δάκρυ: Difference between revisions
Δεῖ τοὺς φιλοῦντας πίστιν, οὐ λόγους ἔχειν → Non bene stat intra verba amicorum fides → Vertrauen müssen Freunde sich, viel reden nicht
m (Text replacement - "Ueber" to "Über") |
mNo edit summary |
||
| Line 8: | Line 8: | ||
|Transliteration C=dakry | |Transliteration C=dakry | ||
|Beta Code=da/kru | |Beta Code=da/kru | ||
|Definition=τό, used by Poets metri gr. for [[δάκρυον]] in sg. [[δάκρυ]] and dat. pl. <span class="sense"><span class="bld">A</span> δάκρυσι <span class="bibl">Il.9.570</span>, etc.: dat. pl. sts. in Prose, <span class="bibl">Th.7.75</span>, <span class="bibl">D.30.32</span>, | |Definition=τό, used by Poets metri gr. for [[δάκρυον]] in sg. [[δάκρυ]] and dat. pl. <span class="sense"><span class="bld">A</span> δάκρυσι <span class="bibl">Il.9.570</span>, etc.: dat. pl. sts. in Prose, <span class="bibl">Th.7.75</span>, <span class="bibl">D.30.32</span>, Eu.Luc.<span class="bibl">7.38</span>: pl., [[δάκρη]] <span class="title">An.Ox.</span>1.121 (cj. Bgk. in <span class="bibl">Pi.<span class="title">Fr.</span>122.3</span>, cf. δάκρυον <span class="bibl">2</span>):—[[tear]], <span class="bibl">Il.2.266</span>, <span class="bibl">Od.4.114</span>, <span class="bibl">A.<span class="title">Pr.</span>638</span>, etc.; τοῦ ὅ γε δ. χέων <span class="bibl">Od.2.24</span>. </span><span class="sense"><span class="bld">II</span> generally, [[drop]], λιβάνου Pi. l.c.; δ. πεύκινον <span class="bibl">E.<span class="title">Med.</span>1200</span>. (Cf.Lat. [[lacruma]], Goth. [[tagr]], OE. [[tear]].) </span> | ||
}} | }} | ||
{{pape | {{pape | ||
| Line 23: | Line 23: | ||
}} | }} | ||
{{DGE | {{DGE | ||
|dgtxt=-υος, τό<br /><br /><b class="num">• Alolema(s):</b> beoc. δάκρου Corinn.1.3.50<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [dat. δάκρεϊ <i>Trag.Adesp</i>.566f; plu. ac. δάκρη Pi.<i>Fr</i>.122.3]<br /><b class="num">1</b> [[lágrima]] frec. en sg. colect. [[llanto]] uso no numerativo θαλερὸν δέ οἱ ἔκπεσε δ. y le cayó abundante llanto</i>, <i>Il</i>.2.266, δ. χαμαὶ βάλεν ἐκ βλεφάροιϊν <i>Od</i>.17.490, cf. 11.5, κατὰ δ. χέουσα Hes.<i>Fr</i>.116.6, cf. B.17.95, δάκρεϊ χειμαινομένῳ <i>Trag.Adesp</i>.l.c., cf. Luc.<i>Trag</i>.317, Q.S.5.627, οἴσεσθαι δ. obtener lágrimas e.d. compasión</i> A.<i>Pr</i>.638, γόου δὲ μηδὲν εἰσίτω δ. que no sobrevenga ni una lágrima de lamento</i> S.<i>Tr</i>.1199, δ. παιδός Call.<i>Fr</i>.202.38, ὡς ἂν ... γλυκὺ δ. βάλω Rhian.73.6, τὸ πᾶσιν ἀνθρώποις [διδόμε] νον δ. <i>A.Al</i>.9A.3.2<br /><b class="num">•</b>tb. en plu., uso numerativo (ὀιστοί) δάκρυσι μῦρον (los dardos) destilaban gotas de veneno</i> Hes.<i>Sc</i>.132, κόνις ... δάκρυσι μυδαλέη Hes.<i>Sc</i>.270, ἢ τίνα μοῦσαν ἐπέλθω δάκρυσιν ἢ θρήνοις ἢ | |dgtxt=-υος, τό<br /><br /><b class="num">• Alolema(s):</b> beoc. δάκρου Corinn.1.3.50<br /><br /><b class="num">• Morfología:</b> [dat. δάκρεϊ <i>Trag.Adesp</i>.566f; plu. ac. δάκρη Pi.