Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

praecipito

From LSJ
Revision as of 09:32, 15 August 2017 by Spiros (talk | contribs) (3_10)

Χρὴ τῶν ἀγαθῶν διακναιομένων πενθεῖν ὅστις χρηστὸς ἀπ' ἀρχῆς νενόμισται → When a good man is hurt, all who would be called good must suffer with him

Euripides, Alcestis, 109-11

Latin > English (Lewis & Short)

praecĭpĭto: āvi, ātum, 1, v. a. and n. praeceps,
I to throw or cast down headlong, to precipitate (class.; syn.. deicio, deturbo, proruo).
I Act.
   A Lit.: pilae in mare praecipitatae, Nep. Alcib. 6 fin.: truncas rupes in tecta domosque, Stat. Th. 10, 881: currum scopulis, hurl or dash against, Ov. M. 15, 518: pinus, Stat. Achill. 2, 546.— Freq. with se or pass. in middle sense: se e Leucade, Cic. Tusc. 4, 18, 41: se a tecto, Sen. Ep. 4, 4: se de turri, Liv. 23, 37: sese in fossas, Caes. B. C. 3, 69: praecipitasse se quosdam constabat (sc. de muro), threw themselves from the wall, Liv. 23, 19, 6; Hor. S. 2, 3, 277: plerique semet ipsi praecipitaverunt, Liv. 21, 14, 1: se in Tiberim, id. 4, 12, 11; Caes. B. G. 4, 15; Curt. 4, 16, 16; 6, 6, 32; Auct. B. Alex. 18: ubi Nilus praecipitans se fragore auditum accolis aufert, Plin. 6, 29, 35, § 118: praecipitare volens etiam pulcherrima, to throw overboard, Juv. 12, 38.—Mid.: cum alii super vallum praecipitarentur, threw themselves down, Sall. J. 58, 6; Ov. F. 4, 164; id. M. 7, 760; 11, 556: lux Praecipitatur aquis, sinks in the ocean, sets, id. ib. 4, 92; cf.: hac te praecipitato, run this way, for life! Ter. Ad. 4, 2, 36.—Absol.: si quando iis (parvis) ludentes minamur, praecipitaturos alicunde, extimescunt, that we will throw them down from any place (= nos eos dejecturos), Cic. Fin. 5, 11, 31.—
   2    Transf., in gen., to bend a thing down: vitem, Cato, R. R. 32, 2: partem (vitis), Col. 4, 20, 4: palmitem, id. 5, 6, 33.—
   B Trop.
   1    To throw, hurl, or cast down, to precipitate: praecipitari ex altissimo dignitatis gradu, Cic. Dom. 37, 98; cf.: in tanta mala praeeipitatus ex patrio regno, Sall. J. 14, 23.— Esp. with reflex. pron.: semet ipse praecipitare, to hasten to ruin, destroy one's self, Sall. J. 41, 9: se in exitium, Cels. 3, 21: se in insidias, Liv. 3, 18, 7 dub. (Madv. omits se): furor iraque mentem Praecipitant, carry away, urge onward, sway violently, Verg. A. 2, 317: spem festinando praecipitare, Ov. P. 3, 1, 140: in senectam praecipitare, to cause to grow old prematurely, Plin. 17, 12, 19, § 94: quosdam praecipitat subjecta potentia magnae Invidiae, Juv. 10, 56.—In pass., Cic. Rep. 2, 23, 43: nox praecipitata, declining, i. e. drawing to a close, Ov. Tr. 1, 3, 47; cf.: aetas praecipitata (opp. adulescens), declining age, Mat. ap. Cic. Fam. 11, 28, 5.—
   2    To hasten, hurry a thing (mostly poet. and in post-Aug. prose): quae Praecipitent obitum, hasten their setting, Cic. Arat. 349: vindemiam, Col. 3, 21, 10: consulta viri, Sil. 3, 166: ne praecipitetur editio, Quint. Ep. ad Tryph. 2: consilia raptim praecipitata, precipitate, Liv. 31, 32.—Poet.: moras, i. e. exchange delay for haste, Verg. A. 8, 443; 12, 699: Tiphyn pelago parari praecipitat, Val. Fl. 2, 390: cursum, Juv. 15, 78.—
   3    With acc. and inf., to hasten, press, urge to do any thing (poet.): dare tempus Praecipitant curae, Verg. A. 11, 3: si praecipitant miserum cognoscere curae, Stat. Th. 1, 679. —
II Neutr., to hasten or rush down, to throw one's self down, rush headlong, sink rapidly, to fall (class., but only of involuntary falling; cf. I. A.).
   A Lit.: praecipitare istuc quidem est, non descendere, Cic. N. D. 1, 32, 90: de montibus altis ad terram, Lucr. 4, 1021: ubi Nilus praecipitat ex altissimis montibus, Cic. Rep. 6, 18, 19; cf.: Fibrenus ... statim praecipitat in Lirem, id. Leg. 2, 3, 6: and: in amni praecipitante, id. de Or. 3, 48, 186: nimbi In vada praecipitant, Verg. A. 9, 670; 11, 617: in fossam, Liv. 25, 11, 6; 7, 6, 9; 38, 2, 14; 39, 2, 3: in insidias, id. 2, 51; 5, 18; Plin. 11, 24, 28, § 82: non fugis hinc praeceps, dum praecipitare potestas? Verg. A. 4, 565: sol praecipitans, Cic. de Or. 3, 55, 209: jam nox caelo Praecipitat, is sinking, draws to a close, Verg. A. 2, 9: hiems jam praecipitaverat, had closed, come to an end, Caes. B. C. 3, 25.—
   B Trop.
   1    To fall down, to fall, rush, or sink to ruin: qui in amorem Praecipitavit, pejus perit quam si saxo saliat, Plaut. Trin. 2, 1, 31: praecipitantes impellere, certe est inhumanum, Cic. Rab. Post. 1, 2; so, praecipitantem impellamus, id. Clu. 26, 70: ubi non subest, quo praecipitet ac decidat, he may tumble down, id. Rep. 1, 45, 69: praecipitante re publicā, id. Sull. 1, 1; cf. id. ib. 31, 87; and: cum ad Cannas praecipitasset Romana res, Liv. 27, 40: ad exitium praecipitans, Cic. Att. 3, 15, 7.—
   2    To be too hasty: cum vitiosum sit adsentiri quicquam aut falsum aut incognitum, sustinenda est potius omnis adsensio, ne praecipitet, si temere processerit, Cic. Ac. 2, 21, 68.—Hence, praecĭpĭ-tanter, adv., hastily, precipitately: agens mannos ad villam, Lucr. 3, 1063.

