βούλομαι

English (LSJ)

(Ep. also βόλομαι, q. v.), Dor. βώλ- (q. v.), Aeol. βόλλ- (v. βόλομαι), Thess. βέλλ- IG9(2).517.20, Boeot. βείλ- ib.7.3080, βήλ- SIG1185.18 (Tanagra, iii B. C.), Locr.and Delph. δείλ- IG9(1).334.3, GDI2034.10, Coan, etc. δήλ- (q. v.), Ion. 2sg.

   A βούλεαι Od.18.364, Hdt.1.11: impf. ἐβουλόμην Il.11.79, etc.; ἠβουλόμην E.Hel.752, D.1.15, etc.; Ion. 3pl. ἐβουλέατο codd. in Hdt.1.4, 3.143: fut. βουλήσομαι A.Pr.867, S.OT1077, etc.; later fut. βουληθήσομαι v.l. in Aristid.Or.48(24).8, Gal.13.636: aor. ἐβουλήθην, also ἠβ- (v. infr.), βουληθείς S.OC732, IG22.1236, etc., but Ep. aor. subj. 3sg. βούλεται (from *βόλσ-ε-ται) Il.1.67: pf. βεβούλημαι D.18.2; also βέβουλα (προ-) Il.1.113 (ἐβέβουλε dub. in Epigr. in Berl.Sitzb.1894.907):— forms with augm. ἠ- are found in Att. Inscrr. from 300 B.C. onwards, as IG22.657, al., and occur frequently in Mss. as ἠβούλοντο v.l.in Th. 2.2, 6.79, ἠβούλου Hyp.Lyc.11; said to be Ionic in An.Ox.2.374.— An Act. βούλητε( = βούλησθε) Mitteis Chr.361.10 (iv A. D.):—will, wish, be willing, Hom., etc.: usu. implying choice or preference (cf. IV) opp. ἐθέλω 'consent', εἰ βούλει, ἐγὼ ἐθέλω Pl.Grg.522e, cf. R. 347b, 437b; ἐὰν βούλῃ σὺ . . ἐὰν θεὸς ἐθέλῃ Id.Alc.1.135d; ἂν οἵ τε θεοὶ 'θέλωσι καὶ ὑμεῖς βούλησθε D.2.20; οὔτ' ἀκούειν ἠθέλετ' οὔτε πιστεύειν ἐβούλεσθε Id.19.23; but ἐθέλω is also used = 'wish', λέξαι θέλω σοι, πρὶν θανεῖν, ἃ βούλομαι, E.Alc.281 (so ἐθέλω εἰπεῖν Pl.Prt.309b, but φράσαι τι βούλομαι Ar.Pl.1090): Hom. uses βούλομαι for ἐθέλω in the case of the gods, for with them wish is will: ἐθέλω is more general, and is sts. used where βούλομαι might have stood, e.g. Il. 7.182.—Construct.: mostly c. inf., Τρώεσσιν ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι 11.79, etc.; sts. c. inf. fut., Thgn.184; c. acc. et inf., Od.4.353, and freq. in Prose: when βούλομαι is folld. by acc. only, an inf. may generally be supplied, as καί κε τὸ βουλοίμην (sc. γενέσθαι) Od.20.316; ἔτυχεν ὧν ἐβούλετο (sc. τυχεῖν) Antiph.18.6; πλακοῦντα β. (sc. σε λέγειν) Id.52.11; καὶ εἰ μάλα βούλεται ἄλλῃ [Ποσειδάων] (sc. τοῦτο γενέσθαι) Il.15.51; so εἰς τὸ βαλανεῖον βούλομαι (sc. ἰέναι) Ar.Ra. 1279; βουλοίμην ἄν (sc. τόδε γενέσθαι) Pl.Euthphr.3a.    2 in Hom. of gods, c. acc. rei et dat. pers., Τρώεσσιν . . ἐβούλετο νίκην he willed victory to the Trojans, Il.7.21, cf. 23.682: later c. acc., τὸ βουλόμενον τὴν πολιτείαν πλῆθος that supports the constitution, Arist.Pol.1309b17.    