culpa

Latin > English

culpa culpae N F :: fault/blame/responsibility (w/GEN); crime (esp. against chastity); negligence
culpa culpa culpae N F :: offense; error; (sense of) guilt; fault/defect (moral/other); sickness/injury

Latin > English (Lewis & Short)

culpa: ae, f. kindr. in root with scelus; cf. Sanscr. skhal-, errare,
I crime, fault, blame, failure, defect (as a state worthy of punishment; on the contr. delictum, peccatum, etc., as punishable acts; diff. from scelus, which implies an intentional injury of others; but culpa includes in it an error in judgment).
I Prop.
   A In gen. (very freq. in every period and species of composition): delictum suum Suamque ut culpam expetere in mortalem sinat, Plaut. Am. 1, 2, 33; cf.: non C. Rabirium culpa delicti, non invidia vitae ... in discrimen capitis vocaverunt, Cic. Rab. Perd. 1, 2: in hoc uno genere omnis inesse culpas istius maximas avaritiae, majestatis, dementiae, libidinis, crudelitatis, id. Verr. 2, 5, 17, § 42: et culpam in facto, non scelus esse meo, Ov. Tr. 4, 1, 24 et saep.: quicquid hujus factum'st culpa, non factum'st mea, Ter. Eun. 5, 6, 10: is quidem In culpā non est, to blame, in fault, id. Hec. 4, 4, 78; cf. id. ib. 3, 1, 19: praesidio ad eorum, qui in culpā essent, timorem uti, Cic. Fam. 15, 2, 7: malo Tironis verecundiam in culpā esse, quam inliberalitatem Curii, id. Att. 8, 6, 3; id. Planc. 4, 10; cf.: ut jam sit in iis culpa, qui, etc., id. Fam. 1, 9, 13: tua culpa nonnulla est, you are somewhat to blame, not without fault, id. ib. 3, 8, 6: sed haec mea culpa est, id. Brut. 35, 133: ne penes ipsos culpa esset cladis, Liv. 5, 36, 10: penes Aetolos culpam belli esse, id. 35, 33, 3; Sen. Ben. 7, 18, 2; Plin. Ep. 10, 30 (39), 2: culpa, quae te est penes, Ter. hec. 4, 1, 20: culpa abest ab aliquo, Quint. 11, 1, 64: aliquem extra culpam belli esse judicare, Liv. 8, 19, 10: in mutum confers culpam, Plaut. Truc. 4, 3, 55: conferre in aliquem, Ter. Eun. 2, 3, 96; Caes. B. G. 4, 27; Cic. Sen. 5, 14 al.; cf.: culpam transferre in aliquem, Ter. And. 2, 3, 5; Cic. Att. 15, 28; id. Font. 8, 18: suam quisque culpam auctores ad negotia transferunt, Sall. J. 1, 4: contrahere culpam, Cic. Att. 11, 24, 1: culpam non modo derivare in aliquem, sed communicare cum altero, id. Verr. 2, 2, 20, § 49: in culpā ponere aliquem, id. Clu. 45, 127: indecorant bene nata (pectora) culpae, Hor. C. 4, 4, 36; 4, 15, 11: seraque fata, Quae manent culpas etiam sub Orco, id. ib. 3, 11, 29; App. Dogm. Plat. 2, p. 28, 5; Arn. 1, p. 27.—
   B In partic.
   1    The crime of unchastity, a faux pas (cf. crimen, II. A. 2.), Ov. M. 2, 37 et saep.; Verg. A. 4, 19; 4, 172; Hor. C. 3, 27, 38; 3, 6, 17; Tac. A. 3, 24 et saep.—
   2    Mostly in jurid. Lat., the fault of remissness, neglect, Dig. 17, 2, 72; 18, 1, 68; 42, 5, 8, § 3: nec sum facturus (rem) vitio culpāve minorem, Hor. S. 2, 6, 6.—
II Meton., any thing mischievous or injurious, mischief: continuo culpam (sc. ovem aegram) ferro compesce, Verg. G. 3, 468: sedula (i. e. meretrix), Prop. 4 (5), 5, 20.—
   B Of things, a fault, defect: operum et laudes et culpae, Vitr. 3, 1, 4.

