praedico

Latin > English

praedico praedicare, praedicavi, praedicatus V TRANS :: proclaim/declare/make known/publish/announce formally; praise/recommend; preach
praedico praedico praedicere, praedixi, praedictus V TRANS :: say beforehand, mention in advance; warn/predict/foretell; recommend/prescribe

Latin > English (Lewis & Short)

prae-dĭco: āvi, ātum, 1, v. a.
I To cry in public, make known by crying in public, to publish, proclaim.
   A Lit., of a public crier: ut praeco praedicat, Plaut. Bacch. 4, 7, 17: auctionem praedicem, ipse ut venditem, id. Stich. 1, 3, 41; cf.: si palam praeco praedicasset, Cic. Verr. 2, 3, 16, § 40; Cic. Quint. 15, 50; id. Off. 3, 13, 55; id. Fam. 5, 12, 8.—
   B Transf.
   1    In gen., to make publicly known, to announce, proclaim, to say, relate, state, declare (syn.: moneo, ante denuntio, Cic. Verr. 1, 12, 36; 1, 15, 43; class.): audes mihi praedicare id, Domi te esse? Plaut. Am. 2, 1, 11: vera praedico, id. ib. 3, 2, 20: aliam nunc mihi orationem despoliato praedicas, atque olim, you tell a different story, speak another language, id. As. 1, 3, 52: utrum taceamne an praedicem? Ter. Eun. 4, 4, 53: si quidem haec vera praedicat, id. And. 3, 1, 7.—With obj.-clause: qui ingenti magnitudine corporum Germanos esse praedicabant, Caes. B. G. 1, 39; Sall. C. 48, 9; Caes. B. C. 3, 106, 4: barbari paucitatemque nostrorum militum suis praedicaverunt, reported, id. B. G. 4, 34: injuriam in eripiendis legionibus praedicat, displays, id. B. C. 1, 32, 6: ut praedicas, as you assert, Cic. Cat. 1, 9, 23: quod mihi praedicabas vitium, id tibi est, that you attribute to me, Plaut. Am. 1, 1, 249: avus tuus tibi aediliciam praedicaret repulsam, would tell you of the repulse that P. Nasica suffered respecting the edileship, Cic. Planc. 21, 51.—
   2    In partic., to praise, laud, commend, vaunt, extol (syn.: laudo, celebro); constr. with aliquid (de aliquo), de aliquā re, and absol., Plaut. Merc. 2, 2, 18: quid ego ejus tibi nunc faciem praedicem aut laudem? Ter. Eun. 3, 5, 17: beata vita glorianda et praedicanda est, Cic. Tusc. 5, 17, 50; Plin. 19, 4, 19, § 57: aliquid miris laudibus, id. 25, 5, 18, § 40; 13, 24, 47, § 130; Plin. Ep. 1, 14, 10; Plaut. Trin. 2, 2, 54.—With obj.-clause: Galli se omnes ab Dite patre prognatos praedicant, Caes. B. G. 6, 17: quae de illo viro Sulla, quam graviter saepe praedicaverunt! Cic. Phil. 11, 13, 33: qui possit idem de se praedicare, numquam se plus agere, etc., id. Rep. 1, 17, 27; cf. id. Pis. 1, 2.—With de aliquā re: qui de meis in vos meritis praedicaturus non sum, Caes. B. C. 2, 32.—Absol.: qui benefacta sua verbis adornant, non ideo praedicare, quia fecerint, sed, ut praedicarent, fecisse creduntur, Plin. Ep. 1, 8, 15: verecundia in praedicando, Tac. Agr. 8 fin. —
   3    To preach the gospel (eccl. Lat.): evangelium, Vulg. Matt. 4, 23: baptismum, id. Marc. 1, 4; absol., id. Matt. 4, 17 et saep.—
