Ask at the forum if you have an Ancient or Modern Greek query!

transeo: Difference between revisions

From LSJ

Τὸ νικᾶν αὐτὸν αὑτὸν πασῶν νικῶν πρώτη τε καὶ ἀρίστη. Τὸ δὲ ἡττᾶσθαι αὐτὸν ὑφ' ἑαυτοῦ πάντων αἴσχιστόν τε ἅμα καὶ κάκιστον. → Τo conquer yourself is the first and best victory of all, while to be conquered by yourself is of all the most shameful as well as evil

Plato, Laws, 626e
(6_16)
 
(D_9)
Line 1: Line 1:
{{Lewis
{{Lewis
|lshtext=<b>trans-ĕo</b>: īvi or ĭi, ĭtum, īre (<br /><b>I</b> perf. -ivit, Sen. Ben. 1, 13, 3; fut. -iet, Tib. 1, 4, 27; Sen. Q. N. 3, 10, 4; Lact. 4, 18, 3), v. n. and a., to go [[over]] or [[across]], to [[cross]] [[over]], [[pass]] [[over]], [[pass]] by, [[pass]] (syn. [[transgredior]]).<br /><b>I</b> Lit.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> In gen.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(a)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Neutr.: ego ad vos eum jussero transire, Plaut. Ep. 5, 1, 51: per hortum ad amicam, id. Stich. 3, 1, 36: ad uxorem, id. Caecin. 3, 4, 24; Ter. Phorm. 4, 5, 7: ad te, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 1: ad [[forum]], Ter. Phorm. 5, 7 (8), 28: ne [[Germani]] e suis finibus in Helvetiorum fines transirent, Caes. B. G. 1, 28: in agrum [[Noricum]], id. ib. 1, 5: in Britanniam, id. ib. 4, 30: per eorum corpora transire conantes repulerunt, id. ib. 2, 10: per media [[castra]], Sall. J. 107, 5: per illud ([[iter]], i. e. vocis) Murmure blanditiae minimo transire solebant, Ov. M. 4, 70: obsides ut [[inter]] [[sese]] [[dent]], perficit; [[Helvetii]], ut [[sine]] maleficio et injuriā transeant, Caes. B. G. 1, 9; Liv. 10, 46, 3: [[Mosa]] in Rhenum [[transit]], Caes. B. G. 4, 10: caseum per [[cribrum]] facito transeat in [[mortarium]], [[Cato]], R. R. 76, 3: [[odor]] foliorum [[transit]] in vestes, Plin. 12, 3, 7, § 15: [[ficus]] ad nos ex aliis transire gentibus, id. 15, 18, 19, § 69. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Act.: campos pedibus transire videmur, Lucr. 4, 459: Taurum, Cic. Fam. 3, 8, 5: [[Taurus]] transiri non potest, id. Att. 5, 21, 14: Apenninum, id. Fam. 11, 10, 4; Liv. 5, 33, 2; 5, 33, 4 sq.; 21, 38, 6; 26, 12, 14; 21, 58, 3: [[paulatim]] Germanos consuescere Rhenum transire, Caes. B. G. 1, 33: [[flumen]], id. ib. 1, 12; 1, 13: Euphratem, Cic. Fin. 3, 22, 75: maria, id. Or. 42, 146; id. Pis. 24, 57; Hor. A. P. 345: paludem, Hirt. B. G. 8, 10: [[forum]], Hor. Ep. 1, 6, 59: equum cursu, to [[pass]] by, Verg. A. 11, 719: omnes mensas transiit, Plaut. Curc. 5, 3, 4: quem (serpentem) [[rota]] transiit, ran [[over]], Verg. A. 5, 274: anulis medios articulos (digitorum) non transeuntibus, Quint. 11, 3, 142: Domitii [[filius]] transiit Formias, passed [[through]] Formiæ, Cic. Att. 9, 3, 1.—In [[pass]].: [[Rhodanus]] nonnullis locis [[vado]] transitur, is crossed by a [[ford]], is [[fordable]], Caes. B. G. 1, 6; cf.: [[flumen]] uno [[omnino]] [[loco]] pedibus transiri potest, id. ib. 5, 18; 2, 10; 7, 55; Hirt. B. G. 8, 27; Liv. 21, 43, 4; Plin. 29, 4, 27, § 89: [[totus]] transibitur [[orbis]], Manil. 4, 398.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> In partic.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To go [[over]] to a [[party]] or [[side]] (cf. [[transfugio]]): ne deserat me [[atque]] ad hostes transeat, Plaut. Ps. 4, 3, 10: ad adversarios transeas? Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40: ad Pompeium transierunt, Caes. B. C. 3, 60: [[transit]] [[cohors]] ad eum, id. ib. 1, 60: a Patribus ad plebem, Liv. 4, 16, 3: cum iis pugnare ad quos transierant, Nep. Dat. 6, 6: ad Q. Sextii philosophi sectam, Suet. Gram. 18. —Absol.: nec manere nec transire aperte [[ausus]], Liv. 1, 27, 5: ut nulla [[ante]] Britanniae nova [[pars]] illacessita transierit, Tac. Agr. 20.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To go or [[pass]] [[over]] [[into]] [[any]] [[thing]] by [[transformation]], to be changed or transformed [[into]] a [[thing]] ([[poet]]. and in postAug. [[prose]]): [[ille]] in humum saxumque undamque trabemque [[fallaciter]] [[transit]], Ov. M. 11, 643: in [[plures]] figuras, id. ib. 8, 730: humana in corpora, id. ib. 15, 167: in aestatem [[post]] ver, id. ib. 15, 206: [[aqua]] [[mulsa]] longā vetustate [[transit]] in [[vinum]], Plin. 22, 24, 52, § 112; 9, 41, 65, § 139; 25, 9, 57, § 103; 37, 6, 23, § 87.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of [[food]]. to [[pass]] [[through]], [[pass]] [[off]]: cibi qui difficillime transeant sumpti, Varr. R. R. 2, 11, 3; so, cibi, Plin. 11, 37, 79, § 202: [[vinum]] tenue per urinam, id. 23, 1, 22, § 39.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>4</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[pierce]], [[transfix]] ([[very]] [[rare]]): [[ilia]] cornipedis surrectā cuspide [[transit]], Sil. 10, 253.—<br /><b>II</b> Trop.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> In gen.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Neutr. ([[very]] [[rare]]): [[quod]] quaedam [[animalis]] [[intellegentia]] per omnia ea permanet et transeat, runs [[through]], pervades, Cic. Ac. 2, 37, 119: [[utinam]] ista [[saevitia]] [[inter]] peregrina exempla mansisset, nec in Romanos [[mores]] transisset, Sen. Ira, 3, 18, 1.—Impers. [[pass]].: cujus (ordinis) similitudine perspectā in formarum specie ac dignitate transitum est et ad honestatem dictorum [[atque]] factorum, Cic. Fin. 2, 14, 47.— More freq.,<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Act.: ii [[sine]] dubio finem et modum transeunt, go [[beyond]], [[overstep]], [[transgress]], Cic. Off. 1, 29, 102; so, modum, id. Tusc. 4, 17, 40: finem aequitatis et legis in judicando, id. Verr. 2, 3, 95, § 220: fines verecundiae, id. Fam. 5, 12, 3: aliquid silentio, to [[pass]] [[over]], [[pass]] by, id. Att. 2, 19, 3; Quint. 