εἰλέω: Difference between revisions

From LSJ

πλέομεν δ' ἐπὶ οἴνοπα πόντον → we're sailing upon the wine-dark sea

Source
m (Text replacement - "Ζεὺς" to "Ζεὺς")
m (Text replacement - "αὐτοῦ" to "αὐτοῦ")
 
(25 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 8: Line 8:
|Transliteration C=eileo
|Transliteration C=eileo
|Beta Code=ei)le/w
|Beta Code=ei)le/w
|Definition=[[εἱλέω]], <span class="sense"><span class="bld">A</span> v. [[εἴλω]].</span>
|Definition=[[εἱλέω]], v. [[εἴλω]].
}}
}}
{{ls
{{DGE
|lstext='''εἰλέω''': Ἀττ. εἱλέω, ἐκτεταμένος [[τύπος]] τοῦ [[εἴλω]], ὃ ἴδε.
|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> tb. [[εἱλέω]]<br /><b class="num">• Morfología:</b> [act. impf. 3<sup>a</sup> sg. εἴλει <i>Il</i>.8.215, <i>Od</i>.19.200, 12.210, 3<sup>a</sup> plu. εἴλεον <i>Od</i>.22.460, [[ἐείλεον]] <i>Il</i>.18.447, pres. part. εἱλεύμενοι Hdt.2.76, Q.S.11.115; med.-pas. act. impf. 3<sup>a</sup> plu. εἰλεῦντο <i>Il</i>.21.8; fut. εἰλήσει <i>AP</i> 12.208 (Strat.); aor. ind. 3<sup>a</sup>sg. εἴλησεν [[LXX]] 4<i>Re</i>.2.8, pas. part. εἰληθείς Hp.<i>Morb</i>.4.52; perf. part. med.-pas. εἰλημένος [[LXX]] <i>Is</i>.11.5, Lyc.1202, εἰλημέναι Hp.<i>Nat.Puer</i>.13; plusperf. εἴληντο I.<i>AI</i> 12.67]<br /><b class="num">A</b> tr.<br /><b class="num">I</b> c. ac. gener. de animados<br /><b class="num">1</b> [[retener]], [[encerrar]], [[acorralar]] Ἀχαιοὺς Τρῶες ἐπὶ πρύμνῃσιν [[ἐείλεον]] los troyanos acorralaban a los aqueos junto a las popas</i>, <i>Il</i>.18.447, cf. 8.215, ὅν περ ἄελλαι χειμέριαι εἰλέωσιν <i>Il</i>.2.294, cf. <i>Od</i>.19.200, ὅτε Κύκλωψ εἴλει ἐνὶ σπῆϊ cuando el Cíclope (nos) tenía encerrados dentro de la cueva</i>, <i>Od</i>.12.210, δμῳὰς ... εἴλεον ἐν στείνει <i>Od</i>.22.460, en v. pas. ἡμίσεες δὲ ἐς ποταμὸν εἰλεῦντο la otra mitad era acorralada en dirección al río</i>, <i>Il</i>.21.8, εἰλουμένους δ' ἐν ὀλίγῳ Plu.<i>Crass</i>.25, εἱλεῖσθαι ἐν τῷ τόπῳ, μὴ δυνάμενον ἐκπλεῦσαι Arist.<i>Mir</i>.840<sup>a</sup>33.<br /><b class="num">2</b> [[empujar]], [[acosar]], [[perseguir]] θῆρας ... εἰλεῦντα <i>Od</i>.11.573, εἰλεῦσιν νεπόδων δειλὰς στίχας εἰς ἕνα χῶρον κοιλοφυῆ empujan a las infelices hileras de criaturas hacia un lugar cavernoso</i> Opp.<i>H</i>.4.652.<br /><b class="num">II</b> c. ac. de cosas y partes del cuerpo<br /><b class="num">1</b> [[replegar]], [[dar la vuelta]] ἢν αἱ μῆτραι εἰλέωσι σφέας ἐς τὸ μεσηγὺ τῶν ἰξύων si la matriz se da la vuelta hacia la zona lumbar media</i> Hp.<i>Mul</i>.2.131.<br /><b class="num">2</b> [[enrollar]] una piel (κῶας) εἴλει ἀφασσόμενος A.R.4.181, una prenda de vestir τὴν μηλωτὴν αὐτοῦ ... εἴλησεν plegó su manto</i> [[LXX]] [[l.c.]], un rollo de papiro κατὰ μηρῶν εἰλήσει δροσερῶν <i>AP</i> 12.208 (Strat.), cf. 9.540, en v. pas. κατὰ γαστέρα τὴν ἐμὴν εἰλημένη de una banda enrollada alrededor de mi vientre</i> Hld.8.11.9, καθ' ἅπερ βιβλίον εἰλεῖται <i>Orac.Sib</i>.3.82<br /><b class="num">•</b>[[hacer girar]] μέγας οὐράνιος, εἰλῶν τὸν κόσμον <i>PMag</i>.71.2.<br /><b class="num">3</b> [[envolver]], [[ceñir]] νῆα δ' ἔπειτα πέριξ εἴλει ῥόος la corriente envolvía a la nave</i> A.R.2.571, καὶ εἰλήσας φοινικίνῳ δέρματι (τὸ φυλακτήριον) <i>PMag</i>.4.2702, cf. 7.665, en v. pas. ἶνες ... εἰλημέναι σὺν ἰχῶρι Hp.<i>Nat.Puer</i>.13, πέτρον ἐν ... σπαργάνοις εἰλημένον una piedra envuelta en pañales</i> Lyc.1202<br /><b class="num">•</b>fig. καὶ ἔσται ... ἀληθείᾳ εἰλημένος τὰς πλευράς y será ceñido con la verdad en sus costados</i> [[LXX]] <i>Is</i>.11.5<br /><b class="num">•</b>fig. en v. med., de pers. [[dejarse envolver]], [[enredarse]] περὶ τὰς δίκας εἰλούμενοι δρῶσιν Max.Tyr.22.3.<br /><b class="num">4</b> [[exprimir]], [[prensar]] para extraer el jugo εἰλεῖν· ἐκπιέζειν ἐλαίας ἢ στέμφυλα Ael.Dion.ε 14, cf. Paus.Gr.ε 15.<br /><b class="num">B</b> intr., gener. en v. med.-pas.<br /><b class="num">1</b> [[moverse]], [[revolverse]] ἀλλ' [[ἄνω]] καὶ κάτω εἰλεῖται μεμιγμένον τῷ ἄλλῳ ὑγρῷ Hp.<i>Morb</i>.4.51, de un torbellino o ciclón λαῖλαψ δὲ καὶ στρόβιλος πνεῦμα εἰλούμενον κάτωθεν [[ἄνω]] Arist.<i>Mu</i>.395<sup>a</sup>9, cf. 11<br /><b class="num">•</b>del corazón [[agitarse]], [[revolverse]] οἱ ἦτορ ὀξείῃς εἰλεῖτο πεπαρμένον ἀμφ' ὀδύνῃσι A.R.4.1067<br /><b class="num">•</b>[[desplazarse]], [[moverse irregularmente]] de los ibis ἐν ποσὶ μᾶλλον εἰλευμένων τοῖσι ἀνθρώποισι Hdt.2.76, de un cojo εἰλέονται ἐπὶ τὸ ὑγιὲς σκέλος se arrastran balanceándose sobre la pierna sana</i> Hp.<i>Art</i>.52, cf. <i>Mochl</i>.20, νεανίσκοι ... περὶ τὸ Κράνειον εἱλούμενοι Alciphr.3.24.1, νωθροὶ δὲ κέλευθα εἱλεῦνται se desplazan lentamente en su camino</i> Opp.<i>H</i>.1.148, de una serpiente, Orph.<i>L</i>.134 cf. Q.S.l.c., Pamph.Mon.<i>Solut</i>.3.45.<br /><b class="num">2</b> [[girar]] en torno a un eje, [[dar vueltas]] περὶ τὸ μέσον εἱλεῖσθαι Arist.<i>Mete</i>.356<sup>a</sup>5, περὶ δ' αὐτὸν ... εἰλεῖτο φλόξ Mosch.4.104, κατ' αὐτὸν [[ἕλιξ]] εἰλεῖται Theoc.1.31, ῥάβδοι ... αἳ περὶ τὸν κύκλον τῆς τραπέζης εἴληντο I.<i>AI</i> 12.67, οἱ μὲν ἀστέρες ἐν τῷ οὐρανῷ ... εἰλέονται Luc.<i>Astr</i>.29, cf. <i>GDRK</i> S 4.2, ὁ γὰρ κόσμος σφαιρηδὸν εἰλούμενος Vett.Val.258.14, cf. <i>Corp.Herm.Fr</i>.7.1<br /><b class="num">•</b>[[rodar]] ἡ ([[πόρδαλις]]) ἐνὶ βόθρῳ εἰλεῖται προπεσοῦσα Opp.<i>H</i>.3.394<br /><b class="num">•</b>tb. en v. act. τῷ περὶ τὴν γῆν ἀεὶ εἱλεῖν (como etim. de ἥλιος) Pl.<i>Cra</i>.409a.<br /><b class="num">3</b> [[concentrarse]], [[acumularse]] ἔπειτεν εἰλεῖται τὸ [[αἷμα]] Hp.<i>Flat</i>.10, εἰλουμένης τῆς τροφῆς Thphr.<i>CP</i> 6.11.8.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Prob. de *<i>H1u̯el-n</i>- rel. c. [[ἕλιξ]], ἕλμις, etc. y c. het. <i>ḫula</i>- ‘[[girar]]’ < *<i>H1ul</i>-, ai. <i>válati</i>, arm. <i>gelum</i> < *<i>H1u̯el</i>-.
}}
}}
{{bailly
{{bailly
|btext=<i>c.</i> [[εἱλέω]].
|btext=<i>c.</i> [[εἱλέω]].
}}
{{pape
|ptext=att. [[εἱλέω]], f. [[εἴλω]].
}}
{{elru
|elrutext='''εἰλέω:''' и [[εἱλέω]] (эп. impf. [[εἴλεον]] и [[ἐείλεον]]; pass.: aor. εἰλήθην и εἱλήθην, pf. εἴλημαι)<br /><b class="num">1</b> [[вращать]], [[катить]] (οἱ ἀστέρες ἐν τῷ οὐρανῷ εἱλέονται Luc.): ἐν [[ποσί]] τινι εἱλέεσθαι Her. попадаться кому-л. на каждом шагу (досл. катиться у чьих-л. ног);<br /><b class="num">2</b> med. [[бегать вокруг]], [[метаться]] (μύρμηκες εἱλούμενοι Luc.);<br /><b class="num">3</b> [[гнать]], [[теснить]], [[преследовать]] (Ἀχαιοὺς ἐπὶ πρύμνῃσιν, θῆρας Hom.; [[πνεῦμα]] εἱλούμενον [[κάτωθεν]] [[ἄνω]] Arst.);<br /><b class="num">4</b> [[загонять]] (ἐνὶ [[σπῆϊ]], ''[[sc.]]'' τινας Hom.; οἱ Ῥωμαῖοι εἱλούμενοι ἐν ὀλίγῳ Plut.).
}}
{{ls
|lstext='''εἰλέω''': Ἀττ. εἱλέω, ἐκτεταμένος [[τύπος]] τοῦ [[εἴλω]], ὃ ἴδε.
}}
}}
{{Autenrieth
{{Autenrieth