<i>Fr</i>.122.3]<br /><b class="num">1</b> [[lágrima]] frec. en sg. colect. [[llanto]] uso no numerativo θαλερὸν δέ οἱ ἔκπεσε δ. y le cayó abundante llanto</i>, <i>Il</i>.2.266, δ. χαμαὶ βάλεν ἐκ βλεφάροιϊν <i>Od</i>.17.490, cf. 11.5, κατὰ δ. χέουσα Hes.<i>Fr</i>.116.6, cf. B.17.95, δάκρεϊ χειμαινομένῳ <i>Trag.Adesp</i>.l.c., cf. Luc.<i>Trag</i>.317, Q.S.5.627, οἴσεσθαι δ. obtener lágrimas e.d. compasión</i> A.<i>Pr</i>.638, γόου δὲ μηδὲν εἰσίτω δ. que no sobrevenga ni una lágrima de lamento</i> S.<i>Tr</i>.1199, δ. παιδός Call.<i>Fr</i>.202.38, ὡς ἂν ... γλυκὺ δ. βάλω Rhian.73.6, τὸ πᾶσιν ἀνθρώποις [διδόμε] νον δ. <i>A.Al</i>.9A.3.2<br /><b class="num">•</b>tb. en plu., uso numerativo (ὀιστοί) δάκρυσι μῦρον (los dardos) destilaban gotas de veneno</i> Hes.<i>Sc</i>.132, κόνις ... δάκρυσι μυδαλέη Hes.<i>Sc</i>.270, ἢ τίνα μοῦσαν ἐπέλθω δάκρυσιν ἢ θρήνοις ἢ πένθεσιν; ¿qué canto entonaré con lágrimas, trenos y gemidos?</i> E.<i>Hel</i>.166, δάκρυσι πᾶν τὸ στράτευμα πλησθέν Th.7.75, cf. Hp.<i>Epid</i>.1.23, ἐξέλιπον ἐν δάκρυσιν οἱ ὀφθαλμοί μου LXX <i>La</i>.2.11, cf. <i>Ps</i>.6.7, 125.5, δάκρυσιν ἤρξατο βρέχειν τοὺς πόδας [[αὐτοῦ]] <i>Eu.Luc</i>.7.38, τὸν δ' ἀποιχόμενον μνήμῃ τιμᾶτε, μὴ δάκρυσιν D.Chr.29.22, δακρύων ὄμβρους χευόμενος κατὰ γῆς <i>ISmyrna</i> 544a.2 (III d.C.), δάκρυσι κλαύσας D.C.59.27.5, cf. LXX <i>Mi</i>.2.6, ῥεομένων δάκρυσι διὰ τὸν ... φόβον Ph.2.530, cf. 77, I.<i>AI</i> 1.275, 2.166.<br /><b class="num">2</b> bot. [[gota]] dicho de la [[savia de plantas]] λιβάνου ξανθὰ δάκρη θυμιᾶτε quemáis rubias gotas de incienso</i> Pi.l.c., πεύκινον δ. gota de resina</i> E.<i>Med</i>.1200, δ. κάμωνος savia de la escamonea</i> Nic.<i>Al</i>.484.<br /><br /><b class="num">• Etimología:</b> Antiguo tema en -<i>u</i>-, cf. arm. <i>artasuk‘</i> ‘lágrimas’ < *<i>drakuu̯a</i>. equiv., c. metát., de δάκρυα (lat. <i>dacruma</i>, <i>lacrima</i> es prob. un prést.); de una r. similar, prob. no emparentada *<i>H2ekru</i>- derivan ai. <i>áśru</i>-, toc. B <i>akrūna</i>, etc. | ||
}} | }} | ||
{{StrongGR | {{StrongGR | ||
| Line 32: | Line 32: | ||
}} | }} | ||
{{grml | {{grml | ||
|mltxt=και [[δάκρυο]] (AM [[δάκρυ]] και [[δάκρυον]])<br /><b>1.</b> το διαυγές υφάλμυρο [[υγρό]] το οποίο εκκρίνεται από τους δακρυϊκούς αδένες, [[κυρίως]] εξαιτίας κάποιας ισχυρής συγκινήσεως (λύπης, πόνου, χαράς <b>κ.λπ.</b>)<br /><b>2.</b> [[κάθε]] τι που στάζει, όπως το [[δάκρυ]] («[[δάκρυ]] πεύκινον», «το [[δάκρυ]] του πεύκου»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> πολύ μικρή [[ποσότητα]] υγρού, [[σταγόνα]], [[σταλαγματιά]]<br /><b>2.</b> <b>ως επίθ.</b> [[δάκρυ]]<br />ο [[καθαρός]], ο [[διαυγής]] («[[κρασί]] [[δάκρυ]]»)<br /><b>3.</b> <b>αρχιτ.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>δάκρυα</i> (ή σταγόνες)<br />έξι μικροί κόλουροι κώνοι, που βρίσκονται [[κάτω]] από το δωρικό [[τρίγλυφο]]<br /><b>4.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>δάκρυα</i><br />υποτυπώδεις, ατροφικές παραγναθίδες που φτάνουν [[μέχρι]] τον λοβό του αφτιού, ειρωνικά «ιπποτικά δάκρυα»<br /><b>5.