II Att. usages:    1 βούλει or βούλεσθε folld. by Verb in subj., βούλει λάβωμαι; would you have me take hold? S.Ph.761; βούλει φράσω; Ar.Eq.36, cf. Pl.Phd.79a, R.596a; ποῦ δὴ βούλει ἀναγνῶμεν; Id.Phdr.228e.    2 εἰ βούλει if you please, S.Ant.1168, X.An.3.4.41; also εἰ δὲ βούλει, ἐὰν δὲ βούλῃ, to express a concession, or if you like, Pl.Smp.201a, etc.; εἰ μὲν β., φρονήσει, εἰ δὲ β., ἰσχύι Id.R. 432a.    3 ὁ βουλόμενος any one who likes, Hdt.1.54, Th.1.26, etc.; ἔδωκεν ἅπαντι τῷ βουλομένῳ D.21.45; ὁ β. the 'common in former', Ar. Pl.918 (whence, in jest, βούλομαι ib.908); ὅστις βούλει who or which ever you like, Pl.Grg.517b, Cra.432a.    4 βουλομένῳ μοί ἐστι, c. inf., it is according to my wish that... Th.2.3; εἰ σοὶ β. ἐστὶν ἀποκρίνεσθαι Pl.Grg.448d; also τὰ θεῶν οὕτω βουλόμεν' ἔσται E.IA33; τὸ κεἰνου βουλόμενον his wish, ib. 1270; but with pass. sense, τὸ β. the object of desire, Luc.Am.37, Plu.Art.28.    5 τί βουλόμενος; with what purpose? Pl.Phd.63a, D.18.172; τί βουληθεὶς πάρει ; S.El.1100.    III mean, Pl.R.362e, 590e, etc.; τί ἡμῖν βούλεται οὗτος ὁ μῦθος; (folld. by β. λέγειν ὡς . . ) Id.Tht.156c; τί β. σημαίνειν τὸ τέρας D.H.4.59; βούλεται εἶναι professes or pretends to be, Pl.R.595c; β. τὸ ὄνομα ἐπικεῖσθαι Id.Cra.412c; freq. in Arist., τὸ ἀκούσιον βούλεται λέγεσθαι οὐκ εἰ . . EN1110b30; β. ἄσωτος εἶναι ὁ ἕν τι κακὸν ἔχων ib.1119b34; β. ὁ πρᾶος ἀτάραχος εἶναι ib.1125b33; tend to be, ἡ τοῦ ὕδατος φύσις β. εἶναι ἄχυμος Id.Sens.441a3; β. ἤδη τότε εἶναι πόλις ὅταν . . Id.Pol.1261b12, cf. 1293b40; ἡ φύσις β. μὲν τοῦτο ποιεῖν πολλάκις, οὐ μέντοι δύναται ib. 1255b3, cf. GA778a4, al.    2 to be wont, X.An.6.3.18.    IV folld. by ἤ... prefer, for βούλομαι μᾶλλον (which is more usu. in Prose), βούλομ' ἐγὼ λαὸν σόον ἔμμεναι ἢ ἀπολέσθαι I had rather... Il.1.117, cf. 23.594, Od.3.232, 11.489, 12.350; β. τὸ μέν τι εὐτυχέειν . . ἢ εὐτυχέειν τὰ πάντα Hdt.3.40; β. παρθενεύεσθαι πλέω χρόνον ἢ πατρὸς ἐστερῆσθαι (for πολὺν χρόνον, μᾶλλον ἤ . . ) ib.124, cf. E.Andr. 351; less freq. without ἤ... πολὺ βούλομαι αὐτὴν οἴκοι ἔχειν I much prefer... Il.1.112, cf. Od.15.88. (g[uglide]el-g[uglide]ol-, cf. the dialectic forms.)