|auten=(ϝειλέω), subj. εἰλέωσι, [[part]]. [[εἰλεῦντα]], ipf. εἴλει, εἴλεον, [[ἐείλεον]], aor. 3 pl. ἔλσαν, inf. [[ἔλσαι]], [[ἐέλσαι]], [[part]]. [[ἔλσᾶς]], [[pass]]. pres., [[part]]. εἰλόμενοι, ipf. [[εἰλεῦντο]], aor. [[ἐάλη]], 3 pl. [[ἄλεν]], inf. [[ἀλῆναι]], [[ἀλήμεναι]], [[part]]. [[ἀλείς]], perf. [[ἐέλμεθα]], [[part]]. [[ἐελμένος]]: I. [[act]]. and [[pass]]., [[crowd]] [[together]], [[hem]] in, [[shut]] up or [[off]]; (O<&lt;>*<&gt;>on the [[hunter]]) θῆρας [[ὁμοῦ]] [[εἰλεῦντα]], Od. 11.573; (δμωὰς) εἴλεον ἐν στείνει, [[ὅθεν]] οὔ [[πως]] [[ἦεν]] ἀλύξαι, Od. 22.460; κατὰ πρύμνᾶς τε καὶ ἀμφ' ἅλα [[ἔλσαι]] Ἀχαιούς, Il. 1.409; ὅν περ ἄελλαι &#x007C; χειμέριαι εἰλέωσιν, ‘[[hold]] [[storm]]-[[bound]],’ Il. 2.294; ([[νῆα]]) κεραυνῷ &#x007C; [[Ζεύς|Ζεὺς]] [[ἔλσᾶς]] ἐκέασσε, ‘[[with]] a [[crushing]] [[blow]],’ Od. 5.132; ([[Ἄρης]]) Διὸς βουλῇσιν [[ἐελμένος]], ‘held [[close]],’ Il. 13.523.—II. [[mid]]., [[crowd]] or [[collect]] [[together]], [[crouch]], [[gather]] [[oneself]] [[for]] a [[spring]]; [[ἕστασαν]] ἀμφὶ βίην Διομήδεος εἰλόμενοι, Il. 5.782; οἳ δή [[τοι]] [[εἰς]] [[ἄστυ]] [[ἄλεν]], Il. 22.12; χειμέριον ἀλὲν [[ὕδωρ]], ‘accumulated,’ Il. 23.420 ; τῇ (ἀσπίδι) [[ὕπο]] [[πᾶς]] [[ἐάλη]], ‘crouched,’ Il. 13.408 ; ἐνι δίφρῳ ᾗστο [[ἀλείς]], ‘[[cowering]] [[close]],’ Il. 16.403 ; Ἀχιλῆα ἀλεὶς μένεν, i. e. [[all]] [[ready]] to [[charge]] [[upon]] him, Il. 21.571, Od. 24.538.<br />see [[εἴλω]].
|auten=(ϝειλέω), subj. εἰλέωσι, [[part]]. [[εἰλεῦντα]], ipf. εἴλει, εἴλεον, [[ἐείλεον]], aor. 3 pl. ἔλσαν, inf. [[ἔλσαι]], [[ἐέλσαι]], [[part]]. [[ἔλσᾶς]], [[pass]]. pres., [[part]]. εἰλόμενοι, ipf. [[εἰλεῦντο]], aor. [[ἐάλη]], 3 pl. [[ἄλεν]], inf. [[ἀλῆναι]], [[ἀλήμεναι]], [[part]]. [[ἀλείς]], perf. [[ἐέλμεθα]], [[part]]. [[ἐελμένος]]: I. [[act]]. and [[pass]]., [[crowd]] [[together]], [[hem]] in, [[shut]] up or [[off]]; (O<&lt;>*<&gt;>on the [[hunter]]) θῆρας [[ὁμοῦ]] [[εἰλεῦντα]], Od. 11.573; (δμωὰς) εἴλεον ἐν στείνει, [[ὅθεν]] οὔ [[πως]] [[ἦεν]] ἀλύξαι, Od. 22.460; κατὰ πρύμνᾶς τε καὶ ἀμφ' ἅλα [[ἔλσαι]] Ἀχαιούς, Il. 1.409; ὅν περ ἄελλαι &#x007C; χειμέριαι εἰλέωσιν, ‘[[hold]] [[storm]]-[[bound]],’ Il. 2.294; ([[νῆα]]) κεραυνῷ &#x007C; [[Ζεύς|Ζεὺς]] [[ἔλσᾶς]] ἐκέασσε, ‘[[with]] a [[crushing]] [[blow]],’ Od. 5.132; ([[Ἄρης]]) Διὸς βουλῇσιν [[ἐελμένος]], ‘held [[close]],’ Il. 13.523.—II. [[mid]]., [[crowd]] or [[collect]] [[together]], [[crouch]], [[gather]] [[oneself]] [[for]] a [[spring]]; [[ἕστασαν]] ἀμφὶ βίην Διομήδεος εἰλόμενοι, Il. 5.782; οἳ δή [[τοι]] εἰς [[ἄστυ]] [[ἄλεν]], Il. 22.12; χειμέριον ἀλὲν [[ὕδωρ]], ‘accumulated,’ Il. 23.420; τῇ (ἀσπίδι) [[ὕπο]] [[πᾶς]] [[ἐάλη]], ‘crouched,’ Il. 13.408; ἐνι δίφρῳ ᾗστο [[ἀλείς]], ‘[[cowering]] [[close]],’ Il. 16.403; Ἀχιλῆα ἀλεὶς μένεν, i. e. [[all]] [[ready]] to [[charge]] [[upon]] him, Il. 21.571, Od. 24.538.<br />see [[εἴλω]].
}}
{{DGE
|dgtxt=<b class="num">• Alolema(s):</b> tb. εἱλ-<br /><b class="num">• Morfología:</b> [act. impf. 3<sup>a</sup> sg. εἴλει <i>Il</i>.8.215, <i>Od</i>.19.200, 12.210, 3<sup>a</sup> plu. εἴλεον <i>Od</i>.22.460, [[ἐείλεον]] <i>Il</i>.18.447, pres. part. εἱλεύμενοι Hdt.2.76, Q.S.11.115; med.-pas. act. impf. 3<sup>a</sup> plu. εἰλεῦντο <i>Il</i>.21.8; fut. εἰλήσει <i>AP</i> 12.208 (Strat.); aor. ind. 3<sup>a</sup>sg. εἴλησεν [[LXX]] 4<i>Re</i>.2.8, pas. part. εἰληθείς Hp.<i>Morb</i>.4.52; perf. part. med.-pas. εἰλημένος [[LXX]] <i>Is</i>.11.5, Lyc.1202, εἰλημέναι Hp.<i>Nat.Puer</i>.13; plusperf. εἴληντο I.<i>AI</i> 12.67]<br /><b class="num">A</b> tr.<br /><b class="num">I</b> c. ac. gener. de animados<br /><b class="num">1</b> [[retener]], [[encerrar]], [[acorralar]] Ἀχαιοὺς Τρῶες ἐπὶ πρύμνῃσιν [[ἐείλεον]] los troyanos acorralaban a los aqueos junto a las popas</i>, <i>Il</i>.18.447, cf. 8.215, ὅν περ ἄελλαι χειμέριαι εἰλέωσιν <i>Il</i>.2.294, cf. <i>Od</i>.19.200, ὅτε Κύκλωψ εἴλει ἐνὶ σπῆϊ cuando el Cíclope (nos) tenía encerrados dentro de la cueva</i>, <i>Od</i>.12.210, δμῳὰς ... εἴλεον ἐν στείνει <i>Od</i>.22.460, en v. pas. ἡμίσεες δὲ ἐς ποταμὸν εἰλεῦντο la otra mitad era acorralada en dirección al río</i>, <i>Il</i>.21.8, εἰλουμένους δ' ἐν ὀλίγῳ Plu.<i>Crass</i>.25, εἱλεῖσθαι ἐν τῷ τόπῳ, μὴ δυνάμενον ἐκπλεῦσαι Arist.<i>Mir</i>.840<sup>a</sup>33.<br /><b class="num">2</b> [[empujar]], [[acosar]], [[perseguir]] θῆρας ... εἰλεῦντα <i>Od</i>.11.573, εἰλεῦσιν νεπόδων δειλὰς στίχας εἰς ἕνα χῶρον κοιλοφυῆ empujan a las infelices hileras de criaturas hacia un lugar cavernoso</i> Opp.<i>H</i>.4.652.<br /><b class="num">II</b> c. ac. de cosas y partes del cuerpo<br /><b class="num">1</b> [[replegar]], [[dar la vuelta]] ἢν αἱ μῆτραι εἰλέωσι σφέας ἐς τὸ μεσηγὺ τῶν ἰξύων si la matriz se da la vuelta hacia la zona lumbar media</i> Hp.<i>Mul</i>.2.131.<br /><b class="num">2</b> [[enrollar]] una piel (κῶας) εἴλει ἀφασσόμενος A.R.4.181, una prenda de vestir τὴν μηλωτὴν [[αὐτοῦ]] ... εἴλησεν plegó su manto</i> [[LXX]] l.c., un rollo de papiro κατὰ μηρῶν εἰλήσει δροσερῶν <i>AP</i> 12.208 (Strat.), cf. 9.540, en v. pas. κατὰ γαστέρα τὴν ἐμὴν εἰλημένη de una banda enrollada alrededor de mi vientre</i> Hld.8.11.9, καθ' ἅπερ βιβλίον εἰλεῖται <i>Orac.Sib</i>.3.82<br /><b class="num">•</b>[[hacer girar]] μέγας οὐράνιος, εἰλῶν τὸν κόσμον <i>PMag</i>.71.2.<br /><b class="num">3</b> [[envolver]], [[ceñir]] νῆα δ' ἔπειτα πέριξ εἴλει ῥόος la corriente envolvía a la nave</i> A.R.2.571, καὶ εἰλήσας φοινικίνῳ δέρματι (τὸ φυλακτήριον) <i>PMag</i>.4.2702, cf. 7.665, en v. pas. ἶνες ... εἰλημέναι σὺν ἰχῶρι Hp.<i>Nat.Puer</i>.13, πέτρον ἐν ... σπαργάνοις εἰλημένον una piedra envuelta en pañales</i> Lyc.1202<br /><b class="num">•</b>fig. καὶ ἔσται ... ἀληθείᾳ εἰλημένος τὰς πλευράς y será ceñido con la verdad en sus costados</i> [[LXX]] <i>Is</i>.11.5<br /><b class="num">•</b>fig. en v. med., de pers. [[dejarse envolver]], [[enredarse]] περὶ τὰς δίκας εἰλούμενοι δρῶσιν Max.Tyr.22.3.<br /><b class="num">4</b> [[exprimir]], [[prensar]] para extraer el jugo εἰλεῖν· ἐκπιέζειν ἐλαίας ἢ στέμφυλα Ael.Dion.ε 14, cf. Paus.Gr.ε 15.<br /><b class="num">B</b> intr., gener. en v. med.-pas.<br /><b class="num">1</b> [[moverse]], [[revolverse]] ἀλλ' [[ἄνω]] καὶ κάτω εἰλεῖται μεμιγμένον τῷ ἄλλῳ ὑγρῷ Hp.<i>Morb</i>.4.51, de un torbellino o ciclón λαῖλαψ δὲ καὶ στρόβιλος πνεῦμα εἰλούμενον κάτωθεν [[ἄνω]] Arist.<i>Mu</i>.395<sup>a</sup>9, cf. 11<br /><b class="num">•</b>del corazón [[agitarse]], [[revolverse]] οἱ ἦτορ ὀξείῃς εἰλεῖτο πεπαρμένον ἀμφ' ὀδύνῃσι A.R.4.1067<br /><b class="num">•</b>[[desplazarse, moverse irregularmente]] de los ibis ἐν ποσὶ μᾶλλον εἰλευμένων τοῖσι ἀνθρώποισι Hdt.2.76, de un cojo εἰλέονται ἐπὶ τὸ ὑγιὲς σκέλος se arrastran balanceándose sobre la pierna sana</i> Hp.<i>Art</i>.52, cf. <i>Mochl</i>.20, νεανίσκοι ... περὶ τὸ Κράνειον εἱλούμενοι Alciphr.3.24.1, νωθροὶ δὲ κέλευθα εἱλεῦνται se desplazan lentamente en su camino</i> Opp.<i>H</i>.1.148, de una serpiente, Orph.<i>L</i>.134 cf. Q.S.l.c., Pamph.Mon.<i>Solut</i>.3.45.<br /><b class="num">2</b> [[girar]] en torno a un eje, [[dar vueltas]] περὶ τὸ μέσον εἱλεῖσθαι Arist.<i>Mete</i>.356<sup>a</sup>5, περὶ δ' αὐτὸν ... εἰλεῖτο φλόξ Mosch.4.104, κατ' αὐτὸν [[ἕλιξ]] εἰλεῖται Theoc.1.31, ῥάβδοι ... αἳ περὶ τὸν κύκλον τῆς τραπέζης εἴληντο I.<i>AI</i> 12.67, οἱ μὲν ἀστέρες ἐν τῷ οὐρανῷ ... εἰλέονται Luc.<i>Astr</i>.29, cf. <i>GDRK</i> S 4.2, ὁ γὰρ κόσμος σφαιρηδὸν εἰλούμενος Vett.Val.258.14, cf. <i>Corp.Herm.Fr</i>.7.1<br /><b class="num">•</b>[[rodar]] ἡ (πόρδαλις) ἐνὶ βόθρῳ εἰλεῖται προπεσοῦσα Opp.<i>H</i>.3.394<br /><b class="num">•</b>tb. en v. act. τῷ περὶ τὴν γῆν ἀεὶ εἱλεῖν (como etim. de ἥλιος) Pl.<i>Cra</i>.409a.<br /><b class="num">3</b> [[concentrarse]], [[acumularse]] ἔπειτεν εἰλεῖται τὸ [[αἷμα]] Hp.<i>Flat</i>.10, εἰλουμένης τῆς τροφῆς Thphr.<i>CP</i> 6.11.8.<br /><b class="num">• Etimología:</b> Prob. de *<i>H1u̯el-n</i>- rel. c. [[ἕλιξ]], ἕλμις, etc. y c. het. <i>ḫula</i>- ‘girar’ < *<i>H1ul</i>-, ai. <i>válati</i>, arm. <i>gelum</i> < *<i>H1u̯el</i>-.
}}
}}
{{grml
{{grml
Line 27: Line 33:
{{lsm
{{lsm