Latin > French (Gaffiot 2016)

culpa,⁸ æ, f.,
1 faute, culpabilité : in culpa esse Cic. Læl. 78, être coupable ; in simili culpa esse Cic. Fin. 1, 33, commettre la même faute ; culpa est in aliquo Cic. Fam. 1, 9, 13, une faute est imputable à qqn ; non est ista mea culpa, sed temporum Cic. Cat. 2, 3, ce n’est pas là ma faute, mais celle des circonstances ; in hoc uno genere omnes inesse culpas istius maximas avaritiæ, majestatis... crudelitatis Cic. Verr. 2, 5, 42, [en affirmant] que dans ce seul chef d’accusation se trouvent renfermées toutes les formes les plus graves de sa culpabilité, cupidité, lèse-majesté... cruauté ; culpa corrupti judicii Cic. Verr. 2, 5, 183, la responsabilité de la corruption des juges ; alicujus rei culpam in aliquem conjicere Cæs. G. 4, 27, 4, rejeter la responsabilité d’une chose sur qqn ; suam culpam in senectutem conferunt Cic. CM 14, ils rejettent sur la vieillesse une faute qui leur est imputable ; culpam in aliquem transferre Cic. Font. 18 ; derivare Cic. Verr. 2, 2, 49, faire passer, détourner une faute sur qqn ; culpam rei sustinere Cic. Leg. 3, 37, porter la responsabilité d’une chose ; alicujus culpam in se suscipere Cic. Verr. 2, 4, 91, prendre sur soi la faute de qqn ; sunt ista non naturæ vitia, sed culpæ Cic. Tusc. 3, 73, ces défauts-là relèvent non pas de la nature, mais de notre responsabilité [ils nous sont imputables]
2 faute, écart passionnel : Virg. En. 4, 19 ; Ov. M. 2, 37, etc. ; Tac. Ann. 3, 24
3 [droit] faute commise par négligence, négligence : Dig. 17, 2, 72, etc.; Hor. S. 2, 6, 6
4 [poét., sens concret] le mal (ce qui pèche, ce qui est défectueux) : Virg. G. 3, 468 || défectuosité d’un travail : Vitr. Arch. 3, 1, 4. forme ancienne colpa Prisc. Gramm.1, 35.

Latin > German (Georges)