2, 3, 1; 5, 12, 23; nil [[transit]] amantes, i. e. escapes, Stat. Th. 2, 335; so, ita compositi sumus ut nos cottidiana, [[etiamsi]] admiratione digna sunt, transeant, Sen. Q. N. 7, 1, 1.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> In partic.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To go or [[pass]] [[over]] to [[another]] [[opinion]]: in sententiam alicujus, Liv. 34, 34, 1: [[senatus]] [[frequens]] in [[alia]] omnia transiit, Hirt. B. G. 8, 53: transierunt [[illuc]], ut [[ratio]] esset ejus habenda, qui [[neque]] exercitum [[neque]] provincias traderet, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13, 2.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[pass]] [[over]], be changed [[into]] [[any]] [[thing]]: [[quomodo]] [[quire]] et ruere vel in praeterita patiendi [[modo]], vel in participia transibunt? Quint. 1, 6, 26: in eam (vocalem sequentem) transire possit (M), id. 9, 4, 40; 1, 4, 29: [[frequens]] [[imitatio]] [[transit]] in [[mores]], id. 1, 11, 3: jactantur cuncta et in contrarium transeunt jubente fortunā, Sen. Ep. 99, 9: in [[vinum]] transire, Plin. 22, 24, 52, § 112; Sen. Ep. 114, 24; 84, 6; 85, 15.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To overpass, [[surpass]], [[excel]]: qui hoc agit, ut [[prior]] [[sit]], [[forsitan]], [[etiamsi]] non transierit, aequabit, Quint. 10, 2, 10: [[verum]] ut transeundi [[spes]] non [[sit]], magna [[tamen]] est [[dignitas]] subsequendi, id. 12, 11, 28: Pompeium transire paras, Luc. 2, 565: monumenta transibit nostra juventus, id. 4, 499.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>4</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In [[speaking]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> To [[pass]] [[over]] to [[another]] [[subject]]: ad partitionem transeamus, Cic. Inv. 1, 21, 30: ad [[alias]] (quaestiones), Quint. 7, 1, 18: [[hinc]] ad rationem sermonis conjuncti, id. 8, 3, 40: [[protinus]] ad dispositionem, id. 6, 5, 1: ad [[responsum]] partis alterius, id. 7, 1, 6: ad rhetoris officia ([[proximus]] [[liber]]), id. 1, 12, 19: consumptis precibus violentam [[transit]] in iram, Ov. M. 8, 106: [[inde]] in syllabas [[cura]] transibit, Quint. 1, 4, 17.—Impers. [[pass]].: seminarii curam [[ante]] convenit dici, [[quam]] transeatur ad [[alia]] genera, Plin. 17, 10, 13, § 68: transeatur ad alteram contionem, Liv. 45, 37, 11. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> To go [[quickly]] or [[briefly]] [[through]] a [[subject]] (syn. [[transcurro]]): sed in [[animo]] est [[leviter]] transire ac [[tantummodo]] perstringere unamquamque rem, to [[touch]] [[lightly]] [[upon]], Cic. Rosc. Am. 32, 91: sperare et ea quae premant et ea quae inpendeant me [[facile]] transiturum, id. Fam. 9, 1, 2: eos (libros) omnes duabus proximis noctibus [[cursim]] [[transeo]], Gell. 9, 4, 5: brevi auditu [[quamvis]] magna transibat, Tac. H. 2, 59.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> To [[pass]] [[over]], [[pass]] by, [[leave]] [[untouched]] (so freq. [[first]] in [[post]]-Aug. [[prose]]; syn. [[praetermitto]]): malueram, [[quod]] erat [[susceptum]] ab illis, silentio transiri, Cic. Att. 2, 19, 3: ex quo tu quae digna sunt, selige, [[multa]] transi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 4: ut alii transeunt quaedam imputantque [[quod]] transeant: sic ego [[nihil]] [[praetereo]], etc., Plin. Ep. 8, 21, 4: Neronem [[enim]] [[transeo]], id. ib. 5, 3, 6; so, Protagoran [[transeo]], Quint. 3, 4, 10; cf. id. 10, 1, 57; 12, 1, 22; 12, 10, 22: sed hoc [[transeo]], id. 12, 2, 4: ut ne id [[quidem]] transeam, id. 11, 3, 131: transeamus id [[quoque]], [[quod]], etc., id. 1, 10, 17: ut transeam, [[quemadmodum]] [[vulgo]] imperiti loquantur, id. 1, 6, 45: lacrimas alicujus, Stat. S. 5 praef.—In [[pass]].: nec a nobis [[neglegenter]] [[locus]] [[iste]] transibitur, Quint. 2, 4, 17: [[illa]] [[quoque]] minora non sunt transeunda, id. 10, 3, 31; 10, 2, 3: levia haec et transeunda, Plin. Ep. 8, 6, 5: transita signa, Manil. 2, 486.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>5</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of [[time]], to [[pass]] by, [[elapse]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> Neutr.: cum legis [[dies]] transierit, Cic. Att. 7, 7, 6: [[dies]] hibernorum [[complures]], Caes. B. G. 3, 2: multi jam menses, id. B. C. 3, 25: [[quinquennium]], Dig. 7, 1, 37: tran et [[aetas]]; Quam [[cito]]! Tib. 1, 4, 27: menses transeunt, Phaedr. 5, 7, 11. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> Act., to [[pass]], [[spend]]: ne vitam silentio transeant, [[pass]] [[through]], [[spend]], Sall. C. 1, 1; so, vitam, id. ib. 2, 8 Kritz N. cr.: ipsum tribunatūs annum [[quiete]] et otio, Tac. Agr. 6 fin.: hiemem (securi), Sen. Ep. 90, 15: [[spatium]] juventae, to [[pass]] [[beyond]], Ov. M. 15, 226.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>6</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[pass]] [[away]], [[cease]]: [[precarium]] [[seni]] [[imperium]] et brevi transiturum, Tac. H. 1, 52 fin.: [[fortuna]] imperii [[transit]], id. ib. 3, 49: mutatam auctoritatem (unguenti) et saepius transisse gloriam, Plin. 13, 1, 2, § 4: [[quidquid]] irarum fuit, transierit, Sen. Thyest. 398: [[caelum]] et [[terra]], Vulg. Matt. 5, 18; id. 2 Pet. 3, 10; id. 1 Joan. 2, 17.—Hence, transĕunter, adv. (acc. to [[transeo]], II. B. 4. b.), in [[passing]], [[cursorily]] ([[late]] Lat.): commemorata [[quaestio]], Aug. Civ. Dei, 15, 23: discussā indiciorum [[fide]], Amm. 28, 1, 14.