German (Pape)

[Seite 458] impf. ἐβούλετο Xen. An. 1, 1, 1; ἠβούλετο Cyr. 6, 1, 33; fut. βουλήσομαι; aor. ἐβουλήθην, att. ἠβ.; perf. βεβούλημαι Dem. 18. 2; bei Hom. nur praes. und imperfect.; vgl. προβέβουλα, βόλομαι volo; 1) mit Ueberlegung sich entschließen, vornehmen, vgl. ἐθέλω, von dem es Ammon. so unterscheidet: β. ἐπὶ μόνου λογικοῦ, θέλειν καὶ ἐπὶ ἀλόγου ζῴου; unstreitig ist ἐθέλω das umfassendere Wort, die Neigung, Luft ausdrückend, vgl. Buttm. Lexil. I p. 26 ff., dessen Ansicht nicht durchweg haltbar; bei βούλομαι ist an die Ausführung zu denken, dah. gew. οἱ θεοὶ βούλονται, da sie alles ausführen können; vgl. Eur. I. T. 61 ἀδελφῷ βούλομαι δοῦναι χοὰς, ταῦτα γὰρ δυναίμεθ' ἄν; dah. es oft geradezu = beschließen ist; damit stimmen auch Stellen überein, wie Dem. 2, 20 ἂν οἵτε θεοὶ θέλωσι, καὶ ὑμεῖς βούλησθε, wo nur Geneigtheit der Götter u. Entschließung der Bürger verlangt wird; ja auch 19, 23 οὔτ' ἀκούειν ἠθέλετε οὔτε πιστεύειν ἠβούλεσθε kann so gefaßt werden; obwohl beide Verba an manchen Stellen ohne erheblichen Unterschied gebraucht sind. – Wollen, beabsichtigen, gew. mit dem inf., von Hom. an überall; der inf. fut., den die alten Gramm. verwerfen, findet sich doch an einzelnen Stellen, s. Schäfer ad poet. Gnom. p. 16. Aus Τρώεσσιν ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι Il. 1 i, 79 ist zu erkl. Τρώεσσι νίκην 16, 121, er beschloß ihnen Sieg, verlieh ihnen Sieg; τῷ κε Ποσειδάων γε, καὶ εἰ μάλα βούλεται ἄλλῃ, αἶψα μεταστρέψειε νόον μετὰ σὸν καὶ ἐμὸν κῆρ Iliad. 15, 51; ἐς τὸ βαλανεῖον βούλομαι (sc. ἰέναι), ich will ins Bad, Ar. Ran. 1279; τὰ Συρακουσίων, den Spr. geneigt sein, sich für sie entscheiden, Thuc. 6, 80; Sp. sogar κακῶς τινι, Dion. Hal. 3, 21; – τὸ βουλόμενον, die Willensmeinung, Entschluß, Eur. I. A. 33. 1270; Antiph. 5, 73 u. Sp.; – ἔστιν ἐμοὶ βουλομένῳ, = βούλομαι, Thuc. 2, 3; Plat. Soph. 254 b Crat. 384 a u. sonst; – ὁ βουλόμενος, Jeder, der da will, der Erste, Beste, Gorg. 527 a u. sonst sehr oft; auch mit πᾶς, Rep. III, 416 d; seltener ὃς βούλει, Gorg. 417 a; vgl. Crat. 432 a; – βουλόμενος, in der Absicht, um zu, Att.; – βούλει, seltener βούλεσθε, mit darauf folgendem Conj. in auffordernden Fragen, βούλει, φράσω, willst du, soll ich dir sagen, Ar. Equ. 36; βούλει λάβωμαι δῆτα καὶ θίγω τί σου Soph. Phil. 751; vgl. Eur. Phoen. 734; Plat. Gorg. 454 d; auch außer der Frage, εἴτε τι βούλει προσθῇς ἢ ἀφέλῃς Phaed. 95 e; vgl. Rep. II, 372 e; u. wo es parenthetisch ist, πόθεν βούλει, ἄρξωμαι Xen. Oec. 16, 8; erst Sp. haben das fut. dabei; – stärker: verlangen, befehlen, ὁ νόμος βούλεται τούτους εὖ βασανίζειν Plat. Conv. 184 a; bei Sp. behaupten; übertr., von Sachen, τί τοῦτο βούλεται; was will das, was hat das zu bedeuten? τί β. οὗτος ὁ μῦθος; Plat. Theaet. 156 c; vgl. Parm. 128 a Legg. II, 668 c. So bes. auch Arist. – 2) lieberwollen, vorziehen, βούλομ' ἅπαξ ἀπὸ θυμὸν ὀλέσσαι ἢ δηθὰ στρεύγεσθαι Od. 12, 350; vgl. Il. 1, 117. 23, 594 Od. 11, 489. 16, 106; βουλήσει ποτὲ καὶ δειλὸς εἶναι μᾶλλον ἢ 'ν ἐμοὶ θρασύς Soph. Ai. 1293; vgl. Her. 3, 124; Plat. Alc. II, 658 a; Babr. 65, 7. Seltener ohne ἤ, Il. 1, 112 Od. 15, 88. Häufig im Art., bes. Plat. εἰ δὲ βούλει, wenn du lieber willst, od. wenn du willst, was geradezu Partikel wird »oder auch«. Vgl. βούλεται δ' αὐτοῖς ἡ μὲν ἀνωτάτη σφαῖρα τὸν ἥλιον, es soll bedeuten, Procl. bei Phot. 348.

Greek (Liddell-Scott)