</b> «δάκρυα της Παναγίας» — το [[φυτό]] [[ελίχρυσο]] το σικελικό<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> α) «χύνει μαύρο [[δάκρυ]]» — [[είναι]] υπερβολικά [[θλιμμένος]]<br />β) «δεν βγάζει [[δάκρυ]]» — δεν συγκινείται, δεν δακρύζει<br />γ) «έχει τα δάκρυα στην [[τσέπη]]» — για τον ευσυγκίνητο<br />δ) «κροκοδείλια δάκρυα» — ψεύτικα, υποκριτικά κλάματα<br />ε) «δάκρυα της αυγής» — η πρωινή [[δροσιά]]<br /><b>7.</b> <b>παροιμ.</b> α) «τα δάκρυα [[είναι]] [[φωτιά]]» — μεταδίδονται εύκολα απ' τον ένα στον [[άλλο]]<br />β) «βγάνει κι ο [[σκύλος]] δάκρυα» — για όσους συμπονούν υποκριτικά<br /><b>αρχ.</b><br />η [[αφορμή]] τών δακρύων, το [[δάκρυμα]] («Θεύδοτε, κηδεμόνων μέγα [[δάκρυον]]»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Πρόκειται για αρχαία λ. που ανάγεται σε IE <i>dakreu</i>- «[[δάκρυ]]» και απαντά [[επίσης]] σε άλλες γλώσσες ινδοευρωπαϊκές (<b>[[πρβλ]].</b> αρχ. ινδ. <i>asru</i>- και <i>aśra</i>-<i>n</i>-, αβεστ. <i>asr</i><i>ū</i>, τύποι [[χωρίς]] αρχικό [[σύμφωνο]], αρμ. <i>artasu</i>-<i>k’</i>, αρχ. άνω γερμανικό <i>trahan</i>, γοτθ. <i>tagr</i>). Τέλος, σχηματίζονται [[σύνθετα]] με α' συνθετικό <i>δακρυο</i>- [[αλλά]] και [[δάκρυ]]- (<b>[[πρβλ]].</b> [[δακρυοειδής]], [[δακρυγόνος]]).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[δακρύδιο]], [[δακρυώδης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[δακρυόεις]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[δακρύω]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[δακρύζω]], [[δακρυώνω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[δακρυακός]], [[δακρυϊκός]], [[δακρυούλι]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[δακρυγόνος]], [[δακρυοποιός]], [[δακρυρροή]], [[δακρυχέω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[δακρυοπετής]], [[δακρυότιμος]], [[δακρυπλώω]], [[δακρυσίστακτος]], [[δακρυσταγής]], [[δακρυχαρής]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[δακρύρροος]]<br /><b>μσν.</b><br /><i>δακρυοχυσία</i>, | |mltxt=και [[δάκρυο]] (AM [[δάκρυ]] και [[δάκρυον]])<br /><b>1.</b> το διαυγές υφάλμυρο [[υγρό]] το οποίο εκκρίνεται από τους δακρυϊκούς αδένες, [[κυρίως]] εξαιτίας κάποιας ισχυρής συγκινήσεως (λύπης, πόνου, χαράς <b>κ.λπ.</b>)<br /><b>2.</b> [[κάθε]] τι που στάζει, όπως το [[δάκρυ]] («[[δάκρυ]] πεύκινον», «το [[δάκρυ]] του πεύκου»)<br /><b>νεοελλ.</b><br /><b>1.</b> πολύ μικρή [[ποσότητα]] υγρού, [[σταγόνα]], [[σταλαγματιά]]<br /><b>2.</b> <b>ως επίθ.</b> [[δάκρυ]]<br />ο [[καθαρός]], ο [[διαυγής]] («[[κρασί]] [[δάκρυ]]»)<br /><b>3.</b> <b>αρχιτ.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>δάκρυα</i> (ή σταγόνες)<br />έξι μικροί κόλουροι κώνοι, που βρίσκονται [[κάτω]] από το δωρικό [[τρίγλυφο]]<br /><b>4.</b> <b>στον πληθ.</b> <i>δάκρυα</i><br />υποτυπώδεις, ατροφικές παραγναθίδες που φτάνουν [[μέχρι]] τον λοβό του αφτιού, ειρωνικά «ιπποτικά δάκρυα»<br /><b>5.</b> «δάκρυα της Παναγίας» — το [[φυτό]] [[ελίχρυσο]] το σικελικό<br /><b>6.</b> <b>φρ.