (Lewis & Short)
grātus: a, um, adj. Sanscr. har-jami, love, desire; Gr. χαίρω, χάρμα, χάρις.
I Pass., beloved, dear, acceptable, pleasing, agreeable (syn.: acceptus, jucundus, optatus, dulcis, blandus, suavis; in this signif. in ante-Aug. prose, viz. in Cic. and Cæs., only of things; gratiosus, mostly of persons).
A Of things: non ille (amor tuus) quidem mihi ignotus, sed tamen gratus et optatus: dicerem jucundus, nisi id verbum in omne tempus perdidissem, Cic. Fam. 5, 15, 1; cf.: illud tamen dicam, mihi id, quod fecisti, esse gratissimum. Tale enim tuum judicium non potest mihi non summe esse jucundum. Quod cum ita sit, esse gratum necesse est, id. ib. 13, 8, 2: ista veritas, etiam si jucunda non est, mihi tamen grata est, id. Att. 3, 24, 2; cf. also: cujus officia jucundiora licet saepe mihi fuerint, numquam tamen gratiora, id. Fam. 4, 6, 1: quae omnia mihi jucunda, hoc extremum etiam gratum fuit, id. ib. 10, 3, 1; so corresp. or connected with jucundus, id. ib. 1, 17, 6; id. Rosc. Am. 18, 51; id. Cat. 4, 1, 1; Plin. 26, 3, 8, § 14; Plin. Ep. 5, 3, 1; 8, 23, 5: quid est, quod aut populo Romano gratius esse debeat aut sociis exterisque nationibus optatius esse possit, Cic. Div. in Caecil. 3, 7; so with optatus cf. above, the passage Cic. Fam. 5, 15, 1: quod approbaris, id gratum acceptumque habendum. id. Tusc. 5, 15, 45; cf.: mihi pol grata acceptaque hujus est benignitas, Plaut. Stich. 1, 1, 49; Cat. 96, 1: munus eorum gratum acceptumque esse, Nep. Hann. 7; rarely in the contrary order: quorum mihi Dona accepta et grata habeo, tuaque ingrata, Plaut. Truc. 2, 7, 56: Tox. Credidi gratum fore Beneficium meum apud te. Do. Immo equidem gratiam tibi habeo, id. Pers. 4, 7, 8; cf.: grata tibi esse mea officia non miror: cognovi enim te gratissimum omnium, etc., Cic. Fam. 5, 11, 1: quam multi, ut Galli, ut Poeni homines immolare et pium et diis immortalibus gratissimum esse duxerunt! Cic. Rep. 3, 9; cf. Caes. B. G. 6, 16, 5; Cic. ap. Non. 398, 28 (Rep. 6, 2 Mos.); cf. in comp.: sedere in his scholis gratius erat quam ire per solitudines, etc., Plin. 26, 2, 6, § 11; cf. also: hedera est gratissima Baccho, Ov. F. 3, 767: dapibus supremi Grata testudo Jovis, Hor. C. 1, 32, 14: eoque erat cujusque gratior in re publica virtus, quod, etc., Cic. Rep. 2, 34 fin.; 2, 35: o diva, gratum quae regis Antium, Hor. C. 1, 35, 1; cf.: grato sub antro, id. ib. 1, 5, 3: locus, id. Ep. 2, 2, 46: tempus, id. ib. 2, 2, 198: hora, id. ib. 1, 4, 14: dies, id. C. 4, 5, 7: lux, id. S. 1, 5, 39: nox, id. Carm. Sec. 23: carmina, id. C. 1, 15, 14; 3, 11, 23: artes, id. ib. 4, 13, 22: error mentis, id. Ep. 2, 2, 140: protervitas, id. C. 1, 19, 7 et saep.: feceris, si de re publica quid sentias explicaris, nobis gratum omnibus, will do us all a favor, Cic. Rep. 1, 21 fin.; cf.: quamobrem utrique nostrum gratum admodum feceris, id. Lael. 4, 16: quod si eum interfecerit, multis sese nobilibus gratum esse facturum, Caes. B. G. 1, 44, 20: quapropter gratissimum mihi feceris, si curaris, ut, etc. ... Hoc mihi gratius facere nihil potes, a very great favor ... no greater favor, Cic. Fam. 13, 44: is adulescens ita locatus est, ut, quae rebus grata erant, gratiora verbis faceret, Liv. 45, 13, 13: gratum elocuta consiliantibus Junone divis, something pleasant, Hor. C. 3, 3, 17.—
B Of living beings.