Latin > French (Gaffiot 2016)

præcĭpĭtō,⁹ āvī, ātum, āre (præceps), tr. et intr.
    I tr.,
1 précipiter : se e Leucata Cic. Tusc. 4, 41 ; se in flumen Cæs. G. 4, 15, 2, se précipiter du promontoire de Leucade dans la mer, se précipiter dans le fleuve ; muro (mss α) Cæs. G. 7, 50, 3, précipiter du haut du mur (de muro β) || pass. præcipitari, se précipiter : Sall. J. 58, 6 ; Ov. M. 7, 760 ; 11, 556 || jeter en bas : Cic. Fin. 5, 31
2 faire retomber, abaisser, courber [la vigne, une plante] : Cato Agr. 32, 2 ; Col. Rust. 4, 20, 4
3 [fig.] præcipitari ex altissimo dignitatis gradu Cic. Domo 98, être précipité du sommet le plus haut des honneurs || jeter à bas, ruiner : spem Ov. P. 3, 1, 140, jeter à bas des espérances || [pass.] être abaissé, mené à sa fin : nox præcipitata Ov. Tr. 1, 3, 47, nuit qui touche à sa fin ; ætate præcipitata Matius d. Cic. Fam. 11, 28, 5, la vie étant à son déclin
4 précipiter, hâter : obitum Cic. Arat. 34, 349, précipiter son coucher [astres] ; consilia raptim præcipitata Liv. 31, 32, 2, décisions prises avec une précipitation aveugle || jeter au loin, écarter : omnes moras Virg. En. 8, 443, supprimer tous les délais, les retards || emporter : furor iraque mentem præcipitant Virg. En. 2, 317, le délire et la colère emportent ma raison || [avec inf.] presser de, pousser vivement à : Virg. En. 11, 3 ; Stat. Th. 1, 679.
    II intr.,
1 tomber, se précipiter : Nilus præcipitat ex altissimis montibus Cic. Rep. 6, 19, le Nil se précipite des plus hauts sommets ; Fibrenus præcipitat in Lirem Cic. Leg. 2, 6, le Fibrène se précipite dans le Liris ; præcipitantem impellere Cic. Rab. Post. 2, pousser celui qui tombe
2 tirer à sa fin : nox cælo præcipitat Virg. En. 2, 9, la nuit se précipite du ciel [dans l’océan] ; sol præcipitans Cic. de Or. 3, 209, le soleil à son déclin ; hiems jam præcipitaverat Cæs. C. 3, 25, 1, l’hiver tirait déjà à sa fin
3 [fig.] tomber, aller à sa ruine : præcipitante re publica Cic. Sulla 1, l’État étant sur le penchant de sa ruine ; cum ad Cannas præcipitasset Romana res Liv. 27, 40, 3, alors que à Cannes la puissance romaine avait été près de l’abîme ; ad exitium præcipitare Cic. Att. 3, 15, 7, se perdre dans l’abîme || dégringoler, tomber, faire une chute = se tromper : Cic. Ac. 2, 68 ; Nat. 1, 90 || aller donner dans, tomber dans : in insidias Liv. 5, 18, 7, donner aveuglément dans une embuscade.