culpa (altlat. colpa), ae, f., das Verschulden, die Verschuldung, die Schuld, I) eig. u. meton.: 1) eig.: a) übh. (Ggstz. laus): c. belli, Liv.: c. delicti, Cic.: c. neglegentiae, Q. Cic. – correctio huius culpae, Cic.: liberatio culpae, Cic.: satisfactio culpae, Quint. – nulla conscientia de culpa, Sall. Cat. 35, 2. – affinis culpae, Cic.: sibi nullius conscius culpae, Plin. ep.; vgl. istius nescius culpae, Verg.: expers culpae, Suet.: a culpa vacuus, Sall.: culpae reus, Cic. – c. aliena, Cic.: magna, maxima, Cic.: minor, Cic.: turpis, Cic. – Abl. culpā, durch (eigenes) V., zB. nihil mihi mali casus attulit; omnia culpā contracta sunt, Cic.: nusquam culpā male rem gessit, Nep.: culpā amittere alqd, Liv.: ebenso meā culpā, tuā culpā, suā culpā u. dgl., zB. non meā culpā saepe ad vos oratum mitto, es ist nicht meine Sch., daß ich usw., Sall.: magis adeo id facilitate, quam aliā ullā culpā meā contigit, Cic.: nemo, nisi suā culpā, diu dolet, Quint.: summā meā culpā, Cic. – culpā alcis, zB. accusatorum culpā, Val. Max.: nullā ducis culpā, Tac.: bes. oft accĭdit alqd culpā alcis, operā et culpā alcis, culpā senectutis, Cic.: ea molestissime ferre homines debent, quae ipsorum culpā contracta sunt, Cic. – abesse a culpa, sowohl v. Pers., zB. innocens est quispiam, verum tamen, quamquam abest a culpa, suspicione tamen non caret, Cic.; als v. Lebl., ferre fortunam praesertim quae absit a culpa, Cic. – abest culpa ab alqo od. ab alqa re, zB. a filio, Quint.: quicquid accĭderit, a quo mea culpa absit, animo forti feram, Cic. – non abhorrere a tali culpa (v. Pers.), Cic.: absolvere alqm culpā niveis lapillis (Ggstz. damnare nigris), Ov. – accusare populi culpam, non accusatoris, Cic. – admittere in se culpam, Ter.: enixe amovere ab se culpam, Liv.: arguere alqm culpae (Ggstz. liberare culpae), Liv.: ea culpa, quam arguo, Liv.: assignare culpae alcis imprudentiaeque, quod (daß) etc., Cic.: assignare culpae fortunam (zur persönl. Sch. anrechnen) Auct. b. Afr.: uni culpam attribuere, Cic.: augere culpam, culpam alcis rei, Cic., culpam suam, Plin. ep.: avertere omnem culpam in fraudem Carthaginiensium, Liv. – carere culpā, Plaut., Cic. u.a.: coarguere suam culpam, Cic.: commereri culpam, Plaut.: commerere culpam, Ter., culpam in se, Plaut.: committere culpam, Cic.: communicare culpam suam cum altero, Cic. – conferre culpam suam in senectutem, Cic., culpam omnem in Domitium, Cic., in me omnem illorum temporum culpam, Cic., huius circumsessionis tuae causam et culpam in alios, Cic.: ut in eo ipso, in quo reprehendatur, culpam in adversarium conferat, Cic. – in quo non modo culpa nulla, sed ne suspicio quidem potuit consistere (Platz greifen), Cic.: cum in homine nulla culpa inveniretur, Cic. – culpā contaminare personam (seinen Charakter), Cornif. rhet.: contrahere culpam (v. Pers.), Cic.: fortunam in culpam convertere, jmdm. sein Schicksal als Schuld beimessen, Cic.: corrigere virtute culpam suam, Liv. – dare alci summam laudem vitio et culpae, Cic.: dare veniam culpae, Ov.: demovere culpam ab aliis, Cic.: derivare culpam suam in alqm, Cic. – non potes effugere huius culpae poenam, Cic. – est culpa mea, tua etc., est culpa alcis, zB. sed haec mea culpa est, Cic.: tua summa culpa est, si etc., du bist am meisten schuld, Cic.: tua tamen non nulla culpa est, Cic.: nostra nulla culpa est, Cic.: de reliquo iam nostra culpa erit, si etc., Cic.: multorum est enim et varia culpa, Cic.: hominum esse istam culpam, non deorum, Cic. – est culpa in alqo od. in alqa re, zB. ego culpam non in nauarchis, sed in te fuisse demonstro, Cic.: illa modo in ducibus culpa, quod ut odio essent civibus fecerant, alia omnis penes milites noxia erat, Liv.: in hominum vitiis ais esse culpam, Cic.: dav. verschieden scit culpam in facto, non scelus esse meo, Ov. trist. 