|lshtext=<b>trans-ĕo</b>: īvi or ĭi, ĭtum, īre (<br /><b>I</b> perf. -ivit, Sen. Ben. 1, 13, 3; fut. -iet, Tib. 1, 4, 27; Sen. Q. N. 3, 10, 4; Lact. 4, 18, 3), v. n. and a., to go [[over]] or [[across]], to [[cross]] [[over]], [[pass]] [[over]], [[pass]] by, [[pass]] (syn. [[transgredior]]).<br /><b>I</b> Lit.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> In gen.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(a)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Neutr.: ego ad vos eum jussero transire, Plaut. Ep. 5, 1, 51: per hortum ad amicam, id. Stich. 3, 1, 36: ad uxorem, id. Caecin. 3, 4, 24; Ter. Phorm. 4, 5, 7: ad te, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 1: ad [[forum]], Ter. Phorm. 5, 7 (8), 28: ne [[Germani]] e suis finibus in Helvetiorum fines transirent, Caes. B. G. 1, 28: in agrum [[Noricum]], id. ib. 1, 5: in Britanniam, id. ib. 4, 30: per eorum corpora transire conantes repulerunt, id. ib. 2, 10: per media [[castra]], Sall. J. 107, 5: per illud ([[iter]], i. e. vocis) Murmure blanditiae minimo transire solebant, Ov. M. 4, 70: obsides ut [[inter]] [[sese]] [[dent]], perficit; [[Helvetii]], ut [[sine]] maleficio et injuriā transeant, Caes. B. G. 1, 9; Liv. 10, 46, 3: [[Mosa]] in Rhenum [[transit]], Caes. B. G. 4, 10: caseum per [[cribrum]] facito transeat in [[mortarium]], [[Cato]], R. R. 76, 3: [[odor]] foliorum [[transit]] in vestes, Plin. 12, 3, 7, § 15: [[ficus]] ad nos ex aliis transire gentibus, id. 15, 18, 19, § 69. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>(b)</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Act.: campos pedibus transire videmur, Lucr. 4, 459: Taurum, Cic. Fam. 3, 8, 5: [[Taurus]] transiri non potest, id. Att. 5, 21, 14: Apenninum, id. Fam. 11, 10, 4; Liv. 5, 33, 2; 5, 33, 4 sq.; 21, 38, 6; 26, 12, 14; 21, 58, 3: [[paulatim]] Germanos consuescere Rhenum transire, Caes. B. G. 1, 33: [[flumen]], id. ib. 1, 12; 1, 13: Euphratem, Cic. Fin. 3, 22, 75: maria, id. Or. 42, 146; id. Pis. 24, 57; Hor. A. P. 345: paludem, Hirt. B. G. 8, 10: [[forum]], Hor. Ep. 1, 6, 59: equum cursu, to [[pass]] by, Verg. A. 11, 719: omnes mensas transiit, Plaut. Curc. 5, 3, 4: quem (serpentem) [[rota]] transiit, ran [[over]], Verg. A. 5, 274: anulis medios articulos (digitorum) non transeuntibus, Quint. 11, 3, 142: Domitii [[filius]] transiit Formias, passed [[through]] Formiæ, Cic. Att. 9, 3, 1.—In [[pass]].: [[Rhodanus]] nonnullis locis [[vado]] transitur, is crossed by a [[ford]], is [[fordable]], Caes. B. G. 1, 6; cf.: [[flumen]] uno [[omnino]] [[loco]] pedibus transiri potest, id. ib. 5, 18; 2, 10; 7, 55; Hirt. B. G. 8, 27; Liv. 21, 43, 4; Plin. 29, 4, 27, § 89: [[totus]] transibitur [[orbis]], Manil. 4, 398.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> In partic.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To go [[over]] to a [[party]] or [[side]] (cf. [[transfugio]]): ne deserat me [[atque]] ad hostes transeat, Plaut. Ps. 4, 3, 10: ad adversarios transeas? Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40: ad Pompeium transierunt, Caes. B. C. 3, 60: [[transit]] [[cohors]] ad eum, id. ib. 1, 60: a Patribus ad plebem, Liv. 4, 16, 3: cum iis pugnare ad quos transierant, Nep. Dat. 6, 6: ad Q. Sextii philosophi sectam, Suet. Gram. 18. —Absol.: nec manere nec transire aperte [[ausus]], Liv. 1, 27, 5: ut nulla [[ante]] Britanniae nova [[pars]] illacessita transierit, Tac. Agr. 20.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To go or [[pass]] [[over]] [[into]] [[any]] [[thing]] by [[transformation]], to be changed or transformed [[into]] a [[thing]] ([[poet]]. and in postAug. [[prose]]): [[ille]] in humum saxumque undamque trabemque [[fallaciter]] [[transit]], Ov. M. 11, 643: in [[plures]] figuras, id. ib. 8, 730: humana in corpora, id. ib. 15, 167: in aestatem [[post]] ver, id. ib. 15, 206: [[aqua]] [[mulsa]] longā vetustate [[transit]] in [[vinum]], Plin. 22, 24, 52, § 112; 9, 41, 65, § 139; 25, 9, 57, § 103; 37, 6, 23, § 87.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of [[food]]. to [[pass]] [[through]], [[pass]] [[off]]: cibi qui difficillime transeant sumpti, Varr. R. R. 2, 11, 3; so, cibi, Plin. 11, 37, 79, § 202: [[vinum]] tenue per urinam, id. 23, 1, 22, § 39.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>4</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[pierce]], [[transfix]] ([[very]] [[rare]]): [[ilia]] cornipedis surrectā cuspide [[transit]], Sil. 10, 253.—<br /><b>II</b> Trop.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>A</b> In gen.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Neutr. ([[very]] [[rare]]): [[quod]] quaedam [[animalis]] [[intellegentia]] per omnia ea permanet et transeat, runs [[through]], pervades, Cic. Ac. 2, 37, 119: [[utinam]] ista [[saevitia]] [[inter]] peregrina exempla mansisset, nec in Romanos [[mores]] transisset, Sen. Ira, 3, 18, 1.—Impers. [[pass]].: cujus (ordinis) similitudine perspectā in formarum specie ac dignitate transitum est et ad honestatem dictorum [[atque]] factorum, Cic. Fin. 2, 14, 47.— More freq.,<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Act.: ii [[sine]] dubio finem et modum transeunt, go [[beyond]], [[overstep]], [[transgress]], Cic. Off. 1, 29, 102; so, modum, id. Tusc. 4, 17, 40: finem aequitatis et legis in judicando, id. Verr. 2, 3, 95, § 220: fines verecundiae, id. Fam. 5, 12, 3: aliquid silentio, to [[pass]] [[over]], [[pass]] by, id. Att. 2, 19, 3; Quint. 2, 3, 1; 5, 12, 23; nil [[transit]] amantes, i. e. escapes, Stat. Th. 2, 335; so, ita compositi sumus ut nos cottidiana, [[etiamsi]] admiratione digna sunt, transeant, Sen. Q. N. 7, 1, 1.