ἐρύομαι

English (LSJ)

only in Med., redupl. non-thematic pres. 3 pl. εἰρύαται [υ] Il. 1.239, h.Cer. 152, [υ] Od. 16.463; inf. εἴρυσθαι 3.268, 23.151 (from se-srū-, v. infr.); impf. εἴρυτο Il. 16.542, 24.499, Od. 23.229, Hes. Sc. 138, εἴρυντο Il. 12.454, εἰρύατο [υ] 22.303; from unredupl. stem ῥυ- (srū-]), non-thematic 3 pl. impf. ῥύατ' [υ] 18.515, Od. 17.201, inf. ῥῦσθαι Il. 15.141, iterat. ῥύσκευ 24.730; thematic pres. ῥύομαι [υ] Od. 14.107, 15.35, Il. 9.396, 10.259, 417, Hes. Sc. 105; with υ, ῥύομ' Il. 15.257, ῥύοιτο 12.8, ῥύοισθε 17.224; impf. ῥύετ' [υ] 16.799; υ in Trag. (E. HF 197, al., also A. Eleg. 3), but υ in Id. Th. 303 (lyr.), 824 (anap.); thematic impf. ἐρύετο [υ] Il. 6.403; non-thematic ἔρυτο 4.138, 5.23, al., ἔρυσο 22.507 (ἔρυτο as aor.2 S. OT 1351 (lyr.)); pres. inf. ἔρυσθαι Od. 5.484, 9.194, al.; later pres. ind. ἔρυται ARh. 2.1208; fut. ἐρύσσεται Il. 10.44, ἐρύεσθαι [υ] 20.195, ῥύσομαι [υ] Hes. Th. 662, Hdt. 1.86, A. Th. 91 (lyr.); 3 pl. ῥυσεῦνται Call. Lav. Pall. 112; aor.1 εἰρυσάμην (from e-serū-) Il. 4.186, 20.93, 21.230; opt. ἐρύσαιτο [υ] 24.584; ind. also ἐρρύσατο [υ] Od. 1.6, al., ἐρύσατο [υ] Il. 5.344, al., once with ῥυ, ῥυσάμην 15.29; from the redupl. pres. εἴρυμαι are formed fut. ind. 3 pl. εἰρύσσονται 18.276, I pl. εἰρυόμεσθα 21.588; aor.1 inf. εἰρύσσασθαι 1.216; opt. εἰρυσσαίμην 8.143, 17.327, Od. 16.459; — later Pass., aor. ἐρρύσθην Ev. Luc. 1.74, 2 Epic Ti. 4.17, Hld. 10.7; for ἔρυτο and ἐρυσσάμενοι as Pass., v. infr. 4:
protect, guard, of armour, [πήληξ] κάρη ῥύετ' Ἀχιλλῆος Il. 16.799; [κυνέη] εἴρυτο κάρη Hes. Sc. 138; ῥύεται δὲ κάρη Il. 10.259, etc.; μίτρης… ἥ οἱ πλεῖστον ἔρυτο 4.138, cf. 23.819; ἄστυ δὲ πύργοι ὑψηλαί τε πύλαι σανίδες τ'… εἰρύσσονται 18.276, cf. 12.454; ἀμφὶ δὲ τάφρον ἤλασαν, ὄφρα σφιν νῆας… ῥύοιτο ib. 8; οἶος ἐρύετο Ἴλιον Ἕκτωρ 6.403, cf. 22.507, 24.499; οἵ με πάρος γε εἰρύατο 22.303; ὅς σε πάρος περ ῥύομ' 15.257, cf. A. Th. 91 (lyr.), etc.; καὶ πῶς βέβηλον ἄλσος ἂν ῥύοιτό με; Id. Supp. 509; Λυκίην εἴρυτο δίκῃσί τε καὶ σθένεϊ ᾧ Il. 16.542; ἀριστήων οἵ τε πτολίεθρα ῥύονται 9.396; [ἔλαφον] ὕλη εἰρύσατο 15.274; of warders or watchmen, 10.417; σῦς τάσδε φυλάσσω τε ῥύομαί τε Od. 14.107; νῆα, νῆας ἔρυσθαι, 9.194, 10.444, 14.260, 17.429; εἴρυσθαι μέγα δῶμα 23.151; ἣ νῶϊν εἴρυτο θύρας, of a female slave, ib. 229; ἐπέτελλεν… εἴρυσθαι ἄκοιτιν 3.268; αὖλιν ἔρυντο, of dogs, Theoc. 25.76; ἔτι μ' αὖτ' εἰρύαται οἴκαδ' ἰόντα lie in wait for me, Od. 16.463; χαλεπόν σε θεῶν… δήνεα εἴρυσθαι to discover them, 23.82 (here perhaps a difft. word, cogn. with ἐρευνάω, cf. Pi. Fr. 61); φρεσὶν εἰρύσσαιτο keep in his heart, conceal, Od. 16.459; οἵ τε θέμιστας πρὸς Διὸς εἰρύαται maintain them, Il. 1.239; hence, support, hold in honour, with notion of obedience, οὐ σύ γε βουλὰς εἰρύσαο Κρυνίωνος 21.230; ἔπος εἰρύσσασθαι 1.216. without any notion of defence, merely cover, ὡς ῥύσαιτο περὶ χροΐ μήδεα φωτός Od. 6.129; φύλλων χύσις ἤλθα πολλὴ ὅσσον τ' ἠὲ δύω ἠὲ τρεῖς ἄνδρας ἔρυσθαι 5.484. c. acc. rei, keep off, ward off, ἀλλ' οὐκ οἰωνοῖσιν ἐρύσσατο κῆρα μέλαιναν by no augury could he ward off black death, Il. 2.859; ἡ δ' (sc. ἀσπὶς) οὐκ ἔγχος ἔρυτο 5.538, 17.518, Od. 24.524; ἀλλὰ πάροιθεν εἰρύσατο ζωστήρ Il. 4.186.
