nuntio: Difference between revisions
οὐκ ἐπιλογιζόμενος ὅτι ἅμα μὲν ὀδύρῃ τὴν ἀναισθησίαν, ἅμα δὲ ἀλγεῖς ἐπὶ σήψεσι καὶ στερήσει τῶν ἡδέων, ὥσπερ εἰς ἕτερον ζῆν ἀποθανούμενος, ἀλλ᾿ οὐκ εἰς παντελῆ μεταβαλῶν ἀναισθησίαν καὶ τὴν αὐτὴν τῇ πρὸ τῆς γενέσεως → you do not consider that you are at one and the same time lamenting your want of sensation, and pained at the idea of your rotting away, and of being deprived of what is pleasant, as if you are to die and live in another state, and not to pass into insensibility complete, and the same as that before you were born
(3) |
m (Text replacement - "(?s)({{Lewis.*?}}\n)({{.*}}\n)({{LaEn.*?}}$)" to "$3 $1$2") |
||
| Line 1: | Line 1: | ||
{{LaEn | |||
|lnetxt=nuntio nuntiare, nuntiavi, nuntiatus V TRANS :: announce/report/bring word/give warning; convey/deliver/relate message/greeting | |||
}} | |||
{{Lewis | {{Lewis | ||
|lshtext=<b>nuntĭo</b>: ([[nunc]]-), āvi, ātum, 1, v. a. [[nuntius]],<br /><b>I</b> to [[announce]], [[declare]], [[report]], [[relate]], [[narrate]], [[make]] [[known]], [[inform]], [[give]] [[intelligence]] of, etc. (cf.: [[narro]], [[indico]], [[trado]], [[scribo]], [[dico]], certiorem [[facio]], etc.).<br /><b>I</b> In gen., [[alike]] of verbal and of written communications; constr. acc. of [[thing]] and dat. of [[person]]; for the acc. [[may]] [[stand]] an acc. and inf., a [[clause]] [[with]] ut or ne and subj., or subj. [[alone]], or [[with]] de and abl.; for the dat. an acc. [[with]] ad ([[ante]]-[[class]].); in [[pass]]., [[both]] [[personal]] and impersonal, the [[latter]] [[most]] [[usually]], esp. in perf. nuntiatum est, [[with]] subj.-[[clause]].<br /> <b>A</b> Act.<br /> <b>1</b> With acc. of [[thing]] (dat. of [[person]]): non [[dubito]] [[quin]] celerius [[tibi]] hoc [[rumor]], [[quam]] ullius [[nostrum]] litterae nuntiārint, Cic. Att. 1, 15, 1: horas [[quinque]] [[puer]] [[nondum]] [[tibi]] nuntiat, Mart. 8, 67, 1: senatui ac [[populo]] victoriam, Suet. Ner. 1: ut nuntiarem nuntium exoptabilem, Plaut. Stich. 2, 2, 67: voluptatem magnam, Ter. Heaut. 1, 2, 10: [[quid]] est, [[quod]] percipi possit, si ne [[sensus]] [[quidem]] vera nuntiant, Cic. Ac. 2, 25, 79: talia [[tibi]], Plin. Ep. 5, 17, 6: horas, to [[tell]] the [[time]] of [[day]], Mart. 8, 67, 1; 10, 48, 1; cf. Tac. A. 15, 30.—<br /> <b>2</b> With [[clause]]: qui nuntiarent, [[prope]] omnes naves afflictas esse, Caes. B. G. 5, 10; 4, 11, 6: nuntiate regi vestro, regem Romanum deos facere testes, Liv. 1, 22, 7: litterae tuae [[laeta]] continebant, [[quod]] te in urbe teneri nuntiabant, Plin. Ep. 5, 9, 1: [[visus]] est [[talis]], qualem esse eum tuae mihi litterae nuntiārant, Cic. Att. 1, 19, 11.—With ut, ne, or subj.: Catilinae nuntiare, ne eum [[Lentulus]] aliique terrerent, Sall. C. 48, 4: deligit centurionem qui nuntiaret regibus ne armis disceptarent, Tac. A. 2, 65: nuntiatum, ut prodiret, Cic. de Or. 2, 86, 358: [[Vibius]] nuntiavit Pisoni Romam ad dicendam causam veniret, Tac. A. 2, 79: jubet nuntiare miserae, dicendam ad causam [[postero]] [[die]] adesset, id. ib. 11, 37; Dig. 49, 14, 44.—<br /> <b>3</b> With inf.: [[ergo]] nuntiat patri abicere spem et uti [[necessitate]], Tac. A. 16, 11 init.—<br /> <b>4</b> Absol.: Ly. Salutem multam dicito patrono. Cu. Nuntiabo, I [[will]] do so, Plaut. Curc. 4, 2, 38.