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>B</b> In partic.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>1</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To go or [[pass]] [[over]] to [[another]] [[opinion]]: in sententiam alicujus, Liv. 34, 34, 1: [[senatus]] [[frequens]] in [[alia]] omnia transiit, Hirt. B. G. 8, 53: transierunt [[illuc]], ut [[ratio]] esset ejus habenda, qui [[neque]] exercitum [[neque]] provincias traderet, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13, 2.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>2</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[pass]] [[over]], be changed [[into]] [[any]] [[thing]]: [[quomodo]] [[quire]] et ruere vel in praeterita patiendi [[modo]], vel in participia transibunt? Quint. 1, 6, 26: in eam (vocalem sequentem) transire possit (M), id. 9, 4, 40; 1, 4, 29: [[frequens]] [[imitatio]] [[transit]] in [[mores]], id. 1, 11, 3: jactantur cuncta et in contrarium transeunt jubente fortunā, Sen. Ep. 99, 9: in [[vinum]] transire, Plin. 22, 24, 52, § 112; Sen. Ep. 114, 24; 84, 6; 85, 15.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>3</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To overpass, [[surpass]], [[excel]]: qui hoc agit, ut [[prior]] [[sit]], [[forsitan]], [[etiamsi]] non transierit, aequabit, Quint. 10, 2, 10: [[verum]] ut transeundi [[spes]] non [[sit]], magna [[tamen]] est [[dignitas]] subsequendi, id. 12, 11, 28: Pompeium transire paras, Luc. 2, 565: monumenta transibit nostra juventus, id. 4, 499.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>4</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; In [[speaking]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> To [[pass]] [[over]] to [[another]] [[subject]]: ad partitionem transeamus, Cic. Inv. 1, 21, 30: ad [[alias]] (quaestiones), Quint. 7, 1, 18: [[hinc]] ad rationem sermonis conjuncti, id. 8, 3, 40: [[protinus]] ad dispositionem, id. 6, 5, 1: ad [[responsum]] partis alterius, id. 7, 1, 6: ad rhetoris officia ([[proximus]] [[liber]]), id. 1, 12, 19: consumptis precibus violentam [[transit]] in iram, Ov. M. 8, 106: [[inde]] in syllabas [[cura]] transibit, Quint. 1, 4, 17.—Impers. [[pass]].: seminarii curam [[ante]] convenit dici, [[quam]] transeatur ad [[alia]] genera, Plin. 17, 10, 13, § 68: transeatur ad alteram contionem, Liv. 45, 37, 11. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> To go [[quickly]] or [[briefly]] [[through]] a [[subject]] (syn. [[transcurro]]): sed in [[animo]] est [[leviter]] transire ac [[tantummodo]] perstringere unamquamque rem, to [[touch]] [[lightly]] [[upon]], Cic. Rosc. Am. 32, 91: sperare et ea quae premant et ea quae inpendeant me [[facile]] transiturum, id. Fam. 9, 1, 2: eos (libros) omnes duabus proximis noctibus [[cursim]] [[transeo]], Gell. 9, 4, 5: brevi auditu [[quamvis]] magna transibat, Tac. H. 2, 59.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>c</b> To [[pass]] [[over]], [[pass]] by, [[leave]] [[untouched]] (so freq. [[first]] in [[post]]-Aug. [[prose]]; syn. [[praetermitto]]): malueram, [[quod]] erat [[susceptum]] ab illis, silentio transiri, Cic. Att. 2, 19, 3: ex quo tu quae digna sunt, selige, [[multa]] transi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 4: ut alii transeunt quaedam imputantque [[quod]] transeant: sic ego [[nihil]] [[praetereo]], etc., Plin. Ep. 8, 21, 4: Neronem [[enim]] [[transeo]], id. ib. 5, 3, 6; so, Protagoran [[transeo]], Quint. 3, 4, 10; cf. id. 10, 1, 57; 12, 1, 22; 12, 10, 22: sed hoc [[transeo]], id. 12, 2, 4: ut ne id [[quidem]] transeam, id. 11, 3, 131: transeamus id [[quoque]], [[quod]], etc., id. 1, 10, 17: ut transeam, [[quemadmodum]] [[vulgo]] imperiti loquantur, id. 1, 6, 45: lacrimas alicujus, Stat. S. 5 praef.—In [[pass]].: nec a nobis [[neglegenter]] [[locus]] [[iste]] transibitur, Quint. 2, 4, 17: [[illa]] [[quoque]] minora non sunt transeunda, id. 10, 3, 31; 10, 2, 3: levia haec et transeunda, Plin. Ep. 8, 6, 5: transita signa, Manil. 2, 486.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>5</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; Of [[time]], to [[pass]] by, [[elapse]].<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>a</b> Neutr.: cum legis [[dies]] transierit, Cic. Att. 7, 7, 6: [[dies]] hibernorum [[complures]], Caes. B. G. 3, 2: multi jam menses, id. B. C. 3, 25: [[quinquennium]], Dig. 7, 1, 37: tran et [[aetas]]; Quam [[cito]]! Tib. 1, 4, 27: menses transeunt, Phaedr. 5, 7, 11. —<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>b</b> Act., to [[pass]], [[spend]]: ne vitam silentio transeant, [[pass]] [[through]], [[spend]], Sall. C. 1, 1; so, vitam, id. ib. 2, 8 Kritz N. cr.: ipsum tribunatūs annum [[quiete]] et otio, Tac. Agr. 6 fin.: hiemem (securi), Sen. Ep. 90, 15: [[spatium]] juventae, to [[pass]] [[beyond]], Ov. M. 15, 226.—<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>6</b>&nbsp;&nbsp;&nbsp; To [[pass]] [[away]], [[cease]]: [[precarium]] [[seni]] [[imperium]] et brevi transiturum, Tac. H. 1, 52 fin.: [[fortuna]] imperii [[transit]], id. ib. 3, 49: mutatam auctoritatem (unguenti) et saepius transisse gloriam, Plin. 13, 1, 2, § 4: [[quidquid]] irarum fuit, transierit, Sen. Thyest. 398: [[caelum]] et [[terra]], Vulg. Matt. 5, 18; id. 2 Pet. 3, 10; id. 1 Joan. 2, 17.—Hence, transĕunter, adv. (acc. to [[transeo]], II. B. 4. b.), in [[passing]], [[cursorily]] ([[late]] Lat.): commemorata [[quaestio]], Aug. Civ. Dei, 15, 23: discussā indiciorum [[fide]], Amm. 28, 1, 14.