(a) With dat.: Herophile Phoebo grata, Tib. 2, 5, 68; cf.: vates diis gratissima, Ov. F. 1, 585; and: superis deorum gratus (Mercurius) et imis, Hor. C. 1, 10, 20: donec gratus eram tibi, id. ib. 3, 9, 1; cf. Prop. 1, 2, 31: gratus Alexandro regi Magno fuit ille Choerilus, Hor. Ep. 2, 1, 232; Suet. Caes. 27: cui (Maecenati) cum se gratum et acceptum in modum amici videret, id. Gramm. 21: filio ejus Fausto gratissimus fuit, id. ib. 12: (cervus) gratus erat tibi, Ov. M. 10, 121.—
(b) Absol.: olim gratus eram, Prop. 1, 12, 7; Hor. C. 4, 6, 21: conviva, id. S. 2, 2, 119: comitum gratissime, Ov. M. 14, 221; cf.: juvenum gratissime Crantor, id. ib. 12, 367: o mihi de fratris longe gratissime natis, id. ib. 12, 586: quaestor consulibus suis non minus jucundus et gratus quam usui fuit, Plin. Ep. 8, 23, 5.—Hence, subst.: grātus, i, m., a favorite, darling: quam (classem) non amicorum sed gratorum appellabat, Suet. Tib. 46 fin.
II Act., thankful, grateful; thankworthy, deserving or procuring thanks (beneficii memor): cognovi te gratissimum omnium: nec enim tu mihi habuisti modo gratiam, verum etiam cumulatissime retulisti, Cic. Fam. 5, 11, 1; cf. id. Leg. 1, 18, 49: quamquam gratiarum actionem a te non desiderabam, cum te re ipsa atque animo scirem esse gratissimum, tamen, etc., id. Fam. 10, 19, 1: si bene de me meritis gratum me praebeo, etc., id. Planc. 38, 91 (v. Krebs, Antibarb. p. 508); cf.: ut grati ac memores beneficii esse videantur, id. Agr. 2, 8, 21: Hegesaratus, magnis meis beneficiis ornatus in consulatu suo, memor et gratus fuit, id. Fam. 13, 25; cf. also id. Att. 9, 11, A, 3: tu quam gratus erga me fueris, ipse existimare potes, id. Fam. 5, 5, 2; cf.: ut quam gratissimus erga te esse cognoscerer, id. ib. 1, 5, 1; Quint. 11, 2, 12: gratiorem me esse in te, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 10, 1: si quod adest gratum juvat, Hor. S. 2, 6, 13; id. C. 1, 12, 39: laudo vos, Quirites, cum gratissimis animis prosequimini nomen clarissimi adolescentis, Cic. Phil. 4, 1, 3; cf. id. ib. 14, 11, 30, and 10, 3, 7: tu, quamcumque deus tibi fortunaverit horam, gratā sume manu, Hor. Ep. 1, 11, 23: quod tamen nunc faciam: tum, cum gratum mihi esse potuit, nolui, i. e. might have procured me thanks, Ter. Heaut. 2, 3, 21: est istuc datum Profecto, ut grata mihi sint, quae facio, omnia, id. Eun. 3, 1, 6 Ruhnk.; cf.: didicisse, quam sit re pulchrum, beneficio gratum, fama gloriosum, tyrannum occidere, productive of gratitude, Cic. Phil. 2, 46, 117: pro quibus beneficiis vix satis gratus videar, Sall. H. 2, 41, 5 Dietsch.— Hence, adv.: grātē.
1 (Acc. to I. = jucunde.) With pleasure, agreeably, willingly (rare in the class. period): praeterita grate meminit et, etc., Cic. Fin. 1, 19, 62: liberti pupillorum grate facient, si, etc., Dig. 26, 10, 3: insignis haec munificentia ... nec a debitoribus magis quam a creditoribus gratius excepta, Just. 12, 11, 2: gratissime provocari, Macr. S. 7, 2.—
2 (Acc. to II.) Thankfully, gratefully (class.): aliquid et grate et pie facere, Cic. Planc. 41, 98; cf.: quid pie, quid grate, quid humaniter, aut fecerit aut tulerit, id. de Or. 2, 11, 46; Suet. Aug. 66: natales grate numeras, Hor. Ep. 2, 2, 210: beneficium qui dat, vult accipi grate, Sen. Ben. 2, 31: aliquid recipere, Suet. Ner. 22; and in sup.: id munus inter censoria opera gratissime acceptum est, Plin. 7, 60, 60, § 214.
Latin > French (Gaffiot 2016)
(1) grātus,⁷ a, um,
1 agréable, bienvenu, qui reçoit bon accueil : nihil erat quod aut patri gratius aut sibi jucundius facere posset Cic. Amer. 51, il ne pouvait rien faire qui fût ou plus agréable à son père ou plus attrayant pour lui-même ; (amor tuus mihi est) gratus et optatus, dicerem jucundus nisi... Cic. Fam. 5, 15, 1, (ce témoignage de ton amitié) est le bienvenu et comble mes vœux, je dirais qu’il me cause du plaisir, si [ce mot n’était à jamais perdu pour moi] ; aliquid gratum acceptumque habere Cic. Tusc. 5, 45, tenir une chose pour agréable et bien venue ; homines immolare diis immortalibus gratissimum esse duxerunt Cic. Rep. 3, 15, ils crurent que les sacrifices humains étaient très agréables aux dieux, cf. Cæs. G. 6, 16, 5 ; eoque erat cujusque gratior in re publica virtus, quod... Cic. Rep. 2, 59, et les vertus politiques de chacun trouvaient d’autant meilleur accueil que... ; gratum est quod volunt Cic. Br. 68, applaudissons à leur intention