—<br /> <b>B</b> Passive constructions.<br /> <b>1</b> Pers.: [[utinam]] [[meus]] [[nunc]] mortuos [[pater]] ad me nuntietur, Plaut. Most. 1, 3, 76: aquatores premi nuntiantur, Caes. B. C. 1, 73: crebris motibus terrae ruere in agris nuntiabantur tecta, Liv. 4, 21, 5: (tribuni) summā vi restare nuntiabantur, id. 4, 58, 4; 22, 54, 9: hoc [[adeo]] [[celeriter]] fecit, ut [[simul]] adesse, et venire nuntiaretur, Caes. B. G. 3, 36: jamjam adesse ejus equites nuntiabantur, id. ib. 1, 14; Plin. Ep. 3, 7, 1.—<br /> <b>2</b> Impers.: conantibus, priusquam id effici posset, adesse Romanos nuntiatur, Caes. B. G. 6, 4, 1: Caesari nuntiatur Sulmonenses cupere, etc., id. B. C. 1, 18, 1: nuntiatur Afranio magnos [[commeatus]] ad [[flumen]] constitisse, id. ib. 1, 51, 1: non [[dubie]] mihi nuntiabatur Parthos transīsse Euphratem, Cic. Fam. 15, 1, 1; id. Verr. 2, 5, 34, § 87; id. Mil. 18, 48: nuntiatum est nobis a M. Varrone, venisse eum Romā, Cic. Ac. 1, 1, 1: cum [[paulo]] esset de hoc [[incommodo]] nuntiatum, id. Verr. 2, 5, 16, § 41: nuntiatumque Hannibali est, Liv. 23, 19, 11; Cic. Fam. 11, 12, 1; Tac. A. 2, 79.—Absol.: occiso Sex. Roscio, qui [[primus]] Ameriam nuntiat? [[who]] [[will]] be the [[first]] [[bearer]] of the [[tidings]]? Cic. Rosc. Am. 34, 96: [[bene]], ita me di ament, nuntias, [[you]] [[bring]] [[good]] [[news]], Ter. Hec. 4, 4, 20.—<br /><b>II</b> In partic., in jurid. Lat., to [[denounce]], [[inform]] [[against]]: causam pecuniae fisco, Dig. 49, 14, 39; cf.: cum [[heres]] decessisset, exstitit qui bona nuntiaret, ib. 29, 5, 22: [[opus]] novum, to [[inform]] [[against]] a [[work]] undertaken by [[another]] to one's [[injury]]: [[opus]] novum, si [[tibi]] nuntiavero, ib. 4, 7, 3; 16; 43, 20, 3. | |lshtext=<b>nuntĭo</b>: ([[nunc]]-), āvi, ātum, 1, v. a. [[nuntius]],<br /><b>I</b> to [[announce]], [[declare]], [[report]], [[relate]], [[narrate]], [[make]] [[known]], [[inform]], [[give]] [[intelligence]] of, etc. (cf.: [[narro]], [[indico]], [[trado]], [[scribo]], [[dico]], certiorem [[facio]], etc.).<br /><b>I</b> In gen., [[alike]] of verbal and of written communications; constr. acc. of [[thing]] and dat. of [[person]]; for the acc. [[may]] [[stand]] an acc. and inf., a [[clause]] [[with]] ut or ne and subj., or subj. [[alone]], or [[with]] de and abl.; for the dat. an acc. [[with]] ad ([[ante]]-[[class]].); in [[pass]]., [[both]] [[personal]] and impersonal, the [[latter]] [[most]] [[usually]], esp. in perf. nuntiatum est, [[with]] subj.-[[clause]].<br /> <b>A</b> Act.<br /> <b>1</b> With acc. of [[thing]] (dat. of [[person]]): non [[dubito]] [[quin]] celerius [[tibi]] hoc [[rumor]], [[quam]] ullius [[nostrum]] litterae nuntiārint, Cic. Att. 1, 15, 1: horas [[quinque]] [[puer]] [[nondum]] [[tibi]] nuntiat, Mart. 8, 67, 1: senatui ac [[populo]] victoriam, Suet. Ner. 1: ut nuntiarem nuntium exoptabilem, Plaut. Stich. 2, 2, 67: voluptatem magnam, Ter. Heaut. 1, 2, 10: [[quid]] est, [[quod]] percipi possit, si ne [[sensus]] [[quidem]] vera nuntiant, Cic. Ac. 2, 25, 79: talia [[tibi]], Plin. Ep. 5, 17, 6: horas, to [[tell]] the [[time]] of [[day]], Mart. 8, 67, 1; 10, 48, 1; cf. Tac. A. 15, 30.