}}
{{Gaffiot
|gf=<b>trānsĕō</b>,⁷ ĭī (rar<sup>t</sup> īvī), ĭtum, īre,<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>I</b> intr.,<br /><b>1</b> aller au-delà, par-delà ; [[passer]] : <b> a)</b> in Galliam Cæs. G. 4, 16, 4, [[passer]] en Gaule ; ex [[Italia]] in Siciliam Cic. Verr. 2, 5, 5, [[passer]] d’Italie en Sicile ; animas ab aliis [[post]] mortem transire ad alios Cæs. G. 6, 14, 5, (ils enseignent) que les âmes après la mort passent d’un corps dans un autre ; transito ad uxorem meam Ter. Phorm. 719, passe chez ma femme, cf. Pl. Epid. 658 ; St. 437 &#124;&#124; [fig.] [[passer]] à un autre sujet : ad partitionem Cic. Inv. 1, 30, [[passer]] à la division oratoire, cf. Cic. de Or. 2, 177 ; Quint. 7, 1, 18 ; 8, 3, 40, etc.; <b> b)</b> [[passer]] d’un [[parti]], d’un état dans un autre : ad Pompeium Cæs. C. 3, 60, 5 ; ad adversarios Cic. Verr. 2, 1, 40, [[passer]] du côté de Pompée, au camp des adversaires, cf. Cæs. C. 3, 60, 5 ; Nep. Dat. 6, 6 &#124;&#124; a patribus ad plebem Liv. 4, 16, 3, [[passer]] de l’ordre des patriciens dans celui de la plèbe ; ex Macedone ac [[libero]] in Persicam servitutem Sen. Ira 3, 17, 1, [[passer]] de la condition de Macédonien et d’homme libre à la servitude persique ; [fig.] in sententiam alicujus Liv. 34, 34, 1, se ranger à l’[[avis]] de qqn ; <b> c)</b> se changer, se transformer : in humum saxumque Ov. M. 11, 643, se changer en terre et en pierre, cf. Ov. M. 8, 730 ; 15, 167, etc.; in [[vinum]] Plin. 22, 112, se changer en vin ; [fig.] in contrarium Sen. Ep. 99, 9, se transformer en une chose contraire ; <b> d)</b> [[odor]] transit in vestes Plin. 12, 15, l’odeur passe dans les vêtements ; [fig.] in [[mores]] Sen. Ira 3, 18, 1, [[passer]] dans les mœurs, cf. Quint. 1, 11, 3<br /><b>2</b> [[passer]] à travers : [[per]] media [[castra]] Sall. J. 107, 5, traverser le milieu du camp ; [[per]] [[cribrum]] [[Cato]] Agr. 76, 3, [[passer]] à travers un crible &#124;&#124; cibi qui difficillime transeunt [[Varro]] R. 2, 11, 3, nourritures qui passent très difficilement, cf. Plin. 11, 202 ; 23, 39<br /><b>3</b> [[passer]] devant, [[passer]] outre : Lucil. Sat. 822 &#124;&#124; [[hunc]] nimbum transisse lætor Cic. Att. 15, 9, 2, je [[suis]] heureux que cet orage soit passé &#124;&#124; [fig.] se [[passer]], s’écouler [en parl. du temps] : [[dies]] transeunt Cæs. G. 3, 2, 1, les jours passent, cf. C. 3, 25.<br />&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;<b>II</b> tr.,<br /><b>1</b> <b> a)</b> traverser, [[passer]] : Taurum Cic. Fam. 3, 8, 5, [[passer]] le mont [[Taurus]], cf. Cic. Fam. 11, 10, 4 ; Att. 5, 21, 14 ; etc.; Rhenum Cæs. G. 1, 33, 3, [[passer]] le Rhin, cf. Cæs. G. 1, 12, 3 ; 1, 13, 2 ; 1, 13, 5 ; Cic. Fin. 3, 75 ; maria Cic. Or. 146, traverser les [[mers]] ; [[Rhodanus]] nonnullis locis [[vado]] transitur Cæs. G. 1, 6, 2, le Rhône se passe à gué en plusieurs endroits, cf. Cæs. G. 2, 10 ; 5, 18, 2 ; <b> b)</b> dépasser [[passer]] de l’autre côté], devancer : equum cursu Virg. En. 11, 719, dépasser un cheval à la course ; [fig.] dépasser : modum Cic. Off. 1, 102, [[passer]] la mesure ; finem æquitatis et [[legis]] in judicando Cic. Verr. 2, 3, 220, dépasser les bornes de l’équité et de la légalité en prononçant un jugement, cf. Cic. Fam. 5, 12, 3 &#124;&#124; surpasser : Pompeium Luc. 2, 565, dépasser Pompée, cf. Quint. 10, 2, 10 ; 12, 11, 28 ; <b> c)</b> [[passer]] de l’autre côté d’une chose = venir à bout de : ea, quæ premunt Cic. Fam. 9, 1, 2, venir à bout des maux qui nous pressent<br /><b>2</b> traverser = [[passer]] à travers : <b> a)</b> Formias Cic. Att. 9, 3, 1, traverser Formies ; [[forum]] Hor. Ep. 1, 6, 59, [[passer]] à travers le [[forum]] ; <b> b)</b> [poét.] transpercer : Sil. 10, 253 ; <b> c)</b> [fig.] [[passer]] rapidement sur un sujet : Cic. Amer. 91 &#124;&#124; parcourir rapidement un livre : Gell. 9, 4, 5 ; <b> d)</b> [[passer]] de bout en bout [en parl. du temps], [[passer]] : vitam silentio Sall. C. 1, 1, traverser la vie en silence, sans faire de bruit, cf. Tac. Agr. 6 ; Sen. Ep. 90, 15 ; Ov. M. 15, 226<br /><b>3</b> [[passer]] devant, [[passer]] outre, longer : <b> a)</b> omnes mensas Pl. Curc. 682, [[passer]] devant toutes les tables des banquiers ; <b> b)</b> [fig.] [[sensus]] transit intentionem Quint. 9, 4, 29, le sens ne frappe pas l’attention, passe inaperçu ; <b> c)</b> [[passer]] sous silence, négliger, omettre : [[aliquid]] silentio Cic. Att. 2, 19, 3, [[passer]] qqch. sous silence ; [[multa]] transi Cæl. d. Cic. Fam. 8, 11, 4, laisse de côté maints détails [ne les [[lis]] pas] ; Neronem [[transeo]] Plin. Min. Ep. 5, 3, 6, je ne parle pas de Néron, cf. Quint. 3, 4, 10 ; 10, 1, 57 ; 12, 1, 22, etc. forme du pf. [[transivi]] Sen. Ben. 1, 13, 3 &#124;&#124; fut. [[transiet]] Tib. 2, 4, 27 ; Sen. Nat. 3, 10, 4 ; Ps. Apul. Ascl. 28.