thwart, check, curb, much like ἐρύκω, Διὸς νόον εἰρύσσαιτο 8.143; μὴ ὁ μὲν κραδίῃ χόλον οὐκ ἐρύσαιτο 24.584; Ἠῶ ῥύσατ' ἐπ' Ὠκεανῷ Od. 23.244; νῆά τ' ἔρυσθαι ARh. 3.607; so prob. in Τροΐας ἶνας ἐκταμὼν δορί, ταί νιν ῥύοντό ποτε (thwarted him) μάχας… ἔργον… κορύσσοντα Pi. I. 8 (7).57; νόστον ἐρυσσάμενοι having been balked of their return (Med. in pass. sense, cf. ἐστεφανώσατο, κατασχόμενος), Id. N. 9.23 (v.l. ἐρεισ-); — Pass., ἡ δ' ἔρυτ' εἰν Ἀρίμοισι Hes. Th. 304.
rescue, save, deliver (not in Attic Prose exc. Th. 5.63); μετὰ χερσὶν ἐρύσατο Φοῖβος Ἀπόλλων Il. 5.344, cf. 11.363; πῶς ἂν… εἰρύσσαισθε Ἴλιον; 17.327; Ποσειδάων… Νέστορος υἱὸν ἔρυτο 13.555; βουλῆς… ἥ τίς κεν ἐρύσσεται ἠδὲ σαώσει Ἀργείους 10.44; ἀλλ' Ἥφαιστος ἔρυτο σάωσε δέ 5.23; ὁ δ' ἐρύσατο καί μ' ἐλέησεν Od. 14.279; ἐρρύσατο καὶ ἐσάωσεν Il. 15.290; ἀρήξω τὸν ἱκέτην τε ῥύσομαι A. Eu. 232; πατρίδα ῥυομένους Id. Eleg. 3; ῥύου με κἀκφύλασσε S. OC 285, cf. Hdt. 7.217, 8.114; freq. followed by a Prep., οὐ γάρ κεν ῥύσαιτό σ' ὑπὲκ κακοῦ Od. 12.107; Ζεῦ πάτερ, ἀλλὰ σὺ ῥῦσαι ὑπ' ἠέρος υἷας Ἀχαιῶν Il. 17.645, cf. 224; ἐκ… πόνων ἐρρύσατο Pi. P. 12.19; ῥύσασθαί μιν ἐκ τοῦ παρεόντος κακοῦ Hdt. 1.87; ὡς ἂν ἀλλὰ παῖδ' ἐμὴν ῥυσώμεθ' ἀνδρῶν ἐκ χερῶν μιαιφόνων E. Or. 1563; ἀπὸ φόνου S. OT 1351 (lyr.); ἀπὸ τοῦ πονηροῦ Ev. Matt. 6.13; c. gen., ῥ. τινὰ τοῦ μὴ κατακαυθῆναι Hdt. 1.86; κακῶν μυρίων E. Alc. 770; τόξων Id. Ion 165 (lyr.); πολέμου καὶ μανιῶν ῥ. Ἑλλάδα Ar. Lys. 342; c. inf., ῥ. τινὰ θανεῖν E. Alc. 11; τινα μὴ κατθανεῖν Id. HF 197, cf. Or. 599, Hdt. 7.11; also, save from an illness, cure, Id. 4.187; generally, Id. 3.132.
set free, redeem, τὸν ἔνθεν ῥυσάμην I set him free from thence, Il. 15.29; ἐκ δουλοσύνης Hdt. 5.49, 9.90; δουλοσύνης ib. 76; μάντιν Ἠλεῖον… ἀπημελημένον ἐν τοῖσι ἀνδραπόδοισι ἐρρύσατο Id. 3.132; but χρυσῷ ἐρύσασθαι Il. 22.351 seems to come from (ϝ)ερύω (v. ἐρύω¹ B. Ι. 2). metaph, redeem, compensate for…, ἔργῳ γὰρ ἀγαθῷ ῥύσεσθαι τὰς αἰτίας (v.l. λύσεσθαι) Th. 5.63; ταῦτα πάντα κατθανοῦσα ῥύσομαι my death will redeem (purchase) all this, E. IA 1383 (troch.); ῥ. καμάτους Epigr.Gr. 853.6; — double sense in S. OT 312, 313 ῥῦσαι σεαυτὸν καὶ πόλιν, ῥῦσαι δ' ἐμέ, ῥῦσαι δὲ πᾶν μίασμα τοῦ τεθνηκότος redeem (deliver) thyself and the state and me, and redeem the pollution from the dead (the μίασμα being thought of as an unpaid debt). (ἐρυ/ῥυ- from serŭ- srū-, cogn. with Latin servare, v. οὖρος 'guard', ἔρυμα, ἐρυμνός.)

