facilis

Latin > English (Lewis & Short)

făcĭlis: e, adj. (archaic forms
I nom. sing. facil, Plaut. Trin. 3, 2, 53; adv. facul, like difficul, simul; v. under adv. 2, and cf. Paul. ex Fest. p. 87 Müll.), facio, properly, that may be done or made; hence, pregn.], easy to do, easy, without difficulty.
I In gen.
   A Prop., constr. absol., with ad (and the gerund), the supine, inf., ut, and the dat.
   (a)    Absol.: nulla est tam facilis res, quin difficilis siet, quam invitus facias, Ter. Heaut. 4, 6, 1; cf.: facilis et plana via (opp. difficilis), Plaut. Trin. 3, 2, 20: quae facilia ex difficillimis animi magnitudo redegerat, Caes. B. G. 2, 27 fin.; cf. also: mihi in causa facili atque explicata perdifficilis et lubrica defensionis ratio proponitur, Cic. Planc. 2, 5: justa res et facilis, Plaut. Am. prol. 33: facilis et prompta defensio, Cic. de Or. 1, 56, 237; cf.: facilis et expedita distinctio, id. Fin. 1, 10, 33: facilia, proclivia, jucunda, id. Part. Or. 27, 95; cf.: proclivi cursu et facili delabi, id. Rep. 1, 28: ascensus, Caes. B. G. 1, 21: aditus, id. ib. 3, 25 fin.; descensus Averno, Verg. A. 6, 126; Cic. de Imp. Pomp. 14, 41; cf.: celerem et facilem exitum habere, Caes. B. C. 3, 22 fin.: lutum, easy to work, Tib. 1, 1, 40: fagus, Plin. 16, 43, 84, § 229: humus, easy to cultivate, mellow, Curt. 4, 6, 5: arcus, Val. Fl. 1, 109: jugum, easy to climb, Prop. 4(5), 10, 4: somnus, easy to obtain, Hor. C. 2, 11, 8; 3, 21, 4: irae, easily excited, Luc. 1, 173: saevitia, easily overcome, Hor. C. 2, 12, 26 et saep.: aurae, gentle, Ov. H. 16, 123: jactura, easily borne, Verg. A. 2, 646: cera, easily shaped, Ov. M. 15, 169: victus, copious, Verg. G. 2, 460.—Comp.: iter multo facilius atque expeditius, Caes. B. G. 1, 6, 2: cui censemus cursum ad deos faciliorem fuisse quam Scipioni? Cic. Lael. 4, 14: faciliore et commodiore judicio, id. Caecin. 3, 8.—Sup.: quod est facillimum, facis, Plaut. Trin. 3, 2, 4; cf. Cic. Rep. 2, 3: concordia, id. ib. 1, 32: hujus summae virtutis facillima est via, Quint. 8, 3, 71: in quibus (ceris) facillima est ratio delendi, id. 10, 3, 31 et saep.—
   (b)    With ad and the gerund: nulla materies tam facilis ad exardescendum est, Cic. de Or. 2, 45, 190: ad subigendum, id. Rep. 2, 41: ad credendum, id. Tusc. 1, 32, 78: palmae ad scandendum, Plin. 13, 4, 7, § 29.—Comp.: faciliora ad intelligendum, Quint. 2, 3, 8.—Sup.: haec ad judicandum sunt facillima, Cic. Off. 3, 6, 30; id. Fin. 2, 20.—
   (g)    With ad and subst.: faciles ad receptum angustiae, Liv. 32, 12, 3: mens ad pejora, Quint. 1, 2, 4: credulitas feminarum ad gaudia, Tac. A. 14, 4.— Comp.: mediocritas praeceptoris ad intellectum atque imitationem facilior, Quint. 2, 3, 1.—
   (d)    With supine: facile inventust, Plaut. Trin. 3, 2, 53: res factu facilis, Ter. Heaut. 4, 3, 26: cuivis facile scitu est, id. Hec. 3, 1, 15: facilis victu gens, abounding in resources, Verg. A. 1, 445 Wagn.: (Cyclops) nec visu facilis nec dictu affabilis ulli, id. ib. 3, 621; cf.: sapiens facilis victu fuit, Sen. Ep. 90, 11.—Comp.: nihil est dictu facilius, Ter. Ph. 2, 1, 70.—Sup.: factu facillimum, Sall. C. 14, 1.—（ε) With inf.: materia facilis est, in te et in tuos dicta dicere, Cic. Phil. 2, 17, 42: facilis vincere ac vinci vultu eodem, Liv. 7, 33, 2: facilis corrumpi, Tac. H. 4, 39: Roma capi facilis, Luc. 2, 656.