II For praedicere, to foretell, predict (eccl. Lat.): persecutiones eos passuros praedicabat, Tert. Fug. in Persec. 6; so, persecutiones praedicatae, id. ib. 12.
prae-dīco: xi, ctum, 3, v. a.,
I to say or mention before or beforehand, to premise.
I In gen. (mostly post-Aug.; cf. praefor), Ter. And. 4, 4, 54: hoc primum in hac re praedico tibi, id. ib. 1, 1, 19: Davus dudum praedixit mihi, id. ib. 5, 1, 21; 1, 2, 34; Quint. 4, 2, 57: tria, quae praediximus, have mentioned before, id. 3, 6, 89; 2, 4, 24: praedicta ratio, id. 8, 6, 52: ratio ejus in medicinā similis praedictis. Plin. 33, 13, 37, § 136; Plin. Ep. 4, 14, 8.—
II In partic.
   A To foretell, predict; to forebode (class.): defectiones solis et lunae multo ante praedicere, Cic. Sen. 14, 49; so, eclipsim, Plin. 2, 12, 9, § 53: futura, Cic. Div. 1, 1, 2; Petr. 137 fin.: nihil adversi accidit non praedicente me, that I had not predicted, id. Fam. 6, 6: aliquid, Sen. Q. N. 2, 32, 5: malum hoc nobis De caelo tactas memini praedicere quercus, Verg. E. 1, 17: hos luctus, id. A. 3, 713.—
   B To give notice or warning of, to appoint, fix (mostly post-Aug.), Naev. ap. Non. 197, 16: ubi praetor reo atque accusatoribus diem praedixisset, Tac. A. 2, 79: praedictā die, id. ib. 11, 27: insula Batavorum in quam convenirent praedicta, id. ib. 2, 6; cf. Plin. 10, 23, 31, § 61: praedicta hora, Suet. Claud. 8.—
   C To say what one should do, to advise, warn, admonish, inform, charge, command (class.; syn.: praecipio, moneo); usually constr. with ut or ne: Pompeius suis praedixerat, ut, etc., Caes. B. C. 3, 92; Nep. Them. 7, 3; Liv. 2, 10, 4; 22, 60; 39, 19, 2: ei visam esse Junonem praedicere, ne id faceret, Cic. Div. 1, 24, 48; Liv. 10, 41: praedixit, ne destinatum iter peterent, Vell. 2, 82, 2; Tac. A. 13, 36; cf. in the abl. absol.: praedicto, ne in re publicā haberetur, id. ib. 16, 33.—With acc.: unum illud tibi ... Praedicam, Verg. A. 3, 436; cf. with an obj.-clause: Mummius jussit praedici conducentibus, si eas (statuas) perdidissent, novas eos reddituros, Vell. 1, 13, 4; absol. of a physician, Curt. 3, 6, 3.—
   D To proclaim, announce at an auction, etc. (cf. 1. praedico, I. A.): si in auctione praedictum est, ne, etc., Gai. Inst. 4, 126.—Hence, praedictus, a, um, P. a., previously named, before mentioned, preceding: vicina praedictae sed amplior virtus est, Quint. 8, 3, 83: nomen, id. 9, 3, 66: posterior ex praedictis locus, id. 2, 4, 24; 10, 1, 74: simul pedes, eques, classis aput praedictum amnem convenere, Tac. A. 1, 60; Plin. 10, 23, 31, § 76.—praedictum, i, n.
   A (Acc. to II. A.) A foretelling, prediction (class.; syn. praesagium): Chaldaeorum praedicta, Cic. Div. 2, 42, 89: astrologorum, id. ib. 2, 42, 88: vatum, id. Leg. 2, 12, 30; Verg. A. 4, 464: haruspicis, Suet. Oth. 6; Plin. 2, 7, 5, § 24: deorum, Val. Fl. 4, 460.—
   B (Acc. to II. C.) An order, command (Livian): praedictum erat dictatoris ne quid absente eo rei gereret, Liv. 23, 19, 5.—
   C An agreement, concert: velut ex praedicto, Liv. 33, 6, 8.