German (Pape)

[Seite 1037] s. ἐρύω.

English (Autenrieth)

(ϝερ.), ipf. ἐρύετο, fut. 3 sing. ἐρύσσεται, 3 pl. εἰρύσσονται, aor. 2 sing. εἰρύσαο, 3 sing. εἰρύσατο, ἐρύσσατο, ἐρύσατο, opt. εἰρύσσαιτο, ἐρύσαιτο, 2 pl. εἰρύσσαισθε, inf. εἰρύσσασθαι, also from εἴρυμαι, ἔρυμαι, 3 pl. εἰρύαται, inf. ἔρυσθαι, εἴρυσθαι, ipf. 2 sing. ἔρῦσο, 3 sing. ἔρῦτο, εἴρῦτο, 3 pl. εἴρυντο, εἰρύατο: shield, protect, preserve; ὅσσον τ' ἠὲ δύω ἠὲ τρεῖς ἄνδρας ἔρυσθαι, enough leaves to ‘cover’ two or three men, Od. 5.484; (βουλή) ἥ τίς κεν ἐρύσσεται ἠδὲ σαώσει | Ἀργείους καὶ νῆας, Il. 10.44; ἔπος εἰρύσσασθαι, ‘observe’ the command, Il. 1.22; οὐ σύ γε βουλὰς | εἰρύσαο Κρονίωνος, Il. 21.230; φρεσὶν εἰρύσσαιτο, ‘keep’ the secret, Od. 16.459; πὰρ νηί τε μένειν καὶ νῆα ϝέρυσθαι, ‘watch’ the ship, Od. 10.444; so ‘watch for,’ ‘lie in wait for,’ Od. 16.463, Od. 23.82; from the sense of protecting comes that of ‘warding off,’ ‘defending against,’ ἥ δ (ἀσπίς) οὐκ ἔγχος ἔρῦτο, Il. 5.538, Il. 4.186, Il. 2.859; χόλον, ‘keep down,’ Il. 24.584.

Russian (Dvoretsky)

ἐρύομαι: ион. εἰρύομαι (ῠ)
1 тащить, вытаскивать; извлекать (φάσγανον, ἐκ κολεοῖο ξίφος, δόρυ ἐξ ὠτειλῆς Hom.);
2 стаскивать, спускать (νῆας εἰς ἅλα Hom.);
3 притягивать, привлекать (τινα ἆσσον Hom.);
4 совлекать, сдирать (βύρσαν θηρός Theocr.);
5 натягивать (sc. τόξον Hom.);
6 выводить (прочь), уводить (τινα μάχης Hom.);
7 уносить, удалять (νέκυν ἐκ βελέων Hom.);
8 уводить от опасности, избавлять, спасать (Ἴλιον, Νέστορος υἱόν Hom.);
9 освобождать от рабства, выкупать (τινα χρυσῷ Hom.);
10 защищать, прикрывать (ἄστυ πύργοι ὑψηλαί τε πύλαι εἰρύσσονται Hom.): εἰρύσατο ζωστήρ Hom. пояс защитил (от раны);
11 отражать, отбивать (ἔγχος Hom.);
12 (пред)отвращать (Κῇρα μέλαιναν Hom.);
13 препятствовать, мешать (νόστον τινός Pind.): κραδίῃ χόλον ἐ. Hom. подавить в сердце гнев;
14 охранять, стеречь (θύρας θαλάμοιο Hom.; αὖλιν Theocr.): φρεσὶν ἐ. Hom. хранить в мыслях, т. е. в тайне;
15 хранить, соблюдать, чтить (θέμιστας πρὸς Διός, βουλὰς Κρονίωνος Hom.): ἐ. ἔπος Hom. соблюдать приказание;
16 подстерегать (τινα οἴκαδ᾽ ἰόντα Hom.);
17 подсматривать, улавливать, угадывать (θεῶν δήνεα Hom.). - см. тж. ἐρύω.