|lsmtext='''εἰλέω:''' Αττ. [[εἱλέω]], επιτετ. [[τύπος]] του [[εἴλω]].
|lsmtext='''εἰλέω:''' Αττ. [[εἱλέω]], επιτετ. [[τύπος]] του [[εἴλω]].
}}
{{elru
|elrutext='''εἰλέω:''' и [[εἱλέω]] (эп. impf. [[εἴλεον]] и [[ἐείλεον]]; pass.: aor. εἰλήθην и εἱλήθην, pf. εἴλημαι)<br /><b class="num">1)</b> вращать, катить (οἱ ἀστέρες ἐν τῷ οὐρανῷ εἱλέονται Luc.): ἐν [[ποσί]] τινι εἱλέεσθαι Her. попадаться кому-л. на каждом шагу (досл. катиться у чьих-л. ног);<br /><b class="num">2)</b> med. бегать вокруг, метаться (μύρμηκες εἱλούμενοι Luc.);<br /><b class="num">3)</b> гнать, теснить, преследовать (Ἀχαιοὺς ἐπὶ πρύμνῃσιν, θῆρας Hom.; [[πνεῦμα]] εἱλούμενον [[κάτωθεν]] [[ἄνω]] Arst.);<br /><b class="num">4)</b> загонять (ἐνὶ [[σπῆϊ]], sc. τινας Hom.; οἱ Ῥωμαῖοι εἱλούμενοι ἐν ὀλίγῳ Plut.).
}}
}}
{{etym
{{etym
|etymtx=1.<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: [[press together]], [[draw together]], [[fence in]] (Hom.)<br />Other forms: Ep. Delph. also [[εἴλομαι]] in [[εἰλόμενος]], <b class="b3">εἰλέσθω(ν</b>), Dor. El. [[Ϝηλέω]], Att. sometimes [[ἴλλω]], [[εἴλλω]] (cf. below), aor. [[ἔλσαι]], [[ἐέλσαι]] (Ep.), med.-pass. [[ἀλήμεναι]], [[ἀλῆναι]], [[ἀλείς]], perf. med. [[ἔελμαι]], <b class="b3">-μένος</b> (Ep.), perfect preterite [[ἐόλει]]? (Pi., s. below); from there the new [[εἰλῆσαι]], [[εἰλήσω]], [[εἴλημαι]], [[εἰλήθην]] (Ion. Hell.)<br />Compounds: With prefix <b class="b3">ἀπ(ο-</b>), e. g. <b class="b3">ἀπο-Ϝηλέω</b> (El.), <b class="b3">ἐξ-</b>, e. g. <b class="b3">ἐγ-Ϝηληθίωντι</b> (Her.) = <b class="b3">ἐξ-ειληθῶσι</b>, <b class="b3">κατ(α</b>)-, e. g. <b class="b3">κατα-Ϝελμένος</b> (Cret.), <b class="b3">προσ-</b> (<b class="b3">προτι-</b>), <b class="b3">συν-ειλέω</b>, -(<b class="b3">ε)ίλλω</b> etc. with diff. shades of meaning.<br />Derivatives: Of the derivatives most have become formally and semantically independent: [[ἁλής]], [[ἀολλής]], [[ἐξουλή]], [[ἴλη]] ([[εἴλη]]), [[οὑλαμός]] (s. vv.). Further: <b class="b3">βήλημα κώλυμα</b>, <b class="b3">φράγμα ἐν ποταμῳ̃</b> H.; i. e. [[Ϝήλημα]], Mess. [[ἤλημα]], <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">συν-είλησις</b> [[pressing together]], [[what is pressed]] or [[what is drawn together]] (Epicur. or Ael.), [[εἰληθμός]] (<b class="b3">εἰδ-</b> cod.) [[συστροφή]], [[φυγή]] H., [[προσείλημα]] ([[κεφαλῆς]]) [[turban]] (Kreon Hist.; to 2?). From <b class="b3">(Ϝ)ίλλω</b> prob. [[Ϝιλσιιος]] gen. [[adversity]] (Pamphyl. IVa); unclear [[ἰλλάς]] <b class="b2">pressed together (?)</b> (S. Fr. 70, E. Fr. 837), cf. on 2. [[εἰλέω]]; lengthened [[ἰλλίζει]], s. ib. S. also on [[εἶλαρ]].<br />Origin: IE [Indo-European] [1138] <b class="b2">*u̯el-</b> [[press together]]<br />Etymology: As the basis of [[εἰλέω]], [[Ϝηλέω]], to which belongs also [[ἀπελλεῖν]] (?, cod. <b class="b3">-ειν</b>) [[ἀποκλείειν]] H. (Aeol.), one may posit a nasal present <b class="b3">*Ϝελ-νέω</b>, which may be a variant of [[εἴλω]] < <b class="b3">*Ϝέλ-νω</b> (Schwyzer 720; cf. also 693 w. n. 11, Chantr. Gramm. hom. 1, 130). Beside it there is a reduplicated [[ἴλλω]] < <b class="b3">*Ϝί-Ϝλ-ω</b> (mostly to 2. like [[ἰλλόμενος]] A. R. 2, 27, s. on 2.). (For [[εἴλλω]] vowelprothesis was assumed < <b class="b3">*ἐ-Ϝέλ-νω</b> (<b class="b3">ἐ-Ϝέλ-ιω</b>?; so Solmsen, s. below) which is now no longer possible, if not simply through (graphical) influence of [[εἰλέω]]. - The non-present forms were oirginally, as is to be expected, primary: aor. <b class="b3">(Ϝ)έλ-σαι</b>, perf. <b class="b3">*(Ϝ)έ-(Ϝ)ολα</b> in [[ἐόλει]] <b class="b2">(op)pressed</b> (Pi. P. 4, 233; coni. Boeckh)?, med. with secondary full grade <b class="b3">(Ϝ)έ-(Ϝ)ελ-μαι</b>, intr. aor. with zero grade <b class="b3">(Ϝ)αλῆ-ναι</b>; these forms were replaced by the innovations [[εἰλῆσαι]] etc. From the many IE words with an element <b class="b2">u̯el-</b>, only some Balto-Slavic formations can be considered as cognates of 1. [[εἰλέω]]. Thus Russ. <b class="b2">válom</b> [[in mass]], the instrumental of a noun <b class="b2">*valъ</b> (IE <b class="b2">*u̯ōlos</b>) with many derivatives, e. g. <b class="b2">zavál</b> [[stoppage]], [[blocking]] (cf. [[Ϝήλημα]]); on the maning cf. esp. <b class="b3">(Ϝ)άλις</b>. An other instrumental in OCS Russ. <b class="b2">velьmí</b> [[μεγάλως]], [[very]], from <b class="b2">*velь</b> (IE <b class="b2">*u̯eli-</b>). From Baltic: Lith. <b class="b2">su-valýti</b> <b class="b2">collect (grain), reap (together)</b>; further perhaps Lith. <b class="b2">veliù</b>, <b class="b2">vélti</b> (with Russ. <b class="b2">valjátь</b>) [[to full]]; but see also on 2. [[εἰλέω]]. It is not always possible to distinguish [[εἰλέω]] <b class="b2">press (together)</b> and [[εἰλέω]] [[wind]]. - On the group see Solmsen Unt. 224ff., 285ff.; s. also Burdach NJbb. 49, 254ff.<br />2.<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: [[roll]], [[turn]], [[wind]], [[revolve]] (most hell.).<br />Other forms: [[ἴλλω]], [[εἴλλω]] (Att.; s. below). The non-present forms, which are most compounds, are based on the presents: [[εἰλῆσαι]], [[εἰλήσω]], [[εἴληκα]] etc.; from [[ἴλλω]] only [[ἰλλάμην]] (IG 5 (2) : 472, 11; Megalopolis II-IIIp).<br />Compounds: Often with prefix, esp. <b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">περι-ειλέω</b> (X., hell.), -(<b class="b3">ε)ίλλω</b> (Th. 2, 76; codd. Ar. Ra. 1066), also <b class="b3">ἀπ-</b>, <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">ἐξ-</b>, <b class="b3">ἐπ-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">παρ-ειλέω</b> (hell.), <b class="b3">ἐξ-</b>, <b class="b3">κατ-ίλλω</b> (X., Hp.).<br />Derivatives: From [[εἰλέω]] : [[εἰλεός]] (s. v.; sec. adapted?); (<b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">ἐξ-</b>, <b class="b3">ἐπ-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">περι-)εἴλησις</b> <b class="b2">winding etc.</b> (Pl.), (<b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">περι-</b>) [[εἴλημα]] <b class="b2">id.</b> (J., Poll.); [[εἰλετίας]] kind of reed (Thphr.), [[εἰλητάριον]] [[winding]], [[roll]] (Aët.), [[εἰληδόν]] adv. [[in windings]] (AP). From [[ἴλλω]] : [[ἰλλός]] [[looking aslant]] (s. v.) with many derivations; [[ἰλλάς]] f. [[snare]], [[knot]] (Ν 572; Chantr. Form. 351) with <b class="b3">ἰλλίζει δεσμεύει</b>, [[συστρέφει]], [[ἀγελάζει]] H. (also to 1. [[ἴλλω]]); unclear <b class="b3">ἰλλάδας γονάς</b> ++<b class="b3">ἀγελειὰς καὶ συστροφάς</b> H. (S. Fr. 70 and E. Fr. 837); prob. to 1. - Here also several nouns that have formally been separated from the verb: s. [[ἕλιξ]], [[εἶλιγξ]], [[ἕλμις]], [[ἑλένη]], [[εὑλή]], [[εὔληρα]], [[λῶμα]], [[ὅλμος]], [[οὖλος]] a. o.; further [[ἀλινδέω]], also [[αἰόλος]]; lastly the <b class="b2">u-</b>enlarged [[εἰλύω]] with many derivatives (s. v.).<br />Origin: IE [Indo-European] [1140] <b class="b2">*u̯el-</b> [[turn]], [[wind]], [[revolve]]<br />Etymology: Like 1. [[εἰλέω]], (<b class="b3">ἐ)ίλλω</b> [[press]] also [[εἰλέω]], [[ἴλλω]] [[turn]] continue a <b class="b2">n-</b>present <b class="b3">*Ϝελ-νέω</b>, resp. a reduplicated <b class="b3">*Ϝί-Ϝλ-ω</b>. The formal falling together led often also to semantic coincidence; so for A. R. [[ἰλλόμενος]] in 2, 27 [[λέων]] ... <b class="b3">ἰλλόμενός περ ὁμίλῳ</b>, also when originally not [[surrounded]], but [[pressed]], identical with the formally identical ptc. in 1, 129 <b class="b3">δεσμοῖς ἰλλόμενος</b>. - Also in the other languages there are many words that go back on the flexible notion [[turn]], [[wind]], [[revolve]] etc.; cf. e.g. OIr. [[fillim]] [[turn]], [[bend]], if with Pedersen Vergl. Gramm. d. kelt. Spr. 2, 522 an <b class="b2">n-</b>present (but hardly Lith. <b class="b2">veliù</b>, <b class="b2">vélti</b> <b class="b2">confuse hair(s)</b> (= [[εἴλλω]]?; s. on 1.). A special group are the <b class="b2">u-</b>enlargements, s. on [[εἰλύω]]. Further cf. Arm. [[glem]] [[roll]], [[throw down]], which may continue <b class="b2">*u̯ēl-</b> or <b class="b2">*u̯ōl-ei̯ō</b> (Meillet MSL 8, 163; 9, 144; uncertain Skt. [[valati]], <b class="b2">-te</b> (class.) [[turn]], s. Tedesco JournAmOrSoc. 67, 100ff. - See Solmsen Unt. 229ff.