βούλομαι: (Ἐπ. ὡσαύτως βόλομαι, ἴδε ἐν λ.), Ἰων. β΄ ἑνικ. βούλεαι Ὀδ. Σ. 364, Ἡρόδ.˙ παρατ. ἐβουλόμην Ἰλ. Λ. 79, Ἀττ.˙ παρ’ Ἀττ. ὡσαύτως ἡβουλόμην Εὐρ. Ἑλ. 752, Δημ., κτλ., Ἰων. γ΄ πληθ. ἐβουλέατο Ἡρόδ. 1. 4., 3. 143˙ -μέλλ. βουλήσομαι Αἰσχύλ. Πρ. 867, Σοφ., κτλ.˙ μεταγεν. μέλλ. βουληθήσομαι Ἀριστείδ., Γαλην.˙ -ἀόρ. ἐβουλήθην, ὡσαύτως Ἀττ. ἠβ-, βουληθεὶς Σοφ. Ο. Κ. 732, κτλ.˙ -πρκμ. βεβούλημαι Δημ. 226. 11˙ ὡσαύτως βέβουλα (προ-) Ἰλ. Α. 113˙ -λέγεται δὲ ὅτι οἱ μετὰ διπλῆς (διὰ τοῦ η) αὐξήσεως τύποι εἶναι ἀττικώτεροι˙ δὲν ἐπιβάλλονται ὑπὸ οὐδενὸς ποιητ. χωρίου, ἀλλ’ ἀπαντῶσι συχνάκις ἐν χφοις, ὡς ἠβούλοντο Θουκ. 2. 2., 6. 79, Δημ. 307. 4˙ πρβλ. μέλλω. ἐν ταῖς ἀττ. ἐπιγρ. ἀπὸ τ. 300 π. Χ. ἡ αὔξησις γίνεται διὰ τ. η, πρότερον διὰ τ. ε. (Ἐκ √ ΒΟΛ (πρβλ. βόλομαι) παράγονται ὡσαύτως βουλή, βούλησις, βουλεύω, κτλ., πρβλ. Λατ. vol-o, vol-untas, ul-tro· Γοτθ. viljan (βούλεσθαι), Ἀγγλ. will, κτλ.˙ Σανσκρ. var, vrinômi (eligo), vratam (votum)). Ἐν νῷ ἔχω, ἐπιθυμῶ, (ἐθέλω, =προθύμως, ἑκὼν ποιῶ τι), Ὅμ. κτλ.˙ Ἰλ. Ω. 226, Ὀδ. Ο. 21˙ λέξαι θέλω σοι, πρὶν θανεῖν, ἃ βούλομαι Εὐρ. Ἀλκ. 281˙ ὁ Ὅμηρος μεταχειρίζεται τὸ βούλομαι ἀντὶ τοῦ ἐθέλω ἐπὶ τῶν θεῶν˙ διότι παρ’ αὐτοῖς τὸ ἐπιθυμῆσαι εἶναι θέλειν. Ἕπεται λοιπὸν ὅτι τὸ ἐθέλω εἶναι ἡ γενικωτέρα λέξις, καὶ ἐνίοτε τίθεται ὅπου ἠδύνατο νὰ τεθῇ τὸ βούλομαι, π. χ. ἐν Ἰλ. Η. 182. –Σύνταξ.˙ κατὰ τὸ πλεῖστον μ. ἀπαρ., Ὅμ., κτλ.˙ ἐνίοτε μετ’ ἀπαρεμφ. μέλλ., Θέογν. 187˙ μ. αἰτ. καὶ ἀπαρ., Ὀδ. Δ. 353, Ἰλ. Α. 117, καὶ συχν. παρὰ πεζοῖς˙ ὅταν τὸ βούλομαι ἀκολουθῆται ὑπὸ μόνης αἰτιατ., ἀπαρέμφατον δύναται συνήθως νὰ νοηθῇ, ὡς, καί κε τὸ βουλοίμην (ἐνν. γενέσθαι) Ὀδ. Υ. 316˙ ἔτυχεν ὦν ἐβούλετο (ἐνν. τυχεῖν) Ἀντιφ. Αἰολ. 1˙ πλακοῦντα β. (ἐνν. ἔχειν) ὁ αὐτ. Ἀφροδ. 1. 11˙ ἐκ τῆς συντάξεως ταύτης μετ’ ἀπαρ. ἔλαβεν ἀρχὴν ἡ Ὁμηρ. χρῆσις (ἐπὶ τῶν θεῶν). μ. αἰτ. πράγμ. καὶ δοτ. προσ., Τρώεσσιν ἐβούλετο νίκην, ἐπεθύμει νὰ νικήσωσιν οἱ Τρῶες, ἀπεφάσισεν, Ἰλ. Η. 21˙ πλῆρες, Τρώεσσιν ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι Λ. 79, πρβλ. Ψ. 682˙ οὕτω, καὶ εἰ μάλα βούλεται ἄλλῃ (ἐνν. τοῦτο γενέσθαι) Ο. 51˙ οὕτω, εἰς τὸ βαλανεῖον βούλομαι (ἰέναι) Ἀριστοφ. Βατρ. 1279˙ βουλοίμην ἂν (ἐνν. τὸδε γενέσθαι) Πλάτ. Εὐθύφρ. 3Α˙ -ὡσαύτως, βουλόμενον τὴν πολιτείαν πλῆθος, εὔνουν τῇ πολιτείᾳ, Ἀριστ. Πολ. 5. 