—<br /> <b>2</b> With [[clause]]: qui nuntiarent, [[prope]] omnes naves afflictas esse, Caes. B. G. 5, 10; 4, 11, 6: nuntiate regi vestro, regem Romanum deos facere testes, Liv. 1, 22, 7: litterae tuae [[laeta]] continebant, [[quod]] te in urbe teneri nuntiabant, Plin. Ep. 5, 9, 1: [[visus]] est [[talis]], qualem esse eum tuae mihi litterae nuntiārant, Cic. Att. 1, 19, 11.—With ut, ne, or subj.: Catilinae nuntiare, ne eum [[Lentulus]] aliique terrerent, Sall. C. 48, 4: deligit centurionem qui nuntiaret regibus ne armis disceptarent, Tac. A. 2, 65: nuntiatum, ut prodiret, Cic. de Or. 2, 86, 358: [[Vibius]] nuntiavit Pisoni Romam ad dicendam causam veniret, Tac. A. 2, 79: jubet nuntiare miserae, dicendam ad causam [[postero]] [[die]] adesset, id. ib. 11, 37; Dig. 49, 14, 44.—<br /> <b>3</b> With inf.: [[ergo]] nuntiat patri abicere spem et uti [[necessitate]], Tac. A. 16, 11 init.—<br /> <b>4</b> Absol.: Ly. Salutem multam dicito patrono. Cu. Nuntiabo, I [[will]] do so, Plaut. Curc. 4, 2, 38.—<br /> <b>B</b> Passive constructions.<br /> <b>1</b> Pers.: [[utinam]] [[meus]] [[nunc]] mortuos [[pater]] ad me nuntietur, Plaut. Most. 1, 3, 76: aquatores premi nuntiantur, Caes. B. C. 1, 73: crebris motibus terrae ruere in agris nuntiabantur tecta, Liv. 4, 21, 5: (tribuni) summā vi restare nuntiabantur, id. 4, 58, 4; 22, 54, 9: hoc [[adeo]] [[celeriter]] fecit, ut [[simul]] adesse, et venire nuntiaretur, Caes. B. G. 3, 36: jamjam adesse ejus equites nuntiabantur, id. ib. 1, 14; Plin. Ep. 3, 7, 1.—<br /> <b>2</b> Impers.: conantibus, priusquam id effici posset, adesse Romanos nuntiatur, Caes. B. G. 6, 4, 1: Caesari nuntiatur Sulmonenses cupere, etc., id. B. C. 1, 18, 1: nuntiatur Afranio magnos [[commeatus]] ad [[flumen]] constitisse, id. ib. 1, 51, 1: non [[dubie]] mihi nuntiabatur Parthos transīsse Euphratem, Cic. Fam. 15, 1, 1; id. Verr. 2, 5, 34, § 87; id. Mil. 18, 48: nuntiatum est nobis a M. Varrone, venisse eum Romā, Cic. Ac. 1, 1, 1: cum [[paulo]] esset de hoc [[incommodo]] nuntiatum, id. Verr. 2, 5, 16, § 41: nuntiatumque Hannibali est, Liv. 23, 19, 11; Cic. Fam. 11, 12, 1; Tac. A. 2, 79.—Absol.: occiso Sex. Roscio, qui [[primus]] Ameriam nuntiat? [[who]] [[will]] be the [[first]] [[bearer]] of the [[tidings]]? Cic. Rosc. Am. 34, 96: [[bene]], ita me di ament, nuntias, [[you]] [[bring]] [[good]] [[news]], Ter. Hec. 4, 4, 20.—<br /><b>II</b> In partic., in jurid. Lat., to [[denounce]], [[inform]] [[against]]: causam pecuniae fisco, Dig. 49, 14, 39; cf.: cum [[heres]] decessisset, exstitit qui bona nuntiaret, ib. 29, 5, 22: [[opus]] novum, to [[inform]] [[against]] a [[work]] undertaken by [[another]] to one's [[injury]]: [[opus]] novum, si [[tibi]] nuntiavero, ib. 4, 7, 3; 16; 43, 20, 3. | ||
| Line 7: | Line 10: | ||
{{Georges | {{Georges | ||
|georg=nūntio, āvī, ātum, āre ([[nuntius]]), [[mündlich]] verkündigen, [[ankündigen]], [[melden]], [[anzeigen]], [[hinterbringen]], I) im allg.: [[nuntium]] optabilem, Plaut.: [[vera]] (v. d. Sinnen), Cic.: salutem alci alcis verbis, [[von]] jmd. [[einen]] [[Gruß]] [[vermelden]], [[von]] jmd. [[grüßen]], Cic.: prodigia, Liv.: [[hoc]] [[proelium]], hanc pugnam, Caes.: alci [[bellum]], [[ankündigen]], Liv.: horas, Mart.: initia vigiliarum per centurionem nuntiari, Tac.: [[non]] [[enim]] [[dubito]] [[quin]] celerius [[tibi]] [[hoc]] [[rumor]] [[quam]] [[ullius]] nostrûm [[litterae]] nuntiarint, Cic.: mera [[mihi]] monstra nuntiarat, er hatte mir den [[Zustand]] [[als]] [[höchst]] [[gefährlich]] geschildert, Cic. – m. Ang. [[wohin]]? [[res]] [[celeriter]] [[isti]] domum nuntiatur, Cic.: [[haec]] nuntiant domum [[Albani]], Liv.: [[eadem]] et in Asiam Antigono per epistulas nuntiat, Iustin.: occiso Sex. Roscio [[quis]] [[primus]] Ameriam nuntiat? bringt die N. ([[davon]]) [[nach]] A.? Cic.: Pompeio in hortos nuntiavit, Cic. (vgl. Fabri Liv. 23, 19, 11): praecipe, [[quae]] ad patrem [[vis]] nuntiari, Plaut.: [[quae]] nuntiare [[hinc]] te [[volo]] in patriam ad patrem, Plaut. (s. Brix Plaut. capt. 357). – m. Ang. wo? [[quae]] [[res]] cum nuntiata Carthagine esset, Iustin.: et Corintho et Athenis et Lacedaemone nuntiata est [[victoria]], Iustin. (vgl. [[unten]] »[[Passiv]] m. Acc. u. Infin.«). – m. de u. Abl., cum [[paulo]] [[ante]] esset de [[hoc]] Tempsano [[incommodo]] nuntiatum, Cic.: Philippis [[Thessalus]] [[quidam]] de futura [[victoria]] nuntiavit auctore Caesare, Suet. – m. folg. indir. Fragesatz, [[abi]] [[nunciam]] [[intro]], [[atque]] [[illa]] si [[iam]] laverit, [[mihi]] [[nuntia]], Ter. – m. folg. Infin., nuntiat patri abicere spem, Tac. ann. 16, 11. – m. folg. Acc. u. Infin., [[qui]] (equites) nuntiarent [[prope]] omnes naves afflictas [[esse]], Caes.: quem ad Sullam nuntiatum mittit paratum [[sese]] ([[esse]]) facere, Sall.: nuntiant principibus Argitheam ([[nach]] A.) se venturum ([[esse]]) cum Aetolorum delectis, Liv.: nuntians (der [[Meldung]] erstattende) [[centurio]], [[factum]] [[esse]] [[quod]] imperasset, Tac.: te in urbe teneri nuntiabant [[litterae]], Plin. ep. – [[Passiv]], m. Nom. u. Infin., [[utinam]] [[meus]] [[nunc]] [[mortuus]] [[pater]] ad me nuntietur, Plaut.: oppugnata [[domus]] C. Caesaris per multas noctis horas nuntiabatur, Cic.: [[adesse]] nuntiatur, Caes.: [[iamiamque]] [[adesse]] [[eius]] equites [[falso]] nuntiabantur, Caes.: m. Acc. u. Infin., nuntiatur piratarum naves [[esse]] in portu, Cic.: u. impers., Romam erat nuntiatum fugisse Antonium, Cic.: et Anagniae et Fregellis nuntiatum est murum portasque de [[caelo]] tactas, Liv.: nuntiatum Romae est Cimbros e [[Gallia]] in Italiam transisse, Eutr.; vgl. Fabri Liv. 22, 54, 9. – m. folg. ut u. Konj., nuntiate, ut prodeat [[foras]], Plaut.: viatorem misit, [[qui]] consuli nuntiaret, ut [[sine]] lictoribus ad dictatorem veniret, Liv.: [[paulo]] [[post]] ferunt nuntiatum Simonidi, ut prodiret, Cic.: m. folg. bl. Coniunctiv, nuntiavit Pisoni [[Roman]] ad dicendam causam veniret, Tac. ann. 2, 79: iubet nuntiari miserae dicendam ad causam [[postero]] die adesset, Tac. ann. 11, 37: m. folg. ne u. Konj., ad praefectos mittit, [[qui]] nuntiarent, ne hostes [[proelio]] lacesserent, Caes. b. G. 4, 11, 6: delegit centurionem, [[qui]] nuntiaret regibus, ne armis disceptarent, Tac. ann. 2, 65. – Abl. absol., [[quo]] mortuo nuntiato, Cic.; u. absol., nuntiato = [[auf]] diese [[Nachricht]], Liv.; u. = da die [[Nachricht]] einlief, m. folg. Acc. u. Infin., Tac. – absol., [[bene]] nuntias, du bringst gute [[Nachricht]], Ter. Hec. 642. – II) insbes., [[bei]] der [[Behörde]] [[anzeigen]], [[angeben]], [[wie]] herrenloses [[Gut]] beim Fiskus, ICt.: [[bes]]. [[einen]] zu unserem [[Nachteil]] unternommenen [[Neubau]] und so [[dagegen]] [[Einspruch]] [[erheben]], ICt. – / Archaist. im Gesetzstile nontiata [[esse]], Corp. inscr. Lat. 1, 201. lin. 5. – Wegen der [[Schreibung]] s. [[nuntiusa]]. E. | |georg=nūntio, āvī, ātum, āre ([[nuntius]]), [[mündlich]] verkündigen, [[ankündigen]], [[melden]], [[anzeigen]], [[hinterbringen]], I) im allg.: [[nuntium]] optabilem, Plaut.: [[vera]] (v. d. Sinnen), Cic.: salutem alci alcis verbis, [[von]] jmd. [[einen]] [[Gruß]] [[vermelden]], [[von]] jmd. [[grüßen]], Cic.: prodigia, Liv.: [[hoc]] [[proelium]], hanc pugnam, Caes.: alci [[bellum]], [[ankündigen]], Liv.: horas, Mart.: initia vigiliarum per centurionem nuntiari, Tac.: [[non]] [[enim]] [[dubito]] [[quin]] celerius [[tibi]] [[hoc]] [[rumor]] [[quam]] [[ullius]] nostrûm [[litterae]] nuntiarint, Cic.: mera [[mihi]] monstra nuntiarat, er hatte mir den [[Zustand]] [[als]] [[höchst]] [[gefährlich]] geschildert, Cic. – m. Ang. [[wohin]]? [[res]] [[celeriter]] [[isti]] domum nuntiatur, Cic.: [[haec]] nuntiant domum [[Albani]], Liv.: [[eadem]] et in Asiam Antigono per epistulas nuntiat, Iustin.: occiso Sex. Roscio [[quis]] [[primus]] Ameriam nuntiat? bringt die N. ([[davon]]) [[nach]] A.? Cic.: Pompeio in hortos nuntiavit, Cic. (vgl. Fabri Liv. 23, 19, 11): praecipe, [[quae]] ad patrem [[vis]] nuntiari, Plaut.: [[quae]] nuntiare [[hinc]] te [[volo]] in patriam ad patrem, Plaut. (s. Brix Plaut. capt. 357). – m. Ang. wo? [[quae]] [[res]] cum nuntiata Carthagine esset, Iustin.: et Corintho et Athenis et Lacedaemone nuntiata est [[victoria]], Iustin. (vgl. [[unten]] »[[Passiv]] m. Acc. u. Infin.«). – m. de u. Abl., cum [[paulo]] [[ante]] esset de [[hoc]] Tempsano [[incommodo]] nuntiatum, Cic.: Philippis [[Thessalus]] [[quidam]] de futura [[victoria]] nuntiavit auctore Caesare, Suet. – m. folg. indir. Fragesatz, [[abi]] [[nunciam]] [[intro]], [[atque]] [[illa]] si [[iam]] laverit, [[mihi]] [[nuntia]], Ter. – m. folg. Infin., nuntiat patri abicere spem, Tac. ann. 16, 11. – m. folg. Acc. u. Infin., [[qui]] (equites) nuntiarent [[prope]] omnes naves afflictas [[esse]], Caes.: quem ad Sullam nuntiatum mittit paratum [[sese]] ([[esse]]) facere, Sall.: nuntiant principibus Argitheam ([[nach]] A.) se venturum ([[esse]]) cum Aetolorum delectis, Liv.: nuntians (der [[Meldung]] erstattende) [[centurio]], [[factum]] [[esse]] [[quod]] imperasset, Tac.: te in urbe teneri nuntiabant [[litterae]], Plin. ep. – [[Passiv]], m. Nom. u. Infin., [[utinam]] [[meus]] [[nunc]] [[mortuus]] [[pater]] ad me nuntietur, Plaut.: oppugnata [[domus]] C. Caesaris per multas noctis horas nuntiabatur, Cic.: [[adesse]] nuntiatur, Caes.: [[iamiamque]] [[adesse]] [[eius]] equites [[falso]] nuntiabantur, Caes.: m. Acc. u. Infin., nuntiatur piratarum naves [[esse]] in portu, Cic.: u. impers., Romam erat nuntiatum fugisse Antonium, Cic.: et Anagniae et Fregellis nuntiatum est murum portasque de [[caelo]] tactas, Liv.: nuntiatum Romae est Cimbros e [[Gallia]] in Italiam transisse, Eutr.; vgl. Fabri Liv. 22, 54, 9. – m. folg. ut u. Konj., nuntiate, ut prodeat [[foras]], Plaut.: viatorem misit, [[qui]] consuli nuntiaret, ut [[sine]] lictoribus ad dictatorem veniret, Liv.: [[paulo]] [[post]] ferunt nuntiatum Simonidi, ut prodiret, Cic.: m. folg. bl. Coniunctiv, nuntiavit