|etymtx=1.<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: [[press together]], [[draw together]], [[fence in]] (Hom.)<br />Other forms: Ep. Delph. also [[εἴλομαι]] in [[εἰλόμενος]], <b class="b3">εἰλέσθω(ν</b>), Dor. El. [[Ϝηλέω]], Att. sometimes [[ἴλλω]], [[εἴλλω]] (cf. below), aor. [[ἔλσαι]], [[ἐέλσαι]] (Ep.), med.-pass. [[ἀλήμεναι]], [[ἀλῆναι]], [[ἀλείς]], perf. med. [[ἔελμαι]], <b class="b3">-μένος</b> (Ep.), perfect preterite [[ἐόλει]]? (Pi., s. below); from there the new [[εἰλῆσαι]], [[εἰλήσω]], [[εἴλημαι]], [[εἰλήθην]] (Ion. Hell.)<br />Compounds: With prefix <b class="b3">ἀπ(ο-</b>), e. g. <b class="b3">ἀπο-Ϝηλέω</b> (El.), <b class="b3">ἐξ-</b>, e. g. <b class="b3">ἐγ-Ϝηληθίωντι</b> (Her.) = <b class="b3">ἐξ-ειληθῶσι</b>, <b class="b3">κατ(α</b>)-, e. g. <b class="b3">κατα-Ϝελμένος</b> (Cret.), <b class="b3">προσ-</b> (<b class="b3">προτι-</b>), <b class="b3">συν-ειλέω</b>, -(<b class="b3">ε)ίλλω</b> etc. with diff. shades of meaning.<br />Derivatives: Of the derivatives most have become formally and semantically independent: [[ἁλής]], [[ἀολλής]], [[ἐξουλή]], [[ἴλη]] ([[εἴλη]]), [[οὑλαμός]] (s. vv.). Further: <b class="b3">βήλημα κώλυμα</b>, <b class="b3">φράγμα ἐν ποταμῳ̃</b> H.; i. e. [[Ϝήλημα]], Mess. [[ἤλημα]], <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">συν-είλησις</b> [[pressing together]], [[what is pressed]] or [[what is drawn together]] (Epicur. or Ael.), [[εἰληθμός]] (<b class="b3">εἰδ-</b> cod.) [[συστροφή]], [[φυγή]] H., [[προσείλημα]] ([[κεφαλῆς]]) [[turban]] (Kreon Hist.; to 2?). From <b class="b3">(Ϝ)ίλλω</b> prob. [[Ϝιλσιιος]] gen. [[adversity]] (Pamphyl. IVa); unclear [[ἰλλάς]] <b class="b2">pressed together (?)</b> (S. Fr. 70, E. Fr. 837), cf. on 2. [[εἰλέω]]; lengthened [[ἰλλίζει]], s. ib. S. also on [[εἶλαρ]].<br />Origin: IE [Indo-European] [1138] <b class="b2">*u̯el-</b> [[press together]]<br />Etymology: As the basis of [[εἰλέω]], [[Ϝηλέω]], to which belongs also [[ἀπελλεῖν]] (?, cod. <b class="b3">-ειν</b>) [[ἀποκλείειν]] H. (Aeol.), one may posit a nasal present <b class="b3">*Ϝελ-νέω</b>, which may be a variant of [[εἴλω]] < <b class="b3">*Ϝέλ-νω</b> (Schwyzer 720; cf. also 693 w. n. 11, Chantr. Gramm. hom. 1, 130). Beside it there is a reduplicated [[ἴλλω]] < <b class="b3">*Ϝί-Ϝλ-ω</b> (mostly to 2. like [[ἰλλόμενος]] A. R. 2, 27, s. on 2.). (For [[εἴλλω]] vowelprothesis was assumed < <b class="b3">*ἐ-Ϝέλ-νω</b> (<b class="b3">ἐ-Ϝέλ-ιω</b>?; so Solmsen, s. below) which is now no longer possible, if not simply through (graphical) influence of [[εἰλέω]]. - The non-present forms were oirginally, as is to be expected, primary: aor. <b class="b3">(Ϝ)έλ-σαι</b>, perf. <b class="b3">*(Ϝ)έ-(Ϝ)ολα</b> in [[ἐόλει]] <b class="b2">(op)pressed</b> (Pi. P. 4, 233; coni. Boeckh)?, med. with secondary full grade <b class="b3">(Ϝ)έ-(Ϝ)ελ-μαι</b>, intr. aor. with zero grade <b class="b3">(Ϝ)αλῆ-ναι</b>; these forms were replaced by the innovations [[εἰλῆσαι]] etc. From the many IE words with an element <b class="b2">u̯el-</b>, only some Balto-Slavic formations can be considered as cognates of 1. [[εἰλέω]]. Thus Russ. [[válom]] [[in mass]], the instrumental of a noun <b class="b2">*valъ</b> (IE <b class="b2">*u̯ōlos</b>) with many derivatives, e. g. [[zavál]] [[stoppage]], [[blocking]] (cf. [[Ϝήλημα]]); on the maning cf. esp. <b class="b3">(Ϝ)άλις</b>. An other instrumental in OCS Russ. [[velьmí]] [[μεγάλως]], [[very]], from <b class="b2">*velь</b> (IE <b class="b2">*u̯eli-</b>). From Baltic: Lith. [[su-valýti]] [[collect (grain)]], [[reap (together)]]; further perhaps Lith. [[veliù]], [[vélti]] (with Russ. [[valjátь]]) [[to full]]; but see also on 2. [[εἰλέω]]. It is not always possible to distinguish [[εἰλέω]] <b class="b2">press (together)</b> and [[εἰλέω]] [[wind]]. - On the group see Solmsen Unt. 224ff., 285ff.; s. also Burdach NJbb. 49, 254ff.<br />2.<br />Grammatical information: v.<br />Meaning: [[roll]], [[turn]], [[wind]], [[revolve]] (most hell.).<br />Other forms: [[ἴλλω]], [[εἴλλω]] (Att.; s. below). The non-present forms, which are most compounds, are based on the presents: [[εἰλῆσαι]], [[εἰλήσω]], [[εἴληκα]] etc.; from [[ἴλλω]] only [[ἰλλάμην]] (IG 5 (2): 472, 11; Megalopolis II-IIIp).<br />Compounds: Often with prefix, esp. <b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">περι-ειλέω</b> (X., hell.), -(<b class="b3">ε)ίλλω</b> (Th. 2, 76; codd. Ar. Ra. 1066), also <b class="b3">ἀπ-</b>, <b class="b3">δι-</b>, <b class="b3">ἐξ-</b>, <b class="b3">ἐπ-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">παρ-ειλέω</b> (hell.), <b class="b3">ἐξ-</b>, <b class="b3">κατ-ίλλω</b> (X., Hp.).<br />Derivatives: From [[εἰλέω]]: [[εἰλεός]] (s. v.; sec. adapted?); (<b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">ἐξ-</b>, <b class="b3">ἐπ-</b>, <b class="b3">κατ-</b>, <b class="b3">περι-)εἴλησις</b> <b class="b2">winding etc.</b> (Pl.), (<b class="b3">ἐν-</b>, <b class="b3">περι-</b>) [[εἴλημα]] <b class="b2">id.</b> (J., Poll.); [[εἰλετίας]] kind of reed (Thphr.), [[εἰλητάριον]] [[winding]], [[roll]] (Aët.), [[εἰληδόν]] adv. [[in windings]] (AP). From [[ἴλλω]]: [[ἰλλός]] [[looking aslant]] (s. v.) with many derivations; [[ἰλλάς]] f. [[snare]], [[knot]] (Ν 572; Chantr. Form. 351) with <b class="b3">ἰλλίζει δεσμεύει</b>, [[συστρέφει]], [[ἀγελάζει]] H. (also to 1. [[ἴλλω]]); unclear <b class="b3">ἰλλάδας γονάς</b> ++<b class="b3">ἀγελειὰς καὶ συστροφάς</b> H. (S. Fr. 70 and E. Fr. 837); prob. to 1. - Here also several nouns that have formally been separated from the verb: s. [[ἕλιξ]], [[εἶλιγξ]], [[ἕλμις]], [[ἑλένη]], [[εὑλή]], [[εὔληρα]], [[λῶμα]], [[ὅλμος]], [[οὖλος]] a. o.; further [[ἀλινδέω]], also [[αἰόλος]]; lastly the [[u-]]enlarged [[εἰλύω]] with many derivatives (s. v.).<br />Origin: IE [Indo-European] [1140] <b class="b2">*u̯el-</b> [[turn]], [[wind]], [[revolve]]<br />Etymology: Like 1. [[εἰλέω]], (<b class="b3">ἐ)ίλλω</b> [[press]] also [[εἰλέω]], [[ἴλλω]] [[turn]] continue a [[n-]]present <b class="b3">*Ϝελ-νέω</b>, resp. a reduplicated <b class="b3">*Ϝί-Ϝλ-ω</b>. The formal falling together led often also to semantic coincidence; so for A. R. [[ἰλλόμενος]] in 2, 27 [[λέων]] ... <b class="b3">ἰλλόμενός περ ὁμίλῳ</b>, also when originally not [[surrounded]], but [[pressed]], identical with the formally identical ptc. in 1, 129 <b class="b3">δεσμοῖς ἰλλόμενος</b>. - Also in the other languages there are many words that go back on the flexible notion [[turn]], [[wind]], [[revolve]] etc.; cf. e.g. OIr. [[fillim]] [[turn]], [[bend]], if with Pedersen Vergl. Gramm. d. kelt. Spr. 2, 522 an [[n-]]present (but hardly Lith. [[veliù]], [[vélti]] <b class="b2">confuse hair(s)</b> (= [[εἴλλω]]?; s. on 1.). A special group are the [[u-]]enlargements, s. on [[εἰλύω]]. Further cf. Arm. [[glem]] [[roll]], [[throw down]], which may continue <b class="b2">*u̯ēl-</b> or <b class="b2">*u̯ōl-ei̯ō</b> (Meillet MSL 8, 163; 9, 144; uncertain Skt. [[valati]], [[-te]] (class.) [[turn]], s. Tedesco JournAmOrSoc. 67, 100ff. - See Solmsen Unt. 229ff.