Latin > French (Gaffiot 2016)

(1) prædĭcō,⁹ āvī, ātum, āre, tr.,
1 dire à la face du public, proclamer, publier [en parl. du præco, crieur public] : Cic. Verr. 2, 3, 40 ; Off. 3, 55 ; Fam. 5, 12, 8 || dire devant tout le monde : ut prædicas Cic. Cat. 1, 23, comme tu le dis publiquement ; injuriam prædicat Cæs. C. 1, 32, 6, il signale hautement l’injustice || [avec prop. inf.] publier que, proclamer que : Cæs. G. 1, 39, 1 ; C. 3, 106, 4 ; de aliquo sic prædicare prop. inf. Cic. de Or. 2, 296, proclamer à propos de qqn que, cf. Cic. Rep. 1, 27 ; Crassus ab illa peste... infestissimus esse prædicabatur Cic. Sest. 39, ce fléau publiait que Crassus était acharné contre...
2 vanter, célébrer, prôner : virtutem alicujus Cic. Arch. 20, célébrer les mérites de qqn ; de suis virtutibus multa prædicavit Cæs. G. 1, 44, 1, il fit un grand étalage de ses mérites ; de meis in vos meritis prædicaturus non sum Cæs. C. 2, 32, 11, je ne veux pas prôner les services que je vous ai rendus || [avec attribut] : Galli se ab Dite patre prognatos prædicant Cæs. G. 6, 18, 1, les Gaulois se vantent de descendre de Pluton
3 prêcher : Eccl.
(2) prædīcō,¹⁰ dīxī, dictum, ĕre, tr.,
1 dire d’avance, dire préalablement, commencer par dire : Ter. Andr. 46 ; 793, etc.; hæc mihi prædicenda fuerunt Cic. de Or. 3, 37, j’ai dû dire cela préalablement, cf. Cic. Cat. 4, 6 ; Quint. 3, 6, 89 ; 4, 2, 57, etc. || [d’où] prædictus, a, um, mentionné précédemment, précité : Quint. 8, 3, 33 ; 9, 3, 66, etc.; Tac. Ann. 1, 60
2 prédire : multo ante aliquid Cic. CM 49, prédire qqch. longtemps à l’avance, cf. Cic. Div. 1, 128 || [avec prop. inf.] prédire que : Cic. Phil. 6, 5 ; Nep. Att. 16, 4
3 fixer d’avance, a) fixer, déterminer : prædicta die Tac. Ann. 11, 27, à un jour fixé d’avance ; insula Batavorum in quam convenirent prædicta Tac. Ann. 2, 6, on avait fixé l’île des Bataves comme point de réunion ; b) [avec ut, ne ] notifier, signifier, enjoindre que, que ne pas : Pompeius suis prædixerat, ut Cæs. C. 3, 92, 2, Pompée avait enjoint aux siens de, cf. Nep. Them. 7, 3 ; Liv. 2, 10, 4, etc.; prædicere, ne Cic. Div. 1, 48, ordonner de ne pas, cf. Liv. 21, 10, 4 || part. n. abl. abs. prædicto, ne... Tac. Ann. 16, 33, avec cette stipulation (sous la condition) que ne... pas.

Latin > German (Georges)