Pisoni [[Roman]] ad dicendam causam veniret, Tac. ann. 2, 79: iubet nuntiari miserae dicendam ad causam [[postero]] die adesset, Tac. ann. 11, 37: m. folg. ne u. Konj., ad praefectos mittit, [[qui]] nuntiarent, ne hostes [[proelio]] lacesserent, Caes. b. G. 4, 11, 6: delegit centurionem, [[qui]] nuntiaret regibus, ne armis disceptarent, Tac. ann. 2, 65. – Abl. absol., [[quo]] mortuo nuntiato, Cic.; u. absol., nuntiato = [[auf]] diese [[Nachricht]], Liv.; u. = da die [[Nachricht]] einlief, m. folg. Acc. u. Infin., Tac. – absol., [[bene]] nuntias, du bringst gute [[Nachricht]], Ter. Hec. 642. – II) insbes., [[bei]] der [[Behörde]] [[anzeigen]], [[angeben]], [[wie]] herrenloses [[Gut]] beim Fiskus, ICt.: [[bes]]. [[einen]] zu unserem [[Nachteil]] unternommenen [[Neubau]] und so [[dagegen]] [[Einspruch]] [[erheben]], ICt. – / Archaist. im Gesetzstile nontiata [[esse]], Corp. inscr. Lat. 1, 201. lin. 5. – Wegen der [[Schreibung]] s. [[nuntiusa]]. E. | ||
}} | }} | ||
Revision as of 14:05, 19 October 2022
Latin > English
nuntio nuntiare, nuntiavi, nuntiatus V TRANS :: announce/report/bring word/give warning; convey/deliver/relate message/greeting
Latin > English (Lewis & Short)
nuntĭo: (nunc-), āvi, ātum, 1, v. a. nuntius,
I to announce, declare, report, relate, narrate, make known, inform, give intelligence of, etc. (cf.: narro, indico, trado, scribo, dico, certiorem facio, etc.).
I In gen., alike of verbal and of written communications; constr. acc. of thing and dat. of person; for the acc. may stand an acc. and inf., a clause with ut or ne and subj., or subj. alone, or with de and abl.; for the dat. an acc. with ad (ante-class.); in pass., both personal and impersonal, the latter most usually, esp. in perf. nuntiatum est, with subj.-clause.
A Act.
1 With acc. of thing (dat. of person): non dubito quin celerius tibi hoc rumor, quam ullius nostrum litterae nuntiārint, Cic. Att. 1, 15, 1: horas quinque puer nondum tibi nuntiat, Mart. 8, 67, 1: senatui ac populo victoriam, Suet. Ner. 1: ut nuntiarem nuntium exoptabilem, Plaut. Stich. 2, 2, 67: voluptatem magnam, Ter. Heaut. 1, 2, 10: quid est, quod percipi possit, si ne sensus quidem vera nuntiant, Cic. Ac. 2, 25, 79: talia tibi, Plin. Ep. 5, 17, 6: horas, to tell the time of day, Mart. 8, 67, 1; 10, 48, 1; cf. Tac. A. 15, 30.—
2 With clause: qui nuntiarent, prope omnes naves afflictas esse, Caes. B. G. 5, 10; 4, 11, 6: nuntiate regi vestro, regem Romanum deos facere testes, Liv. 1, 22, 7: litterae tuae laeta continebant, quod te in urbe teneri nuntiabant, Plin. Ep. 5, 9, 1: visus est talis, qualem esse eum tuae mihi litterae nuntiārant, Cic. Att. 1, 19, 11.—With ut, ne, or subj.: Catilinae nuntiare, ne eum Lentulus aliique terrerent, Sall. C. 48, 4: deligit centurionem qui nuntiaret regibus ne armis disceptarent, Tac. A. 2, 65: nuntiatum, ut prodiret, Cic. de Or. 2, 86, 358: Vibius nuntiavit Pisoni Romam ad dicendam causam veniret, Tac. A. 2, 79: jubet nuntiare miserae, dicendam ad causam postero die adesset, id. ib. 11, 37; Dig. 49, 14, 44.—
3 With inf.: ergo nuntiat patri abicere spem et uti necessitate, Tac. A. 16, 11 init.—
4 Absol.: Ly. Salutem multam dicito patrono. Cu. Nuntiabo, I will do so, Plaut. Curc. 4, 2, 38.—
B Passive constructions.
