spondeo

Latin > English (Lewis & Short)

spondĕo: spŏpondi, sponsum, 2 (
I perf. spepondi, Cic., Caes., and Val. Antias ap. Gell. 7, 9, 12 sq.; Inscr. Orell. 4358; without redup. sponderat, Tert. Carm. adv. Mart. 3, 135; subj. sponsis = spoponderis, an ancient formula of prayer in Fest. p. 351 Müll.), v. a. akin with σπένδω, to pour out, = libare; cf. σπονδαί, league.
I Jurid. and publicists' t. t.
   A In bargains, covenants, treaties, etc., to promise solemnly, to bind, engage, or pledge one's self (class.; syn.: recipio, stipulor, promitto; cf.: vadimonium obire, vadari); according to the civil law in its original form, it was essential to a binding contract verbally made (verbis) that a proposition and its acceptance should be expressed by the question spondes? and the answer spondeo; and only at a later period was the use of promitto, etc., valid (v. Sandars, Introd. ad Just. Inst. p. LV): verbis obligatio fit ex interrogatione et responsione, velut, Dari spondes? Spondeo. Dabis? Dabo. Promittis? Promitto; sed haec quidem verborum obligatio: dari spondes? spondeo, propria civium Romanorum est, cetera vero juris gentium sunt, Gai. Inst. 3, 91 sq.; Dig. 45, 1, 126; 45, 1, 133; cf. the whole title, ib. 45, 1: De verborum obligationibus: He. Aeternum tibi dapinabo victum, si vera autumas ... Er. Sponden' tu istut? He. Spondeo, Plaut. Capt. 4, 2, 118: qui stulte spondet, Cato ap. Rufin. 18, p. 210: quis stipulatus est? Ubi? Quo die? Quis spopondisse me dicit? Nemo, Cic. Rosc. Com. 5, 13: ut aliquando spondere se diceret, id. Verr. 2, 5, 54, § 142: si quis quod spopondit, quā in re verbo se obligavit uno, si id non facit, etc., id. Caecin. 3, 7: faeneris, quod stipulanti spoponderam tibi, reliquam pensiunculam percipe, Col. 10 praef.: ego meā fide spondeo futurum ut omnia invenias, etc., Plin. Ep. 1, 14, 10.—
   B To promise for another, to become security for a person, to enter bail, etc.: quod multis benigne fecerit, pro multis spoponderit, has become security, Cic. Planc. 19, 47: sed tamen scire velim quando dicar spopondisse et pro patre anne pro filio, id. Att. 12, 14, 2: quod pro Cornificio me abhinc annis XXV. spopondisse dicit Flavius, id. ib. 12, 17: et se quisque paratum ad spondendum Icilio ostendere, Liv. 3, 46, 7: sponsum diceres advocasse, Cic. Fragm. Clod. et Cur. 3, 4, p. 29 B. and K.: hic sponsum vocat, Hor. Ep. 2, 2, 67: sponsum descendam, quia promisi, Sen. Ben. 4, 39, 2. —
   2    Transf., of promises or pledges made in behalf of a government, etc.: non foedere pax Caudina, sed per sponsionem facta est ... Spoponderunt consules, legati, quaestores, tribuni militum, Liv. 9, 5, 4: quod spondendo pacem servassent exercitum, id. 9, 8, 15: quid tandem si spopondissemus urbem hanc relicturum populum Romanum? id. 9, 9, 6: ea demum sponsio esset, quam populi jussu spopondissemus, id. 9, 9, 13: hosti nihil spopondistis, civem neminem spondere pro vobis jussistis, id. 9, 9, 16.—
   C Esp., to promise or engage in marriage, betroth: qui uxorem ducturus erat ab eo unde ducenda erat, stipulabatur eam in matrimonium ductam iri; qui daturus erat itidem spondebat. Tum quae promissa erat sponsa appellabatur, qui spoponderat ducturum, sponsus, Sulp. Dot. ap. Gell. 4, 4, 2: Ly. Istac lege filiam tuam sponden' mihi uxorem dari? Ch. Spondeo. Ca. Et ego spondeo idem hoc, Plaut. Trin. 5, 2, 38 sq.; 2, 4, 172: Me. Etiam mihi despondes filiam? Eu. Illis legibus, Cum illā dote quam tibi dixi. Me. Sponden' ergo? Eu. Spondeo, id. Aul. 2, 2, 78: Ph. Spondesne, miles, mi hanc uxorem? Th. Spondeo. Ph. Et ego huic victum spondeo, id. Curc. 5, 2, 73 sq.: sponden tu ergo tuam gnatam uxorem mihi? Ch. Spondeo et mille auri Philippum dotis, id. Trin. 5, 2, 34.—Hence, of women, alicui sponsam esse, to be betrothed, engaged to a man: si volt Demipho Dare quantum ab hac accipio, quae sponsa est mihi, Ter. Phorm. 4, 3, 52: scis, sponsam mihi (esse)? id. Eun. 5, 9 (8), 6; Plaut. Trin. 2, 4, 101 sq.; 2, 4, 172; 2, 4, 174; id. Poen. 5, 3, 43.—
   D = sponsionem facere (v. sponsio, II.), to lay a judicial wager, to enter into an agreement to pay contingent on the truth or falsity of an assertion: si hoc ita est, qui spondet mille nummūm? P. Afric. ap. Gell. 6 (7), 11, 9.— So, absol.: cum illi jacenti latera tunderentur, ut aliquando spondere se diceret, should declare that he made the required wager, Cic. Verr. 2, 5, 54, § 142 (cf. sponsum, P. a. fin. infra); Dig. 11, 5, 3.—
II In gen., to promise sacredly, to warrant, vow (class.).