9, 5. ΙΙ. Ἀττ. χρήσεις : 1) βούλει ἢ βούλεσθε, ἑπομένης ὐποτακτ. προσθέτει δύναμιν εἰς τὸ αὐθυπότακτον, βούλει λάβωμαι, θέλεις νὰ πιάσω, Σοφ. Φ. 762˙ βούλει φράσω Ἀριστοφ. Ἱππ. 36, πρβλ. Valck. Ἱππ. 782, Heind. Φαίδων. 79 Α. 2) εἰ βούλει, εὐγενής, φιλόφρων φράσις, ὡς τὸ Λατ. sis (si vis), «ἂν ἀγαπᾷς», Σοφ. Ἀντ. 1168, Ξεν. Ἀν. 3. 4, 41˙ ὡσαύτως, εἰ δὲ βούλει, ἐὰν δὲ βούλῃ, πρὸς δήλωσιν ὑποχωρήσεως ἢ =ἂν εἶναι ἀρεστόν, Λατ. sin mavis, vel etiam, Πλάτ. Συμπ. 201 Α, κτλ. 3) ὁ βουλόμενος, Λατ. quivis, ὁ πρῶτος θελήσας, Ἡρόδ. 1. 54, Θουκ. κ. ἀλλ.˙ ἔδωκε παντὶ τῷ βουλομένῳ Δημ. 528. 26˙ -οὕτω καὶ ὃς βούλει Πλάτ. Γοργ. 517Β˙ ὅστις βούλει ὁ αὐτ. Κρατ. 432 Α. 4) βουλομένῳ μοι ἐστι, nobis volentibus est, μετ’ ἀπαρ., =εἶναι σύμφωνον μὲ τὴν ἐπιθυμίαν μου νὰ…, Θουκ. 2. 3˙ εἰ σοὶ β. ἐστὶν ἀποκρίνεσθαί Πλάτ. Γοργ. 448D· πρβλ. ἄσμενος, ἀσπάσιος˙ -ἀλλά, τὰ θεῶν οὕτω βουλόμεν’ ἔσται Εὐρ. Ι. Α. 33˙ τὸ κείνου βουλόμενον, τὴν ἐπιθυμίαν του, αὐτόθι 1270. 5) τί βουλόμενος; μὲ τίνα σκοπόν; Πλάτ. Φαίδων. 63 Α, Δημ. 285. 24˙ τί βουληθεὶς πάρει; Σοφ. Ἠλ. 1100. 6) ἐννοῶ, θέλω νὰ εἴπω τοῦτο καὶ τοῦτο (πρβλ. ἐθέλω 4-6), Πλάτ. Πολ. 590 Ε, κτλ.˙ εἰ βούλει ἀνδρὸς ἀρετὴν ὁ αὐτ. Μένων. 71 Ε˙ τί βούλεται εἶναι; quid sibi vult haec res? ὁ αύτ. Θεαιτ. 156C· -ἐντεῦθεν, βούλεται εἶναι, ἰσχυρίζεται, ἐπαγγέλλεται, προσποιεῖται ὅτι εἶναι, ὡς τὸ μέλλει ἢ κινδυνεύει εἶναι ὁ αὐτ. Πολ. 595C, Κρατ. 412C, καὶ συχν. παρ’ Ἀριστ., τὸ ἑκούσιον βούλεται λέγεσθαι, οὐκ εἰ …, Ἠθ. Ν. 3. 2, 15, πρβλ. 4. 1, 5., 4. 5, 3, κτλ.˙ ἰδίως ἐπὶ τάσεων, ἡ τοῦ ὕδατος φύσις β. εἶναι ἄχυμος π. Αἰσθ. 4, 4˙ β. ἤδη τότε εἶναι πόλις, ὅταν…, Πολ. 2. 2, 8, πρβλ. 4. 8, 4. βούλεται δηλοῦν Διον. Ἁλ. Ρ. Α. 2, 12. ΙΙΙ. ἑπομένου τοῦ ἢ…, προτιμῶ, ἀντὶ τοῦ βούλομαι μᾶλλον (ὅπερ συχνότερον παρὰ πεζοῖς), καθ’ ὅσον πᾶσα ἐπιθυμία περιλαμβάνει προτίμησιν, βούλομ’ ἐγὼ λαὸν σόον ἔμμεναι, ἢ ἀπολέσθαι, θέλω περισσότερον…, Ἰλ. Α. 117, πρβλ. Ψ. 594, Ὀδ. Β. 232, Λ. 489, Μ. 350˙ β. τὸ μέν τι εὐτυχέειν . . ., ἢ εὐτυχέειν τὰ πάντα Ἡρόδ. 3. 40˙ β. παρθενεύεσθαι πλέω χρόνον ἢ πατρὸς ἐστερῆσθαι, ἔνθα τις θὰ περιέμενε πολὺν χρόνον, μᾶλλον ἢ…αὐτόθι 124˙ πρβλ. Εὐρ. Ἀνδρ. 351˙ -σπανιώτερον ἄνευ τοῦ ἢ…, πολὺ βούλομαι αὐτὴν οἴκοι ἔχειν, πολὺ προτιμῶ…, Ἰλ. Α. 112, πρβλ. Ὀδ. Ο. 88. Πρβλ. μάλα ΙΙ. 3.