</b> α) «χύνει μαύρο [[δάκρυ]]» — [[είναι]] υπερβολικά [[θλιμμένος]]<br />β) «δεν βγάζει [[δάκρυ]]» — δεν συγκινείται, δεν δακρύζει<br />γ) «έχει τα δάκρυα στην [[τσέπη]]» — για τον ευσυγκίνητο<br />δ) «κροκοδείλια δάκρυα» — ψεύτικα, υποκριτικά κλάματα<br />ε) «δάκρυα της αυγής» — η πρωινή [[δροσιά]]<br /><b>7.</b> <b>παροιμ.</b> α) «τα δάκρυα [[είναι]] [[φωτιά]]» — μεταδίδονται εύκολα απ' τον ένα στον [[άλλο]]<br />β) «βγάνει κι ο [[σκύλος]] δάκρυα» — για όσους συμπονούν υποκριτικά<br /><b>αρχ.</b><br />η [[αφορμή]] τών δακρύων, το [[δάκρυμα]] («Θεύδοτε, κηδεμόνων μέγα [[δάκρυον]]»).<br />[<b><span style="color: brown;">ΕΤΥΜΟΛ.</span></b> Πρόκειται για αρχαία λ. που ανάγεται σε IE <i>dakreu</i>- «[[δάκρυ]]» και απαντά [[επίσης]] σε άλλες γλώσσες ινδοευρωπαϊκές (<b>[[πρβλ]].</b> αρχ. ινδ. <i>asru</i>- και <i>aśra</i>-<i>n</i>-, αβεστ. <i>asr</i><i>ū</i>, τύποι [[χωρίς]] αρχικό [[σύμφωνο]], αρμ. <i>artasu</i>-<i>k’</i>, αρχ. άνω γερμανικό <i>trahan</i>, γοτθ. <i>tagr</i>). Τέλος, σχηματίζονται [[σύνθετα]] με α' συνθετικό <i>δακρυο</i>- [[αλλά]] και [[δάκρυ]]- (<b>[[πρβλ]].</b> [[δακρυοειδής]], [[δακρυγόνος]]).<br /><b><span style="color: brown;">ΠΑΡ.</span></b> [[δακρύδιο]], [[δακρυώδης]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[δακρυόεις]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[δακρύω]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[δακρύζω]], [[δακρυώνω]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[δακρυακός]], [[δακρυϊκός]], [[δακρυούλι]].<br /><b><span style="color: brown;">ΣΥΝΘ.</span></b> (Α' συνθετικό) [[δακρυγόνος]], [[δακρυοποιός]], [[δακρυρροή]], [[δακρυχέω]]<br /><b>αρχ.</b><br />[[δακρυοπετής]], [[δακρυότιμος]], [[δακρυπλώω]], [[δακρυσίστακτος]], [[δακρυσταγής]], [[δακρυχαρής]]<br /><b>αρχ.-μσν.</b><br />[[δακρύρροος]]<br /><b>μσν.</b><br /><i>δακρυοχυσία</i>, [[δακρυδρυσοπόταμος]], [[δακρυοεξηρημένος]], [[δακρυστάλακτος]]<br /><b>μσν.- νεοελλ.</b><br />[[δακρυστάλαχτος]]<br /><b>νεοελλ.</b><br />[[δακρυαγωγός]], <i>δακρυβολώ</i>, <i>δακρύδρεκτος</i>, [[δακρύγελως]], [[δακρυδόχος]], [[δακρυλογώ]], [[δακρυοειδής]], <i>δακρυοκρούσταλλος</i>, [[δακρυόμορφος]], [[δακρυοπότιστος]], [[δακρυόπτωση]], [[δακρυοσταλάζω]], [[δακρυφόρος]]. (Β' συνθετικό) [[άδακρυς]], [[ένδακρυς]], [[περίδακρυς]], [[πολύδακρυς]], [[υπόδακρυς]]<br /><b>αρχ.</b><br /><i>αινόδακρυς</i>, [[αιολόδακρυς]], [[ακριτόδακρυς]], [[αναγκόδακρυς]], [[απειρόδακρυς]], <i>αρίδακρυς</i>, [[αρτίδακρυς]], <i>δαρύδακρυς</i>, [[γλυκύδακρυς]], [[επίδακρυς]], [[ετοιμόδακρυς]], [[ιερόδακρυς]], [[ποικιλόδακρυς]], [[ταχύδακρυς]], [[φιλόδακρυς]]. | ||
}} | }} | ||
{{lsm | {{lsm | ||
| Line 41: | Line 41: | ||
}} | }} | ||
{{elnl | {{elnl | ||
|elnltext= | |elnltext=δάκρυ, τό traan, meestal plur.; overdr.: πεύκινον δάκρυ traan van een pijnboom (d.w.z. hars) Eur. Med. 1200. | ||
}} | }} | ||
{{etym | {{etym | ||