}}
}}
{{FriskDe
{{FriskDe
|ftr='''εἰλέω''': 1. (ep. ion.)<br />{eiléō}<br />'''Forms''': ep. delph. auch εἴλομαι in εἰλόμενος, εἰλέσθω(ν), dor. el. ϝηλέω, att. vereinzelt [[ἴλλω]], [[εἴλλω]] (vgl. unten), Aor. [[ἔλσαι]], [[ἐέλσαι]] (ep. lyr.), Med.-Pass. [[ἀλήμεναι]], [[ἀλῆναι]], [[ἀλείς]], Perf. Med. [[ἔελμαι]], -[[μένος]] (ep.), Perfektpräteritum [[ἐόλει]]? (Pi., s. unten); dazu die vom Präsens aus neugebildeten εἰλῆσαι, εἰλήσω, εἴλημαι, εἰλήθην (ion. hell.)<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘zusammendrängen, -drükken, -ziehen, einengen, einschließen’.<br />'''Composita''' : Mit Präfix ἀπ(ο-), z. B. [[ἀποϝηλέω]] (el.), ἐξ-, z. B. [[ἐγϝηληθίωντι]] (her.) = ἐξειληθῶσι, κατ(α)-, z. B. [[καταϝελμένος]] (kret.), προσ- (προτι-), [[συνειλέω]], -(ε)ίλλω usw. mit verschiedenen Sinnfärbungen.<br />'''Derivative''': Von den Ableitungen hat sich die Mehrzahl formal und semantisch verselbständigt: [[ἁλής]], [[ἀολλής]], ἐξουλή, [[ἴλη]] ([[εἴλη]]), [[οὐλαμός]] (s. dd.). Es kommen hinzu: [[βήλημα]]· [[κώλυμα]], [[φράγμα]] ἐν ποταμῳ̃ H.; d. h. ϝήλημα, mess. ἤλημα, κατ-, [[συνείλησις]] [[das Zusammendrängen]], [[das Gedrängte]] bzw. [[das Zusammenziehen]] (Epikur. bzw. Ael.), [[εἰληθμός]] (εἰδ- cod.)· [[συστροφή]], [[φυγή]] H., [[προσείλημα]] (κεφαλῆς) [[Turban]] (Kreon Hist.; zu 2?). Von (ϝ)ίλλω wohlϝιλσιιος Gen. [[Drangsal]] (Pamphyl. IV<sup>a</sup>); unklar [[ἰλλάς]] ‘zusammengedrängt (?)’ (S. ''Fr''. 70, E. ''Fr''. 837), vgl. zu 2. [[εἰλέω]]; erweitert ἰλλίζει, s. ebd. S. auch zu [[εἶλαρ]].<br />'''Etymology''' : Als gemeinsame Grundform von [[εἰλέω]], ϝηλέω, wozu noch ἀπελλεῖν (?, cod. -ειν)· ἀποκλείειν H. (äol.), ist ein Nasalpräsens *ϝελνέω anzusetzen, das eine Nebenform von [[εἴλω]] aus *ϝέλνω sein kann (Schwyzer 720; vgl. auch 693 m. A. 11, Chantraine Gramm. hom. 1, 130). Daneben findet sich ein redupliziertes [[ἴλλω]] aus *ϝίϝλω (gewöhnlich zu 2. so wohl auch ἰλλόμενος A. R. 2, 27, s. zu 2.) auch [[εἴλλω]], mit Vokalprothese (wie in ep. ἐ-(ϝ)έλσαι) aus *ἐϝέλνω (ἐϝέλιω?; so Solmsen, s. unten), falls nicht einfach durch (graphischen) Einfluß von [[εἰλέω]]. — Die außerpräsentischen Tempora waren in ältester Zeit, wie zu erwarten, primär: Aor. (ϝ)έλσαι, Perf. *(ϝ)έ-(ϝ)ολα in [[ἐόλει]] [[bedrängte]] (Pi. ''P''. 4, 233; coni. Boeckh)?, Med. mit sekundärer Hochstufe (ϝ)έ-(ϝ)ελμαι, intr. Aor. mit Schwundstufe (ϝ)αλῆναι; diese Formen wurden aber schon früh von den Neubildungen εἰλῆσαι usw. verdrängt. Unter der unabsehbaren Menge idg. Wörter, die ein Element ''u̯el''- enthalten (WP. 1, 293-305), können nur einige baltisch-slavische Bildungen als Verwandte von 1. [[εἰλέω]] in Frage kommen. So liegt in russ. ''válom'' [[in Menge]] der Instrumental eines Nomens *''valъ'' (idg. *''u̯ōlos'') mit mehreren Ablegern, z. B. ''zavál'' [[Verstopfung]], [[Verhau]], [[Sperre]] (vgl. ϝήλημα), vor; zur Bed. vgl. besonders (ϝ)άλις. Ein anderer Instrumental begegnet in aksl. russ. ''velьmí'' [[μεγάλως]], [[sehr]], von *''velь'' (idg. *''u̯eli''-). Aus dem Baltischen: lit. ''su''-''valýti'' ‘(Getreide) zusammenbringen, einernten’; in Betracht kommt noch lit. ''veliù'', ''vélti'' (wozu russ. ''valjátь'') [[walken]] (''veliù'' = *ἐϝέλι̯ω?); vgl. aber auch zu 2. [[εἰλέω]]. Überhaupt ist es nicht immer möglich, [[εἰλέω]] [[drängen]] und [[εἰλέω]] [[winden]] rein zu scheiden. — Ausführlich über die ganze Sippe Solmsen Unt. 224ff., 285ff.; weitere Lit. bei WP. 1, 295f.; außerdem noch Burdach NJbb. 49, 254ff.<br />'''Page''' 1,456-457<br />2.<br />{eiléō}<br />'''Forms''': [[ἴλλω]], [[εἴλλω]] (att.; s. unten). Die außerpräsentischen Tempora, die fast ausschließlich auf die Komposita beschränkt sind, gehen alle von den Präsentia aus: εἰλῆσαι, εἰλήσω, εἴληκα usw.; von [[ἴλλω]] nur ἰλλάμην (''IG'' 5 (2) : 472, 11; Megalopolis II-III<sup>p</sup>).<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[rollen]], [[drehen]], [[winden]], [[wälzen]] (vorw. hell. und spät).<br />'''Composita''' : Oft mit Präfix, insbes. ἐν-, [[περιειλέω]] (X., hell. u. sp.), -(ε)ίλλω (Th. 2, 76; codd. Ar. ''Ra''. 1066), auch ἀπ-, δι-, ἐξ-, ἐπ-, κατ-, [[παρειλέω]] (vorw. hell. u. sp.), ἐξ-, [[κατίλλω]] (X. bzw. Hp.).<br />'''Derivative''': Ableitungen. Vom Präsens [[εἰλέω]] : [[εἰλεός]] (s. d.; wohl nur durch sekundäre Anpassung); (ἐν-, ἐξ-, ἐπ-, κατ-, περι-)[[εἴλησις]] [[Windung]] (Pl., hell. u. sp.), (ἐν-, περι-) [[εἴλημα]] ib. (J., Poll.); [[εἰλετίας]] Art Rohr (Thphr.), [[εἰλητάριον]] [[Umwindung]], [[Rolle]] (Aët.), [[εἰληδόν]] Adv. [[in Windungen]] (''AP''). Von [[ἴλλω]] : [[ἰλλός]] [[schielend]] (s. d.) mit mehreren Ableitungen; [[ἰλλάς]] f. [[Strick]], [[Seil]] (Ν 572; Chantraine Formation 351) mit ἰλλίζει· δεσμεύει, συστρέφει, ἀγελάζει H. (auch zu 1. [[ἴλλω]]); unklar ἰλλάδας γονάς· ++ἀγελειὰς καὶ συστροφάς H. (S. ''Fr''. 70 und E. ''Fr''. 837); wahrscheinlich zu 1. — Zu dieser Wortfamilie gehören außerdem zahlreiche Nomina, die sich formal vom Verb losgelöst haben: s. [[ἕλιξ]], [[εἶλιγξ]], ἕλμις, [[ἑλένη]], [[εὐλή]], [[εὔληρα]], [[λῶμα]], [[ὅλμος]], [[οὖλος]] u. a. m.; außerdem [[ἀλινδέω]], wohl auch [[αἰόλος]]; endlich die ''u''-Erweiterung [[εἰλύω]] mit vielen Ablegern (s. bes.).<br />'''Etymology''' : Wie 1. [[εἰλέω]], (ἐ)ίλλω [[drängen]] sind auch [[εἰλέω]], [[ἴλλω]] [[drehen]] auf ein ''n''-Präsens *ϝελνέω, bzw. auf ein redupliziertes *ϝίϝλω zurückzuführen. Der lautliche Zusammenfall hat bisweilen auch zur begrifflichen Vermischung geführt; so war für A. R. ἰλλόμενος in 2, 27 [[λέων]] ... ἰλλόμενός περ ὁμίλῳ, auch wenn ursprünglich nicht [[umringt]], sondern [[gedrängt]], mit dem gleichlautenden Ptz. in 1, 129 δεσμοῖς ἰλλόμενος gewiß identisch. — Auch in den übrigen Sprachen gibt es eine Menge Wörter, die auf den leider sehr dehnbaren und in concreto stark wandelbaren Begriff [[drehen]], [[winden]], [[wälzen]] u. dgl. zurückgehen; von Interesse hier besonders air. ''fillim'' [[drehen]], [[biegen]], wenn mit Pedersen Vergl. Gramm. d. kelt. Spr. 2, 522 altes ''n''-Präsens, außerdem. lit. ''veliù'', ''vélti'' [[Haare verwirren]], [[verschlingen]] (= [[εἴλλω]]?; s. zu 1.). Eine besondere Gruppe bilden die ''u''-Erweiterungen, s. zu [[εἰλύω]]. Von den übrigen Vertretern werden einige unter den oben zitierten Stichwörtern Erwähnung finden; hier sei noch erinnert an arm. ''glem'' [[rollen]], [[niederwerfen]], das als sekundäre Bildung für idg. *''u̯ēl''- oder *''u̯ōl''-''ei̯ō'' stehen kann (Meillet MSL 8, 163; 9, 144, Hübschmann Armen. Gramm. 1, 435), ''gil'' [[runder Wurfstein]] (Rückbildung?); unsicher aind. ''valati'', -''te'' (klass.) [[sich drehen]], [[wenden]], s. Tedesco JournAmOrSoc. 67, 100ff. — Reiches Material mit Lit. bei WP. 1, 298ff., bes. Solmsen Unt. 229ff.<br />'''Page''' 1,457-458