1 Pers.: utinam meus nunc mortuos pater ad me nuntietur, Plaut. Most. 1, 3, 76: aquatores premi nuntiantur, Caes. B. C. 1, 73: crebris motibus terrae ruere in agris nuntiabantur tecta, Liv. 4, 21, 5: (tribuni) summā vi restare nuntiabantur, id. 4, 58, 4; 22, 54, 9: hoc adeo celeriter fecit, ut simul adesse, et venire nuntiaretur, Caes. B. G. 3, 36: jamjam adesse ejus equites nuntiabantur, id. ib. 1, 14; Plin. Ep. 3, 7, 1.—
2 Impers.: conantibus, priusquam id effici posset, adesse Romanos nuntiatur, Caes. B. G. 6, 4, 1: Caesari nuntiatur Sulmonenses cupere, etc., id. B. C. 1, 18, 1: nuntiatur Afranio magnos commeatus ad flumen constitisse, id. ib. 1, 51, 1: non dubie mihi nuntiabatur Parthos transīsse Euphratem, Cic. Fam. 15, 1, 1; id. Verr. 2, 5, 34, § 87; id. Mil. 18, 48: nuntiatum est nobis a M. Varrone, venisse eum Romā, Cic. Ac. 1, 1, 1: cum paulo esset de hoc incommodo nuntiatum, id. Verr. 2, 5, 16, § 41: nuntiatumque Hannibali est, Liv. 23, 19, 11; Cic. Fam. 11, 12, 1; Tac. A. 2, 79.—Absol.: occiso Sex. Roscio, qui primus Ameriam nuntiat? who will be the first bearer of the tidings? Cic. Rosc. Am. 34, 96: bene, ita me di ament, nuntias, you bring good news, Ter. Hec. 4, 4, 20.—
II In partic., in jurid. Lat., to denounce, inform against: causam pecuniae fisco, Dig. 49, 14, 39; cf.: cum heres decessisset, exstitit qui bona nuntiaret, ib. 29, 5, 22: opus novum, to inform against a work undertaken by another to one's injury: opus novum, si tibi nuntiavero, ib. 4, 7, 3; 16; 43, 20, 3.
Latin > French (Gaffiot 2016)
nūntĭō,⁷ āvī, ātum, āre, tr.,
1 annoncer, faire savoir, faire connaître : alicui rem Cic. Att. 1, 15, 1, annoncer qqch. à qqn || [avec de ] : de aliqua re Cic. Scauro 2, apporter la nouvelle d’une chose || [avec prop. inf.] annoncer que, faire connaître que : Cic. Att. 1, 19, 11 ; Cæs. G. 5, 10, 2 || [pass. impers.] nuntiatur, nuntiatum est, etc., avec prop. inf., on annonce, on annonça que : Cæs. G. 6, 4, 1 ; C. 1, 18, 1, etc. ; Cic. Verr. 2, 5, 87 ; Mil. 48 ; Fam. 11, 12, 1, etc. ; [ou avec de ] cum esset de hoc incommodo nuntiatum Cic. Verr. 2, 5, 41, comme la nouvelle était venue de ce désastre ; [abl. abs. du part. n.] nuntiato, la nouvelle étant venue que : Tac. Ann. 2, 64 || [pass. pers.] : aquatores premi nuntiantur Cæs. C. 1, 73, 2, on annonce que les hommes en corvée d’eau sont assaillis, cf. C. 3, 36, 3 ; oppugnata domus C. Cæsaris nuntiabatur Cic. Mil. 66, on annonçait que la maison de C. César avait été assiégée
2 dire de, signifier, ordonner, [avec ut ] : nuntiatum est Simonidi, ut prodiret Cic. de Or. 2, 353, on vint dire à Simonide de sortir à la porte, cf. Cic. Phil. 8, 23 ; [avec ne ] signifier de ne pas : Cic. Phil. 6, 4 ; Cæs. G. 4, 11, 6 ; [avec subj. seul] nuntiavit Pisoni... veniret Tac. Ann. 2, 79, il signifia à Pison de venir..., cf. Tac. Ann. 11, 37 ; [avec inf.] Tac. Ann. 16, 11
3 [droit] dénoncer au fisc : Dig. || dénoncer une chose qui est à notre désavantage, protester contre : Dig.