(1) prae-dico¹, āvī, ātum, āre, I) öffentlich ausrufen, -verkündigen, -bekanntmachen, A) eig.: a) v. Präko, auctionem, Plaut.: m. folg. Acc. u. Infin., non decumas frumenti sed dimidias venire partes, Cic.: m. folg. direkter Rede, quid autem tam absurdum quam si domini iussu ita praeco praedicet: ›domum pestilentem vendo‹, Cic. – b) v. einem Sklaven: peccatum uum, Donat. Ter. Andr. 3, 5, 12. – B) übtr.: 1) im allg., öffentlich, laut bekanntmachen, aussagen, äußern, erklären, behaupten, nachdrücklich hervorheben, vorstellen, vera, Ter.: alci vitium, beilegen, Plaut.: paucitatem nostrorum militum suis, Caes.: sua in eum perpetui temporis officia, Caes.: iniuriam in eripiendis legionibus praedicat, Caes. – m. dopp. Acc., patrem eius miserum praedicas, erklärst für usw., Plaut. most. 981. – m. folg. Acc. u. Infin., ipsum Crassum praedicantem audivi contumeliam illam sibi a Cicerone impositam esse, Sall.: atque ea iuventutis exercendae causā ac desidiae minuendae causā fieri praedicant, Caes.: de se autem hoc praedicat, Antiocho Aebutii servo se imperasse, ut etc., Cic.: im Passiv m. Nom. u. Infin., M. Crassus ab eadem illa peste infestissimus esse meis fortunis praedicabatur, Cic. Sest. 39. – absol., ut praedicas, Plaut. u. Cic.: ita praedicant, Ter. – 2) als t. t. der Kirchenspr., das Evangelium usw. verkündigen (predigen), Christum, Vulg. 1. Cor. 15, 12: evangelium, Lact. de mort. pers. 2, 4: paenitentiam (Buße), Ambros. in Luc. 2. § 68: verbum dei latroni, Sulp. Sev. vit. s. Mart. 5, 6: futura omnia Romae Lact. 4, 21, 2: absol., apostolos mittere ad praedicandum, Tert. de praescr. haer. 21 in. – 3) prägn., rühmend verkündigen, rühmlich erwähnen, rühmen, virtutem, Cic.: faciem alcis aut laudem alci (gegen jmd.), Ter.: laudes alcis, Nep.: alqd miris laudibus, Plin.: falsa de se, Cic.: gloriosius de se, Cic.: de suis laudibus, Caes.: nostra praedicabitur pugna, Cic.: praedicatus familiariter, geschildert, Plaut. – m. dopp. Acc., alqm liberatorem patriae, Nep.: Galli se omnes ab Dite prognatos praedicant, Caes. – im Passiv m. Nom. u. Infin., pulcherrima atque optima fuisse praedicatur Romana res publica, Augustin. de civ. dei 2, 18, 2. p. 75, 15 D.² – II) vorhersagen, vorherverkündigen, Hygin. fab. 14. p. 46, 12 Schm. Cypr. epist. 63, 7 u. 8: persecutiones, Tert. de fuga in persec. 6.
(2) prae-dīco², dīxī, dictum, ere, I) vorhersagen, Ter. u. Quint.: praediceres, du hättest es mir vorhersagen sollen, Ter.: quae cuncta fideli Priamides Helenus monitu praedixerat, Ov.: praedicta cornua (die angekündigten H.) quaerunt, Ov. – bes. v. Schriftsteller od. Redner, vorher bemerken, vorausschicken, cum praedixero positum insulae, Sall. hist. fr. 2, 1 (1): haec eo mihi praedicenda fuerunt, ut etc., Cic. de or. 3, 37: unum illud praedicendum videtur, cogitare me has nugas meas ita inscribere, Plin. ep. 4, 14, 8. – II) insbes.: A) etw. Zukünftiges voraussagen, vorhersagen, vorherverkündigen, prophezeien, futura, Cic.: defectiones solis, Cic.: defectus solis et lunae, Augustin.: malum, Verg.: quae mihi Phoebus Apollo praedixit, Verg. – m. folg. Acc. u. Infin., non enim Cicero ea solum, quae vivo se accĭderunt, futura (esse) praedixit, sed etiam etc., Nep. Att. 16, 4: ante praedico nihil M. Antonium eorum quae sunt legatis mandata, facturum (esse), Cic. Phil. 6, 5. – B) v. Schriftstellern, im vorigen-, kurz vorher-, oben anführen, -erwähnen, cum tot genera praedicta sint, Plin.: quae praediximus, Plin.: ut praediximus, Vell.: ut ante praedixi, Plin. ep.: bes. im Partic., praedictus = vorher angeführt, -erwähnt, -genannt, praed. locus, Vell.: praed. amnis, Tac.: posterior ex praedictis locis, Quint.: praedictae hostium latebrae, Liv.: Theopompus praedictis minor, Quint.: praedictis vitiis caret, Plin.; vgl. Nipperd. Tac. ann. 1, 60 u. Sillig Plin. 34, 136. – C) zu anderer Nachachtung bekanntmachen, a) = anzeigen, bestimmen, festsetzen, res divas, Naev. fr.: diem, v. Prätor, Tac.: horam, Suet. – b) befehlen, warnen, raten, Rat geben, einschärfen, m. ut od. ne od. ut ne u. Konj. (s. M. Müller Liv. 2, 10, 4. Fabri Liv. 21, 10, 4. Dräger Tac. ann. 13, 36), monere, praedicere, ut pontem ferro, igni interrumpant, Liv.: Pyrrho ut a veneno caveret praedixerunt, Liv.: eis praedixit, ut ne prius Lacedaemoniorum legatos di mitterent, quam etc., Nep.: Iunonem praedicere, ne faceret, Cic.: praedixisse se, ne Hamilcaris progeniem ad exercitum mitterent, Liv.: ne pugnam priores auderent, praedicit, Tac.: m. Infin., Plin. 14, 140: absol., moneo, praedico, ante denuntio, Cic. I. Verr. 36.