|ftr='''εἰλέω''': 1. (ep. ion.)<br />{eiléō}<br />'''Forms''': ep. delph. auch εἴλομαι in εἰλόμενος, εἰλέσθω(ν), dor. el. ϝηλέω, att. vereinzelt [[ἴλλω]], [[εἴλλω]] (vgl. unten), Aor. [[ἔλσαι]], [[ἐέλσαι]] (ep. lyr.), Med.-Pass. [[ἀλήμεναι]], [[ἀλῆναι]], [[ἀλείς]], Perf. Med. [[ἔελμαι]], -[[μένος]] (ep.), Perfektpräteritum [[ἐόλει]]? (Pi., s. unten); dazu die vom Präsens aus neugebildeten εἰλῆσαι, εἰλήσω, εἴλημαι, εἰλήθην (ion. hell.)<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': ‘zusammendrängen, -drükken, -ziehen, einengen, einschließen’.<br />'''Composita''': Mit Präfix ἀπ(ο-), z. B. [[ἀποϝηλέω]] (el.), ἐξ-, z. B. [[ἐγϝηληθίωντι]] (her.) = ἐξειληθῶσι, κατ(α)-, z. B. [[καταϝελμένος]] (kret.), προσ- (προτι-), [[συνειλέω]], -(ε)ίλλω usw. mit verschiedenen Sinnfärbungen.<br />'''Derivative''': Von den Ableitungen hat sich die Mehrzahl formal und semantisch verselbständigt: [[ἁλής]], [[ἀολλής]], ἐξουλή, [[ἴλη]] ([[εἴλη]]), [[οὐλαμός]] (s. dd.). Es kommen hinzu: [[βήλημα]]· [[κώλυμα]], [[φράγμα]] ἐν ποταμῳ̃ H.; d. h. ϝήλημα, mess. ἤλημα, κατ-, [[συνείλησις]] [[das Zusammendrängen]], [[das Gedrängte]] bzw. [[das Zusammenziehen]] (Epikur. bzw. Ael.), [[εἰληθμός]] (εἰδ- cod.)· [[συστροφή]], [[φυγή]] H., [[προσείλημα]] (κεφαλῆς) [[Turban]] (Kreon Hist.; zu 2?). Von (ϝ)ίλλω wohlϝιλσιιος Gen. [[Drangsal]] (Pamphyl. IV<sup>a</sup>); unklar [[ἰλλάς]] ‘zusammengedrängt (?)’ (S. ''Fr''. 70, E. ''Fr''. 837), vgl. zu 2. [[εἰλέω]]; erweitert ἰλλίζει, s. ebd. S. auch zu [[εἶλαρ]].<br />'''Etymology''': Als gemeinsame Grundform von [[εἰλέω]], ϝηλέω, wozu noch ἀπελλεῖν (?, cod. -ειν)· ἀποκλείειν H. (äol.), ist ein Nasalpräsens *ϝελνέω anzusetzen, das eine Nebenform von [[εἴλω]] aus *ϝέλνω sein kann (Schwyzer 720; vgl. auch 693 m. A. 11, Chantraine Gramm. hom. 1, 130). Daneben findet sich ein redupliziertes [[ἴλλω]] aus *ϝίϝλω (gewöhnlich zu 2. so wohl auch ἰλλόμενος A. R. 2, 27, s. zu 2.) auch [[εἴλλω]], mit Vokalprothese (wie in ep. ἐ-(ϝ)έλσαι) aus *ἐϝέλνω (ἐϝέλιω?; so Solmsen, s. unten), falls nicht einfach durch (graphischen) Einfluß von [[εἰλέω]]. — Die außerpräsentischen Tempora waren in ältester Zeit, wie zu erwarten, primär: Aor. (ϝ)έλσαι, Perf. *(ϝ)έ-(ϝ)ολα in [[ἐόλει]] [[bedrängte]] (Pi. ''P''. 4, 233; coni. Boeckh)?, Med. mit sekundärer Hochstufe (ϝ)έ-(ϝ)ελμαι, intr. Aor. mit Schwundstufe (ϝ)αλῆναι; diese Formen wurden aber schon früh von den Neubildungen εἰλῆσαι usw. verdrängt. Unter der unabsehbaren Menge idg. Wörter, die ein Element ''u̯el''- enthalten (WP. 1, 293-305), können nur einige baltisch-slavische Bildungen als Verwandte von 1. [[εἰλέω]] in Frage kommen. So liegt in russ. ''válom'' [[in Menge]] der Instrumental eines Nomens *''valъ'' (idg. *''u̯ōlos'') mit mehreren Ablegern, z. B. ''zavál'' [[Verstopfung]], [[Verhau]], [[Sperre]] (vgl. ϝήλημα), vor; zur Bed. vgl. besonders (ϝ)άλις. Ein anderer Instrumental begegnet in aksl. russ. ''velьmí'' [[μεγάλως]], [[sehr]], von *''velь'' (idg. *''u̯eli''-). Aus dem Baltischen: lit. ''su''-''valýti'' ‘(Getreide) zusammenbringen, einernten’; in Betracht kommt noch lit. ''veliù'', ''vélti'' (wozu russ. ''valjátь'') [[walken]] (''veliù'' = *ἐϝέλι̯ω?); vgl. aber auch zu 2. [[εἰλέω]]. Überhaupt ist es nicht immer möglich, [[εἰλέω]] [[drängen]] und [[εἰλέω]] [[winden]] rein zu scheiden. — Ausführlich über die ganze Sippe Solmsen Unt. 224ff., 285ff.; weitere Lit. bei WP. 1, 295f.; außerdem noch Burdach NJbb. 49, 254ff.<br />'''Page''' 1,456-457<br />2.<br />{eiléō}<br />'''Forms''': [[ἴλλω]], [[εἴλλω]] (att.; s. unten). Die außerpräsentischen Tempora, die fast ausschließlich auf die Komposita beschränkt sind, gehen alle von den Präsentia aus: εἰλῆσαι, εἰλήσω, εἴληκα usw.; von [[ἴλλω]] nur ἰλλάμην (''IG'' 5 (2): 472, 11; Megalopolis II-III<sup>p</sup>).<br />'''Grammar''': v.<br />'''Meaning''': [[rollen]], [[drehen]], [[winden]], [[wälzen]] (vorw. hell. und spät).<br />'''Composita''': Oft mit Präfix, insbes. ἐν-, [[περιειλέω]] (X., hell. u. sp.), -(ε)ίλλω (Th. 2, 76; codd. Ar. ''Ra''. 1066), auch ἀπ-, δι-, ἐξ-, ἐπ-, κατ-, [[παρειλέω]] (vorw. hell. u. sp.), ἐξ-, [[κατίλλω]] (X. bzw. Hp.).<br />'''Derivative''': Ableitungen. Vom Präsens [[εἰλέω]]: [[εἰλεός]] (s. d.; wohl nur durch sekundäre Anpassung); (ἐν-, ἐξ-, ἐπ-, κατ-, περι-)[[εἴλησις]] [[Windung]] (Pl., hell. u. sp.), (ἐν-, περι-) [[εἴλημα]] ib. (J., Poll.); [[εἰλετίας]] Art Rohr (Thphr.), [[εἰλητάριον]] [[Umwindung]], [[Rolle]] (Aët.), [[εἰληδόν]] Adv. [[in Windungen]] (''AP''). Von [[ἴλλω]]: [[ἰλλός]] [[schielend]] (s. d.) mit mehreren Ableitungen; [[ἰλλάς]] f. [[Strick]], [[Seil]] (Ν 572; Chantraine Formation 351) mit ἰλλίζει· δεσμεύει, συστρέφει, ἀγελάζει H. (auch zu 1. [[ἴλλω]]); unklar ἰλλάδας γονάς· ++ἀγελειὰς καὶ συστροφάς H. (S. ''Fr''. 70 und E. ''Fr''. 837); wahrscheinlich zu 1. — Zu dieser Wortfamilie gehören außerdem zahlreiche Nomina, die sich formal vom Verb losgelöst haben: s. [[ἕλιξ]], [[εἶλιγξ]], ἕλμις, [[ἑλένη]], [[εὐλή]], [[εὔληρα]], [[λῶμα]], [[ὅλμος]], [[οὖλος]] u. a. m.; außerdem [[ἀλινδέω]], wohl auch [[αἰόλος]]; endlich die ''u''-Erweiterung [[εἰλύω]] mit vielen Ablegern (s. bes.).<br />'''Etymology''': Wie 1. [[εἰλέω]], (ἐ)ίλλω [[drängen]] sind auch [[εἰλέω]], [[ἴλλω]] [[drehen]] auf ein ''n''-Präsens *ϝελνέω, bzw. auf ein redupliziertes *ϝίϝλω zurückzuführen. Der lautliche Zusammenfall hat bisweilen auch zur begrifflichen Vermischung geführt; so war für A. R. ἰλλόμενος in 2, 27 [[λέων]] ... ἰλλόμενός περ ὁμίλῳ, auch wenn ursprünglich nicht [[umringt]], sondern [[gedrängt]], mit dem gleichlautenden Ptz. in 1, 129 δεσμοῖς ἰλλόμενος gewiß identisch. — Auch in den übrigen Sprachen gibt es eine Menge Wörter, die auf den leider sehr dehnbaren und in concreto stark wandelbaren Begriff [[drehen]], [[winden]], [[wälzen]] u. dgl. zurückgehen; von Interesse hier besonders air. ''fillim'' [[drehen]], [[biegen]], wenn mit Pedersen Vergl. Gramm. d. kelt. Spr. 2, 522 altes ''n''-Präsens, außerdem. lit. ''veliù'', ''vélti'' [[Haare verwirren]], [[verschlingen]] (= [[εἴλλω]]?; s. zu 1.). Eine besondere Gruppe bilden die ''u''-Erweiterungen, s. zu [[εἰλύω]]. Von den übrigen Vertretern werden einige unter den oben zitierten Stichwörtern Erwähnung finden; hier sei noch erinnert an arm. ''glem'' [[rollen]], [[niederwerfen]], das als sekundäre Bildung für idg. *''u̯ēl''- oder *''u̯ōl''-''ei̯ō'' stehen kann (Meillet MSL 8, 163; 9, 144, Hübschmann Armen. Gramm. 1, 435), ''gil'' [[runder Wurfstein]] (Rückbildung?); unsicher aind. ''valati'', -''te'' (klass.) [[sich drehen]], [[wenden]], s. Tedesco JournAmOrSoc. 67, 100ff. — Reiches Material mit Lit. bei WP. 1, 298ff., bes. Solmsen Unt. 229ff.<br />'''Page''' 1,457-458
}}
{{elmes
|esmgtx=1 [[envolver]] εἰλήσας φοινικίνῳ δέρματι καὶ ἀπαρτήσας (τὸ φυλακτήριον) φόρει περὶ τὸν τράχηλον <b class="b3">envolviéndolo en un pergamino purpúreo y colgándote el amuleto llévalo alrededor del cuello</b> P IV 2702 εἰλήσας (βυσσίνῳ ῥάκῳ) κλῶνα ἐλαίας θὲς πρὸς κεφαλήν σου <b class="b3">envuelve con un trozo de lino una rama de olivo y ponla en tu cabeza</b> P VII 665 εἰλήσας (τὸν χάρτην) εἰς ἐλλύχνιον καὶ ἐλλυχνιάσας λύχνον καθαρὸν καινόν <b class="b3">envuelve el rollo de papiro en una mecha y enciende una lámpara pura y nueva</b> P XIII 316 2 [[hacer girar]] como acción de la divinidad μέγας οὐράνιος, εἰλῶν τὸν κόσμον <b class="b3">grande celestial, tú que haces girar el cosmos</b> P LXXI 2
}}
}}