Latin > German (Georges)
nūntio, āvī, ātum, āre (nuntius), mündlich verkündigen, ankündigen, melden, anzeigen, hinterbringen, I) im allg.: nuntium optabilem, Plaut.: vera (v. d. Sinnen), Cic.: salutem alci alcis verbis, von jmd. einen Gruß vermelden, von jmd. grüßen, Cic.: prodigia, Liv.: hoc proelium, hanc pugnam, Caes.: alci bellum, ankündigen, Liv.: horas, Mart.: initia vigiliarum per centurionem nuntiari, Tac.: non enim dubito quin celerius tibi hoc rumor quam ullius nostrûm litterae nuntiarint, Cic.: mera mihi monstra nuntiarat, er hatte mir den Zustand als höchst gefährlich geschildert, Cic. – m. Ang. wohin? res celeriter isti domum nuntiatur, Cic.: haec nuntiant domum Albani, Liv.: eadem et in Asiam Antigono per epistulas nuntiat, Iustin.: occiso Sex. Roscio quis primus Ameriam nuntiat? bringt die N. (davon) nach A.? Cic.: Pompeio in hortos nuntiavit, Cic. (vgl. Fabri Liv. 23, 19, 11): praecipe, quae ad patrem vis nuntiari, Plaut.: quae nuntiare hinc te volo in patriam ad patrem, Plaut. (s. Brix Plaut. capt. 357). – m. Ang. wo? quae res cum nuntiata Carthagine esset, Iustin.: et Corintho et Athenis et Lacedaemone nuntiata est victoria, Iustin. (vgl. unten »Passiv m. Acc. u. Infin.«). – m. de u. Abl., cum paulo ante esset de hoc Tempsano incommodo nuntiatum, Cic.: Philippis Thessalus quidam de futura victoria nuntiavit auctore Caesare, Suet. – m. folg. indir. Fragesatz, abi nunciam intro, atque illa si iam laverit, mihi nuntia, Ter. – m. folg. Infin., nuntiat patri abicere spem, Tac. ann. 16, 11. – m. folg. Acc. u. Infin., qui (equites) nuntiarent prope omnes naves afflictas esse, Caes.: quem ad Sullam nuntiatum mittit paratum sese (esse) facere, Sall.: nuntiant principibus Argitheam (nach A.) se venturum (esse) cum Aetolorum delectis, Liv.: nuntians (der Meldung erstattende) centurio, factum esse quod imperasset, Tac.: te in urbe teneri nuntiabant litterae, Plin. ep. – Passiv, m. Nom. u. Infin., utinam meus nunc mortuus pater ad me nuntietur, Plaut.: oppugnata domus C. Caesaris per multas noctis horas nuntiabatur, Cic.: adesse nuntiatur, Caes.: iamiamque adesse eius equites falso nuntiabantur, Caes.: m. Acc. u. Infin., nuntiatur piratarum naves esse in portu, Cic.: u. impers., Romam erat nuntiatum fugisse Antonium, Cic.: et Anagniae et Fregellis nuntiatum est murum portasque de caelo tactas, Liv.: nuntiatum Romae est Cimbros e Gallia in Italiam transisse, Eutr.; vgl. Fabri Liv. 22, 54, 9. – m. folg. ut u. Konj., nuntiate, ut prodeat foras, Plaut.: viatorem misit, qui consuli nuntiaret, ut sine lictoribus ad dictatorem veniret, Liv.: paulo post ferunt nuntiatum Simonidi, ut prodiret, Cic.: m. folg. bl. Coniunctiv, nuntiavit Pisoni Roman ad dicendam causam veniret, Tac. ann. 2, 79: iubet nuntiari miserae dicendam ad causam postero die adesset, Tac. ann. 11, 37: m. folg. ne u. Konj., ad praefectos mittit, qui nuntiarent, ne hostes proelio lacesserent, Caes. b. G. 4, 11, 6: delegit centurionem, qui nuntiaret regibus, ne armis disceptarent, Tac. ann. 2, 65. – Abl. absol., quo mortuo nuntiato, Cic.; u. absol., nuntiato = auf diese Nachricht, Liv.; u. = da die Nachricht einlief, m. folg. Acc. u. Infin., Tac. – absol., bene nuntias, du bringst gute Nachricht, Ter. Hec. 642. – II) insbes., bei der Behörde anzeigen, angeben, wie herrenloses Gut beim Fiskus, ICt.: bes. einen zu unserem Nachteil unternommenen Neubau und so dagegen Einspruch erheben, ICt. – / Archaist. im Gesetzstile nontiata esse, Corp. inscr. Lat. 1, 201. lin. 5. – Wegen der Schreibung s. nuntiusa. E.