—So esp. freq. in the neuter, facile est, with a subject-clause: id esse verum, cuivis facile est noscere, Ter. Ad. 5, 4, 8: quod illis prohibere erat facile, Caes. B. C. 1, 50, 2: neque erat facile nostris, uno tempore propugnare et munire, id. ib. 3, 45, 4; Quint. 6, 4, 20: nec origines persequi facile est, Plin. 3, 5, 6, § 46: quīs facile est aedem conducere, Juv. 3, 31; 4, 103.— Comp.: plerumque facilius est plus facere quam idem, Quint. 10, 2, 10; 12, 6, 7.—Sup.: stulta reprehendere facillimum est, Quint. 6, 3, 71; 11, 1, 81.—（ζ) With ut: facilius est, ut esse aliquis successor tuus possit, quam ut velit, Plin. Pan. 44, 3; 87, 5; cf. with quod: facile est quod habeant conservam in villa, Varr. R. R. 2, 10, 6.—（η) With dat.: terra facilis pecori, i.e. suitable, proper, Verg. G. 2, 223; cf.: campus operi, Liv. 33, 17, 8: facilis divisui (Macedonia), id. 45, 30, 2: neque Thraces commercio faciles erant, Liv. 40, 58, 1: homines bello faciles, Tac. Agr. 21: juvenis inanibus, easily susceptible, open to, id. A. 2, 27; cf.: facilis capessendis inimicitiis, id. ib. 5, 11. —（θ) With gen. (poet.): Hispania frugum facilis, fertile in, Claud. Laud. Seren. 54.—
   b Adverbially, in facili, ex (e) facili, and rarely, de facili, easily: cum exitus haud in facili essent, not easy, Liv. 3, 8, 9 Drak.: in facili, Sen. Clem. 1, 7: Plin. 18, 28, 68, § 274; Dig. 26, 3, 8: ita adducendum, ut ex facili subsequatur, easily, Cels. 7, 9 med.: ex facili tolerantibus, Tac. Agr. 15 init.: ex facili, Cel. 6, 1, 1; Plin. 37, 4, 15, § 60; for which: e facili, Ov. A. A. 1, 356: de facili ab iis superabuntur, Firm. Math. 5, 6.—
   B Transf.
   a Of persons that do any thing with facility, ready, quick.— Constr. with ad, in, and simple abl.: facilis et expeditus ad dicendum, Cic. Brut. 48, 180: sermone Graeco promptus et facilis, Suet. Tib. 71; cf.: promptus et facillis ad extemporalitatem usque, id. Tit. 3: faciles in excogitando et ad discendum prompti, Quint. 1, 1, 1: exiguo faciles, content, Sil. 1, 615.—
   b Of things, easily moving: oculi, Verg. A. 8, 310: manus, Ov. F. 3, 536: cervix, Mart. Spect. 23: canes, i. e. agiles, Nemes. Cyneg. 50.
II In partic.
   A Of character, easy, good-natured, compliant, willing, yielding, courteous, affable: facilis benevolusque, Ter. Hec. 5, 1, 35: comes, benigni, faciles, suaves homines esse dicuntur, Cic. Balb. 16, 36: facilis et liberalis pater, id. N. D. 3, 29, 73: lenis et facilis, id. Fam. 5, 2, 9: facilis et clemens, Suet. Aug. 67: facilem populum habere, Cic. Fam. 7, 1, 4: facilem stillare in aurem, Juv. 3, 122: di, id. 10, 8. —With in and abl.: facilem se in rebus cognoscendis praebere, Cic. Q. Fr. 1, 1, 11, § 32; cf.: facilis in causis recipiendis, id. Brut. 57, 207: faciles in suum cuique tribuendo, id. ib. 21, 85: faciles ad concedendum, id. Div. 2, 52, 107.—With in and acc.: sic habeas faciles in tua vota deos, Ov. H. 16, 282.—With inf.: faciles aurem praebere, Prop. 2, 21, 15 (3, 14, 5 M.): O faciles dare summa deos, Luc. 1, 505.—With gen.: facilis impetrandae veniae, Liv. 26, 15, 1: alloquii facilis (al. alloquiis), Val. Fl. 5, 407.—Absol.: comi facilique naturā, Suet. Gramm. 7: facili ac prodigo animo, id. Vit. 7.—Comp.: facilior aut indulgentior, Suet. Vesp. 21; Quint. 7, 1, 27; Flor. 4, 11, 2.— Sup.: quid dicam de moribus facillimis, Cic. Lael. 3, 11.—
   B Of fortune, favorable, prosperous: res et fortunae tuae ... quotidie faciliores mihi et meliores videntur, Cic. Fam. 6, 5, 1; Liv. 23, 11, 2.—Adv. in four forms: facile, facul, faculter, and faciliter.
   1    făcĭlĕ (the class. form).