}}
}}

Revision as of 06:51, 14 August 2017

Latin > English (Lewis & Short)

trans-ĕo: īvi or ĭi, ĭtum, īre (
I perf. -ivit, Sen. Ben. 1, 13, 3; fut. -iet, Tib. 1, 4, 27; Sen. Q. N. 3, 10, 4; Lact. 4, 18, 3), v. n. and a., to go over or across, to cross over, pass over, pass by, pass (syn. transgredior).
I Lit.
   A In gen.
   (a)    Neutr.: ego ad vos eum jussero transire, Plaut. Ep. 5, 1, 51: per hortum ad amicam, id. Stich. 3, 1, 36: ad uxorem, id. Caecin. 3, 4, 24; Ter. Phorm. 4, 5, 7: ad te, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 7, 1: ad forum, Ter. Phorm. 5, 7 (8), 28: ne Germani e suis finibus in Helvetiorum fines transirent, Caes. B. G. 1, 28: in agrum Noricum, id. ib. 1, 5: in Britanniam, id. ib. 4, 30: per eorum corpora transire conantes repulerunt, id. ib. 2, 10: per media castra, Sall. J. 107, 5: per illud (iter, i. e. vocis) Murmure blanditiae minimo transire solebant, Ov. M. 4, 70: obsides ut inter sese dent, perficit; Helvetii, ut sine maleficio et injuriā transeant, Caes. B. G. 1, 9; Liv. 10, 46, 3: Mosa in Rhenum transit, Caes. B. G. 4, 10: caseum per cribrum facito transeat in mortarium, Cato, R. R. 76, 3: odor foliorum transit in vestes, Plin. 12, 3, 7, § 15: ficus ad nos ex aliis transire gentibus, id. 15, 18, 19, § 69. —
   (b)    Act.: campos pedibus transire videmur, Lucr. 4, 459: Taurum, Cic. Fam. 3, 8, 5: Taurus transiri non potest, id. Att. 5, 21, 14: Apenninum, id. Fam. 11, 10, 4; Liv. 5, 33, 2; 5, 33, 4 sq.; 21, 38, 6; 26, 12, 14; 21, 58, 3: paulatim Germanos consuescere Rhenum transire, Caes. B. G. 1, 33: flumen, id. ib. 1, 12; 1, 13: Euphratem, Cic. Fin. 3, 22, 75: maria, id. Or. 42, 146; id. Pis. 24, 57; Hor. A. P. 345: paludem, Hirt. B. G. 8, 10: forum, Hor. Ep. 1, 6, 59: equum cursu, to pass by, Verg. A. 11, 719: omnes mensas transiit, Plaut. Curc. 5, 3, 4: quem (serpentem) rota transiit, ran over, Verg. A. 5, 274: anulis medios articulos (digitorum) non transeuntibus, Quint. 11, 3, 142: Domitii filius transiit Formias, passed through Formiæ, Cic. Att. 9, 3, 1.—In pass.: Rhodanus nonnullis locis vado transitur, is crossed by a ford, is fordable, Caes. B. G. 1, 6; cf.: flumen uno omnino loco pedibus transiri potest, id. ib. 5, 18; 2, 10; 7, 55; Hirt. B. G. 8, 27; Liv. 21, 43, 4; Plin. 29, 4, 27, § 89: totus transibitur orbis, Manil. 4, 398.—
   B In partic.
   1    To go over to a party or side (cf. transfugio): ne deserat me atque ad hostes transeat, Plaut. Ps. 4, 3, 10: ad adversarios transeas? Cic. Verr. 2, 1, 15, § 40: ad Pompeium transierunt, Caes. B. C. 3, 60: transit cohors ad eum, id. ib. 1, 60: a Patribus ad plebem, Liv. 4, 16, 3: cum iis pugnare ad quos transierant, Nep. Dat. 6, 6: ad Q. Sextii philosophi sectam, Suet. Gram. 18. —Absol.: nec manere nec transire aperte ausus, Liv. 1, 27, 5: ut nulla ante Britanniae nova pars illacessita transierit, Tac. Agr. 20.—
   2    To go or pass over into any thing by transformation, to be changed or transformed into a thing (poet. and in postAug. prose): ille in humum saxumque undamque trabemque fallaciter transit, Ov. M. 11, 643: in plures figuras, id. ib. 8, 730: humana in corpora, id. ib. 15, 167: in aestatem post ver, id. ib. 15, 206: aqua mulsa longā vetustate transit in vinum, Plin. 22, 24, 52, § 112; 9, 41, 65, § 139; 25, 9, 57, § 103; 37, 6, 23, § 87.—
   3    Of food. to pass through, pass off: cibi qui difficillime transeant sumpti, Varr. R. R. 2, 11, 3; so, cibi, Plin. 11, 37, 79, § 202: vinum tenue per urinam, id. 23, 1, 22, § 39.—
   4    To pierce, transfix (very rare): ilia cornipedis surrectā cuspide transit, Sil. 10, 253.—
II Trop.