French (Bailly abrégé)

impf. ἐβουλόμην ou ἠβουλόμην, f. βουλήσομαι, ao. ἐβουλήθην ou ἠβουλήθην, pf. βεβούλημαι;
I. vouloir (en gén. et plutôt au sens de désirer, p. opp. à θέλω, qui semble marquer plutôt l’idée de vouloir proprement dite);
1 vouloir : Τρώεσσιν νίκην IL la victoire pour les Troyens ; β. Τρώεσσιν κῦδος ὀρέξαι IL vouloir procurer de la gloire aux Troyens ; εἰ βόλεσθε épq. αὐτὸν ζώειν OD si vous voulez qu’il vive ; βούλεσθαι… μᾶλλον ἤ, vouloir… plutôt que, préférer, aimer mieux ; βούλομαι παρθενεύεσθαι πλέω χρόνον ἢ πατρὸς ἐστέρησθαι HDT je préfère rester fille longtemps encore, plutôt que d’être privée de mon père ; βούλομ’ ἐγὼ λαὸν σόον ἔμμεναι ἢ ἀπολέσθαι IL je préfère voir mon peuple sauvé plutôt que perdu ; ολὺ βούλομαι αὐτὴν οἴκοι ἔχειν IL je préfère la garder chez moi ; abs. avoir une préférence pour, incliner vers, préférer : β. τὰ Συρακοσίων THC se déclarer en faveur des Syracusains;
2 désirer, souhaiter : τι qch ; βούλει ἀναγνῶμεν ; PLAT veux-tu que nous lisions ? ἄλλῃ βούλεσθαι IL souhaiter que qch arrive autrement ; τό τινος βουλόμενον EUR la faculté de vouloir, la volonté de qqn ; ὁ βούλομενος, le premier venu, litt. celui qui le désire, à qui cela convient ; τί βούλομενος ; PLAT, τί βουληθείς ; SOPH dans quelle intention ? litt. voulant ou ayant voulu quoi ?;
3 avoir l’intention de, montrer une tendance à : βούλεται εἶναι PLAT il a la prétention d’être, il a une tendance à être, il n’est pas éloigné d’être ; signifier, vouloir dire : τί ἡμῖν βούλεται τοῦτο ; PLAT que nous veut cela ? qu’est-ce que cela signifie ? (cf. lat. quid sibi vult haec res ?);
II. vouloir bien, consentir à : βούλει λάβωμαι ; SOPH veux-tu que je prenne ? εἰ βούλει SOPH si tu veux bien, s’il te plaît (cf. lat. sis = si vis).
Étymologie: R. Ϝολ ou Ϝελ, vouloir, désirer ; cf. lat. volo et velle.

English (Autenrieth)

(βόλεται, βόλεσθε, ἐβόλοντο): will, wish, prefer; Τρώεσσι δὲ βούλετο νῖκήν, Il. 7.21, etc.; often with foll. ἤ, βούλομ' ἐγὼ λᾶὸν σῶν ἔμμεναι ἢ ἀπολέσθαι, Il. 1.117.

English (Slater)

βούλομαι
   1 wish βούλομαι παίδεσσιν Ἑλλάνων[ fr. 118.

Spanish (DGE)

• Alolema(s): eol. βόλλ- Sapph.16.17, 22.19, Theoc.28.15; ép., jón. y arcad. βόλ- Il.11.319, Od.1.234, IG 12(8).358 (Tasos V a.C.), IG 12(9).189.31 (Eretria IV a.C.), IG 5(2).3.9, 6.24 (ambas Tegea IV a.C.); cret. βώλ- IRhod.Per.251.30 (V a.C.), ICr.4.165.8 (Gortina III a.C.), ICr.3.3.3C.16 (Hierapitna II a.C.); tes. βέλλ- IG 9(2).517.20 (Larisa III a.C.); beoc. βήλ- SIG 1185.18 (Tanagra III a.C.); βείλ- IG 7.3080.6 (Lebadea II a.C.); dór. δήλ- Theoc.5.27, Ps.Archyt.Pyth.Hell.p.41.4, Ti.Locr.94d, Lindos 2.D66 (I a.C.), Plu.2.219d, TEracl.1.146, IIasos 82.46 (IV a.C.); locr. y délf. δείλ- IG 9²(1).706A.12 (Eantea III a.C.), 718.3, IG 9(2).458.8 (Pelasgiótide III a.C.), GDI 2034.10 (Delfos II a.C.)