   1    With fut. inf.: promitto, recipio, spondeo, C. Caesarem talem semper fore civem, qualis hodie sit, Cic. Phil. 5, 18, 51: ut (eum) inimicissimum huic conjurationi futurum esse, promittam et spondeam, id. Mur. 41, 90: et ipse spondeo et omnes hoc tibi tui pro me recipient, te fructum esse capturum, etc., id. Fam. 13, 50, 2: quis est qui spondeat eundum, si differtur bellum, animum postea fore, Liv. 5, 5, 9: quae si perpetua concordia sit, quis non spondere ausit, maximum hoc imperium brevi futurum esse? id. 5, 3, 10: spondebant animis id (bellum) P. Cornelium finiturum, with full conviction, id. 28, 38, 9; cf. id. 3, 59, 3: sponde affore reges, Val. Fl. 3, 504.—
   2    With inf. pres., to warrant, give assurance of an existing fact: spondebo enim tibi, vel potius spondeo in meque recipio, eos esse M'. Curii mores, Cic. Fam. 13, 17, 2.—
   3    With acc. of thing (and often dat. pers.): quibus cum consulem suum reliquissent, honores et praemia spopondistis, Cic. Phil. 5, 11, 28: mihi sex menses sati' sunt vitae, septimum Orco spondeo, Poët. ap. Cic. Fin. 2, 7, 22: ea spondent, confirmant, quae, quidem mihi exploratiora essent, si remansissem, Cic Att. 11, 6, 3: quod ego non modo de me tibi spondere possum, sed de te etiam mihi, id. Fam. 15, 21, 1: ac de infante (Tiberio) Scribonius mathematicus praeclara spopondit, Suet. Tib. 14: tantum sibi vel de viribus suis, vel de fortunā spondentes, Just. 3, 4, 1; Amm. 24, 1, 8: illius et dites monitis spondentibus Indi, Val. Fl. 6, 117: non si mihi Juppiter auctor Spondeat, hoc sperem Italiam contingere caelo, Verg. A. 5, 18: spondere fidem, Ov. M. 10, 395: officium Amori, id. ib. 10, 418.—
   4    Transf., of inanim. or abstract subjects (mostly poet. and post-Aug.): nec quicquam placidum spondentia Martis Sidera presserunt, Ov. Ib. 217: quod prope diem futurum spondet et virtus et fortuna vestra, Liv. 7, 30, 8: eorum hominum erat, qui, quantum spes spopondisset, cuperent, ni, etc., id. 45, 19, 7: magna de illo (Philippo) spes fuit propter ipsius ingenium, quod magnum spondebat virum, Just. 7, 6, 1.— Hence, sponsus, a, um, P. a., promised, engaged, betrothed, affianced; substt,
   A sponsus, i, m., a betrothed man, a bridegroom: virgo Sponso superba, Titin. ap. Non. 305, 5: accede ad sponsum audacter, id. ib. 227, 15; Cic. Inv. 2, 26, 78: sponsus regius, Hor. C. 3, 2, 10.—Poet., of Penelope's suitors, Hor. Ep. 1, 2, 28.—
   B spon-sa, ae, f., a betrothed woman, a bride: scio equidem, sponsam tibi esse et filium ex sponsā tuā, Plaut. Truc. 4, 4, 12; Ter. And. 2, 1, 24: flebilis sponsa, Hor. C. 4, 2, 21 et saep.—Prov.: suam cuique sponsam, mihi meam, i. e. every one to his taste, Atil. ap. Cic. Att. 14, 20, 3.—
   C sponsum, i, n., a covenant, agreement, engagement: sponsum negare, to break or disown one's pledge, Hor. S. 1, 3, 95: sponsus contra sponsum rogatus, Varr. L. L. 7, § 107 Müll.—
   (b)    Esp., a judicial wager (cf. sponsio, II.): ex sponso egit, Cic. Quint. 9, 32.