   (a)    easily, without trouble or difficulty: facile cum valemus recta consilia aegrotis damus, Ter. And. 2, 1, 9: quis haec non vel facile vel certe aliquo modo posset ediscere? Cic. de Or. 2, 57, 232: vitia in contraria convertuntur, id. Rep. 1, 45.—Comp.: cave putes, aut mare ullum aut flammam esse tantam, quam non facilius sit sedare quam, etc., Cic. Rep. 1, 42 fin.: quo facilius otio perfruantur, id. ib. 1, 5: id hoc facilius eis persuasit, quod, etc., Caes, B. G. 1, 2, 3.—Sup.: ut optimi cujusque animus in morte facillime evolet tamquam e custodia, Cic. Lael. 4, 14: facillime fingi, id. Cael. 9, 22: facillime decidit, id. Rep. 2, 23: mederi inopiae frumentariae, Caes. B. G. 5, 24, 6 et saep.—
   (b)    To add intensity to an expression which already signifies a high degree, certainly, unquestionably, without contradiction, beyond dispute, by far, far (often in Cic.; elsewh. rare): virum unum totius Graeciae facile doctissimum, Cic. Rab. Post. 9, 23: facile deterrimus, id. Tusc. 1, 33, 81: genere et nobilitate et pecunia facile primus, id. Rosc. Am. 6, 15; cf.: virtute, existimatione, nobilitate facile princeps, id. Clu. 5, 11: facile princeps, id. Div. 2, 42, 87; id. Fam. 6, 10, 2; id. Univ. 1; Flor. 3, 14, 1: facile praecipuus, Quint. 10, 1, 68: facile hic plus mali est, quam illic boni, Ter. And. 4, 3, 5: Pe. Sed tu novistin' fidicinam? Fi. Tam facile quam me, as well as I do myself, Plaut. Ep. 3, 4, 68.—With verbs that denote superiority (vincere, superare, etc.): post illum (Herodotum) Thucydides omnes dicendi artificio, mea sententia, facile vicit, Cic. de Or. 2, 13, 56; cf. id. Off. 2, 19, 59; id. Rep. 1, 23; cf. also: stellarum globi terrae magnitudinem facile vincebant, id. ib. 6, 16 fin.; id. de Or. 1, 33, 150: Sisenna omnes adhuc nostros scriptores facile superavit, id. Leg. 1, 2, 7; cf. id. de Or. 3, 11, 43: facile palmam habes! Plaut. Trin. 3, 2, 80.— In naming a large amount, quite, fully: huic hereditas facile ad HS. tricies venit testamento propinqui sui, Cic. Verr. 2, 2, 14, § 35.—
   (g)    With a negative, non facile or haud facile, to add intensity, not easily, i.e. hardly: mira accuratio, ut non facile in ullo diligentiorem majoremque cognoverim, Cic. Brut. 67, 238: sed haud facile dixerim, cur, etc., id. Rep. 1, 3 fin.; cf.: de iis haud facile compertum narraverim, Sall. J. 17, 2: animus imbutus malis artibus haud facile libidinibus carebat, id. C. 13, 5. —
   b Readily, willingly, without hesitation: facile omnes perferre ac pati, Ter. And. 1, 1, 35; cf.: te de aeternitate dicentem aberrare a proposito facile patiebar, Cic. Tusc. 1, 33, 81: disertus homo et facile laborans, id. Off. 2, 19, 66: ego unguibus facile illi in oculos involem, Ter. Eun. 4, 3, 6.—Comp.: locum habeo nullum, ubi facilius esse possim quam Asturae, Cic. Att. 13, 26, 2.—
   c (Acc. to facilis, II. B.) Pleasantly, agreeably, well: propter eas (nugas) vivo facilius, Plaut. Curc. 5, 2, 6: cum animo cogites, Quam vos facillime agitis, quam estis maxume Potentes, dites, fortunati, nobiles, Ter. Ad. 3, 4, 56: facillime agitare, Suet. Vit. Ter. 1: ubi Crassus animadvertit, suas copias propter exiguitatem non facile diduci, not safely, Caes. B. G. 3, 23, 7.—
   2    făcul (anteclass.), easily: nobilitate facul propellere iniquos, Lucil. ap. Non. 111, 19; Pac. ib. 21: haud facul, ut ait Pacuvius, femina una invenietur bona, Afran. ib. 22: advorsam ferre fortunam facul, Att. ib. 24.—
   3    ‡ fă-culter, acc. to the statement of Paul. ex Fest. p. 87, 1 Müll.; cf. Mart. Cap. 3, § 325. —
   4    făcĭlĭter (post-Aug.; predominating in Vitruvius; censured by Quint. 1, 6, 17), easily: ferrum percalefactum faciliter fabricatur, Vitr. 1, 4, 3 et saep.; Mart. Cap. 3, § 325.

Latin > French (Gaffiot 2016)

făcĭlis,⁷ e (facio),
1 qui se fait aisément, facile : ejus rei facilis est et prompta defensio Cic. de Or. 1, 237, la réponse à cela est facile et toute prête ; ascensus facilis Cæs. G. 1, 21, 2, montée facile ; iter facilius Cæs. G. 1, 6, 2, chemin plus facile