• Morfología: [jón. pres. ind. 2^a sg. βούλεαι Od.18.364, Hdt.1.11, át. 2^a plu. βόλεστε SIG 1259.5 (Atenas IV a.C.), opt. 3^a plu. βουλοίατο Hdt.1.3; impf. 3^a plu. ἐβουλέατο Hdt.1.4, 3.143 (cód.); fut. βουληθήσεται Aristid.Or.48.8 (cód.), Gal.13.636; aor. ind. 3^a sg. ἐβολάσετυ IPamph.3.8 (IV a.C.), ἠβουλήθη Ael.VH 1.21, subj. βούλεται Il.1.67, opt. βουληθίης PAbinn.3.17 (IV d.C.), part. βολάμενοι UPZ 72.10 (II a.C.), βουλαμένῳ TAM 1.73.5, 7 (Ciana I d.C.); aum. ἠ- inscr. át. desde 300 a.C., frec. mss.y pap.]
I c. suj. de pers.
1 querer, desear
a) abs. op. πράσσειν Democr.B 68, a δύναμαι Democr.B 248, Gorg.B 8, a ἐπιθυμεῖν Pl.Prt.340a
•subst. ψιλῷ τῷ βούλεσθαι δημιουργεῖ crea con su sola voluntad de la voluntad divina en la Creación, Clem.Al.Prot.4;
b) c. ac. de abstr. y dat. de pers. Τρώεσσι ... βούλετο νίκην Il.7.21, o c. ac. sólo καί κε τὸ βουλοίμην Od.20.316, ὁπόσην ἂν βούληταί τις Sol.Lg.68, cf. Democr.B 277, δυοῖν δὲ θάτερον βουλήσεται A.Pr.867, ἃ βούλομαι λέγω A.Pr.929, cf. E.Alc.281, Gorg.B 6, πάντα οὖν ὅσα ἠβουλήθη κατεπράξατο Ael.l.c., en part. ἄνδρες τὰ Συρακοσίων βουλόμενοι hombres partidarios de los siracusanos Th.6.50, τὸ βουλόμενον τὴν πολιτείαν πλῆθος el pueblo que sustenta o sirve de apoyo a la constitución Arist.Pol.1309^b17
•por atracción del antecedente implícito ἔτυχεν ὧν ἠβούλετο Antiph.19.6, ἐφ' οἷς ἠβούλοντο πρὸς τοὺς Μιλησίους διελύθησαν Plu.2.254f
•c. ac. e inf. δουλείαν δὲ αὐτοί τε ἐβούλοντο καὶ ἡμῖν τὸ αὐτὸ ἐπενεγκεῖν ellos no sólo querían la esclavitud sino además traérnosla Th.6.82;
c) c. inf. concert. Τρώεσσιν ἐβούλετο κῦδος ὀρέξαι Il.11.79, βούλομαι ἤδη νεῖσθαι ἐφ' ἡμέτερ' Od.15.88, φράσαι τι βούλομαι Ar.Pl.1090, πῶς γὰρ ἂν ... κακῶς ποιεῖν ἡμᾶς ἐβουλήθη; Is.1.11, ὄψεως τυχεῖ[ν] ἠβουλόμην Men.(?) en PKöln 203B.12, τοῖς τερατεύεσθαί τι πρὸς τοὺς πολλοὺς βουλομένοις a los que quieren causar asombro al vulgo Epicur.Ep.[3] 114, cf. Hes.Op.647, Antipho Soph.B 54, Plu.2.221b, Eu.Matt.11.27, Act.Ap.25.22, 2Ep.Petr.3.9, Aristid.Quint.21.10, Vett.Val.49.4
•a veces c. inf. fut. καί τις βούλεται ἐξ ἀγαθῶν βήσεσθαι Thgn.184, βουλόμενοι ἐξ αὐτέων παῖδας ἐκγενήσεσθαι Hdt.4.111, εἰ βουλοίμεθα ὄντως εὐδαιμονήσειν Iambl.Protr.16;
d) c. inf. no concert. βούλοντο θεοὶ μεμνῆσθαι ἐφετμέων quieren los dioses que se recuerden sus preceptos, Od.4.353, οὗτος μόνος ἐβούλετο ἡμᾶς ἀκλήρους εἶναι Is.1.28, οὐ μόνον ἠβούλετο δι' αὑτοῦ γενέσθαι τὴν κλῆσιν Plb.2.50.7;
e) en interr., c. constr. de subj. βούλει λάβωμαι ... καὶ θίγω τί σου; ¿quieres que te coja y sostenga? S.Ph.761, βούλει ... φράσω; Ar.Eq.36, θῶμεν ... βούλει ... δύο εἴδη τῶν ὄντων ...; Pl.Phd.79a, cf. Phdr.228e, Eu.Io.18.39;
f) c. inf. sobreentendido καὶ εἰ μάλα (Ποσειδάων) βούλεται ἄλλῃ (sc. τοῦτο γενέσθαι) Il.15.51, εἰ μὴ αὐταὶ ἐβούλοντο, οὐκ ἂν ἡρπάζοντο Hdt.1.4, εἰ γὰρ βούλει, ὅταν ᾖ χείμων, ... ἐγχέας ὕδωρ Hp.Aër.8, βουλοίμην ἄν (sc. τόδε γενέσθαι) Pl.Euthphr.3a, cf. Democr.B 89, Ar.Ra.1279, Phld.Cont.fr.107.13, Ep.Iac.3.4, 1Ep.Cor.12.11, Ach.Tat.2.30.1.
2 usos esp.:
a) ὁ βουλόμενος el que quiera, cualquiera Sol.Lg.16, 23 d, Hdt.1.54, Th.1.26, Thrasym.B 1, Ar.Pl.918, D.21.45, Hld.10.25.1
•ὅστις βούλει el que quieras, cualquiera Pl.Grg.517b;