Latin > French (Gaffiot 2016)

spondĕō,⁹ spŏpondī, spōnsum, ēre (cf. σπένδω, σπονδή), tr.,
1 [t. de droit] : a) promettre [solennellement, dans les formes prescrites] pour qqn, promettre à titre de caution, de répondant : aliquid Cic. Cæc. 7 ; [mais en gén., abs^t] : pro aliquo spondere Cic. Planc. 47, se porter caution pour qqn, cf. Cic. Att. 12, 14, 2, etc. ; hic sponsum vocat Hor. Ep. 2, 2, 67, un tel m’invite à lui servir de caution ; b) [au nom de l’État] : spoponderunt consules, legati, quæstores, tribuni militum Liv. 9, 5, 4, l’engagement solennel a été pris par les consuls, les légats, les questeurs, les tribuns des soldats ; pacem Liv. 9, 8, 15, s’engager à faire la paix ; [avec prop. inf.] prendre l’engagement que : Liv. 9, 9, 6 ; c) [à propos de mariage] : filiam tuam sponden mihi uxorem dari ? Pl. Trin. 1162, t’engages-tu à me donner ta fille en mariage ? sponden ergo tuam gnatam uxorem mihi ? Pl. Trin. 1157, alors tu me promets ta fille en mariage ? cf. Gell. 4, 4, 2
2 [en gén.] promettre sur l’honneur, assurer, garantir, se porter fort, etc. : a) avec acc. : præmia Cic. Phil. 5, 28, prendre l’engagement de donner des récompenses, cf. Cic. Att. 16, 6, 3 ; Fam. 15, 21, 1 ; b) avec prop. inf. et inf. fut. : Cic. Mur. 90 ; Phil. 5, 51 ; Liv. 5, 5, 9 ; 28, 38, 9 ; c) [inf. prés.] donner l’assurance que : Cic. Fam. 13, 17, 2. sponden = spondesne Pl. Capt. 898, etc. || pf. spepondi cf. Gell. 7, 9, 12 et 14 ; spondi Itala Prov. 6, 3 ; arch. sponsis = spoponderis, cf. Fest. 351.

Latin > German (Georges)

spondeo, spopondī, spōnsum, ēre (griech. σπένδω, σπονδή,), förmlich-, feierlich versprechen, -sich verpflichten, geloben, angeloben, 1) als publiz. u. jurist. t.t., bei Bündnissen, Verträgen, Verhandlungen, qui stulte spondet, Cato fr.: qui spopondisse me dicit? Cic.: nomina omnium, qui spoponderunt, exstant, Liv. – m. Acc., si quis, quod spopondit, qua in re verbo se obligavit uno, si id non facit, maturo iudicio sine ulla religione iudicis condemnatur, Cic.: fenoris tui, quod stipulanti spoponderam tibi, reliquam particulam percipe, Colum.: qui spondet mille nummûm? P. African. fr. bei Gell.: illis spondere pacem, Liv.: im Passiv, spondebatur aut pecunia aut filia nuptiarum causā (s. no. 3), Varro LL. 6, 70: pecunia sponsa, ibid. – m. folg. Acc. u. Infin., si spopondissemus urbem hanc relicturum populum Romanum, Liv. 9, 9, 6. – Partiz. spōnsum subst., s. bes. – 2) sich verbürgen, Bürge sein, se quisque paratum ad spondendum Icilio ostendere, Liv.: ita vindicatur Virginia spondentibus propinquis, Liv.: hic sponsum (Supin.) vocat, Hor.: fraudator homines cum advocat sponsum improbos, Phaedr.: sponsum descendam, quia promisi, Sen. – m. pro u. Abl., pro multis, pro Cornificio, Cic.: levi (kreditlosen) pro paupere, Hor.: pro iudicato (für einen Verurteilten), Sen.: quod mihi pro illo spoponderat, Cic. – m. Acc. (für wen?) sustine carnifex! adsum, quem spopondit, für den er sich verbürgt hat, Hygin. fab. 257. – 3) eine Tochter versprechen, verloben (vgl. Serv. Sulpic. bei Gell. 4, 4, 2), Lu. sponden tu ergo tuam gratam uxorem mihi? Ch. Spondeo et mille auri Philippûm dotis, Plaut.: spondesne, miles, mihi hanc uxorem? Plaut.: sponden tuam gnatam filio uxorem meo? Poëta bei Varro LL. 6, 70: istāc lege filiam tuam sponden mi uxorem dari? Plaut.: Passiv, scis (Pamphilam) sponsam mihi? Ter. eun. 1036; vgl. oben no. 1 aus Varro LL. 6, 70. – Partiz. subst., spōnsus, ī, m., der Verlobte, der Bräutigam, u. spōnsa, ae, f., die Verlobte, die Braut, Komik., Cic., Liv. u.a.: sponsus sponsaque, ICt.: sponsus et sponsa, Isid.: sponsi Penelopae, poet. = die Freier, Hor. ep. 1, 2, 28: vulg. synk. sposus, Corp. inscr. Lat. 4318 (= maritus). – Sprichw., suam cuique sponsam, mihi meam, jedem nach seinem Geschmacke, Atil. com. 1 (bei Cic. ad Att. 14, 20, 3). – 4) weissagend usw. verheißen, verkünden, de infante Scribonius mathematicus praeclara spopondit, Suet. Tib. 14, 2: illius et dites monitis spondentibus Indi, Val. Flacc. 6, 117: sponde adfore reges, Val. Flacc. 3, 504. – v.d. Gestirnen, te fera nec quicquam placidum spondentia Martis sidera presserunt, Ov. Ib. 213 sq. – 5) übh. heilig versichern, -versprechen, verheißen, geloben, gleichs. Bürge sein, a) v. Pers., m. Acc., non solam fidem (Verschwiegenheit), Ov.: iis honores et praemia, Cic.: celeres missae (sorori) recursus, Ov.: officium (Dienstwilligkeit) commisso amori, Ov.: impunitatem vitiis suis, Lact.: non, si mihi Iuppiter auctor spondeat, hoc sperem, Verg. – m. allg. Acc. u.m. de u. Abl., quod ego non modo de me tibi spondere possum, sed de te etiam mihi, Cic. ep. 15, 21, 1: tantum sibi vel de viribus suis vel de fortuna spondentes, sich versprechend von usw., Iustin. 3, 4, 1: u. so multa sibi de lenitudine Romana spondebant, Amm. 24, 1, 8. – m. folg. Acc. u. Infin., quem ego vobis ita commendo, ut cupidissimum otii, studiosissimum bonorum... futurum esse promittam et spondeam, Cic.: promitto, recipio, spondeo, C. Caesarem talem semper fore civem, qualis etc., Cic.: spopondit Lacedaemonios eo nolle classe confligere, quod etc., Nep.: spondeo sollicitudini tuae, spei meae, magnitudini causae (eum) suffecturum, Plin. ep. – m. bl. Infin., at ego fide meā spondeo (ich gebe dir mein heiliges Wort) futurum, ut omnia longe ampliora quam a me praedicantur invenias, Plin. ep. 1, 14, 10: oboedire praeceptis promptissime spoponderunt, Amm. 17, 12, 11. – b) übtr., v. Lebl., m. Acc., quod (ingenium) magnum spondebat virum, einen gr. M. verhieß, Iustin. 7, 6, 1. – m. de u. Abl., implent (epistulae tuae) me bonā spe et iam non promittunt de te, sed spondent, Sen. ep. 19, 1. – m. Acc. u. Infin., quod propediem futurum spondet et virtus et fortuna vestra, Liv. 7, 30, 8. – / spondēn = spondesne, Plaut. capt. 898 u.a. Comoed. pall. inc. fr. 15. p. 114 R.² – Perf. auch spepondi, Val. Ant. fr. bei Gell. 7, 9, 12 (nach Gell. 7, 9, 14 auch Cic. u. Caes.). Corp. inscr. Lat. 6, 10241, 30. – ohne Reduplikation spondi, Vulg. (Amiat.) genes. 26, 3; spondisti, Itala (Floriac.) prov. 6, 3, sponderis, Vulg. (Amiat.) Sirach 8, 16, sponderit, Itala (Tolet.) 17, 18: Plusquamperf. sponderat, Ps. Tert. carm. adv. Marc. 3, 135: sponsis = spoponderis, Form. augur. vet. bei Fest. 351 (a), 10. – Nbf. nach der 3. Konjug. spondit = spondet, Gloss. IV, 174, 43 u.ö.