|etymtx=Grammatical information: n.<br />Meaning: [[tear]], [[drop]] (Il., also Peripl. M. Rubr. 30 = [[resin]], cf. s. [[βράθυ]]),<br />Other forms: Dat. pl. [[δάκρυσι]]; [[δάκρυον]] n. (Il., from [[δάκρυα]], Debrunner | |etymtx=Grammatical information: n.<br />Meaning: [[tear]], [[drop]] (Il., also Peripl. M. Rubr. 30 = [[resin]], cf. s. [[βράθυ]]),<br />Other forms: Dat. pl. [[δάκρυσι]]; [[δάκρυον]] n. (Il., from [[δάκρυα]], Debrunner Mélanges Pedersen 202ff.)<br />Compounds: <b class="b3">παρά- δακρυ</b> plant name (Ps.-Dsc.); many bahuvrihi's in <b class="b3">-δακρυς</b>.<br />Derivatives: Demin. [[δακρύδιον]] as plant name (Ps.-Dsc.); - <b class="b3">δακρυ-όεις</b> [[rich in tears]] (Il.) on which Risch, Museum Helv. 3 (1946) 255; [[δακρυώδης]] [[with tears]] (of wounds, Hp.); denomin. [[δακρύω]] <b class="b2">weep (over)</b> (Il.) with [[δάκρυμα]] [[wept over]] (Orac. ap. Hdt. 7, 169), [[tear]] (A.); hell. <b class="b3">*δάκρυμα</b> to Lat. [[dacruma]], [[lacrima]], s. Leumann Sprache 1, 206.<br />Origin: IE [Indo-European] [179] <b class="b2">*drḱ-h₂ḱru</b> [[eye-bitter]] > [[tear]]<br />Etymology: Old word for [[tear]]. Arm. [[artasu-k]] pl. (< <b class="b2">*draḱu-</b>, s. below), sg. [[artawsr]] (< <b class="b2">*draḱu-r</b>); Germ., e. g. OHG [[zahar]], Goth. [[tagr]] (with grammat. change); Celt., e. g. OBret. [[dacr]], OIr. [[dēr]], < <b class="b2">*daḱr(o</b>)-. - Beside it OHG [[trahan]], < PGm. <b class="b2">*trahnu-</b>, < <b class="b2">*draḱnu-</b>. One started from <b class="b2">*draḱru-</b> with dissimilation. - The eastern languages have no initial consonants: Skt. <b class="b2">áśru-</b>, Av. <b class="b2">asrū-</b>, Balt., e. g. Lith. <b class="b2">ašarà</b>, Toch. A [[ākär]]. "Eine befriedigende Erklärung ist noch nicht gefunden; vielleicht liegt alte Kreuzung mit einem anderen Wort vor." (Frisk) - Kortlandt assumes a compound from <b class="b2">*dr̥ḱ-h₂ḱru</b> [[eye-bitter]], the first element from <b class="b2">*derḱ-</b> [[to see]], the second element being [[bitter]]. Cf. Pinault FS Beekes 1997, 291-233. - Note Hitt. <b class="b2">išḫaḫru-</b> n. [[tears]]. Kortlandt supposes <b class="b2">*skʷ-h₂ḱru</b> (from <b class="b2">*sekʷ-</b> [[see]]). - See W.-Hofmann s. [[lacrima]]; further Sapir Lang. 15, 180ff.. | ||
}} | }} | ||
{{mdlsj | {{mdlsj | ||
Revision as of 16:42, 29 May 2021
English (LSJ)
τό, used by Poets metri gr. for δάκρυον in sg. δάκρυ and dat. pl. A δάκρυσι Il.9.570, etc.: dat. pl. sts. in Prose, Th.7.75, D.30.32, Eu.Luc.7.38: pl., δάκρη An.Ox.1.121 (cj. Bgk. in Pi.Fr.122.3, cf. δάκρυον 2):—tear, Il.2.266, Od.4.114, A.Pr.638, etc.; τοῦ ὅ γε δ. χέων Od.2.24. II generally, drop, λιβάνου Pi. l.c.; δ. πεύκινον E.Med.1200. (Cf.Lat. lacruma, Goth. tagr, OE. tear.)
German (Pape)
[Seite 519] υος, τό, p. = δάκρυον, die Thräne; Hom. nominat. δάκρυ, Iliad. 2, 266 Odyss. 8, 522; accusat. δάκρυ, Iliad. 6, 496 Odyss. 4, 223; dativ. plural. δάκρυσι Iliad. 9, 570 Odyss. 5, 83; elidirt Odyss. 19, 596 (εὐνή) αἰεὶ δάκρυσ' ἐμοῖσι πεφυρμένη, welche Stelle in der Interpolation Odyss. 17, 103 wiederkehrt. Über δακρυόφι(ν), δάκρυα, δάκρυ ἀναπρήσας, δάκρυ ὀμορξάμενος s. unter δάκρυον. – Folgende: Soph. Tr. 1189; El. 161; Eur. Hel. 166; Thuc. 7, 75. – Auch gen. δάκρεος, plur. δάκρη, Pind. fr. 87.