b) βουλομένῳ μοί ἐστι c. inf. expreso o sobreentendido quiero τῷ ... πλήθει τῶν Πλαταιῶν οὐ βουλομένῳ ἦν τῶν Ἀθηναίων ἀφιστάσθαι la mayoría de los plateos no quería separarse de Atenas Th.2.3, εἰ σοὶ βουλομένῳ ἐστὶν ἀποκρίνεσθαι si quieres responder Pl.Grg.448d, εἴ τινι βουλομένῳ Democr.B 173;
c) en forma perifrástica ἐν οἷς ἂν βουλομένοις αὐτοῖς γένηται τὰ δυνατά συμπράττειν les (recomendó) colaborar con ellos con todas sus fuerzas Hld.7.11.4, ὅ τι βουλομένοις ἐστὶν ἐκδιδασκώμεθα averigüemos lo que quieren Hld.9.5.10;
d) τὸ βουλόμενον la voluntad E.IA 1270, τὰ θεῶν οὕτω βουλόμεν' ἔσται ésta será la voluntad de los dioses E.IA 33, pero τὸ βουλόμενον sent. pas. lo querido Luc.Am.37, Plu.Art.28
•τί βουληθείς; ¿con qué intención? S.El.1100, mismo sent. τί ... βουλόμενοι; Pl.Phd.63a, D.18.172;
e) en la fórmula epistolar de saludo βουλομένων ... θεῶν si los dioses quieren, BGU 248.11 (I d.C.)
•expresar la última voluntad en un testamento ἔθετο ... βούλησιν ἔγ[γρα] φον ... β[ο] υλόμενος PLips.33.2.11 (IV d.C.), βούλομαι οὖν καὶ κελεύω por tanto dispongo y ordeno, PMasp.151.101 (VI d.C.).
3 op. θέλω o ἐθέλω consentir εἰ βούλει, σοὶ ἐγὼ ... ἐθέλω λόγον λέξαι Pl.Grg.522e, ἂν οἵ τε θεοὶ θέλωσι καὶ ὑμεῖς βούλησθε D.2.20, cf. Pl.Alc.1.135d.
4 en cont. de compar. preferir c. ἤ: βούλομ' ἐγὼ λαὸν σῶν ἔμμεναι ἢ ἀπολέσθαι prefiero que la hueste esté a salvo a que perezca, Il.1.117, cf. Od.3.232, Hdt.3.40, E.Andr.351
•c. un compar. βούλεσθαι γὰρ παρθενεύεσθαι πλέω χρόνον ἢ τοῦ πατρὸς ἐστερῆσθαι Hdt.3.124, c. μᾶλλον ἤ S.Ai.1314, Democr.B 118, c. πολύ y ἤ Il.17.331, raro c. πολύ sin ἤ Il.1.112.
5 sent. erótico desear, querer c. ac. de pers. ἐκεῖνον καὶ τεθνηκότα βούλομαι X.Eph.3.6.3
•abs. y subst., de un mal deseo τοῦ βούλεσθαι ἀπολαύσατε gozasteis de vuestra lascivia Gr.Naz.M.36.468D.
II c. suj. no de pers.
1 exigir, requerir ὡς ὁ πάτριος Αἰθιόπων βούλεται νόμος como pide la ley ancestral de los etíopes Hld.9.1.4, cf. Iust.Nou.84.1.1, σύμφωνον βουλόμενον πρόσοδον ἀντὶ τοῦ ἀνναλίου πρεσβείου δοθῆναι Cod.Iust.1.3.45.13, cf. 1.3.52.5.
2 soler βούλεται ... ὁ πρᾶος ἀτάραχος εἶναι Arist.EN 1125^b33, τὸ δ' ἀκούσιον βούλεται λέγεσθαι οὐκ εἴ τις ἀγνοεῖ τὰ συμφέροντα Arist.EN 1110^b30, τὸ γὰρ τοιοῦτον ἦθος αἰεὶ βούλεται διαφυλάττειν ἡ τῶν Ἀθηναίων πόλις Plb.9.40.1.
III en cont. de lenguaje o escritura, indif. al suj. pers. o no
1 pretender, querer decir, significar ὅ μοι δοκεῖ βούλεσθαι Γλαύκων Pl.R.362e, ὃ μὲν οὖν βουλόμεθα λέγειν τὴν τάσιν lo que pretendemos indicar con grado Aristox.Harm.17.2, τί ... ἡμῖν βούλεται οὗτος ὁ μῦθος ...; Pl.Tht.156c, cf. Ach.Tat.5.16.5, βούλεται ... διάνοιαν ἀπαρτίζειν τὰ κῶλα ταῦτα tales miembros señalan el fin de una frase Demetr.Eloc.2, τί βούλεται σημαίνειν τὸ τέρας D.H.4.59, τί τοίνυν τὸν νόμον βούλονται; pues ¿qué entienden ellos por ley? Clem.Al.Strom.2.8.39, cf. 9.42, τί μὲν βούλεταί σοι ... τὸ παραπλέκειν ὄνομα Χαρικλείας; ¿qué pretendes con mezclar el nombre de Cariclea? Hld.10.31.2.
2 βούλεται εἶναι tiende a ser, es de hecho Pl.R.595c, ἡ ... τοῦ ὕδατος φύσις βούλεται ... εἶναι la condición natural del agua tiende a ser, es por naturaleza Arist.Sens.441^a3, βούλεταί γ' ἤδε τοτ' εἶναι πόλις, ὅταν ... pero sólo entonces es realmente ciudad cuando ... Arist.Pol.1261^b12. • DMic.: qe-ro-me-no (?).

• Etimología: De la raiz *g^u̯el-/*g^u̯ol- (cf. βάλλω) y un suf. -so- o -no-. El voc. o podría ser analóg. de un antiguo perf. *βέβολα (cf. προβέβουλα).