Latest revision as of 19:30, 11 December 2022

Click links below for lookup in third sources:
Full diacritics: εἰλέω Medium diacritics: εἰλέω Low diacritics: ειλέω Capitals: ΕΙΛΕΩ
Transliteration A: eiléō Transliteration B: eileō Transliteration C: eileo Beta Code: ei)le/w

English (LSJ)

εἱλέω, v. εἴλω.

Spanish (DGE)

• Alolema(s): tb. εἱλέω
• Morfología: [act. impf. 3a sg. εἴλει Il.8.215, Od.19.200, 12.210, 3a plu. εἴλεον Od.22.460, ἐείλεον Il.18.447, pres. part. εἱλεύμενοι Hdt.2.76, Q.S.11.115; med.-pas. act. impf. 3a plu. εἰλεῦντο Il.21.8; fut. εἰλήσει AP 12.208 (Strat.); aor. ind. 3asg. εἴλησεν LXX 4Re.2.8, pas. part. εἰληθείς Hp.Morb.4.52; perf. part. med.-pas. εἰλημένος LXX Is.11.5, Lyc.1202, εἰλημέναι Hp.Nat.Puer.13; plusperf. εἴληντο I.AI 12.67]
A tr.
I c. ac. gener. de animados
1 retener, encerrar, acorralar Ἀχαιοὺς Τρῶες ἐπὶ πρύμνῃσιν ἐείλεον los troyanos acorralaban a los aqueos junto a las popas, Il.18.447, cf. 8.215, ὅν περ ἄελλαι χειμέριαι εἰλέωσιν Il.2.294, cf. Od.19.200, ὅτε Κύκλωψ εἴλει ἐνὶ σπῆϊ cuando el Cíclope (nos) tenía encerrados dentro de la cueva, Od.12.210, δμῳὰς ... εἴλεον ἐν στείνει Od.22.460, en v. pas. ἡμίσεες δὲ ἐς ποταμὸν εἰλεῦντο la otra mitad era acorralada en dirección al río, Il.21.8, εἰλουμένους δ' ἐν ὀλίγῳ Plu.Crass.25, εἱλεῖσθαι ἐν τῷ τόπῳ, μὴ δυνάμενον ἐκπλεῦσαι Arist.Mir.840a33.
2 empujar, acosar, perseguir θῆρας ... εἰλεῦντα Od.11.573, εἰλεῦσιν νεπόδων δειλὰς στίχας εἰς ἕνα χῶρον κοιλοφυῆ empujan a las infelices hileras de criaturas hacia un lugar cavernoso Opp.H.4.652.
II c. ac. de cosas y partes del cuerpo
1 replegar, dar la vuelta ἢν αἱ μῆτραι εἰλέωσι σφέας ἐς τὸ μεσηγὺ τῶν ἰξύων si la matriz se da la vuelta hacia la zona lumbar media Hp.Mul.2.131.
2 enrollar una piel (κῶας) εἴλει ἀφασσόμενος A.R.4.181, una prenda de vestir τὴν μηλωτὴν αὐτοῦ ... εἴλησεν plegó su manto LXX l.c., un rollo de papiro κατὰ μηρῶν εἰλήσει δροσερῶν AP 12.208 (Strat.), cf. 9.540, en v. pas. κατὰ γαστέρα τὴν ἐμὴν εἰλημένη de una banda enrollada alrededor de mi vientre Hld.8.11.9, καθ' ἅπερ βιβλίον εἰλεῖται Orac.Sib.3.82
hacer girar μέγας οὐράνιος, εἰλῶν τὸν κόσμον PMag.71.2.
3 envolver, ceñir νῆα δ' ἔπειτα πέριξ εἴλει ῥόος la corriente envolvía a la nave A.R.2.571, καὶ εἰλήσας φοινικίνῳ δέρματι (τὸ φυλακτήριον) PMag.4.2702, cf. 7.665, en v. pas. ἶνες ... εἰλημέναι σὺν ἰχῶρι Hp.Nat.Puer.13, πέτρον ἐν ... σπαργάνοις εἰλημένον una piedra envuelta en pañales Lyc.1202
fig. καὶ ἔσται ... ἀληθείᾳ εἰλημένος τὰς πλευράς y será ceñido con la verdad en sus costados LXX Is.11.5
fig. en v. med., de pers. dejarse envolver, enredarse περὶ τὰς δίκας εἰλούμενοι δρῶσιν Max.Tyr.22.3.
4 exprimir, prensar para extraer el jugo εἰλεῖν· ἐκπιέζειν ἐλαίας ἢ στέμφυλα Ael.Dion.ε 14, cf. Paus.Gr.ε 15.
B intr., gener. en v. med.-pas.
1 moverse, revolverse ἀλλ' ἄνω καὶ κάτω εἰλεῖται μεμιγμένον τῷ ἄλλῳ ὑγρῷ Hp.Morb.4.51, de un torbellino o ciclón λαῖλαψ δὲ καὶ στρόβιλος πνεῦμα εἰλούμενον κάτωθεν ἄνω Arist.Mu.395a9, cf. 11
del corazón agitarse, revolverse οἱ ἦτορ ὀξείῃς εἰλεῖτο πεπαρμένον ἀμφ' ὀδύνῃσι A.R.4.1067
desplazarse, moverse irregularmente de los ibis ἐν ποσὶ μᾶλλον εἰλευμένων τοῖσι ἀνθρώποισι Hdt.2.76, de un cojo εἰλέονται ἐπὶ τὸ ὑγιὲς σκέλος se arrastran balanceándose sobre la pierna sana Hp.Art.52, cf. Mochl.20, νεανίσκοι ... περὶ τὸ Κράνειον εἱλούμενοι Alciphr.3.24.1, νωθροὶ δὲ κέλευθα εἱλεῦνται se desplazan lentamente en su camino Opp.H.1.148, de una serpiente, Orph.L.134 cf. Q.S.l.c., Pamph.Mon.Solut.3.45.
2 girar en torno a un eje, dar vueltas περὶ τὸ μέσον εἱλεῖσθαι Arist.Mete.356a5, περὶ δ' αὐτὸν ... εἰλεῖτο φλόξ Mosch.4.104, κατ' αὐτὸν ἕλιξ εἰλεῖται Theoc.1.31, ῥάβδοι ... αἳ περὶ τὸν κύκλον τῆς τραπέζης εἴληντο I.AI 12.67, οἱ μὲν ἀστέρες ἐν τῷ οὐρανῷ ... εἰλέονται Luc.Astr.29, cf. GDRK S 4.2, ὁ γὰρ κόσμος σφαιρηδὸν εἰλούμενος Vett.Val.258.14, cf. Corp.Herm.Fr.7.1
rodar ἡ (πόρδαλις) ἐνὶ βόθρῳ εἰλεῖται προπεσοῦσα Opp.H.3.394
tb. en v. act. τῷ περὶ τὴν γῆν ἀεὶ εἱλεῖν (como etim. de ἥλιος) Pl.Cra.409a.
3 concentrarse, acumularse ἔπειτεν εἰλεῖται τὸ αἷμα Hp.Flat.10, εἰλουμένης τῆς τροφῆς Thphr.CP 6.11.8.
• Etimología: Prob. de *H1u̯el-n- rel. c. ἕλιξ, ἕλμις, etc. y c. het. ḫula- ‘girar’ < *H1ul-, ai. válati, arm. gelum < *H1u̯el-.

French (Bailly abrégé)

c. εἱλέω.

German (Pape)

att. εἱλέω, f. εἴλω.

Russian (Dvoretsky)

εἰλέω: и εἱλέω (эп. impf. εἴλεον и ἐείλεον; pass.: aor. εἰλήθην и εἱλήθην, pf. εἴλημαι)
1 вращать, катить (οἱ ἀστέρες ἐν τῷ οὐρανῷ εἱλέονται Luc.): ἐν ποσί τινι εἱλέεσθαι Her. попадаться кому-л. на каждом шагу (досл. катиться у чьих-л. ног);
2 med. бегать вокруг, метаться (μύρμηκες εἱλούμενοι Luc.);
3 гнать, теснить, преследовать (Ἀχαιοὺς ἐπὶ πρύμνῃσιν, θῆρας Hom.; πνεῦμα εἱλούμενον κάτωθεν ἄνω Arst.);
4 загонять (ἐνὶ σπῆϊ, sc. τινας Hom.; οἱ Ῥωμαῖοι εἱλούμενοι ἐν ὀλίγῳ Plut.).

Greek (Liddell-Scott)

εἰλέω: Ἀττ. εἱλέω, ἐκτεταμένος τύπος τοῦ εἴλω, ὃ ἴδε.

English (Autenrieth)

(ϝειλέω), subj. εἰλέωσι, part. εἰλεῦντα, ipf. εἴλει, εἴλεον, ἐείλεον, aor. 3 pl. ἔλσαν, inf. ἔλσαι, ἐέλσαι, part. ἔλσᾶς, pass. pres., part. εἰλόμενοι, ipf. εἰλεῦντο, aor. ἐάλη, 3 pl. ἄλεν, inf. ἀλῆναι, ἀλήμεναι, part. ἀλείς, perf. ἐέλμεθα, part. ἐελμένος: I. act. and pass., crowd together, hem in, shut up or off; (O<<>*<>>on the hunter) θῆρας ὁμοῦ εἰλεῦντα, Od. 11.573; (δμωὰς) εἴλεον ἐν στείνει, ὅθεν οὔ πως ἦεν ἀλύξαι, Od. 22.460; κατὰ πρύμνᾶς τε καὶ ἀμφ' ἅλα ἔλσαι Ἀχαιούς, Il. 1.409; ὅν περ ἄελλαι | χειμέριαι εἰλέωσιν, ‘hold storm-bound,’ Il. 2.294; (νῆα) κεραυνῷ | Ζεὺς ἔλσᾶς ἐκέασσε, ‘with a crushing blow,’ Od. 5.132; (Ἄρης) Διὸς βουλῇσιν ἐελμένος, ‘held close,’ Il. 13.523.—II. mid., crowd or collect together, crouch, gather oneself for a spring; ἕστασαν ἀμφὶ βίην Διομήδεος εἰλόμενοι, Il. 5.782; οἳ δή τοι εἰς ἄστυ ἄλεν, Il. 22.12; χειμέριον ἀλὲν ὕδωρ, ‘accumulated,’ Il. 23.420; τῇ (ἀσπίδι) ὕπο πᾶς ἐάλη, ‘crouched,’ Il. 13.408; ἐνι δίφρῳ ᾗστο ἀλείς, ‘cowering close,’ Il. 16.403; Ἀχιλῆα ἀλεὶς μένεν, i. e. all ready to charge upon him, Il. 21.571, Od. 24.538.
see εἴλω.

Greek Monolingual

(I)
εἰλέω (Α)
βλ. είλω.
(II)
εἰλέω (Α)
αποκλείω, εμποδίζω.
(III)
εἰλέω (AM)
ξεραίνω, στεγνώνω στον ήλιο.

Greek Monotonic

εἰλέω: Αττ. εἱλέω, επιτετ. τύπος του εἴλω.

Frisk Etymological English

1.
Grammatical information: v.
Meaning: press together, draw together, fence in (Hom.)
Other forms: Ep. Delph. also εἴλομαι in εἰλόμενος, εἰλέσθω(ν), Dor. El. Ϝηλέω, Att. sometimes ἴλλω, εἴλλω (cf. below), aor. ἔλσαι, ἐέλσαι (Ep.), med.-pass. ἀλήμεναι, ἀλῆναι, ἀλείς, perf. med. ἔελμαι, -μένος (Ep.), perfect preterite ἐόλει? (Pi., s. below); from there the new εἰλῆσαι, εἰλήσω, εἴλημαι, εἰλήθην (Ion. Hell.)
Compounds: With prefix ἀπ(ο-), e. g. ἀπο-Ϝηλέω (El.), ἐξ-, e. g. ἐγ-Ϝηληθίωντι (Her.) = ἐξ-ειληθῶσι, κατ(α)-, e. g. κατα-Ϝελμένος (Cret.), προσ- (προτι-), συν-ειλέω, -(ε)ίλλω etc. with diff. shades of meaning.
Derivatives: Of the derivatives most have become formally and semantically independent: ἁλής, ἀολλής, ἐξουλή, ἴλη (εἴλη), οὑλαμός (s. vv.). Further: βήλημα κώλυμα, φράγμα ἐν ποταμῳ̃ H.; i. e. Ϝήλημα, Mess. ἤλημα, κατ-, συν-είλησις pressing together, what is pressed or what is drawn together (Epicur. or Ael.), εἰληθμός (εἰδ- cod.) συστροφή, φυγή H., προσείλημα (κεφαλῆς) turban (Kreon Hist.; to 2?). From (Ϝ)ίλλω prob. Ϝιλσιιος gen. adversity (Pamphyl. IVa); unclear ἰλλάς pressed together (?) (S. Fr. 70, E. Fr. 837), cf. on 2. εἰλέω; lengthened ἰλλίζει, s. ib. S. also on εἶλαρ.
Origin: IE [Indo-European] [1138] *u̯el- press together
Etymology: As the basis of εἰλέω, Ϝηλέω, to which belongs also ἀπελλεῖν (?, cod. -ειν) ἀποκλείειν H. (Aeol.), one may posit a nasal present *Ϝελ-νέω, which may be a variant of εἴλω < *Ϝέλ-νω (Schwyzer 720; cf. also 693 w. n. 11, Chantr. Gramm. hom. 1, 130). Beside it there is a reduplicated ἴλλω < *Ϝί-Ϝλ-ω (mostly to 2. like ἰλλόμενος A. R. 2, 27, s. on 2.). (For εἴλλω vowelprothesis was assumed < *ἐ-Ϝέλ-νω (ἐ-Ϝέλ-ιω?; so Solmsen, s. below) which is now no longer possible, if not simply through (graphical) influence of εἰλέω. - The non-present forms were oirginally, as is to be expected, primary: aor. (Ϝ)έλ-σαι, perf. *(Ϝ)έ-(Ϝ)ολα in ἐόλει (op)pressed (Pi. P. 4, 233; coni. Boeckh)?, med. with secondary full grade (Ϝ)έ-(Ϝ)ελ-μαι, intr. aor. with zero grade (Ϝ)αλῆ-ναι; these forms were replaced by the innovations εἰλῆσαι etc. From the many IE words with an element u̯el-, only some Balto-Slavic formations can be considered as cognates of 1. εἰλέω. Thus Russ. válom in mass, the instrumental of a noun *valъ (IE *u̯ōlos) with many derivatives, e. g. zavál stoppage, blocking (cf. Ϝήλημα); on the maning cf. esp. (Ϝ)άλις. An other instrumental in OCS Russ. velьmí μεγάλως, very, from *velь (IE *u̯eli-). From Baltic: Lith. su-valýti collect (grain), reap (together); further perhaps Lith. veliù, vélti (with Russ. valjátь) to full; but see also on 2. εἰλέω. It is not always possible to distinguish εἰλέω press (together) and εἰλέω wind. - On the group see Solmsen Unt. 224ff., 285ff.; s. also Burdach NJbb. 49, 254ff.
2.
Grammatical information: v.
Meaning: roll, turn, wind, revolve (most hell.).
Other forms: ἴλλω, εἴλλω (Att.; s. below). The non-present forms, which are most compounds, are based on the presents: εἰλῆσαι, εἰλήσω, εἴληκα etc.; from ἴλλω only ἰλλάμην (IG 5 (2): 472, 11; Megalopolis II-IIIp).
Compounds: Often with prefix, esp. ἐν-, περι-ειλέω (X., hell.), -(ε)ίλλω (Th. 2, 76; codd. Ar. Ra. 1066), also ἀπ-, δι-, ἐξ-, ἐπ-, κατ-, παρ-ειλέω (hell.), ἐξ-, κατ-ίλλω (X., Hp.).
Derivatives: From εἰλέω: εἰλεός (s. v.; sec. adapted?); (ἐν-, ἐξ-, ἐπ-, κατ-, περι-)εἴλησις winding etc. (Pl.), (ἐν-, περι-) εἴλημα id. (J., Poll.); εἰλετίας kind of reed (Thphr.), εἰλητάριον winding, roll (Aët.), εἰληδόν adv. in windings (AP). From ἴλλω: ἰλλός looking aslant (s. v.) with many derivations; ἰλλάς f. snare, knot (Ν 572; Chantr. Form. 351) with ἰλλίζει δεσμεύει, συστρέφει, ἀγελάζει H. (also to 1. ἴλλω); unclear ἰλλάδας γονάς ++ἀγελειὰς καὶ συστροφάς H. (S. Fr. 70 and E. Fr. 837); prob. to 1. - Here also several nouns that have formally been separated from the verb: s. ἕλιξ, εἶλιγξ, ἕλμις, ἑλένη, εὑλή, εὔληρα, λῶμα, ὅλμος, οὖλος a. o.; further ἀλινδέω, also αἰόλος; lastly the u-enlarged εἰλύω with many derivatives (s. v.).
Origin: IE [Indo-European] [1140] *u̯el- turn, wind, revolve
Etymology: Like 1. εἰλέω, (ἐ)ίλλω press also εἰλέω, ἴλλω turn continue a n-present *Ϝελ-νέω, resp. a reduplicated *Ϝί-Ϝλ-ω. The formal falling together led often also to semantic coincidence; so for A. R. ἰλλόμενος in 2, 27 λέων ... ἰλλόμενός περ ὁμίλῳ, also when originally not surrounded, but pressed, identical with the formally identical ptc. in 1, 129 δεσμοῖς ἰλλόμενος. - Also in the other languages there are many words that go back on the flexible notion turn, wind, revolve etc.; cf. e.g. OIr. fillim turn, bend, if with Pedersen Vergl. Gramm. d. kelt. Spr. 2, 522 an n-present (but hardly Lith. veliù, vélti confuse hair(s) (= εἴλλω?; s. on 1.). A special group are the u-enlargements, s. on εἰλύω. Further cf. Arm. glem roll, throw down, which may continue *u̯ēl- or *u̯ōl-ei̯ō (Meillet MSL 8, 163; 9, 144; uncertain Skt. valati, -te (class.) turn, s. Tedesco JournAmOrSoc. 67, 100ff. - See Solmsen Unt. 229ff.