French (Bailly abrégé)
(τό) :
1 larme;
2 larme ou goutte de résine.
Étymologie: cf. δάκρυον, lat. lacruma, anc. lat. dacruma.
English (Autenrieth)
pl. δάκρυα, dat. δάκρυσι: tear.
English (Slater)
δάκρυ
1 tear met., drop (cf. Melanippides, fr. 1. 5.) νεάνιδες αἵ τε τᾶς χλωρᾶς λιβάνου ξανθὰ δάκρη θυμιᾶτε (δάκρυα v. l.) fr. 122. 3.
Spanish (DGE)
-υος, τό
• Alolema(s): beoc. δάκρου Corinn.1.3.50
• Morfología: [dat. δάκρεϊ Trag.Adesp.566f; plu. ac. δάκρη Pi.Fr.122.3]
1 lágrima frec. en sg. colect. llanto uso no numerativo θαλερὸν δέ οἱ ἔκπεσε δ. y le cayó abundante llanto, Il.2.266, δ. χαμαὶ βάλεν ἐκ βλεφάροιϊν Od.17.490, cf. 11.5, κατὰ δ. χέουσα Hes.Fr.116.6, cf. B.17.95, δάκρεϊ χειμαινομένῳ Trag.Adesp.l.c., cf. Luc.Trag.317, Q.S.5.627, οἴσεσθαι δ. obtener lágrimas e.d. compasión A.Pr.638, γόου δὲ μηδὲν εἰσίτω δ. que no sobrevenga ni una lágrima de lamento S.Tr.1199, δ. παιδός Call.Fr.202.38, ὡς ἂν ... γλυκὺ δ. βάλω Rhian.73.6, τὸ πᾶσιν ἀνθρώποις [διδόμε] νον δ. A.Al.9A.3.2
•tb. en plu., uso numerativo (ὀιστοί) δάκρυσι μῦρον (los dardos) destilaban gotas de veneno Hes.Sc.132, κόνις ... δάκρυσι μυδαλέη Hes.Sc.270, ἢ τίνα μοῦσαν ἐπέλθω δάκρυσιν ἢ θρήνοις ἢ πένθεσιν; ¿qué canto entonaré con lágrimas, trenos y gemidos? E.Hel.166, δάκρυσι πᾶν τὸ στράτευμα πλησθέν Th.7.75, cf. Hp.Epid.1.23, ἐξέλιπον ἐν δάκρυσιν οἱ ὀφθαλμοί μου LXX La.2.11, cf. Ps.6.7, 125.5, δάκρυσιν ἤρξατο βρέχειν τοὺς πόδας αὐτοῦ Eu.Luc.7.38, τὸν δ' ἀποιχόμενον μνήμῃ τιμᾶτε, μὴ δάκρυσιν D.Chr.29.22, δακρύων ὄμβρους χευόμενος κατὰ γῆς ISmyrna 544a.2 (III d.C.), δάκρυσι κλαύσας D.C.59.27.5, cf. LXX Mi.2.6, ῥεομένων δάκρυσι διὰ τὸν ... φόβον Ph.2.530, cf. 77, I.AI 1.275, 2.166.
2 bot. gota dicho de la savia de plantas λιβάνου ξανθὰ δάκρη θυμιᾶτε quemáis rubias gotas de incienso Pi.l.c., πεύκινον δ. gota de resina E.Med.1200, δ. κάμωνος savia de la escamonea Nic.Al.484.
• Etimología: Antiguo tema en -u-, cf. arm. artasuk‘ ‘lágrimas’ < *drakuu̯a. equiv., c. metát., de δάκρυα (lat. dacruma, lacrima es prob. un prést.); de una r. similar, prob. no emparentada *H2ekru- derivan ai. áśru-, toc. B akrūna, etc.
English (Strong)
or dakruon of uncertain affinity; a tear: tear.
English (Thayer)
δακρυος, τό, and τό δάκρυον, δακρυου (from Homer down), a tear: R G; τό δάκρυον in δάκρυσι in Lamentations 2:11).
Greek Monolingual
και δάκρυο (AM δάκρυ και δάκρυον)
1. το διαυγές υφάλμυρο υγρό το οποίο εκκρίνεται από τους δακρυϊκούς αδένες, κυρίως εξαιτίας κάποιας ισχυρής συγκινήσεως (λύπης, πόνου, χαράς κ.λπ.)
2. κάθε τι που στάζει, όπως το δάκρυ («δάκρυ πεύκινον», «το δάκρυ του πεύκου»)
νεοελλ.