   A In gen.
   1    Neutr. (very rare): quod quaedam animalis intellegentia per omnia ea permanet et transeat, runs through, pervades, Cic. Ac. 2, 37, 119: utinam ista saevitia inter peregrina exempla mansisset, nec in Romanos mores transisset, Sen. Ira, 3, 18, 1.—Impers. pass.: cujus (ordinis) similitudine perspectā in formarum specie ac dignitate transitum est et ad honestatem dictorum atque factorum, Cic. Fin. 2, 14, 47.— More freq.,
   2    Act.: ii sine dubio finem et modum transeunt, go beyond, overstep, transgress, Cic. Off. 1, 29, 102; so, modum, id. Tusc. 4, 17, 40: finem aequitatis et legis in judicando, id. Verr. 2, 3, 95, § 220: fines verecundiae, id. Fam. 5, 12, 3: aliquid silentio, to pass over, pass by, id. Att. 2, 19, 3; Quint. 2, 3, 1; 5, 12, 23; nil transit amantes, i. e. escapes, Stat. Th. 2, 335; so, ita compositi sumus ut nos cottidiana, etiamsi admiratione digna sunt, transeant, Sen. Q. N. 7, 1, 1.—
   B In partic.
   1    To go or pass over to another opinion: in sententiam alicujus, Liv. 34, 34, 1: senatus frequens in alia omnia transiit, Hirt. B. G. 8, 53: transierunt illuc, ut ratio esset ejus habenda, qui neque exercitum neque provincias traderet, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 13, 2.—
   2    To pass over, be changed into any thing: quomodo quire et ruere vel in praeterita patiendi modo, vel in participia transibunt? Quint. 1, 6, 26: in eam (vocalem sequentem) transire possit (M), id. 9, 4, 40; 1, 4, 29: frequens imitatio transit in mores, id. 1, 11, 3: jactantur cuncta et in contrarium transeunt jubente fortunā, Sen. Ep. 99, 9: in vinum transire, Plin. 22, 24, 52, § 112; Sen. Ep. 114, 24; 84, 6; 85, 15.—
   3    To overpass, surpass, excel: qui hoc agit, ut prior sit, forsitan, etiamsi non transierit, aequabit, Quint. 10, 2, 10: verum ut transeundi spes non sit, magna tamen est dignitas subsequendi, id. 12, 11, 28: Pompeium transire paras, Luc. 2, 565: monumenta transibit nostra juventus, id. 4, 499.—
   4    In speaking.
   a To pass over to another subject: ad partitionem transeamus, Cic. Inv. 1, 21, 30: ad alias (quaestiones), Quint. 7, 1, 18: hinc ad rationem sermonis conjuncti, id. 8, 3, 40: protinus ad dispositionem, id. 6, 5, 1: ad responsum partis alterius, id. 7, 1, 6: ad rhetoris officia (proximus liber), id. 1, 12, 19: consumptis precibus violentam transit in iram, Ov. M. 8, 106: inde in syllabas cura transibit, Quint. 1, 4, 17.—Impers. pass.: seminarii curam ante convenit dici, quam transeatur ad alia genera, Plin. 17, 10, 13, § 68: transeatur ad alteram contionem, Liv. 45, 37, 11. —
   b To go quickly or briefly through a subject (syn. transcurro): sed in animo est leviter transire ac tantummodo perstringere unamquamque rem, to touch lightly upon, Cic. Rosc. Am. 32, 91: sperare et ea quae premant et ea quae inpendeant me facile transiturum, id. Fam. 9, 1, 2: eos (libros) omnes duabus proximis noctibus cursim transeo, Gell. 9, 4, 5: brevi auditu quamvis magna transibat, Tac. H. 2, 59.—
   c To pass over, pass by, leave untouched (so freq. first in post-Aug. prose; syn. praetermitto): malueram, quod erat susceptum ab illis, silentio transiri, Cic. Att. 2, 19, 3: ex quo tu quae digna sunt, selige, multa transi, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 11, 4: ut alii transeunt quaedam imputantque quod transeant: sic ego nihil praetereo, etc., Plin. Ep. 8, 21, 4: Neronem enim transeo, id. ib. 5, 3, 6; so, Protagoran transeo, Quint. 3, 4, 10; cf. id. 10, 1, 57; 12, 1, 22; 12, 10, 22: sed hoc transeo, id. 12, 2, 4: ut ne id quidem transeam, id. 11, 3, 131: transeamus id quoque, quod, etc., id. 1, 10, 17: ut transeam, quemadmodum vulgo imperiti loquantur, id. 1, 6, 45: lacrimas alicujus, Stat. S. 5 praef.—In pass.: nec a nobis neglegenter locus iste transibitur, Quint. 2, 4, 17: illa quoque minora non sunt transeunda, id. 10, 3, 31; 10, 2, 3: levia haec et transeunda, Plin. Ep. 8, 6, 5: transita signa, Manil. 2, 486.—
   5    Of time, to pass by, elapse.
   a Neutr.: cum legis dies transierit, Cic. Att. 7, 7, 6: dies hibernorum complures, Caes. B. G. 3, 2: multi jam menses, id. B. C. 3, 25: quinquennium, Dig. 7, 1, 37: tran et aetas; Quam cito! Tib. 1, 4, 27: menses transeunt, Phaedr. 5, 7, 11. —
   b Act., to pass, spend: ne vitam silentio transeant, pass through, spend, Sall. C. 1, 1; so, vitam, id. ib. 2, 8 Kritz N. cr.: ipsum tribunatūs annum quiete et otio, Tac. Agr. 6 fin.: hiemem (securi), Sen. Ep. 90, 15: spatium juventae, to pass beyond, Ov. M. 15, 226.—
   6    To pass away, cease: precarium seni imperium et brevi transiturum, Tac. H. 1, 52 fin.: fortuna imperii transit, id. ib. 3, 49: mutatam auctoritatem (unguenti) et saepius transisse gloriam, Plin. 13, 1, 2, § 4: quidquid irarum fuit, transierit, Sen. Thyest. 398: caelum et terra, Vulg. Matt. 5, 18; id. 2 Pet. 3, 10; id. 1 Joan. 2, 17.—Hence, transĕunter, adv. (acc. to transeo, II. B. 4. b.), in passing, cursorily (late Lat.): commemorata quaestio, Aug. Civ. Dei, 15, 23: discussā indiciorum fide, Amm. 28, 1, 14.