Frisk Etymology German

εἰλέω: 1. (ep. ion.)
{eiléō}
Forms: ep. delph. auch εἴλομαι in εἰλόμενος, εἰλέσθω(ν), dor. el. ϝηλέω, att. vereinzelt ἴλλω, εἴλλω (vgl. unten), Aor. ἔλσαι, ἐέλσαι (ep. lyr.), Med.-Pass. ἀλήμεναι, ἀλῆναι, ἀλείς, Perf. Med. ἔελμαι, -μένος (ep.), Perfektpräteritum ἐόλει? (Pi., s. unten); dazu die vom Präsens aus neugebildeten εἰλῆσαι, εἰλήσω, εἴλημαι, εἰλήθην (ion. hell.)
Grammar: v.
Meaning: ‘zusammendrängen, -drükken, -ziehen, einengen, einschließen’.
Composita: Mit Präfix ἀπ(ο-), z. B. ἀποϝηλέω (el.), ἐξ-, z. B. ἐγϝηληθίωντι (her.) = ἐξειληθῶσι, κατ(α)-, z. B. καταϝελμένος (kret.), προσ- (προτι-), συνειλέω, -(ε)ίλλω usw. mit verschiedenen Sinnfärbungen.
Derivative: Von den Ableitungen hat sich die Mehrzahl formal und semantisch verselbständigt: ἁλής, ἀολλής, ἐξουλή, ἴλη (εἴλη), οὐλαμός (s. dd.). Es kommen hinzu: βήλημα· κώλυμα, φράγμα ἐν ποταμῳ̃ H.; d. h. ϝήλημα, mess. ἤλημα, κατ-, συνείλησις das Zusammendrängen, das Gedrängte bzw. das Zusammenziehen (Epikur. bzw. Ael.), εἰληθμός (εἰδ- cod.)· συστροφή, φυγή H., προσείλημα (κεφαλῆς) Turban (Kreon Hist.; zu 2?). Von (ϝ)ίλλω wohlϝιλσιιος Gen. Drangsal (Pamphyl. IVa); unklar ἰλλάς ‘zusammengedrängt (?)’ (S. Fr. 70, E. Fr. 837), vgl. zu 2. εἰλέω; erweitert ἰλλίζει, s. ebd. S. auch zu εἶλαρ.
Etymology: Als gemeinsame Grundform von εἰλέω, ϝηλέω, wozu noch ἀπελλεῖν (?, cod. -ειν)· ἀποκλείειν H. (äol.), ist ein Nasalpräsens *ϝελνέω anzusetzen, das eine Nebenform von εἴλω aus *ϝέλνω sein kann (Schwyzer 720; vgl. auch 693 m. A. 11, Chantraine Gramm. hom. 1, 130). Daneben findet sich ein redupliziertes ἴλλω aus *ϝίϝλω (gewöhnlich zu 2. so wohl auch ἰλλόμενος A. R. 2, 27, s. zu 2.) auch εἴλλω, mit Vokalprothese (wie in ep. ἐ-(ϝ)έλσαι) aus *ἐϝέλνω (ἐϝέλιω?; so Solmsen, s. unten), falls nicht einfach durch (graphischen) Einfluß von εἰλέω. — Die außerpräsentischen Tempora waren in ältester Zeit, wie zu erwarten, primär: Aor. (ϝ)έλσαι, Perf. *(ϝ)έ-(ϝ)ολα in ἐόλει bedrängte (Pi. P. 4, 233; coni. Boeckh)?, Med. mit sekundärer Hochstufe (ϝ)έ-(ϝ)ελμαι, intr. Aor. mit Schwundstufe (ϝ)αλῆναι; diese Formen wurden aber schon früh von den Neubildungen εἰλῆσαι usw. verdrängt. Unter der unabsehbaren Menge idg. Wörter, die ein Element u̯el- enthalten (WP. 1, 293-305), können nur einige baltisch-slavische Bildungen als Verwandte von 1. εἰλέω in Frage kommen. So liegt in russ. válom in Menge der Instrumental eines Nomens *valъ (idg. *u̯ōlos) mit mehreren Ablegern, z. B. zavál Verstopfung, Verhau, Sperre (vgl. ϝήλημα), vor; zur Bed. vgl. besonders (ϝ)άλις. Ein anderer Instrumental begegnet in aksl. russ. velьmí μεγάλως, sehr, von *velь (idg. *u̯eli-). Aus dem Baltischen: lit. su-valýti ‘(Getreide) zusammenbringen, einernten’; in Betracht kommt noch lit. veliù, vélti (wozu russ. valjátь) walken (veliù = *ἐϝέλι̯ω?); vgl. aber auch zu 2. εἰλέω. Überhaupt ist es nicht immer möglich, εἰλέω drängen und εἰλέω winden rein zu scheiden. — Ausführlich über die ganze Sippe Solmsen Unt. 224ff., 285ff.; weitere Lit. bei WP. 1, 295f.; außerdem noch Burdach NJbb. 49, 254ff.
Page 1,456-457
2.
{eiléō}
Forms: ἴλλω, εἴλλω (att.; s. unten). Die außerpräsentischen Tempora, die fast ausschließlich auf die Komposita beschränkt sind, gehen alle von den Präsentia aus: εἰλῆσαι, εἰλήσω, εἴληκα usw.; von ἴλλω nur ἰλλάμην (IG 5 (2): 472, 11; Megalopolis II-IIIp).
Grammar: v.
Meaning: rollen, drehen, winden, wälzen (vorw. hell. und spät).
Composita: Oft mit Präfix, insbes. ἐν-, περιειλέω (X., hell. u. sp.), -(ε)ίλλω (Th. 2, 76; codd. Ar. Ra. 1066), auch ἀπ-, δι-, ἐξ-, ἐπ-, κατ-, παρειλέω (vorw. hell. u. sp.), ἐξ-, κατίλλω (X. bzw. Hp.).
Derivative: Ableitungen. Vom Präsens εἰλέω: εἰλεός (s. d.; wohl nur durch sekundäre Anpassung); (ἐν-, ἐξ-, ἐπ-, κατ-, περι-)εἴλησις Windung (Pl., hell. u. sp.), (ἐν-, περι-) εἴλημα ib. (J., Poll.); εἰλετίας Art Rohr (Thphr.), εἰλητάριον Umwindung, Rolle (Aët.), εἰληδόν Adv. in Windungen (AP). Von ἴλλω: ἰλλός schielend (s. d.) mit mehreren Ableitungen; ἰλλάς f. Strick, Seil (Ν 572; Chantraine Formation 351) mit ἰλλίζει· δεσμεύει, συστρέφει, ἀγελάζει H. (auch zu 1. ἴλλω); unklar ἰλλάδας γονάς· ++ἀγελειὰς καὶ συστροφάς H. (S. Fr. 70 und E. Fr. 837); wahrscheinlich zu 1. — Zu dieser Wortfamilie gehören außerdem zahlreiche Nomina, die sich formal vom Verb losgelöst haben: s. ἕλιξ, εἶλιγξ, ἕλμις, ἑλένη, εὐλή, εὔληρα, λῶμα, ὅλμος, οὖλος u. a. m.; außerdem ἀλινδέω, wohl auch αἰόλος; endlich die u-Erweiterung εἰλύω mit vielen Ablegern (s. bes.).
Etymology: Wie 1. εἰλέω, (ἐ)ίλλω drängen sind auch εἰλέω, ἴλλω drehen auf ein n-Präsens *ϝελνέω, bzw. auf ein redupliziertes *ϝίϝλω zurückzuführen. Der lautliche Zusammenfall hat bisweilen auch zur begrifflichen Vermischung geführt; so war für A. R. ἰλλόμενος in 2, 27 λέων ... ἰλλόμενός περ ὁμίλῳ, auch wenn ursprünglich nicht umringt, sondern gedrängt, mit dem gleichlautenden Ptz. in 1, 129 δεσμοῖς ἰλλόμενος gewiß identisch. — Auch in den übrigen Sprachen gibt es eine Menge Wörter, die auf den leider sehr dehnbaren und in concreto stark wandelbaren Begriff drehen, winden, wälzen u. dgl. zurückgehen; von Interesse hier besonders air. fillim drehen, biegen, wenn mit Pedersen Vergl. Gramm. d. kelt. Spr. 2, 522 altes n-Präsens, außerdem. lit. veliù, vélti Haare verwirren, verschlingen (= εἴλλω?; s. zu 1.). Eine besondere Gruppe bilden die u-Erweiterungen, s. zu εἰλύω. Von den übrigen Vertretern werden einige unter den oben zitierten Stichwörtern Erwähnung finden; hier sei noch erinnert an arm. glem rollen, niederwerfen, das als sekundäre Bildung für idg. *u̯ēl- oder *u̯ōl-ei̯ō stehen kann (Meillet MSL 8, 163; 9, 144, Hübschmann Armen. Gramm. 1, 435), gil runder Wurfstein (Rückbildung?); unsicher aind. valati, -te (klass.) sich drehen, wenden, s. Tedesco JournAmOrSoc. 67, 100ff. — Reiches Material mit Lit. bei WP. 1, 298ff., bes. Solmsen Unt. 229ff.
Page 1,457-458

Léxico de magia

1 envolver εἰλήσας φοινικίνῳ δέρματι καὶ ἀπαρτήσας (τὸ φυλακτήριον) φόρει περὶ τὸν τράχηλον envolviéndolo en un pergamino purpúreo y colgándote el amuleto llévalo alrededor del cuello P IV 2702 εἰλήσας (βυσσίνῳ ῥάκῳ) κλῶνα ἐλαίας θὲς πρὸς κεφαλήν σου envuelve con un trozo de lino una rama de olivo y ponla en tu cabeza P VII 665 εἰλήσας (τὸν χάρτην) εἰς ἐλλύχνιον καὶ ἐλλυχνιάσας λύχνον καθαρὸν καινόν envuelve el rollo de papiro en una mecha y enciende una lámpara pura y nueva P XIII 316 2 hacer girar como acción de la divinidad μέγας οὐράνιος, εἰλῶν τὸν κόσμον grande celestial, tú que haces girar el cosmos P LXXI 2