Latin > German (Georges)

praecipito, āvī, ātum, āre (v. praeceps), I) tr. jählings herabstürzen, A) eig. u. übtr.: 1) eig.: alqm, Curt.: tauros, Curt.: currum scopulis, Ov.: flumina, Wasserfälle bilden, Sen.: se e Leucade, Cic.: se de turri, Liv.: equites ex equis, Liv.: saxa muro, Caes.: senes pontibus, Ov.: ex eo se loco, Sen.: se petris, Curt.: alqm in terram, zu Boden schleudern, Curt.: curricula in amnem, Curt.: se in fossas, Caes. – Passiv praecipitari, herabstürzen, praecipitatus equo, Iustin. 32, 1, 5: medial, sich jählings herabstürzen, cum alii super vallum praecipitarentur, Sall.: per (über) lubrica saxa praecipitati, Curt.: poet., lux praecipitatur aquis (= in aquas), die Sonne geht unter, Ov.: so auch Scorpios in aquas praecipitatur, Ov. – refl., praecipitare se = sich in eine Tiefe stürzen, Suet. Aug. 27, 3; od. = eilig herabsteigen, eilig sich herabbegeben, Hals über Kopf herabrennen, Ter. adelph. 575. – 2) übtr.: a) leblose Subjekte herabbeugen, vitem, zu sehr herabbeugen, Cato: palmitem, herabsenken, unten anbinden, Colum. – b) Partic. praecipitātus = der Zeit nach zu Ende eilend, nox, Ov.: quod adulescens praestiti... id nunc aetate praecipitatā commutem? jetzt, da es mit dem Leben bergab geht, Mat. in Cic. ep. – B) bildl.: a) herabstürzen, alqm ex altissimo dignitatis gradu, Cic. – dah. zugrunde richten, rem publicam, Liv.: spem, Ov.: aegrum, Cels.: bellatores, unglücklich machen, Plin. – b) hineinstürzen, se in exitium, Cels.: arborem in senectam, vor der Zeit altern, vergehen lassen, Plin.: Passiv praecipitari medial, hineinstürzen, in insidias, Liv. (wofür auch se pr. in insidias, Liv.). – c) dahinreißen, übereilen, furor iraque mentem praecipitant, Verg. Aen. 2, 317. – d) beschleunigen, übereilen, vindemiam, Colum.: obitum (den Untergang eines Gestirnes), Cic. poët.: moras omnes, alle Hindernisse schnell aus dem Wege räumen, eilen, Verg.: ne praecipitetur editio, übereilt werde, Quint.: consilia raptim praecipitata, übereilte Entschlüsse, Liv. – e) drängen, m. Infin., sociis dare tempus humandis praecipitant curae, Verg. Aen. 11, 3; u. so Stat. Theb. 1, 679: m. Acc. u. Infin., Argum Tiphynque vocat pelagoque parari praecipitat, Val. Flacc. 2, 391. – II) intr. (sich) herabstürzen, A) eig. u. übtr.: 1) eig.: in fossam, Liv.: in puteum apertum ex equo, Liv.: in vallem insessam ab hostibus, hinabgeraten, Liv.: Nilus praecipitat ex montibus, Cic. – 2) übtr., der Zeit nach zu Ende eilen, sich zu Ende neigen, nox caelo praecipitat (sc. in oceanum), Verg.: so auch sol praecipitans, dem Untergange sich nähernd, Cic.: hiems iam praecipitaverat, Caes. – B) bildl.: a) im allg.: praecipitantem impellere, einem Stürzenden noch einen Stoß geben (= einen Unglücklichen noch unglücklicher machen), Cic. – pr. ad exitium, Cic.: res publica praecipitans, rasch dem Untergange zueilend, Cic.: u. so cum in Italia ad Trasumennum et Cannas praecipitasset res Romana, die römische Macht dem Untergange nahe war, Liv. – im Bilde, sustinenda est potius omnis assensio, ne praecipitet, si temere processerit, sich überstürze (übereile), Cic. Acad. 2, 68: praecipitare istuc quidem est, non descendere, das heißt einen Sprung Hals über Kopf machen, nicht (Schritt vor Schritt) hinabsteigen, Cic. de nat. deor. 1, 80. – b) hin-, hineinstürzen, -geraten, in amorem, Plaut.