Latin > French (Gaffiot 2016)

trānsĕō,⁷ ĭī (rart īvī), ĭtum, īre,
    I intr.,
1 aller au-delà, par-delà ; passer : a) in Galliam Cæs. G. 4, 16, 4, passer en Gaule ; ex Italia in Siciliam Cic. Verr. 2, 5, 5, passer d’Italie en Sicile ; animas ab aliis post mortem transire ad alios Cæs. G. 6, 14, 5, (ils enseignent) que les âmes après la mort passent d’un corps dans un autre ; transito ad uxorem meam Ter. Phorm. 719, passe chez ma femme, cf. Pl. Epid. 658 ; St. 437 || [fig.] passer à un autre sujet : ad partitionem Cic. Inv. 1, 30, passer à la division oratoire, cf. Cic. de Or. 2, 177 ; Quint. 7, 1, 18 ; 8, 3, 40, etc.; b) passer d’un parti, d’un état dans un autre : ad Pompeium Cæs. C. 3, 60, 5 ; ad adversarios Cic. Verr. 2, 1, 40, passer du côté de Pompée, au camp des adversaires, cf. Cæs. C. 3, 60, 5 ; Nep. Dat. 6, 6 || a patribus ad plebem Liv. 4, 16, 3, passer de l’ordre des patriciens dans celui de la plèbe ; ex Macedone ac libero in Persicam servitutem Sen. Ira 3, 17, 1, passer de la condition de Macédonien et d’homme libre à la servitude persique ; [fig.] in sententiam alicujus Liv. 34, 34, 1, se ranger à l’avis de qqn ; c) se changer, se transformer : in humum saxumque Ov. M. 11, 643, se changer en terre et en pierre, cf. Ov. M. 8, 730 ; 15, 167, etc.; in vinum Plin. 22, 112, se changer en vin ; [fig.] in contrarium Sen. Ep. 99, 9, se transformer en une chose contraire ; d) odor transit in vestes Plin. 12, 15, l’odeur passe dans les vêtements ; [fig.] in mores Sen. Ira 3, 18, 1, passer dans les mœurs, cf. Quint. 1, 11, 3
2 passer à travers : per media castra Sall. J. 107, 5, traverser le milieu du camp ; per cribrum Cato Agr. 76, 3, passer à travers un crible || cibi qui difficillime transeunt Varro R. 2, 11, 3, nourritures qui passent très difficilement, cf. Plin. 11, 202 ; 23, 39
3 passer devant, passer outre : Lucil. Sat. 822 || hunc nimbum transisse lætor Cic. Att. 15, 9, 2, je suis heureux que cet orage soit passé || [fig.] se passer, s’écouler [en parl. du temps] : dies transeunt Cæs. G. 3, 2, 1, les jours passent, cf. C. 3, 25.
    II tr.,
1 a) traverser, passer : Taurum Cic. Fam. 3, 8, 5, passer le mont Taurus, cf. Cic. Fam. 11, 10, 4 ; Att. 5, 21, 14 ; etc.; Rhenum Cæs. G. 1, 33, 3, passer le Rhin, cf. Cæs. G. 1, 12, 3 ; 1, 13, 2 ; 1, 13, 5 ; Cic. Fin. 3, 75 ; maria Cic. Or. 146, traverser les mers ; Rhodanus nonnullis locis vado transitur Cæs. G. 1, 6, 2, le Rhône se passe à gué en plusieurs endroits, cf. Cæs. G. 2, 10 ; 5, 18, 2 ; b) dépasser passer de l’autre côté], devancer : equum cursu Virg. En. 11, 719, dépasser un cheval à la course ; [fig.] dépasser : modum Cic. Off. 1, 102, passer la mesure ; finem æquitatis et legis in judicando Cic. Verr. 2, 3, 220, dépasser les bornes de l’équité et de la légalité en prononçant un jugement, cf. Cic. Fam. 5, 12, 3 || surpasser : Pompeium Luc. 2, 565, dépasser Pompée, cf. Quint. 10, 2, 10 ; 12, 11, 28 ; c) passer de l’autre côté d’une chose = venir à bout de : ea, quæ premunt Cic. Fam. 9, 1, 2, venir à bout des maux qui nous pressent
2 traverser = passer à travers : a) Formias Cic. Att. 9, 3, 1, traverser Formies ; forum Hor. Ep. 1, 6, 59, passer à travers le forum ; b) [poét.] transpercer : Sil. 10, 253 ; c) [fig.] passer rapidement sur un sujet : Cic. Amer. 91 || parcourir rapidement un livre : Gell. 9, 4, 5 ; d) passer de bout en bout [en parl. du temps], passer : vitam silentio Sall. C. 1, 1, traverser la vie en silence, sans faire de bruit, cf. Tac. Agr. 6 ; Sen. Ep. 90, 15 ; Ov. M. 15, 226
3 passer devant, passer outre, longer : a) omnes mensas Pl. Curc. 682, passer devant toutes les tables des banquiers ; b) [fig.] sensus transit intentionem Quint. 9, 4, 29, le sens ne frappe pas l’attention, passe inaperçu ; c) passer sous silence, négliger, omettre : aliquid silentio Cic. Att. 2, 19, 3, passer qqch. sous silence ; multa transi Cæl. d. Cic. Fam. 8, 11, 4, laisse de côté maints détails [ne les lis pas] ; Neronem transeo Plin. Min. Ep. 5, 3, 6, je ne parle pas de Néron, cf. Quint. 3, 4, 10 ; 10, 1, 57 ; 12, 1, 22, etc. forme du pf. transivi Sen. Ben. 1, 13, 3 || fut. transiet Tib. 2, 4, 27 ; Sen. Nat. 3, 10, 4 ; Ps. Apul. Ascl. 28.