1. πολύ μικρή ποσότητα υγρού, σταγόνα, σταλαγματιά
2. ως επίθ. δάκρυ
ο καθαρός, ο διαυγής («κρασί δάκρυ»)
3. αρχιτ. στον πληθ. δάκρυα (ή σταγόνες)
έξι μικροί κόλουροι κώνοι, που βρίσκονται κάτω από το δωρικό τρίγλυφο
4. στον πληθ. δάκρυα
υποτυπώδεις, ατροφικές παραγναθίδες που φτάνουν μέχρι τον λοβό του αφτιού, ειρωνικά «ιπποτικά δάκρυα»
5. «δάκρυα της Παναγίας» — το φυτό ελίχρυσο το σικελικό
6. φρ. α) «χύνει μαύρο δάκρυ» — είναι υπερβολικά θλιμμένος
β) «δεν βγάζει δάκρυ» — δεν συγκινείται, δεν δακρύζει
γ) «έχει τα δάκρυα στην τσέπη» — για τον ευσυγκίνητο
δ) «κροκοδείλια δάκρυα» — ψεύτικα, υποκριτικά κλάματα
ε) «δάκρυα της αυγής» — η πρωινή δροσιά
7. παροιμ. α) «τα δάκρυα είναι φωτιά» — μεταδίδονται εύκολα απ' τον ένα στον άλλο
β) «βγάνει κι ο σκύλος δάκρυα» — για όσους συμπονούν υποκριτικά
αρχ.
η αφορμή τών δακρύων, το δάκρυμα («Θεύδοτε, κηδεμόνων μέγα δάκρυον»).
[ΕΤΥΜΟΛ. Πρόκειται για αρχαία λ. που ανάγεται σε IE dakreu- «δάκρυ» και απαντά επίσης σε άλλες γλώσσες ινδοευρωπαϊκές (πρβλ. αρχ. ινδ. asru- και aśra-n-, αβεστ. asrū, τύποι χωρίς αρχικό σύμφωνο, αρμ. artasu-k’, αρχ. άνω γερμανικό trahan, γοτθ. tagr). Τέλος, σχηματίζονται σύνθετα με α' συνθετικό δακρυο- αλλά και δάκρυ- (πρβλ. δακρυοειδής, δακρυγόνος).
ΠΑΡ. δακρύδιο, δακρυώδης
αρχ.
δακρυόεις
αρχ.-μσν.
δακρύω
μσν.- νεοελλ.
δακρύζω, δακρυώνω
νεοελλ.
δακρυακός, δακρυϊκός, δακρυούλι.
ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) δακρυγόνος, δακρυοποιός, δακρυρροή, δακρυχέω
αρχ.
δακρυοπετής, δακρυότιμος, δακρυπλώω, δακρυσίστακτος, δακρυσταγής, δακρυχαρής
αρχ.-μσν.
δακρύρροος
μσν.
δακρυοχυσία, δακρυδρυσοπόταμος, δακρυοεξηρημένος, δακρυστάλακτος
μσν.- νεοελλ.
δακρυστάλαχτος
νεοελλ.
δακρυαγωγός, δακρυβολώ, δακρύδρεκτος, δακρύγελως, δακρυδόχος, δακρυλογώ, δακρυοειδής, δακρυοκρούσταλλος, δακρυόμορφος, δακρυοπότιστος, δακρυόπτωση, δακρυοσταλάζω, δακρυφόρος. (Β' συνθετικό) άδακρυς, ένδακρυς, περίδακρυς, πολύδακρυς, υπόδακρυς
αρχ.
αινόδακρυς, αιολόδακρυς, ακριτόδακρυς, αναγκόδακρυς, απειρόδακρυς, αρίδακρυς, αρτίδακρυς, δαρύδακρυς, γλυκύδακρυς, επίδακρυς, ετοιμόδακρυς, ιερόδακρυς, ποικιλόδακρυς, ταχύδακρυς, φιλόδακρυς.
Greek Monotonic
δάκρυ: τό, ποιητ. αντί δάκρυον, δοτ. πληθ. δάκρυσι·
I. δάκρυ, Λατ. lacruma (βλ. Δ, δ II. 4), σε Όμηρ., Τραγ.
II. όπως το δάκρυον, οποιαδήποτε σταγόνα, δ. πεύκινον, σε Ευρ.
Russian (Dvoretsky)
δάκρυ: τό Hom., Pind., Trag., Thuc., Dem. = δάκρυον.
Dutch (Woordenboekgrieks.nl)
δάκρυ, τό traan, meestal plur.; overdr.: πεύκινον δάκρυ traan van een pijnboom (d.w.z. hars) Eur. Med. 1200.
Frisk Etymological English
Grammatical information: n.
Meaning: tear, drop (Il., also Peripl. M. Rubr. 30 = resin, cf. s. βράθυ),
Other forms: Dat. pl. δάκρυσι; δάκρυον n. (Il., from δάκρυα, Debrunner Mélanges Pedersen 202ff.)
Compounds: παρά- δακρυ plant name (Ps.-Dsc.); many bahuvrihi's in -δακρυς.