4, 1, 24. – est culpa penes alqm, zB. ego etiam illorum esse hanc culpam credidi, quae te est penes, Ter.: ne penes ipsos culpa esset cladis forte Gallico bello acceptae, Liv.: si vicarii dati, penes eos culpa est, qui etc., Traian. in Plin. ep. – esse in culpa, v. Pers.u. Lebl., zB. nos in culpa sumus, Cic.: simili sunt in culpa, qui etc., Cic.: medicus magna est in culpa, si etc., Cic.: malo Tironis verecundiam in culpa esse, quam illiberalitatem Curii, Cic.: Ggstz. extra culpam esse, zB. dico aut omnes extra culpam fuisse, aut, si uni culpa attribuenda sit, in eo maximam fuisse, qui summum imperium obtineret, aut, si omnes in culpa fuerint, oportuisse etc., Cic.: extra culpam belli esse, Liv. – excludere culpam, unmöglich machen, zB. eam dedisses hominibus rationem, quae vitia culpamque excluderet, Cic. – fateri culpam suam, Quint. – haeret omnis culpa sola in alqo, Ter.: haeret in alqo culpa crimenque, Cic. – ignoscere culpae minori, Petron.: incĭdere in hoc culpae genus non fraude, Cic.: inclinare omnem culpam in collegam, Liv.: invenire alqm in culpa, Ter. – liberare alqm culpā, Cic.: liberare alqm culpae (Ggstz. arguere alqm culpae), Liv.: luere culpam maiorum (von den Nachkommen), Curt.: sanguine liberûm suorum culpam defectionis luere, Liv.-merere culpam in alqa re, Ter., od. alqā re, zB. prave quid imperando, Mela: videndum est an minui culpa possit, Quint. – piare miserorum morte culpam hanc, Verg.: plectere culpam, Cic.: ponere se extra omnem culpam causamque, Cic.: non omnes, qui Oppianicum condemnarunt, in culpa sunt ac suspicione ponendi, als Schuld habend u. verdächtig anzusehen, Cic.: praestare culpam, für die Sch. Bürgschaft leisten, Cic.: purgare (rechtfertigen) culpam, Liv. – redimere praeteritam culpam, ausgleichen, gut machen, Planc. in Cic. ep. (vgl. redimere nullam congiario culpam, nullam alimentis crudelitatem, Plin. pan.): regerere communem culpam in alqm, Plin. ep.: remittere culpam, Val. Flacc.: a se removere culpam, Liv.: remotum esse a culpa (v. Pers.), Cic.: reprehendere alcis culpam, Cic.: residet culpa alcis rei in alqo, Cic. – subest nulla culpa, Cic. fr.: suscipere culpam, culpam alcis rei, aliquid culpae recusando, Cic.: in se suscipere istius culpam crimenque, Cic.: sustinere culpam alcis rei, die Sch. von etw. tragen, v. Pers., Cic.; u. v. Lebl., zB. horum malorum omnium culpam fortuna sustinet, Cic.; u. (v. Pers.) m. folg. quod (daß usw.), ut iam ne istius quidem rei culpam sustineam, quod minus diu fuerim in provincia, quam fortasse fuerit utile, Cic. – teneri aliquā culpā erroris humani, Cic.: transferre culpam (omnem culpam) in alios od. in se, Cic.: transferre suam culpam ad negotia, Sall.: tribuere alqd culpae alcis, Cornif. rhet., Caes. u.a. – vacare culpā, omni culpā (v. Pers.), Cic.: vacare culpā in alqa re (v. Pers.), Cic.: versari in simili culpa (v. Pers.), Cic.: vertere culpam alcis rei in gloriam alqā re, Plin. ep.: vitare culpam, Hor. – im Plur., ut hoc iam ante confirmem, in hoc uno genere omnes inesse culpas istius maximas avaritiae, maiestatis, dementiae, libidinis, crudelitatis, Cic. Verr., 5, 42: seraque fata, quae manent culpas etiam sub Orco, Hor. carm. 3, 22, 29: u. so Plur. noch Hor. carm. 4, 4, 36; 4, 15, 11. Vitr. 3, 1, 4. Apul. de dogm. Plat. 2, 27. Arnob. 1, 27 u.a. Auson. lud. sept. sap. praef. 14 u.a. – b) insbes.: α) die Schuld der Unkeuschheit, der Fall, culpa inter viros ac feminas vulgata, Tac.: celare culpam falsa sub imagine, Ov. – β) die Schuld der Nachlässigkeit, die Nachlässigkeit, die man verschuldet, si neque maiorem feci ratione malā rem, nec sum facturus vitio culpāve (durch Verschwendung oder N.) minorem, Hor. sat. 2, 6, 6 sq.: u. so Gaius dig. 17, 2, 72. Ulp. dig. 42, 5, 8. § 3. – 2) meton., die Schuld = der schuldige Gegenstand, continuo culpam (die Ursache der Seuche, das kranke Schaf) ferro compesce, Verg. georg. 3, 468. – II) übtr., das Gebrechen einer Sache (Ggstz. laus, Vollkommenheit), operum et laudes et culpae, Vitr. 3, 1, 4.

Spanish > Greek

ἀμβλάκημα, ἀμβλακία, ἀμπλάκημα, ἀμπλακία, ἀμπλάκιον, ἀπλάκημα, ἄτη, αἰτία, ἁμάρτιον