Derivatives: Demin. δακρύδιον as plant name (Ps.-Dsc.); - δακρυ-όεις rich in tears (Il.) on which Risch, Museum Helv. 3 (1946) 255; δακρυώδης with tears (of wounds, Hp.); denomin. δακρύω weep (over) (Il.) with δάκρυμα wept over (Orac. ap. Hdt. 7, 169), tear (A.); hell. *δάκρυμα to Lat. dacruma, lacrima, s. Leumann Sprache 1, 206.
Origin: IE [Indo-European] [179] *drḱ-h₂ḱru eye-bitter > tear
Etymology: Old word for tear. Arm. artasu-k pl. (< *draḱu-, s. below), sg. artawsr (< *draḱu-r); Germ., e. g. OHG zahar, Goth. tagr (with grammat. change); Celt., e. g. OBret. dacr, OIr. dēr, < *daḱr(o)-. - Beside it OHG trahan, < PGm. *trahnu-, < *draḱnu-. One started from *draḱru- with dissimilation. - The eastern languages have no initial consonants: Skt. áśru-, Av. asrū-, Balt., e. g. Lith. ašarà, Toch. A ākär. "Eine befriedigende Erklärung ist noch nicht gefunden; vielleicht liegt alte Kreuzung mit einem anderen Wort vor." (Frisk) - Kortlandt assumes a compound from *dr̥ḱ-h₂ḱru eye-bitter, the first element from *derḱ- to see, the second element being bitter. Cf. Pinault FS Beekes 1997, 291-233. - Note Hitt. išḫaḫru- n. tears. Kortlandt supposes *skʷ-h₂ḱru (from *sekʷ- see). - See W.-Hofmann s. lacrima; further Sapir Lang. 15, 180ff..
Middle Liddell
[poetic for δάκρυον
I. a tear, Lat. lacruma, Hom., Trag.
II. like δάκρυον, any drop, δ. πεύκινον Eur.
Frisk Etymology German
δάκρυ: (poet. seit Il., auch Peripl. M. Rubr. 30 = Harz, vgl. s. βράθυ),
{dákru}
Forms: Dat. pl. δάκρυσι (auch Prosa), δάκρυον n. (seit Il., aus δάκρυα neugebildet, Debrunner Mélanges Pedersen 202ff.)
Grammar: n.
Meaning: Träne, Harz.
Composita : Kompp. παρά- δακρυ Pflanzenname (Ps.-Dsk.) und viele Bahuvrihi auf -δακρυς.
Derivative: Ableitungen. Deminutivum δακρύδιον als Pflanzenname (Ps.-Dsk., Alex. Trall.); — δακρυόεις tränenreich (poet. seit Il., vgl. Risch Mus. Helv. 3, 255f.), δακρυώδης tränend, nässend (von Wunden, Hp., Thphr. usw.); denominatives Verb δακρύω ‘(be)weinen’ (seit Il.) mit δάκρυμα was beweint wird (Orac. ap. Hdt. 7, 169), Träne (A., E.); hell. *δάκρυμα zu lat. dacrŭma, lacrĭma, s. zuletzt Leumann Sprache 1, 206.
Etymology : Altes Wort für Träne, das auch im Armenischen, Germanischen und Keltischen erhalten ist: arm. artasu-k‘ pl. (aus *draḱu-, vgl. unten), sg. artawsr (aus *draḱu-r); germ., z. B. ahd. zahar, nhd. Zähre (urspr. pl.), got. tagr (mit grammat. Wechsel); kelt., z. B. abret. dacr, air. dēr, idg. *daḱr(o)-. — Daneben ahd. trahan, nhd. Träne aus urg. *trahnu-, idg. *draḱnu- mit demselben Anlaut wie im Armen.; vielleicht ist von idg. *draḱru- auszugehen, woraus durch Dissimilation die verschiedenen Formen entstanden sein könnten. — Ein bis auf den Anlaut zu δάκρυ usw. stimmendes Wort bieten die östlichen Sprachen: aind. áśru-, aw. asrū-, balt., z. B. lit. ašarà, toch. A ākär, vgl. Porzig Gliederung 185 und 202. Eine befriedigende Erklärung ist noch nicht gefunden; vielleicht liegt alte Kreuzung mit einem anderen Wort vor. Bemerkenswert ist heth. išḫaḫru- n. ‘Tränen(strom), Weinen’, im Auslaut übereinstimmend, aber sonst ganz abweichend; eine Vermutung darüber bei Sturtevant Comp. gr.1 143, s. auch Kronasser Vgl. Laut- und Formenlehre des Heth. 87. — Ältere Lit. bei WP. 1, 769, Bq, s. v.; außerdem W.-Hofmann s. lacrima, wo auch allerhand glottogonische Spekulationen besprochen werden; dazu noch Sapir Lang. 15, 180ff. (ebenfalls glottogonisch).
Page 1,344
